1, 2. (a) Ke’ng seo batho bao ba sa tšwago go nyalana ba ipotšago sona? (b) Re tlo araba dipotšišo dife kgaolong ye?

BONA ka leihlo la kgopolo monna le mosadi ka letšatši la bona la lenyalo. Ba thabile e bile ba fela pelo ya go tlo phela gotee. Ba ipotša gore ba ka se tsoge ba hlalane e bile ba tla dula ba thabile.

² Lega go le bjalo, manyalo a mantši a thoma gabotse eupša a feleletša ka manyami. E le gore banyalani ba ipshine ka lenyalo la bona, ba swanetše go latela tlhahlo ya Modimo. Ka gona anke ga bjale re hwetšeng dikarabo tša Beibele tša dipotšišo tše di rego: E mengwe ya mehola ya lenyalo ke efe? Ge e ba o nyaka go nyala goba go nyalwa, o ka dira’ng gore o kgethe gabotse motho yo o tlago go nyalana le yena? O ka dira’ng gore o be monnanna goba mosadisadi? Le gona, ke’ng seo se ka thušago banyalani gore ba se kgaogane?—Bala Diema 3:5, 6.

3. Na o nagana gore motho o swanetše go ba lenyalong e le gore a thabe? Hlalosa.

³ Batho ba bangwe ba nagana gore motho a ka se tsoge a thabile ge a se lenyalong. Eupša seo ga se nnete. Jesu o itše go se be lenyalong e ka ba mpho. (Mateo 19: 11, 12) Moapostola Paulo le yena o boletše gore go se be lenyalong go na le mehola. (1 Bakorinthe 7:32-38) O swanetše go ikgethela seo o se nyakago. Ga se wa swanela go dumelela setšo sa geno, bagwera ba gago goba ba lapa ba go gapeletša go tsena lenyalong o sa nyake.

4. E mengwe ya mehola ya lenyalo leo le thabišago Jehofa ke efe?

⁴ Beibele e re botša gore lenyalo le lona ke mpho yeo e tšwago go Modimo le gore le na le mehola e itšego. Jehofa o ile a botša monna wa pele e lego Adama gore: “Ga go botse gore monna a tšwele pele a dula a nnoši. Ke tla mo direla mothuši yo e tlago go ba molekane yo a mo swanelago.” (Genesi 2:18) Jehofa o ile a bopa Efa gore e be mosadi wa Adama, ka gona e ile ya ba lapa la mathomo. Ge e ba banyalani ba na le bana, ba swanetše go ba le lenyalo le le tiilego e le gore ba kgone go godišetša bana ba bona ka lapeng leo le kgahlišago Jehofa. Eupša go ba le bana ga se lona lebaka feela la go nyala goba go nyalwa.—Psalme 127:3; Baefeso 6:1-4.

5, 6. Ke’ng seo se ka dirago gore lenyalo le swane le “thapo ya melogo e meraro”?

⁵ Kgoši Solomone o ngwadile gore: “Ba babedi ba phala o tee, ka gobane ba hwetša moputso o mobotse ka go itapiša ga bona. Ge yo mongwe a ewa, yo mongwe a ka tsoša mogwera yoo wa gagwe. Eupša go tla direga’ng ge o tee a ewa go se na yo mongwe yo a ka mo tsošago? . . . Le gona thapo ya melogo e meraro ga e kgaoge feela.”—Mmoledi 4:9-12.

⁶ Banyalani bao ba thabelago lenyalo la bona e ba bagwera ba babotse kudu bao ba thušanago, bao ba homotšanago le go šireletšana. Lerato le dira gore lenyalo le tie, eupša selo seo se ka le tiišago le go feta ke ge monna le mosadi ba hlankela Jehofa. Ge e ba go le bjalo, lenyalo  la bona le ka swana le “thapo ya melogo e meraro.” Thapo ya mohuta woo e tiile go feta thapo le ge e le efe ya melogo e mebedi feela. Lenyalo le tla tia ge e ba monna le mosadi ba akaretša Jehofa lenyalong la bona.

7, 8. Paulo o re neile keletšo efe mabapi le lenyalo?

⁷ Ge batho ba nyalane, ba ka thabela go kgotsofatša dikganyogo tša bona tša thobalano. (Diema 5:18) Lega go le bjalo, ge e ba motho a tsena lenyalong feela e le gore a kgotsofatše dikganyogo tšeo, a ka no se kgethe molekane gabotse. Ke ka baka leo Beibele e rego motho o swanetše go nyala feela ge a fetile “lebaka la bofsa,” e lego nako yeo dikganyogo tša go ba le thobalano di lego matla kudu. (1 Bakorinthe 7:36) Go kaone gore pele motho a tsena lenyalong a lete go fihlela dikganyogo tšeo di se sa le matla kudu. Ka morago ga moo a ka kgona go nagana gabotse le go kgetha molekane gabotse.—1 Bakorinthe 7:9; Jakobo 1:15.

⁸ Ge e ba o nagana ka go tsena lenyalong, ke mo gobotse gore o nagane dilo ka maleba le go lemoga gore lenyalo le lengwe le lengwe le tla ba le mathata. Paulo o itše bao ba nyalago “ba tla ba le tlaišego nameng.” (1 Bakorinthe 7:28) Gaešita le lenyalo leo go lona banyalani ba thabilego, go tla ba le mathata. Ka gona, ge e ba o nyaka go nyala goba go nyalwa, kgetha molekane wa gago gabotse.

9, 10. Go tla direga’ng ge o ka nyalana le motho yo a sa hlankelego Jehofa?

⁹ Ge o kgetha molekane, o swanetše go gopola molao wa motheo o bohlokwa wa Beibele wo o rego: “Le se ke la rwala joko le ba ba sa dumelego.” (2 Bakorinthe 6:14)  Papišo ye e theilwe go seo se dirwago ge go lengwa. Molemi a ka se pane diphoofolo tše pedi tšeo di sa lekanego ka bogolo le ka matla gore di leme gotee ka tšhemong. E tla ba e le go se rate diphoofolo tšeo ka gobane bobedi bja tšona di tlo goga boima. Ka mo go swanago, go ka ba le mathata a mantši ge motho yo a hlankelago Jehofa a nyalana le motho yo a sa mo hlankelego. Ka gona, Beibele e re nea keletšo e bohlale ya gore re nyale goba re nyalwe “feela Moreneng.”—1 Bakorinthe 7:39.

¹⁰ Ka dinako tše dingwe, Bakriste ba bangwe ba dira phošo ka go ipotša gore go kaone gore ba nyalane le motho yo e sego Mokriste go e na le gore ba dule ba se lenyalong. Eupša ge re sa kwe keletšo ya Beibele, gantši re feleletša ka go nyama le go kwa bohloko. Ka ge re le bahlanka ba Jehofa, selo sa bohlokwa kudu go rena ke go mo hlankela. O tla ikwa bjang ge e ba o ka phela le motho yo o sa kgonego go hlankela Jehofa le yena? Ba bantši ba kgethile go dula ba se lenyalong go e na le gore ba nyalane le motho yo a sa hlankelego Jehofa.—Bala Psalme 32:8.

11. O ka thušwa ke’ng go kgetha molekane gabotse?

¹¹ Se ga se re gore Mokriste yo mongwe le yo mongwe e tla ba monna goba mosadi yo a go swanetšego. Ge e ba o nyaka go tsena lenyalong, nyaka motho yo o tlogago o mo rata le yoo o mo kwešišago. Leta go fihlela o hwetša motho yo a nyakago go dira dilo tšeo le wena o nyakago go di dira bophelong le yoo a etišago pele go hlankela Modimo. Iphe nako ya go bala le go naganišiša ka keletšo e holago ya mabapi le lenyalo yeo e hwetšagalago ka dikgatišong tšeo di tšwago go mohlanka yo a botegago.—Bala Psalme 119:105.

12. Beibele e ka thuša bjang batswadi bao ba nyakelago bana ba bona balekane?

 ¹² Ditšong tše dingwe go tlwaelegilego gore batswadi ba kgethele morwa goba morwedi wa bona molekane. Ditšong tšeo, batho ba nagana gore batswadi ba a tseba gore ke mang yo a tlago go swanelana le ngwana wa bona. Mokgwa wo o be o tlwaelegile le mehleng ya ge Beibele e be e sa ngwalwa. Ka gona ge e ba lapa la geno le kgetha go latela mokgwa wo, Beibele e ka thuša batswadi ba gago go tseba gore ba swanetše go go nyakela motho yo a nago le dika dife. Ka mohlala, ge Aborahama a be a nyakela morwa wa gagwe Isaka mosadi, o be a sa nyake mohumi goba motho wa maemo, eupša o be  a nyaka mosadi yo a ratago Jehofa.—Genesi 24:3, 67; bala Tlhaloso 25.

13-15. (a) Monna a ka itokišeletša bjang go tlo ba monnanna ge a nyetše? (b) Mosadi a ka itokišeletša bjang go tlo ba mosadisadi ge a nyetšwe?

¹³ Ge e ba o nagana ka go nyala goba go nyalwa, kgonthišetša gore o a swanelega. Wena o ka ba o ipotša bjalo, eupša a re kweng seo ge e le gabotse go swanelega go tsena lenyalong go se bolelago. Karabo e ka go makatša.

¹⁴ Beibele e re ruta gore ka lapeng monna o na le tema ya gagwe le mosadi le yena o na le tema ya gagwe. Re swanetše go gopola gore go swanelega go tsena lenyalong ga monna le mosadi ga go swane. Ge e ba monna a nagana ka go nyala, o swanetše go ipotšiša ge e ba a loketše go ba hlogo ya lapa. Jehofa o nyaka gore monna a hlokomele mosadi wa gagwe le bana ka dilo tša ka gae le maikwelong. Sa bohlokwa kudu ke gore monna o swanetše go etelela pele lapa la gagwe dilong tša Modimo. Beibele e hlalosa monna yo a sa hlokomelego lapa la gagwe ka gore “ke yo mobe go feta motho yo a se nago tumelo.” (1 Timotheo 5:8) Ka gona, ge e ba o le monna gomme o nagana ka go nyala, bona kamoo o ka dirišago molao wa motheo wa Beibele wo o rego: “Lokišetša modiro wa gago wa ka ntle, o itokišetše wona le mašemong. Ka morago ga moo o age ba lapa la gago.” Ka mantšu a mangwe, pele o nyala, kgonthišetša gore o tla ba monna yo a amogelegago go Jehofa.—Diema 24:27.

¹⁵ Mosadi yo a naganago ka go nyalwa o swanetše go ipotšiša ge e ba a loketše go rwala boikarabelo bja go ba mosadi yo a nyetšwego mohlomongwe le go ba mma. Beibele e re botša tše dingwe tša ditsela tše dintši tšeo ka  tšona mosadisadi a hlokomelago monna wa gagwe le bana. (Diema 31:10-31) Lehono, banna le basadi ba bantši ba nagana feela ka seo molekane wa bona wa lenyalo a tlago go ba direla sona. Eupša Jehofa o nyaka gore motho a nagane ka seo a tlago go se direla molekane wa gagwe.

16, 17. Ke’ng seo o swanetšego go naganišiša ka sona ge e ba o nagana ka go nyala goba go nyalwa?

¹⁶ Pele o tsena lenyalong, naganišiša ka seo Jehofa a se letetšego go banna le basadi bao ba nyalanego. Go ba hlogo ya lapa ga go bolele gore monna o tla tlaiša lapa la gagwe ka ditiro goba ka mantšu. Monna yo e lego hlogo e botse ya lapa o ekiša Jesu, yoo ka mehla a ratago bao a ba hlokometšego le go ba swara ka botho. (Baefeso 5:23) Mosadi yena o swanetše go nagana ka seo se bolelwago ke go thekga diphetho tša monna wa gagwe le go dirišana le yena. (Baroma 7:2) O swanetše go ipotšiša ge e ba a tla thabela go ikokobeletša monna yo a felago a dira diphošo. Ge e ba a bona a ka se kgone, gona go kaone gore a dule a se a nyalwa.

¹⁷ Monna o swanetše go tshwenyega ka mosadi wa gagwe go feta kamoo a tshwenyegago ka yena ka noši, le mosadi le yena a dire se se swanago. (Bala Bafilipi 2:4.) Paulo o ngwadile gore: “Yo mongwe le yo mongwe wa lena a rate mosadi wa gagwe bjalo ka ge a ithata; ka lehlakoreng le lengwe, mosadi o swanetše go ba le tlhompho e tseneletšego go monna wa gagwe.” (Baefeso 5:21-33) Banna le basadi ba swanetše go ikwa ba ratwa le go hlomphiwa. Eupša e le gore lenyalo le atlege, monna o nyaka go bona gore mosadi wa gagwe o a mo hlompha gomme mosadi le yena o nyaka go bona gore monna wa gagwe o a mo rata.

18. Ke ka baka la’ng batho bao ba ratanago ba swanetše go itshwara gabotse nakong ya ge ba tsebana gakaone?

 ¹⁸ Batho ba babedi bao ba ratanago ba swanetše go thabela nako ya ge ba dutše ba tsebana gakaone. Le gona nako yeo ke ya gore ba lebelele dilo gabotse e le gore ba kgone go dira phetho ya ge e ba ba nyaka go fetša bophelo ka moka ba le gotee. Nakong ya go tsebana gakaone, monna le mosadi ba ithuta go boledišana e bile ba leka go bona seo ge e le gabotse se lego ka dipelong tša bona. Ge tswalano ya bona e dutše e tia, ke ga tlhago gore ba ikwe ba nyaka go bontšhana lerato. Eupša ba swanetše go  laola tsela yeo ba bontšhanago lerato ka yona pele ba nyalana e le gore ba se ke ba itshwara ka tsela e gobogilego. Leratorato le tla ba thuša go ba le boitshwaro e bile le tla ba thibela go dira selo seo se tlago go senya segwera sa bona le tswalano ya bona le Jehofa.—1 Bathesalonika 4:6.

19, 20. Bakriste ba therešo ba lebelela lenyalo bjang?

¹⁹ Gantši batho bao ba ratanago ditoring tša marato tša ka dipukung le dimubing ba feleletša ba dirile monyanya o mogolo e bile ba thabile. Eupša therešo ke gore monyanya ke mathomomayo. Morero wa Jehofa ke gore lenyalo e be la sa ruri.—Genesi 2:24.

²⁰ Lehono batho ba bantši ga ba bone lenyalo e le tlemo ya sa ruri. Ba nyalana lehono, gomme gosasa ba a hlalana. Ba bangwe ba nagana eka ge mathata a thoma, ke nako ya gore ba kgaogane le molekane wa bona gomme ba mo hlale. Eupša gopola papišo ya Beibele ya thapo e tiilego ya melogo e meraro. Thapo ya mohuta woo e ka se kgaoge le ge maemo a ka ba thata kudu. Lenyalo la rena e ka ba la sa ruri ge re kgopela Jehofa gore a re thuše. Jesu o itše: “Se Modimo a se tlemagantšego jokong go se be le motho yo a se aroganyago.”—Mateo 19:6.

21. Ke’ng seo se tlago go thuša monna le mosadi gore ba ratane?

²¹ Ka moka ga rena re na le dika tše dibotse le mafokodi. Go bonolo kudu gore motho a hlwe a lebeletše mafokodi a ba bangwe, kudukudu a molekane wa gagwe wa lenyalo. Re ka se tsoge re thabile ge re ka dira bjalo. Ka lehlakoreng le lengwe, ge motho a dula a naganne ka dika tše dibotse tša molekane wa gagwe, o tla thaba. Na go a  kgonega gore o nagane ka tsela yeo ka molekane wa gago yo a sa phethagalago? Ee! Jehofa o a tseba gore re belegwe re na le sebe, eupša o šetša dika tša rena tše dibotse. Nagana ge nkabe a be a šetša feela mafokodi a rena! Mopsalme o itše: “Ge e ba o be o latišiša melato, wena Jah, wena Jehofa, go be go tla ema mang?” (Psalme 130:3) Banna le basadi ba ka ekiša Jehofa ka go lebelela dika tše dibotse tša balekane ba bona le go lebalelana kapejana.—Bala Bakolose 3:13.

22, 23. Aborahama le Sara ba beetše banyalani mohlala ofe o mobotse?

 ²² Ge mengwaga e dutše e eya, lenyalo le ka tia. Aborahama le Sara ba feditše nako e telele ba nyalane e bile ba thabile. Go ka direga gore Sara o be a na le mengwaga ya ka godimo ga e 60 ge Jehofa a be a laela Aborahama gore ba tloge legaeng la bona kua motseng wa Uri. Nagana gore go be go le thata bjang go Sara ge a be a swanetše go tlogela legae la gagwe la manobonobo gore a yo dula ditenteng. Eupša Sara e be e le mogwera wa kgonthe wa monna wa gagwe, a mo thekga e bile a mo hlompha kudu. Ka gona o ile a thekga diphetho tša Aborahama gomme a dira gore di atlege.—Genesi 18:12; 1 Petro 3:6.

²³ Ke therešo gore go ba le lenyalo le le atlegilego ga go bolele gore monna le mosadi ba tla dumelelana ka selo se sengwe le se sengwe. Nakong e nngwe ge Aborahama a be a sa dumelelane le Sara, Jehofa o ile a mmotša gore: “Theetša lentšu la mosadi wa gago.” Aborahama o ile a dira bjalo gomme mafelelo ya ba a mabotse. (Genesi 21:9-13) Ge e ba ka dinako tše dingwe o sa dumelelane le molekane wa gago, o se ke wa nyama. Selo sa bohlokwa ke gore le ge le sa dumelelane, le bontšhane lerato le tlhompho.

24. O ka dira’ng gore Jehofa a retwe lenyalong la gago?

²⁴ Ka phuthegong ya Bokriste, go na le banyalani ba bantši bao ba thabilego. Ge e ba o nyaka go tsena lenyalong, gopola gore go kgetha molekane wa lenyalo ke e nngwe ya diphetho tša bohlokwahlokwa bophelong. Phetho ye e tla go ama bophelo ka moka, ka gona kgopela Jehofa gore a go hlahle. Ge o ka dira bjalo, o tla kgona go kgetha molekane ka tsela e bohlale, wa itokišeletša lenyalo gabotse gomme wena le molekane wa gago la ba le tswalano e matla le e lerato yeo e tlago go dira gore Jehofa a retwe.