Naga Dinaga tše ka bobedi di na le monola, di tletše dibjalo, di na le melala e megolo yeo e lengwago le dithaba tše ditelele tšeo di lego ka gare ga naga. Guinea ke mothopo wa dinoka tše tharo tše dikgolo tša Afrika Bodikela—Gambia, Niger le Senegal.

Batho Mamende le Matemne ke merafo e megolo kua Sierra Leone go feta merafo e mengwe e 18 ya moo. Makrio, e lego ditlogolo tša Maafrika ao a lokolotšwego bokgobeng, a tletše Freetown. Guinea go na le merafo ya ka godimo ga e 30, e megolo ya yona ke Mafulani, Mandingo le Masusu. *

 Bodumedi Mo e ka bago 60 lekgolong ya badudi ba kua Sierra Leone ke Mamoseleme; gomme ba bangwe ba ipolela gore ke Bakriste. Mo e ka bago 90 lekgolong ya badudi ba kua Guinea ke Mamoseleme. Batho ba bantši ba dinageng tše ba nweletše madumeding a setšo a Afrika.

Leleme Morafo o mongwe le o mongwe o na le leleme la wona. Leleme leo le šomišwago kudu kua Sierra Leone ke Sekrio—e lego leleme leo le tswakantšego Seisemane, maleme a Yuropa le a Afrika. Leleme la semmušo la kua Guinea ke Sefora. Mo e ka bago 60 lekgolong ya batho ba dinageng tše ga ba tsebe go bala le go ngwala.

Boiphedišo Batho ba bantši ba na le mašemo. Sierra Leone e hwetša tšhelete ka go epa ditaamane gomme ya di romela dinageng tše dingwe. Guinea e na le mafelo a magolo kudu moo go epšago letsopa leo le bitšwago bauxite go feta dinaga tše dingwe ka moka.

Dijo Polelwana yeo e tlwaetšwego moo ke ya gore: “Ge e ba ke se ka ja reise, ga se ka ba ka ja!” Batho ba moo ba ja fufu, cassava yeo e bedišitšwego, ya šilwa ke moka ya tswakwa le folouru gomme gantši e lewa ka nama, morogo o bitšwago okra le sopo ya go baba.

Boemo bja Leratadima Karolong ya lebopong go a fiša e bile go na le monola. Dikarolong tša dithabeng go a tonya. Ka sehla sa ge dipula di sa ne, harmattan, e lego moya wa go fiša wo o tšwago ka thoko ya Sahara, o tšutla matšatši a mmalwa gomme wa dira gore go tonye le go aparetša naga ka lerole.