KGAOLO YA MASOMEPEDI-THARO
O Ithutile ka Tebalelo go Mong wa Gagwe
1. Ke’ng seo se ka bago se dirile gore Petro a šulafalelwe ke bophelo?
PETRO o be a ka se tsoge a lebetše nako ya ge mahlo a bona a be a kopana. Na o ile a bona bohlatsenyana bja gore Jesu o nyamile goba o galefile? Re ka se ke ra kgodišega ka seo; pego e buduletšwego e bontšha feela gore: “Morena a retologa a lebelela Petro.” (Luka 22:61) Eupša ka go lebelelwa moo, Petro o ile a lemoga phošo ya gagwe e kgolo. O ile a lemoga gore o dirile sona seo Jesu a bego a mmoditše gore o tlo se dira, selo seo yena a bego a gapeletša gore a ka se tsoge a se dirile—o be a latotše Mong wa gagwe yo a rategago. Petro o swanetše go ba a be a nyamile o šoro, mohlomongwe e sa le a belegwa ga se a ka a šulafalelwa ke bophelo ka tsela ye.
2. Petro o be a swanetše go ithuta’ng gomme re ka holwa bjang ke pego ya gagwe?
2 Lega go le bjalo, Petro o be a ka se nape a hwa matwa. Ka ge a be a na le tumelo e kgolo, o be a ka lokiša diphošo tša gagwe le go ithuta e nngwe ya dithuto tša Jesu tše bohlokwa. E be e le mabapi le go lebalela. Yo mongwe le yo mongwe wa rena o swanetše go ithuta thuto ye, ka gona a re eleng hloko kamoo Petro a ithutilego yona.
Monna yo a Ilego a Ithuta go Gontši
3, 4. (a) Petro o ile a botšiša Jesu eng gomme a ka ba a be a naganne’ng? (b) Jesu o ile a bontšha bjang gore Petro o be a tutueditšwe ke moya wo o bego o atile mehleng yeo?
3 Dikgwedi tše e ka bago tše tshela pejana, motseng wa gabo wa Kaperenaume, Petro o ile a batamela Jesu gomme a mmotšiša gore: “Morena, ngwanešo o swanetše go ntshenyetša gakae gomme nna ke mo lebalele gakae? Go fihla gašupa?” Mohlomongwe Petro o be a nagana gore o be a bontšha go naganela. Go ba gona, baetapele ba bodumedi ba mehleng yeo ba be ba ruta gore motho o swanetše go lebalela gararo feela! Jesu o ile a araba ka gore: “E sego go fihla gašupa, eupša go fihla ga masomešupa-šupa.”—Mat. 18:21, 22.
4 Na Jesu o be a šišinya gore Petro a bale gore motho o mo senyetša gakae? Aowa, go e na le moo, ka go fetola palo šupa yeo e bego e šišinywa ke Petro go ba masomešupa-šupa, o be a e ra gore lerato ga le re dumelele go bala gore re lebaletše motho gakae. (1 Bakor. 13:4, 5) Jesu o be a bontšha gore Petro o be a tutueditšwe ke moya wa bopelothata le wa go se lebalele woo o bego o atile mehleng yeo, wa go bala diphošo bjalo ka ge eka di ngwalwa ka pukung ya dikoloto. Lega go le bjalo, tebalelo ya Modimo ga e na tekanyo.—Bala 1 Johane 1:7-9.
5. Ke neng moo re ka ithutago go gontši ka tebalelo?
5 Petro ga se a ka a ngangišana le Jesu. Eupša, na thuto ya Jesu e be e fihleletše pelo ya gagwe? Ka dinako tše dingwe re ithuta dilo tše dintši ka go lebalela ge re lemoga gore le rena re tloga re nyaka go lebalelwa. Ka gona a re boeleng ditiragalong tša pele ga lehu la Jesu. Diiring tše tšeo di gateletšago, Petro o dirile diphošo tše dintši tšeo Mong wa gagwe a bego a swanetše go mo lebalela tšona.
Jesu o Lebaletše Petro ka Makga a Mantši
6. Petro o ile a arabela bjang ge Jesu a be a leka go ruta baapostola thuto ka boikokobetšo, lega go le bjalo Jesu o ile a mo swara bjang?
6 Go diragetše dilo tše dintši bošegong bja mafelelo bja bophelo bja Jesu bja lefaseng. Jesu o be a sa na le dilo tše dintši tšeo a bego a swanetše go di ruta baapostola ba gagwe—ka mohlala, thuto ka boikokobetšo. Jesu o beile mohlala wa boikokobetšo ka go ba hlapiša maoto, e lego mošomo woo gantši o bego o newa bahlanka ba maemo a tlase. Mathomong Petro o be a sa kwešiše seo Jesu a bego a se dira. Ka gona, o ile a gana go hlapišwa maoto. Ka morago ga moo, a gapeletša Jesu gore a mo hlapiše le diatla le hlogo! Jesu ga se a ka a mo felela pelo eupša o ile a mo hlalosetša seo se bolelwago ke go ba hlapiša maoto le bohlokwa bja seo.—Joh. 13:1-17.
7, 8. (a) Petro o ile a buša a leka go se fele pelo ga Jesu ka ditsela dife? (b) Jesu o ile a tšwela pele a bontšha moya wa botho le wa go lebalela ka ditsela dife?
7 Nakwana ka morago ga moo, Petro o ile a buša a leka go se fele pelo ga Jesu. Baapostola ba ile ba thoma go ngangišana ka gore ke mang yo mogolo gare ga bona gomme go molaleng gore Petro le yena o ile a tšea karolo ngangišanong yeo ya go bontšha boikgantšho. Go sa šetšwe seo, Jesu o ile a ba phošolla ka botho a ba a ba reta ka dilo tšeo ba di dirilego gabotse; ka ge ba bontšhitše potego ka go kgomarela Mong wa bona. Lega go le bjalo, o ile a ba botša gore ba be ba tlo mo tlogela. Petro o ile a araba ka gore o be a tla kgomarela Jesu le ge seo se be se ka bolela gore a hwe le yena. Go fapana le seo, Jesu o ile a porofeta gore Petro o be a tlo latola Mong wa gagwe gararo bošegong bjona bjoo pele mogogonope o lla gabedi. Ke moka, Petro ga se a fo ganetša seo Jesu a se bolelago eupša o ile a ba a bolela ka boikgantšho gore o tla botega go feta baapostola ba bangwe!—Mat. 26:31-35; Mar. 14:27-31; Luka 22:24-28; Joh. 13:36-38.
8 Na Jesu o be a le kgauswi le go galefela Petro? Ge e le gabotse, nakong ye ka moka e thata, Jesu o ile a tšwela pele a lebelela dika tše dibotse go baapostola ba gagwe bao ba sa phethagalago. O be a tseba Luka 22:32) Ka go re’alo, Jesu o ile a bontšha gore o kgodišegile gore Petro o be a tlo itshola ke moka a boela a hlankela Modimo ka potego. Ruri wo ke moya wa botho le wa go lebalela!
gore Petro o tlo mo nyamiša, lega go le bjalo, O itše: “Ke go lopetše gore tumelo ya gago e se ke ya fela, gomme wena ge o šetše o itshotše o matlafatše bana beno.” (9, 10. (a) Petro o ile a swanelwa ke go newa phošollo efe serapeng sa Getsemane? (b) Pego ya Petro e re gopotša’ng?
9 Ka morago, serapeng sa Getsemane, Petro o ile a swanelwa ke go phošollwa gantši. Jesu o ile a kgopela Petro gotee le Jakobo le Johane gore ba phafoge ge Yena a yo rapela. Jesu o be a ekwa bohloko kudu gomme a hloka thekgo, eupša Petro le ba bangwe ba ile ba robala leboelela. Jesu o ile a ba kwela bohloko le go ba lebalela gomme a re: “Go ba gona, moya o mafolofolo eupša nama e a fokola.”—Mar. 14:32-41.
10 Go se go ye kae, lešaba le ile la tla le swere mabone e bile le itlhamile ka melamo le ditšhoša. Bjale ye e be e le nako ya go dira dilo ka temogo le bohlale. Lega go le bjalo, Petro o ile a kitimela go tsena ntweng, a hwidinya tšhoša ya gagwe hlogong ya mohlanka wa moperisita yo a phagamego e lego Malekose gomme a mo kgaola tsebe. Jesu o ile a phošolla Petro ka botho, a fodiša ntho ya Malekose gomme a hlalosa molao wa motheo wa go se tsene dintweng woo o hlahlago balatedi ba gagwe go fihla le lehono. (Mat. 26:47-55; Luka 22:47-51; Joh. 18:10, 11) Petro o be a šetše a dirile diphošo tše dintši tšeo go nyakegago gore Mong wa gagwe a mo lebalele tšona. Boemo bja gagwe bo ka re gopotša gore ka moka ga rena re dira diphošo gantši. (Bala Jakobo 3:2.) Ka moka ga rena re nyaka go lebalelwa ke Modimo letšatši le lengwe le le lengwe. Lega go le bjalo, tše e be e sa le dinyane go Petro. Dikgolo di be di sa tla.
Phošo e Kgolo ya Petro
11, 12. (a) Petro o ile a bontšha bjang sebete ka morago ga gore Jesu a swarwe? (b) Ke ka tsela efe Petro a ilego a palelwa ke go dira seo a se holofeditšego?
11 Jesu o ile a hlalosetša lešaba gore ge e ba le nyaka yena, le swanetše go tlogela baapostola ba gagwe ba sepele. Go be go se seo Petro a ka se dirago ge a lebeletše lešaba le tlema Jesu. Ke moka Petro o ile a tšhaba go swana le baapostola ba bangwe.
12 Petro le Johane ba ile ba ema, mohlomongwe ba kopana le Jesu ge a išwa ntlong ya monna yo e kilego ya ba Moperisita yo a Phagamego e lego Annase, moo a išitšwego gona la mathomo gore a yo botšološišwa. Ge Jesu a be a tlošwa moo, Petro le Johane ba ile ba latela eupša ba “le kgojana.” (Mat. 26:58; Joh. 18:12, 13) Petro e be e se lefšega. Go be go tloga go nyakega sebete gore a ba šale morago. Lešaba le be le itlhamile gomme Petro o be a šetše a gobaditše yo mongwe wa bona. Lega go le bjalo, go seo Petro a se dirilego ga re bone mohuta wa lerato leo a boletšego ka lona—boikemišetšo bja go hwa le Mong wa gagwe ge e ba go nyakega.—Mar. 14:31.
13. Ke tsela efe e nnoši ya go latela Kriste ka mo go swanetšego?
13 Go swana le Petro, ba bantši lehono ba nyaka go latela Kriste ba “le kgojana”—e le gore ba bangwe ba se ke ba ba bona. Eupša bjalo ka ge Petro ka boyena a ile a ngwala ka morago, tsela e nnoši ya go latela Kriste ka mo go swanetšego ke ka go latela dikgato tša gagwe kgauswi, go ekiša mohlala wa gagwe dilong tšohle, go sa šetšwe seo se diregago.—Bala 1 Petro 2:21.
14. Go ile gwa direga’ng ka Petro bošegong bja ge Jesu a sekišwa?
14 Petro o ile a šala lešaba leo morago go fihlela go e nngwe ya dintlo tše dikgolo kudu tša Jerusalema. E be e le legaeng la Kayafa, moperisita yo phagamego yo a humilego le yo matla. Dintlo tše bjalo di be di agwa go dikologa lapa, kgoro e eba ka pele. Petro o ile a fihla kgorong gomme a se dumelelwe go tsena. Ka ge Johane a be a tseba moperisita yo a phagamego e bile a šetše a le ka gare, o ile a ya kgorong gomme a dira gore moletakgoro a dumelele Petro go tsena. Go bonala Petro a se a ka a dula le Johane; le gona ga se a ka a tsena ka ntlong gore a be kgauswi le Mong wa gagwe. O ile a dula ka lapeng, moo makgoba le bahlanka ba bangwe ba bego ba dutše gona diiring tšeo tša bošego bjo bo tonyago ba oretše mollo, ba lebeletše ge dihlatse tša maaka di be di tsena ka go latelana di eya tshekong.—Mar. 14:54-57; Joh. 18:15, 16, 18.
15, 16. Hlalosa kamoo boporofeta bja Jesu bja gore Petro o tlo mo latola gararo bo ilego bja phethagala ka gona.
15 Moo mollong, ngwanenyana yo a dumeletšego Petro go tsena o ile a kgona go mmona gabotse. O be a mo tseba. O ile a mo latofatša a re: “Le wena o be o na le Jesu wa Mogalilea!” A maketše, Petro o ile a latola Jesu a ba a re ga a kwešiše seo ngwanenyana yo a bego a se bolela. O ile a ya go ema kgauswi le kgoro, a leka go iphihla, eupša ngwanenyana yo mongwe o ile a mmona gomme a bolela ka tsela e swanago gore: “Motho yo o be a na le Jesu wa Monatsaretha.” Petro o ile a ena a re: “Motho yo ga ke mo tsebe!” (Mat. 26:69-72; Mar. 14:66-68) Mohlomongwe e be e le ka morago ga ge a mo latotše labobedi moo Petro a ilego a kwa mogogonope o lla, eupša o be a šitišegile kudu go ka gopola boporofeta bjoo Jesu a bo boletšego diiri tše mmalwa pejana.
16 Nakwana ka morago, Petro o be a sa leka ka matla go iphihla. Eupša batho bao ba bego ba eme kgorong ba ile ba mmatamela. Yo mongwe go bona o be a tswalane le Malekose, mohlanka yoo Petro a mo gobaditšego. O ile a re go Petro: “Na ga se ka go bona serapeng o na le yena?” Petro o ile a ikwa a gapeletšega go kgodiša batho bao gore ba fošitše. Ka gona o ile a ena, gomme go bonagala a ile a bolela gore a rogakwe ge e ba a bolela maaka. E be e le ka lekga la boraro Petro a latola. Ge a fetša go re’alo, mogogonope o ile wa lla—e be e le mogogonope Joh. 18:26, 27; Mar. 14:71, 72.
wa bobedi woo Petro a o kwago o lla bošegong bjoo.—17, 18. (a) Petro o ile a dira’ng ka morago ga go lemoga gore o tloga a nyamišitše Mong wa gagwe? (b) Ke’ng seo Petro a ka bego a be a se nagana?
17 Jesu o be a sa tšwa go fihla mathuding a lebanego le kgoro. Ka yona nako yeo, ka ge go hlalositšwe matsenong a kgaolo ye, mahlo a gagwe a ile a kopana le a Petro. Petro ka yona nako yeo o ile a lemoga kamoo a nyamišitšego Mong wa gagwe ka gona. Petro o ile a tloga lapeng leo, a ikwa a le molato kudu. O ile a ya ditseleng tša motse woo, a bonegetšwe ke ngwedi wa letopanta. O ile a tlala megokgo. O be a se sa bona gabotse. O ile a thoma go lla gabohloko.—Mar. 14:72; Luka 22:61, 62.
18 Ka morago ga gore motho a lemoge gore o dirile phošo e kgolo, go bonolo gore a nagane gore sebe sa gagwe ke se segolo kudu moo se ka se lebalelwego. Le Petro a ka ba a ile a nagana ka tsela yeo. Na o be a tla lebalelwa?
Na Petro o be a sa Swanelwe ke Tebalelo?
19. Petro o swanetše go ba a ile a ikwa bjang ka phošo ya gagwe, gona re tseba bjang gore ga se a ka a nolega moko?
19 Re ka se nape re kwešiša bohloko bjoo Petro a bego a bo kwa ge letšatši le be le hlaba le ge ditiragalo tša letšatši leo di dutše di direga. O swanetše go ba a ile a itshola ge Jesu a be a ehwa thapameng yeo ka morago ga go tlaišwa diiri tše dintši! Petro a ka ba a be a tshwenyega ge a nagana kamoo a ka bego a tlaleleditše bohlokong bja Mong wa gagwe go seo se feleleditšego ka go ba letšatši la mafelelo la bophelo bja Gagwe e le motho mo lefaseng. Go sa šetšwe bohloko bjoo a ka bego a be a bo kwa, Petro ga se a ka a nolega moko. Re tseba seo ka gobane pego e re o ile a ba le bana babo gape. (Luka 24:33) Ga go pelaelo gore baapostola ka moka ba ile ba itshola ka baka la tsela yeo ba ilego ba itshwara ka yona bošegong bjoo bjo thata, gomme ba ile ba homotšana.
20. Re ka ithuta’ng go Petro go e nngwe ya diphetho tša gagwe tše bohlale?
20 Ga bjale re kwa ka Petro a dira e nngwe ya diphetho tša gagwe tše bohlale. Ge mohlanka wa Modimo a dira sohle seo a ka se kgonago go lokiša diphošo tša gagwe, Modimo a ka mo lebalela, go sa šetšwe gore sebe sa gagwe e be e le se segolo gakaakang. (Bala Diema 24:16.) Petro o ile a bontšha tumelo ya kgonthe ka go bokana gotee le bana babo le ge a be a nyamile. Ge motho a imelwa ke manyami goba a itshola, a ka lekega go ipea lekatana eupša seo se kotsi. (Die. 18:1) Tsela e bohlale e ka ba go ba kgauswi le badumedigotee le go matlafala gape moyeng.—Baheb. 10:24, 25.
21. Ge Petro a be a bokane le bana babo ba moya, o ile a kwa ditaba dife?
21 Ka ge a be a na le bana babo ba moya, Petro o ile a makatšwa ke ge a ekwa gore setopo sa Jesu ga se gona ka lebitleng. Petro le Johane ba ile ba kitimela lebitleng leo Jesu a bego a bolokilwe go lona leo ba le šiilego le tswaletšwe. Johane, mohlomongwe ka ge e be e le yo monyenyane, o fihlile pele. O ile a dikadika ge a bona mojako wa lebitla o bulegile. Eupša Petro ga se a ka a dikadika. Le ge a be a fegelwa, o ile a fetela ka lebitleng. O ile a hwetša le se na selo!—22. Ke’ng seo se ilego sa thabiša Petro le go dira gore a se sa ba le dipelaelo?
22 Na Petro o be a dumela gore Jesu o tsogile bahung? Mathomong o be a sa dumele, gaešita le ge basadi ba botegago ba begile gore barongwa ba tšweletše go bona ba ba botša gore Jesu o tsogile bahung. (Luka 23:55–24:11) Eupša mafelelong a letšatši leo, Petro o be a thabile e bile a se sa belaela. Ga bjale Jesu o be a phela e le sebopiwa se matla sa moya! O ile a iponagatša go baapostola ba gagwe ka moka. Lega go le bjalo, o ile a dira selo se sengwe pele ka sephiring. Baapostola ba boletše letšatšing leo gore: “Ka kgonthe, Morena o tsogile gomme o bonagetše go Simone!” (Luka 24:34) Ka mo go swanago, moapostola Paulo ka morago o ile a ngwala mabapi le letšatši leo le legolo gore Jesu “o iponagaditše go Kefase ke moka ka morago go ba lesomepedi.” (1 Bakor. 15:5) Kefase le Simone ke maina a mangwe a Petro. Jesu o bonagetše go yena letšatšing leo—mohlomongwe nakong ya ge Petro a be a le noši.
Petro o dirile diphošo tše dintši tšeo go bego go nyakega gore Mong wa gagwe a mo lebalele tšona, le rena re nyaka go lebalelwa letšatši le letšatši
23. Ke ka baka la’ng Bakriste bao lehono ba welago sebeng ba swanetše go gopola pego ya Petro?
23 Beibele ga e re botše gakaalo ka nako e kgomago pelo ya ge Jesu le Petro ba be ba kopana. Re ka fo nagana kamoo Petro a ilego a kgomega ka gona ge a be a bona Morena wa gagwe yo a rategago a phela gape le go ba le sebaka sa go kgopela tebalelo le go bontšha gore o a itshola. Petro o be a nyaka tebalelo go feta selo le ge e le sefe lefaseng. Re tloga re kgodišegile gore Jesu o ile a mo lebalela kudu. Bakriste bao lehono ba welago sebeng ba swanetše go gopola pego ya Petro. Le ka mohla ga se ra swanela go nagana gore ga re swanelwe ke tebalelo ya Modimo. Jesu o ile a ekiša ka mo go phethagetšego Tatagwe yo a ‘lebalelago kudu.’—Jes. 55:7.
Bohlatse bjo bo Oketšegilego bja Tebalelo
24, 25. (a) Hlalosa kamoo Petro a bego a ikwa ka gona bošegong bja ge a be a rea dihlapi Lewatleng la Galilea. (b) Petro o ile a arabela bjang ge a be a bona mohlolo wa Jesu mesong e latetšego?
24 Jesu o ile a botša baapostola ba gagwe gore ba ye Galilea, moo ba bego ba tla kopana le yena. Ge ba goroga, Petro o ile a dira phetho ya go yo rea dihlapi Lewatleng la Galilea. Ba bangwe ba mmalwa ba ile ba sepela le yena. Lebakeng le gape, Petro o ile a ikhwetša a le letsheng Mat. 26:32; Joh. 21:1-3.
leo peleng a feditšego nywaga ya gagwe e mentši go lona. Ka ge Petro e kile ya ba morei wa dihlapi, a ka ba a be a tlwaelane le dilo tšeo di ilego tša mo diragalela ge a be a eya go rea dihlapi letsheng leo gomme di ile tša mo homotša kudu. Eupša banna bao ga se ba ka ba swara dihlapi bošegong bjoo.—25 Lega go le bjalo, ge letšatši le hlaba motho yo mongwe o ile a goeletša barei ba dihlapi a le lebopong gomme a ba kgothaletša go lahlela malokwa a bona ka lehlakoreng le lengwe la sekepe. Ba ile ba dira bjalo gomme ba tanya dihlapi tše 153! Petro o ile a tseba gore motho yoo e be e le mang. O ile a tšwa ka sekepeng gomme a rutha a Joh. 21:4-14.
lebile lebopong. Ge ba le moo lebopong, Jesu o ile a nea bagwera ba gagwe bao ba botegago hlapi yeo e bešitšwego magaleng. O be a tshwenyegile kudu ka Petro.—26, 27. (a) Jesu o ile a nea Petro sebaka sefe ka makga a mararo? (b) Jesu o ile a dira’ng go bontšha gore o tloga a lebaletše Petro?
26 Jesu o ile a botšiša Petro ge e ba a rata Morena wa gagwe “go feta tše”—go bonagala a ile a šupa mokgobong wa dihlapi. Na Petro o be a ka rata kgwebo ya go rea dihlapi go feta go rata Jesu? Bjalo ka ge Petro a latotše Morena wa gagwe ka makga a mararo, ga bjale Jesu o ile a mo nea sebaka sa go kgonthišetša lerato la gagwe ka makga a mararo pele ga bagwera ba gagwe. Ge Petro a fetša go dira bjalo, Jesu o ile a mmotša gore a bontšhe gore ruri o a mo rata: ka go etiša tirelo e kgethwa pele ga dilo tšohle, go fepa, go matlafatša le go diša mohlape wa Kriste e lego balatedi ba Gagwe bao ba botegago.—Luka 22:32; Joh. 21:15-17.
27 Ka gona, Jesu o ile a kgonthišetša gore yena le Tatagwe ba be ba sa dutše ba ka diriša Petro. Petro o be a tla phetha karolo e bohlokwa ka phuthegong ka tlase ga tlhahlo ya Kriste. A bohlatse bjo bogolo gakaakang bja tebalelo ya Jesu! Ka ntle le pelaelo kgaugelo yeo e ile ya kgoma Petro gomme o ile a dula a e gopola.
28. Petro o ile a phelela bjang leina la gagwe?
28 Ka potego Petro o ile a phetha kabelo ya gagwe ka nywaga e mentši. O ile a matlafatša bana babo, bjalo ka ge Jesu a ile a mo laela bošegong bja pele ga lehu la Gagwe. Petro o ile a šoma ka botho le ka go se fele pelo go diša le go fepa balatedi ba Kriste. Monna yo a bego a bitšwa Simone o ile a phelela leina leo Jesu a bego a mo reetše lona—Petro, goba Leswika—ka go ba yo a tsepamego, yo a tiilego le yo a nago le tutuetšo e botse ka phuthegong. Bohlatse bjo bontši bja seo bo hwetšwa mangwalong a mabedi a borutho ao Petro a a ngwadilego ao a ilego a ba dipuku tše bohlokwa ka Beibeleng. Le gona, Mangwalo ao a bontšha gore Petro ga se a ka a lebala thuto yeo a ithutilego yona go Jesu mabapi le go lebalela.—Bala 1 Petro 3:8, 9; 4:8.
29. Re ka ekiša bjang tumelo ya Petro le kgaugelo ya Mong wa gagwe?
29 Eka le rena re ka ithuta thuto yeo. Na re kgopela Modimo letšatši le letšatši gore a re lebalele diphošo tša rena tše dintši? Na re amogela tebalelo yeo gomme ra dumela gore e na le matla a go re hlwekiša? Le gona, na re lebalela ba bangwe? Ge e ba re dira bjalo, re tla ekiša tumelo ya Petro—le kgaugelo ya Mong wa gagwe.