Matthew 5:1-48

5  Áko Jesus éí diné tʼóó ahayóí jiiłtsą́ągo dził bíjiiyá, áadi dasneezdáago hódahoołʼaahii haa yíkai.  Áko hadzoodzíiʼgo kójíníigo nazʼneeztą́ą́ʼ: Akʼihojidlí bee á haʼoodzííʼ (Lk. 6:20-23)  Diyin kʼehgo hojoobaʼ ádaatʼéego ádaa nitsídaakeesii bikʼidahojidlí, háálá yáʼąąshii bee bóhólníihgo bił hazʼáanii daabííʼ.  Yínííł nidaakaígíí bikʼidahojidlí, háálá hadaʼíídóolniił.  Aʼohgo ádaʼdólzinii bikʼidahojidlí, háálá éí nahasdzáán daabííʼ dooleeł.  Tsʼídá tʼáá ákogi éʼétʼéii yíká dichin áádóó dibááʼ danilíinii bikʼidahojidlí, háálá éí yee hwiih dadooleeł.  Aa aʼááh danízinii bikʼidahojidlí, háálá éí baa aʼááh dahwiidínóodzįįł.  Aʼátʼeʼ doo bijéí biiʼ dahólóonii bikʼidahojidlí, háálá Diyin God dayooʼı̨́į doo.  Kʼé nídahoołeełii bikʼidahojidlí, háálá Diyin God baʼáłchíní dabidiʼníi doo. 10  Tsʼídá tʼáá ákogi éʼétʼéii biniinaa atídabiʼdilʼíinii bikʼidahojidlí, háálá yáʼąąshii bee bóhólníihgo bił hazʼáanii daabííʼ. 11  Shiniinaa diné danihódziihgo índa atídanihiłʼı̨́įgo índa woochʼííd badaaʼihii tʼáá ałtso yee nihaa nidahalneʼgo nihikʼidahojidlí. 12  Tʼáá íiyisí baa nihił dahózhǫ́ǫgo nihił dahózhǫ́, háálá yáʼąąshdi ayóó átʼéii nihaa dahidoolyééł, háálá tʼáá ákótʼéego Diyin God yá dahalneʼii yę́ę tʼáá nihítséedi atídayííłʼįįd Áshįįh áádóó adinídíín (Mk. 9:50; Lk. 14:34,35) 13  Nihokááʼ dineʼé bá áshįįh danohłı̨́, nidi áshįįh doo halniih da yileehgoshąʼ haa yitʼéego halniih áńdoolnííł? Jó, doo halniih da yileehgo tʼóó yóóʼiilkaʼgo bikʼi naʼaldeeh yileeh. 14  Nihí nihokááʼ dineʼé bá adinídíín danohłı̨́. Jó, wókʼą́ągi kin haalʼáago niiʼniłígíí doo nanóolʼı̨́ı̨́ʼ átʼée da łeh. 15  Jó, diné éí bee hoolʼiní yidiiłtłiʼgo doo tsitsʼaaʼ yił yaa niidooʼáał da, nidi bá yaʼiiʼáhígi dah yiʼáahgo kin biyiʼ góneʼ nidzíiztánígíí tʼáá ádzíłtso há bee niʼdeezdíin łeh. 16  Tʼáá ákótʼéego diné binááł dadííʼnółdíín, áko yáʼátʼéehgo ádaahníłígíí nihá dayooʼı̨́įgo, nihiTaaʼ yáʼąąshdi hólóonii yaa dahaniih dooleeł Jesus éí bee hazʼáanii Mózes baa deetʼáanii yeinítʼı̨́ 17  Bee hazʼáanii Mózes baa deetʼáanii áádóó Diyin God yá dahalneʼii bizaad ázhdoołdįįł biniyé jiníyá tʼáadoo dashíínóhʼníní; nahjįʼ kódeeshłííł doo biniyé níyáa da, nidi biʼdeeshłííł biniyé níyá. 18  Háálá tʼáá aaníí ánihidishní, Yádiłhił índa nahasdzáán bił yóóʼahóóyáajįʼ tʼááłáhígo dah alzhin áádóó tʼááłáhígo adeesdzo nidi bee hazʼáanii bitsʼą́ą́dóó doo bił yóóʼahodoogáał da, nidi ałtso bohoolyaago índa. 19  Éí bąągo tʼáá háiida díí Diyin God yee hasʼáanii áłtsʼíísígíí łaʼ doo ílı̨́ı̨́góó ájiilaago, tʼáá éí bee diné nazhnitinígíí yáʼąąshii bee bóhólníihgo bił hazʼą́ądi tsʼídá aʼohgo ájítʼé hodiʼníi doo, nidi tʼáá háiida yeʼełʼı̨́įgo yee naʼnitinígíí éí yáʼąąshii bee bóhólníihgo bił hazʼą́ądi ayóó ájítʼé hodiʼníi doo. 20  Háálá ánihidishní, Bee hazʼáanii yíndaʼniłtinii áádóó Férisii danilíinii biláahgo tsʼídá tʼáá ákogi ádanohtʼéego tʼéiyá yáʼąąshii bee bóhólníihgo bił hazʼáanii biih hidoohkah. Jesus áháchįʼ yeinítʼı̨́ 21  Ałkʼidą́ą́ʼ diné kódabidiʼníí nítʼéeʼgo dasidootsʼą́ą́ʼ, Diné tsʼídá doo diyííłhéeł da, áko tʼáá háiida diné adziisxínígíí haa náhódóotʼįįłii bą́ą́h jílı̨́į doo. 22  Nidi shí ánihidishní, Tʼáá háiida łaʼ hakʼis bichʼįʼ háhóóchįįdígíí bee haa náhódóotʼįįłii bą́ą́h jílı̨́į doo, áádóó tʼáá háiida hakʼis yáábíʼjiiʼįįdígíí naatʼáanii danilíinii yee aa nídaatʼíinii bą́ą́h jílı̨́į doo, índa tʼáá háiida hakʼis nilíinii, Diigis nílı̨́, bizhdííniidígíí biniinaa hoolʼáágóó kǫʼ biiʼ tiʼhooʼnííh bą́ą́h jílı̨́į doo. 23  Éí bąą bikááʼ nááʼiiniihí bikááʼdóó nááʼayíłniihgo, nítʼééʼ nikʼis bíniʼ yiniłʼaʼ yę́ę béénílniiʼgo, 24  tʼáá ákwii nááhidííłnihígíí bikááʼ nááʼiiniihí bíighahgi nidíílééł, áádóó nikʼis áłtsé bichʼįʼ nídíídáałgo bił kʼé náʼahididííʼniił, áko índa nídíídáałgo náádiʼyííłnih. 25  Diné nikʼíháʼáhígíí aa hwiinítʼı̨́ı̨́góó bił yíʼashgo tsxı̨́įłgo bił kʼé náʼahididííʼniił, doodaiiʼ ánihwiiʼaahii yaa nididooʼááł, áádóó ánihwiiʼaahii yah iʼiiníiłii yaa nididooʼááł, índa yah andiʼdooltʼeeł. 26  Tʼáá aaníí ánihidishní, Tsʼídá doo chʼéenidiʼdooltʼeeł da, sindáo tʼáá nidziihígi ákʼéninéínídláago índa chʼéenidiʼdooltʼeeł. Jesus adilyé yeinítʼı̨́ 27  Tsʼídá doo azhdilée da, haʼníí nítʼéeʼgo dasidootsʼą́ą́ʼ. 28  Nidi shí ánihidishní, Tʼááłáʼí jinítínígo asdzání bidázhnoolníigo jinééłʼı̨́ʼígíí tʼáá íídą́ą́ʼ hajéí biiʼ bił ahizhdoolyáago átʼé. 29  Áko ninááʼ nishʼnáájí bąąhági ánítʼı̨́ ánóhsingo haniʼaahgo yóóʼahíłhan,* háálá nitsʼíís łahgo ádinjí doo ná yáʼátʼéeh da, nidi nitsʼíís hadaałtʼéego hoolʼáágóó tiʼhooʼnííh bił hazʼą́ąjįʼ andiʼyoolghą́ą́łjí agháago doo ná yáʼátʼéeh da. 30  Áádóó nílaʼ nishʼnáájíígíí bąąhági ánítʼı̨́ ánóhsingo éí kʼínígéeshgo yóóʼahíłhan, háálá nitsʼíís łahgo ádinjí doo ná yáʼátʼéeh da, nidi nitsʼíís hadaałtʼéego hoolʼáágóó tiʼhooʼnííh bił hazʼą́ąjįʼ andiʼyoolghą́ą́łjí agháago doo ná yáʼátʼéeh da. Jesus ałtsʼáʼiildééh yeinítʼı̨́ (Mt. 19:9; Mk. 10:11,12; Lk. 16:18) 31  Tʼáá háiida hweʼasdzą́ą́ yóóʼazhdiʼaahgo naaltsoos bikʼehgo ałtsʼáʼdootʼashígíí hadilyaago baazdoołtsos ałdóʼ haʼníí nítʼééʼ. 32  Nidi shí ánihidishní, Tʼáá háiida hweʼasdzą́ą́ doo adilée da nidi tʼóó yóóʼazhdííʼánígíí éí asdzání adidooléełgo bee bá hojiiłʼaʼgo átʼé, áádóó asdzání yóóʼabiʼdootʼánígíí łaʼda bá nááʼásgehgo éí diné adíílá. Jesus ádee haʼdiidziih yeinítʼı̨́ 33  Nááʼáłdóʼ ałkʼidą́ą́ʼ diné kódabidiʼníí nítʼéeʼgo dasidootsʼą́ą́ʼ, Tʼáadoo tʼóó ádíníigo ádee hahídziihí, nidi bee ádee hahídziihii éí Bóhólníihii binááł biʼdíílííł. 34  Nidi shí ánihidishní, Tsʼídá tʼáadoo haʼátʼíhída bee ádee hahídziihí, yáʼąąsh bee nidi dooda, háálá éí bikááʼdóó Diyin God nahaʼá, 35  áádóó nahasdzáán bee nidi dooda, háálá éí bibikʼi dah adéesʼeezí átʼé, índa Jerúsalem bee nidi dooda, háálá éí Aláahgo Naatʼáanii ayóó átʼéii bikin yílʼáhígíí átʼé. 36  Áádóó ałdóʼ tʼáadoo nitsiitsʼiin bee ádee hahídziihí, háálá nitsiiʼ tʼááłáʼí nidi łigaigo éí doodago łizhingo ádíílíłígíí doo bíninilʼą́ą da. 37  Tʼáadoo átʼéhígóó, Aooʼ, doodaiiʼ, Dooda, dadohní; díidí biláahjįʼ haʼiidziihígíí éí bąąhági átʼéii bitsʼą́ą́dóó átʼé. Jesus kʼééʼdíʼnéehgi yeinítʼı̨́ (Lk. 6:29,30) 38  Hanááʼ atíyiilaago bidiníná binááʼ atínízhdoodlííł, índa hawooʼ atíyiilaago biwooʼ atínízhdoodlííł, haʼníí nítʼéeʼgo dasidootsʼą́ą́ʼ. 39  Nidi shí ánihidishní, Diné doo ákǫ́ǫ́ ánihiłʼínígíí doo kʼéédidoohdlíił da. Nidi łaʼda niniitsįʼ nishʼnáájíígíí néidííłtsʼingo, łahjígo bee bichʼįʼ dah náádidíníítʼááł. 40  Diné łaʼda niʼéétsoh biniinaa naaltsoos nee niiníłtsoozgo, bíniʼdii nibeeldléí ałdóʼ yoołtsos doo. 41  Łaʼda yíniniłchéehgo, Tʼááłáʼí tsin sitą́ąjįʼ shił niníʼaash, niłníigo, ákondi naakidi tsin sitą́ąjįʼ bił nidííʼash. 42  Tʼáá háiida tʼáadoo leʼé níyókeedígíí baa díílééł, áádóó tʼáá háiida, Tʼáadoo leʼé shaʼnílé, niłníigo tʼááká dooda bidóoneʼ lágo. Jesus eʼanaʼí ayóóʼóóʼní yeinítʼı̨́ (Lk. 6:27,28,32-36) 43  Bił kééhótʼíinii ayóóʼííníʼní, nidi niʼanaʼí éí jiiníłá, haʼníí nítʼéeʼgo dasidootsʼą́ą́ʼ. 44  Nidi shí ánihidishní, Nihiʼanaʼí ayóóʼádeínóhʼní, [danihódziihígíí hózhǫ́ǫgo bá hadahohdziih, nihikʼee dadiniihígíí nizhónígi bichʼįʼ ádanohtʼé, áádóó tʼáá bitaʼígi ádanihiłʼíinii] áádóó atídanihiłʼíinii bá sodadołzin, 45  áko nihiTaaʼ yáʼąąshdi hólóonii baʼáłchíní danohłı̨́į doo, háálá doo yáʼátʼééh ádaaníiłii índa yáʼátʼééh ádaaníiłii bá hááʼátʼáahgo áyósin, áádóó tʼáá ákogi ádaaníiłii índa doo tʼáá ákogi ádaaníiłii bá nááháltı̨́įhgo áyósin. 46  Jó, ayóóʼádanihóʼníinii tʼéí ayóóʼádeínóhʼníigo, haʼátʼíísh bikʼé nihaa doolyééł? Tax nahalyéhígíí yiniyé naazdáii nidi ákódaatʼı̨́. Tʼáásh aaníí? 47  Nihikʼisóó danilíinii tʼéiyá kʼé dabidohníigo náádaałaʼígíishąʼ haʼátʼíí bee bilááh ádanohtʼé? Tax nahalyéhígíí yiniyé naazdáii* nidi ákódaatʼı̨́. Tʼáásh aaníí? 48  Éí bąągo nihiTaaʼ yáʼąąshdi hólóonii tsʼídá tʼáá ákóneʼ átʼéhígi átʼéego, nihí ałdóʼ tsʼídá tʼáá ákóneʼ ádanohtʼée leʼ.

Footnotes

Haʼátʼíí shı̨́ı̨́ binahjįʼ niʼiyísíhígíí, ílı̨́į nidi nitsʼą́ąjįʼ kónílééh, níigo ání.
Diyin God bizaad tʼáá ałkʼidą́ą́ʼ bee akʼedaʼashchínígíí łaʼ kótʼéego dabikááʼ, doo Jew dineʼé danilı̨́į da.