Náhookǫs Kéyah Dah Siʼáándi Nez Percé dineʼé biNaatʼáanii ńtʼę́ę́ʼyę́ę, Chief Joseph nahatʼá yá naazíinii bí biniinaa yéego baa nahółkaad, áko 1879 ahoolzhiizhjįʼ ádííniid: “Nahatʼá yátiʼ tʼáádoo nilíndaaígíí bąą chʼééh déyá. Díí saad yáʼátʼéehígíí dóó bee hadaʼjisdziiʼyę́ę kʼídajiztiʼgo bénashniihgo shijéí yidííłniiʼ.”

Ałʼąą bitsįʼ Yishtłizhii dineʼé Náhookǫs Kéyah Dah Siʼáándi kéédahatʼínii háíshąʼ yéego baa ahódlíidooígíí nihíká adoolwołgo deinízin. Díigi átʼéego, łaʼ Teton Sioux dineʼé Lone Man wolyéego ádííniid: “Díí baa ákoniizı̨́ı̨́ʼ tʼáadoo leʼé nitsaago ázhdoolííłígíí diné tʼááłáʼí ádeidiitʼą́ągo doo yínéelą́ą da.”

Tʼáá ákogi átʼéiihígíí diné tʼááʼájíłtso yaʼíidoolííłígíísh łaʼ hólǫ́? Aooʼ! Nihí éí Ánihiilaii baʼííníidlíidoogo átʼé.

Ánihiilaii nihíchʼįʼ haadzííʼ, áko bizaadígíí naaltsoos biiʼ bikʼeʼeshchı̨́. (2 Timothy 3:16, 17) Díí naaltsoos, Diyin Bizaad biiʼ, yee ádeehadzíʼígíí tʼááʼałtsoní ániidgo ánéídlééh. (2 Peter 3:13) Wótʼááhdi Hináanii yee ádeehaheesdzííʼígíí tsʼídá doo yaa yidoonah da. Bidineʼé éí díí átʼéego yaa haadzííʼ: “Daʼ asdzáníísh beʼawééʼ biłtʼoʼii tʼáá yeidiyoonah, áko biyáázh yishchínę́ęésh doo yaa aʼááh nízin da? Aooʼ, éí shı̨́ı̨́ yaa deidiyoonah, ndi shí éí tsʼídá doo neidiyeeshnah da.” (Isaiah 49:15) Chief Joseph ání: “Ndanihidiʼ neestą́ą́ʼgo Níłchʼi Ayóíʼátʼéii deiiniidlą́ądoo éí tʼááʼałtsoní yooʼı̨́ dóó yidiitsaʼ dóó bí éí doo yoonéeh da.”

Níłchʼi ayóíʼátʼéii yízhí ádeideetʼą́hígíí nihił chodahooʼı̨́įdooígíí yidiyoołnááł. Diyin Bizaad biiʼ ání: “Bízhiʼ éí Jiihóvah wolyé.” (Psalm 68:4) Jiihóvah nihookááʼ tʼáá nináhineelʼą́ąjįʼ Áyiilaii nilı̨́. (Isaiah 40:28) Jiihóvah bízhiʼ óolyéhígíí éí łaʼdoonííłgo yee ádeihahadziihígíí tʼáadoo  nídí yiʼdoolííł. Haʼátʼíísh Jiihóvah yee hadítʼéii bee baʼahódlí?

Ayóíʼóʼóʼníʼ: Ánihiilaii bibee ayóíʼóʼóʼníʼ biniinaa díí kéyah bílaʼashdlaʼii yaʼáyiilaa. Łaʼ Apache binantʼaʼí Geronimo wolyéego ádííniid: “Jóhonaaʼéí bee sido, niyool nanáshinoołkał dóó tʼiis biyaa shaaʼáháyą́ awééʼ tʼahdii daʼałtʼoʼii baa áhóyą́ą́nígi átʼéego. . . . shí tʼááʼałtso yishááłgóó shitah yáʼáhootʼééh.” Ánihiilaii éí ałʼą́ą́ dineʼé bił dah ndahazʼą́ą́dę́ę́ʼ tʼááʼałtso, ałʼąą dineʼé áádóó nihookááʼdineʼé danilíinii ayóíʼáyóʼníigo biniinaa yee haheesdzííʼyę́ę yá yiʼdoolííł. Diyin Bizaad ání Jiihóvah “éí yáʼátʼéehii nilı̨́; aa aʼááh nízingo ahóyéelʼá, áádóó baʼahódlíii náás oochííłgóó tʼááʼałtso bił áhóyéelʼá.”—Psalm 100:5.

Hódzą́: Tʼóóʼahayóí bílaʼashdlaʼii binantʼaʼii diné bichʼįʼ ińdahastʼiʼígíí bíkáʼidiijah danízin ndi, bibee hódzą́ dabiʼoh. Ákóndi, Jiihóvah tʼááʼałtsoní hináanii yee hináadooígíí yá yisłá. (Psalm 145:16) Dakótadę́ę́ʼ naatʼáanii Standing Bear ádííniid: “Bílaʼ yee kéyah dah naaznilígíí áyiilaa diné ałdóʼ ákwii hináadoo biniiyé ályaa.” Diyin Bizaad ání: “Bóhólníihii [Jiihóvah] nilíinii, dooládóʼ binishínílnishii ląʼí ałʼąą ádaatʼée da! Baa honíyą́ągo tʼááʼałtso ádeinilaa. Nahasdzáán [Nihookááʼ] biiʼ niyódí hadeezbin.” (Psalm 104:24) Ánihiilaii yee hahadziihígíí bibee hódzą́ yee tʼááʼaaníígo yiʼdoolííł.

Tʼáá ákogi átʼéii: Chief Joseph ání: “Tʼááʼałtso bílaʼashdlaʼii tʼáá éí Níłchʼi Ayóíʼátʼéii ábiilaa.” Ákolą́ą, tʼáadoo nídí, Níłchʼi ayóíʼátʼéii tʼááʼałtso bílaʼashdlaʼii tʼááʼákogi átʼéii yáʼíidóolííł. Áko bí baa Diyin Bizaad ání: “éí tʼáá ákogi ááníiłii ayóóʼáyóʼní.” (Psalm 37:28) Tʼáadoo ałdóʼ, Ánihiilaii “doo ałʼohgo diné yaa ntsíkees da. Ndi ałʼąą dadineʼé bitahdę́ę́ʼ tʼáá háiida hodísin áádóó tʼáá ákogi ááníłígíí tʼéiyá ádeidiitʼaah.” (Acts 10:34, 35) Ánihiilaii bitʼáá ákogi átʼéii bizaad yiʼiilaago binahjįʼ baʼdzííníidlíi doo.

Dziil: Bílaʼashdlaʼii yá naazíinii diné hazhóʼó bikáʼadiijah danízindi tʼáábí bibee adziil diné bee bikáʼízhdoojahígíí dabiʼo. Ánihiilaii éí adziil doo bá biʼo da. Sǫʼ tʼáá ałtso baa ázhdííniid: “Dego díghaałgo díí daatʼíinii tʼóóʼahayóígíí háísh ádayiilaa? Yiyííłtaʼígíí lą́ą, éí tʼááʼałtso dabízhiʼ yee yózhí; bibeeʼadziilii ayóóʼátʼéego índa ayóóʼábóodziilgo bąą tʼááłáʼí ndi doo bá hályáah da.” (Isaiah 40:25, 26) Ánihiilaii yee hahadziihígíí bibee adziil yee tʼááʼaaníígo yiʼdoolííł.

 Ánihiilaii yee hadítʼéii binahjįʼ yee haheesdzííʼígíí nanihiiłnáago nihił chohooʼı̨́. Ałkʼidą́ą́ʼ King Sálaman ání: “bá yáłtiʼgo yáʼátʼéehii yee nihwiizʼánę́ę tʼááłáʼí ndi tʼáadoo bee biʼohí tʼááʼałtso bohoolyaa.”—1 Kings 8:56.

Jiihóvah, Ánihiilaii, biyeʼ Jesus nihániiníłtı̨́, Naatʼáanii nilı̨́įgo tʼááʼákodaatʼéii bílaʼashdlaʼii yá háídídoodlííł. Jiihóvah ání: “Shá naalʼaʼí de íínísinii . . . shiNíłchʼi Diyinii baa diníʼą́; tʼáá ákogi átʼéii ałʼąą dineʼé bichʼįʼ bééhózingo íidoolííł.” (Isaiah 42:1) Jiihóvah biNaatʼáanii yikʼidiilniiʼígíí diné badahojoobáʼígíí ndi yíkáʼidoolwołgo bą́ niilyá. Jesus baa ííníiltaʼgo éí díí bikááʼ: “Diné hojoobaʼ hasʼáanii baʼáłchíní yisdéidoonił, áádóó diné ade ádahósinii yitah hodiyootih! . . . Háálá diné hojoobaʼ hasʼáanii bichʼįʼ ániihgo yisdéíłtééh. Índa diné badahojoobáʼíii áádóó tʼáadoo bíká oolyeedíii bichʼįʼ ániihgo yisdéinił.”—Psalm 72:4, 12.

Ánihiilaii nihookááʼ haidiilaayę́ę́dą́ą́ʼ kéyah tʼáadoo bee hónóshóní dóó hodéiizyeelgo áyiilaa. Hodíínááʼígo bí éí íinízinígíí tʼááʼałtso yiʼdoolííł. Diyin Bizaad ání: “Dabinákʼeeshtoʼ tʼááʼałtso yá yidootʼoł, aniné ádin doo, áádóó atínáhodindleeh ádin doo, áádóó cha ádin doo índa adiniih ádin doo, háálá áłtséédą́ą́ʼ dahólonę́ę bił yóóʼahóóyá.” Ániilaii yee hahasdziiʼígíí baʼíínílíidooíshgo átʼé? Bí ání: “háálá díí saad tʼááʼaaníinii áádóó badaʼahódlíii ádaatʼé.”—Revelation 21:4, 5.

Jiihóvah ání: “Shibikʼeh óʼooʼníiłii yíníłtsʼą́ąʼ doo ńtʼééʼ nisin! Ákwíindzaago  tooh nílı̨́ nahalingo nił hashtʼehodítʼée doo ńtʼééʼ índa tónteel yilkʼooł nahalingo nitʼáá ákogi átʼéii nee hólǫ́ǫ doo ńtʼééʼ.” (Isaiah 48:18) Neʼiinaʼ aláahdi yáʼátʼéehgo yitʼihdooígíí bohodííłʼááłgo átʼé, Ánihiilaii bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ. Diyin Bizaad yíníłtaʼgo tʼéiyá, neʼiinaʼ íiyisíí biniiyé ályaaígíí bohodííłʼááł, haitʼéego náánáłaʼ nizhónígo bił kééhonitʼíidoo dóó haitʼéego ił hózhǫ́ nídídíílééł.—Micah 6:8; Luke 6:27-31; 11:28.

Ndaʼídíkidígíí hazhóʼó bikʼididootı̨́ı̨́łgo diné doo bił béédahózin da tsʼídá Ánihiilaii tʼéíyá tʼááʼaaníí átʼéii yaa hodoolnih, díí ádaatʼéhígíí naa hólǫ́: Haʼátʼíísh biniiyé diné yáʼátʼéehii łahda haashı̨́ı̨́ hootʼįhgo tiʼdahoonííh łi? Ádin yiidleehgo haash yiitʼįh? Áádóó daneeznánę́ę náá dahiináadooísh?

Ánihiilaii éí áłahjįʼ baa ahódlíigo adóólzin. Bibee ayóíʼóʼóʼníʼ baa ínááhwiiniłʼą́ąʼgo niish éí baa ahééh díníízįįł? Diyin Bizaad biiʼdóó tʼááʼaaníinii naʼnitinígíí, Jiihóvah Yádahalneʼí bił dahózhǫ́ǫgo niłʼííshjáán ádeidoolííł. “[Jiihóvah] baa dzíínílíigo yáʼátʼéehgo áánííł . . . [Jiihóvah] baa nił nihoozhǫǫh, áko nijéí bee bídin nílíinii neidiyiiʼaah doo.” (Psalm 37:3, 4).