1. Jiihóvah nihinéłʼı̨́įgi haitʼéego baa hózhǫ́?

ÁNÍÍNÍLNINGI bee naa náhátʼı̨́įgo daatsʼí nił yáʼátʼééh? Nda shı̨́ı̨́. Baa hózhǫ́ǫgo Jiihóvah éí bílaʼashdlaʼii danihinéłʼínígi átʼéego doo nihinéłʼı̨́į da. Sámuel ákótʼéego Jésii biyeʼké yooʼínígíí éí Jiihóvah doo ákótʼéego yooʼı̨́į da. Jiihóvah éí Jésii biyeʼ łaʼ Ízrel binatʼáanii dooleeł níigo Sámuel yił hoolneʼ. Háiidígíí lá? Sámuel éí Jésii biyeʼ alą́ąjįʼígíí jiiłtsą́ągo ájíní: “Tʼáá aaníí [Jiihóvah] akʼah yikʼi yeidooziłii binááł dzizı̨́.” Iiláíyab éí naatʼáanii nahojílin. “Nidi [Jiihóvah] éí Sámuel áyidííniid, Bííyis jinoolninígíí, doodaiiʼ ázníłtsooígíí tʼáadoo nabikʼítsíníłkeesí, háálá doo honisin da.” Jiihóvah ádííniidgi haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bíhooʼaah? Jó, “nihokááʼ dineʼé éí diné ánoolninígíí yiníłʼı̨́, nidi [Jiihóvah] éí ajéí haisíidgo yiníłʼı̨́,” ní.—1 Sam. 16:​1, 6, 7.

2. John 7:24 bikʼehgo haʼátʼíí biniinaa náánáłaʼ ánoolningi doo bee baa nídeitʼı̨́į da doo?

² Niʼiisíihii daniidlı̨́įgo éí biniinaa náánáłaʼ ánoolningi bee baa nídeitʼı̨́į łeh. (John 7:24 yíníłtaʼ.) Łaʼda tʼóó jinéłʼı̨́įgo éí doo ayóó bééhozhdoosįįł da. Díí baa haneʼgi baa nitsíníkees. Azeeʼííłʼíní ayóó iichįįhii tʼóó honéłʼı̨́įgo éí ájítʼéegi doo ałtso bił bééhodoozįįł da. Éí baa níyáhígíí hazhóʼó yiyíistsʼą́ąʼgo bee bąąh dahazʼánígíí índa bíniʼ siláagi bił bééhodoozįįł. Azeeʼííłʼíní łahda hayiʼdi áhootʼée yidínóołʼįįłgo agháʼdeeldlaad há yókiʼ. Doo hazhóʼó hoʼdinéélʼı̨́ı̨́ʼgóó doo éidíígíí bee nąąh dahazʼą́ą́ lá hoʼdiʼniih.  Tʼáá kótʼéego nihibrothers dóó nihisisters tʼóó níilʼı̨́įgo éí baʼátʼeʼígíí doo baa ákoniidzin da doo. Nihí éí bijéí átʼéiigi doo nihił béédahozin da. Jiihóvah tʼéí bił bééhózin. Ákótʼée ndi, Jiihóvah bedaʼiilʼı̨́į doo. Éí haitʼéego?

3. Diyin Bizaad biiʼ baa dahaneʼii haitʼéego nihíká adoolwołgo Jiihóvah bedaʼiilʼı̨́į doo?

³ Jiihóvah éí dabidósinii haitʼéego yaa nitsékees? Éí yiyíistsʼą́ą́ʼ. Haitʼéego shı̨́ı̨́ biyaa dahooʼaʼgi índa bił nahazʼą́ągi tʼáá ałtso yá yaa ákonízin. Áádóó yaa joobaʼ. Jónah, Iiláíjah, Héígar, dóó Lat kótʼéego Jiihóvah bá áátʼįįdgi baa nitsídeikeesgo nihí ałdóʼ Jiihóvah bedaʼiilʼı̨́įgo nihibrothers dóó nihisisters bichʼįʼ kódaniitʼée doo.

4. Haʼátʼíí biniinaa Jónah doo ákótʼéégóó níilʼı̨́į doo?

⁴ Doo tʼáá ałtso nihił bééhózinígíí biniinaa Jónah éí doo baʼahódlíi da índa doo akʼeh hóółʼįįd da niidzingo baa nitsíikees łeh. Jiihóvah tʼáá bí hachʼįʼ haadzíiʼgo éí Nínevehgóó díínáałgo éí bá nihoníʼánígíí bee bił hodiilnih hodííniid. Díí bézhdoolííł yę́ę Jónah éí Jiihóvah ‘bitsʼąą yóóʼajoolwodgo’ náánáłahjígo tsinaaʼeeł biih joolwod. (Jonah 1:​1-3) Niísh Jónah tʼáá akǫ́ǫ́ anáánéiníłʼaʼ doo ńtʼééʼ? Nda shı̨́ı̨́. Jiihóvah éí Jónah doo ákótʼéego yinéłʼı̨́į da.—Jonah 3:​1, 2.

5. Jonah 2:​1, 2, 9gi Jónah bisodizin haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bíhwiiniłʼą́ą́ʼ?

⁵ Jónah éí sozdilzingo tʼáá aaníí ájítʼéegi bee ádaa hojilneʼ. (Jonah 2:​1, 2, 9 yíníłtaʼ.) Jónah shı̨́ı̨́ ląʼídi Jiihóvah bichʼįʼ sozdoolzin. Hasodizinígíí éí diné yáʼátʼéehii jílı̨́įgo bee bééhoozin. Aʼohgo ázhdólzin, ahééh jinízin, índa Jiihóvah bikʼeh honishʼı̨́į doo jinízingo sozdoolzin. Jiihóvah éí ájíítʼįįdígíí doo yee honéłʼı̨́į da. Ndi hasodizin yidiiztsʼą́ą́ʼ áádóó tʼáá prophets jílı̨́įgo chohoołʼı̨́.

6. Haʼátʼíí biniyé tʼáá ákónéehii íísíníiltsʼą́ąʼ doo?

⁶ Aʼohgo ázhdólzingo índa haʼjólníigo łaʼda hazhóʼó jíistsʼą́ąʼ doo. Tʼáá ákónéehii kóniitʼée dooleełgo éí táaʼgo bił hazʼą́. Áłtsé éí, doo tʼáá ádzaagóó łaʼda baa nitsíikees da doo. Naaki góneʼ éí, nihibrother nitsíkeesgi índa ádeeshnííł nízingi bikʼiʼdiitą́ągo éí baa jiiniibaʼ doo. Tááʼ góneʼ éí, tʼáá bí haʼátʼíí shı̨́ı̨́ yeeʼ ádaa ákodínóozįįłii bee bíká aʼdoowołgo átʼé. Tʼáá nihí ndi haʼátʼíí shı̨́ı̨́ nihide átʼéii baa yéiiltiʼgo  hazhóʼó bikʼidiʼdiitı̨́ı̨́ł. (Prov. 20:5) Asiadi elder nilı̨́įgo ání: “Łah tʼah doo hazhóʼó íísístsʼą́ą́ʼgóó haasdzííʼ. Áłah néidleehgi nihisister łaʼ comment ánéiinilʼįįhígíí bindíílnish bidííniid. Tʼahádóó shił bééhoozingo díí sister doo ayóó naaltsoos yółtaʼ da lá. Áko comment ííłʼı̨́įgi tʼáá bá nantłʼa.” Áko elders éí tʼáá aaníí átʼéegi dazhdiitsʼı̨́įhgo índa łaʼda bichʼįʼ hadazhdoodzih!—Prov. 18:13.

7. Iiláíjah éí Jiihóvah bíká eelwodgi haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bíhwiiniłʼą́ą́ʼ?

⁷ Nihibrothers dóó nihisisters łaʼ nitsídaakeesgi doo ayóó yaa dahalneʼ da. Díí biyaah hooʼaʼgi, naagháádę́ę́ʼ ádaʼoolʼįįłii, índa tʼáá bí baʼátʼeʼ átʼéii biniinaa. Haitʼéego bíká adiilwołgo yaa nitsíkeesii yaa halneʼ doo? Iiláíjah éí Jézebel bitsʼąą nazhnichéego Jiihóvah hachʼįʼ haadzííʼ yę́ę bénéiilniih. Iiláíjah éí ląʼí yiską́ągo índa Hazhéʼé yáʼąąshdi hólóonii nitsíjíkeesgi tʼáá átʼéegi bee bił hojoolneʼ. Jiihóvah hazhóʼó hwíistsʼą́ą́ʼ áádóó haʼjólníigo áhoolaago naanish ílíinii haidiníʼą́. (1 Ki. 19:​1-18) Nihibrothers dóó nihisisters nihichʼįʼ yádaałtiʼgi tʼáá nihídadínéelnáa dooleełgo átʼé. Kódaatʼé daazlı̨́įʼgo índa tʼáá aaníí átʼéiigi nitsídaakeesgi nihił béédahodoozįįł. Jiihóvah haʼólnínígíí bedaʼiilʼı̨́įgo éí nihídadínéelná, dadooleeł. Kótʼéego éí nihichʼįʼ yádaałtiʼgo hazhóʼó deisíníiltsʼą́ąʼ doo.

8. Genesis 16:​7-13 bikʼehgo Jiihóvah éí Héígar haitʼéego yíká eelwod?

⁸ Héígar éí Sérai bá naalʼaʼí jílı̨́. Éíbram beʼasdzą́ą́ jidooleeł biniyé baa hoʼdeeltı̨́įgo doo ákótʼéhígi ájíítʼįįd. Héígar éí iʼniiltsąąd. Sérai doo hoł yílįįd da. Sérai éí doo baʼáłchíní hólǫ́ǫ da. Tʼáá íiyisíí doo yáʼátʼééhgóó hooʼaʼ. Áko Sérai éí Héígar yóóʼiiniiłchą́ą́ʼ. (Gen. 16:​4-6) Ndaʼiyiilzííh, áko tʼáá ákónéehee Héígar ákóhoʼdiilyaa niidzin doo. Ndi Jiihóvah éí doo ákótʼéego Héígar yaa nitsíkees da. Áko diyingo naalʼaʼí Héígar yichʼįʼ ayííłʼaʼ. Diyingo naalʼaʼí hakʼíníyáago éí háká eelwodgo hashtʼeʼnitsínázhníkééz áádóó hakʼihasdliʼ. Héígar éí Jiihóvah honéłʼı̨́įgo índa hoł áhootʼéegi tʼáá íídą́ą́ʼ bił bééhózingo baa ákozhniizı̨́ı̨́ʼ. Díí baa hoł hózhǫ́ǫgo Jiihóvah ábijiní. “Diyin God shiníłʼíinii nílı̨́.”—Genesis 16:​7-13 yíníłtaʼ.

9. Jiihóvah éí haʼátʼíí biniinaa Héígar yaa joozbaʼ?

⁹ Jiihóvah éí Héígar haitʼéego yinéłʼı̨́? Hayaa hooʼaʼgi índa bee hachʼįʼ nahwiiʼnáagi tʼáá íídą́ą́ʼ bił bééhoozin. (Prov. 15:3) Héígar éí Ííjip dineʼé jílı̨́įgo Hííbrew dineʼé bił dahaghan. Náánáłahdę́ę́ʼ naasháago shaa nitsáhákees shı̨́ı̨́ jinízin łeh. Hakʼéí índa hakéyah shı̨́ı̨́ ałdóʼ bíhojisááh. Doo tʼáá hó tʼéí Éíbram beʼasdzą́ą́ jílı̨́į da. Íídą́ą́ʼ éí hastóí doo tʼááłaʼí bidaʼasdzą́ą da ńtʼééʼ. Jiihóvah éí díí doo yee nihoníʼą́ą da. (Matt. 19:​4-6) Kótʼéego hazʼą́ągi éí łeʼ hasin índa akʼeʼdiniih dahólǫ́. Jiihóvah éí Héígar Sérai doo hoł nilı̨́į daígi doo yáʼátʼéeh dago yinéłʼı̨́. Ndi Héígar áhoʼdoolʼįįdgi índa hoł hazʼą́ągi há yaa tsídeezkééz.

10. Nibrothers dóó nisisters haitʼéego áhánígo bééhodíísįįł?

¹⁰ Jiihóvah bedaʼiilʼı̨́įgo hazhóʼó ahéédahoʼdiyiilzįįł. Nibrothers dóó nisisters áhánígo bééhonísįįh. Áłah néiidleehgi bił ahił nidahólneʼ, nahaneʼgóó bił nidanilnish, áádóó nábíighah ládą́ą́ʼ nighangi bił nidaʼiidı̨́ı̨́h. Kónítʼı̨́įgo éí nisister łaʼ doo kʼé nízin da nínízin yę́ę éí tʼóó yánízingo  átʼéego nił bééhodoozįįł. Nibrother łaʼ naadeełii tʼéí bił ayóó átʼé nínízin yę́ę éí ayóó bił hadleeʼgo átʼéé lágo baa ákodíníizįįł. Áádóó łaʼ hooghan hazʼą́ą́dóó áłah aleeh bee hahalzhishgo índa yah ádaakaahígíí éí bikʼijįʼ ídlı̨́įgo bił hazʼą́ągo baa ákodíníizįįł. (Matt. 7:1) ‘Aseezı̨́ ádeiłʼı̨́įgo índa daʼníłtłʼago hootaadaakai.’ (1 Tim. 5:13) Nihibrothers dóó nihisisters beʼiinaʼ nídeestʼiʼgi nihił bééhózingo yáʼátʼéeh doo, áko áhánígo bééhoniilzin doo.

11. Elders éí brothers dóó sisters haʼátʼíí biniyé áhánígo béédahojísin doo?

¹¹ Elders éí brothers dóó sisters áhánígo béédahojísin doo. Nihibrother Artur wolyéego circuit overseer nilı̨́. Éí náánáłaʼ brother bił nihisister ayóó yánízin léiʼ baazhníʼáázh. Artur ájíní: “Bahastiin yił ahidiiʼáázhdóó tʼáadoo ląʼí náháhí bahastiin bitsʼą́ą́ʼ ádin. Azhą́ ląʼígóó bá nantłʼa ndi, atʼééké naaki diyin yikʼeh hółʼı̨́įgo yineesą́. Kʼad éí doo ayóó ajooʼı̨́į da jizlı̨́ı̨́ʼ, áko éí bikʼee yinííł jílı̨́. Ákójítʼée ndi, Jiihóvah ayóóʼájóʼní índa hweʼoodląʼ bidziil. Díí nihisister bitsʼą́ą́dóó ląʼígóó bíhwiidiilʼáałgo baa ákoniizı̨́ı̨́ʼ.” (Phil. 2:3) Díí overseer éí Jiihóvah yeʼiilaa. Jiihóvah éí bidineʼé tiʼdahooníihgo daachago bił bééhózin. (Ex. 3:7) Elders kótʼéego brothers dóó sisters yéédahósingo éí yáʼátʼéehgo yíká adoolwołgo átʼé.

12. Nihisister łaʼ haʼátʼíí bíká eelwodgo sister łaʼ áhánígo yééhoosįįd?

¹² Nihibrother doodaiiʼ nihisister doo bił ahídíníilnánígíí nahdę́ę́ʼ abiʼdoolʼįįdgi nihił bééhoozingo baa jiiniibaʼgo baa tsídííkos. Díí baa nitsíníkees: Nihisister łaʼ Asiadę́ę́ʼ naagháago ání: “Sister łaʼ ayóó íitsʼaʼgo yáłtiʼ łeh. Ił ídlı̨́ bee ádin nisingo baa nitséskees. Tʼahádóó shił bééhoozingo éí bizhéʼé dóó bimá yił łóóʼ baa nidahaniih ńtʼééʼ. Áko éí ayóó íitsʼaʼgo yájíłtiʼgo tʼéí ndaʼiiłniihii dahodidootsʼı̨́ı̨́ł.” Ánáázhdíʼní: “Baa ákoniizı̨́įʼgo shibrothers dóó shisisters áhánígo bééhodeesįįłgo éí ndaakaidę́ę́ʼ shił bééhoyoozįįh doo.” Habrothers bééhozhdoosįįłgo éí binaʼanishgo átʼé. Diyin Bizaad áníigi bikʼehgóó ániitʼéego éí Jiihóvah beʼiilʼı̨́įgo “diné tʼáá ałtso” ayóóʼííníiʼníi doo.—1 Tim. 2:​3, 4; 2 Cor. 6:​11-13.

13. Genesis 19:​15, 16gi Lat tʼóó naʼáhozdilziidgo diyingo naalʼaʼí haidzaa, éí haʼátʼíí biniinaa?

¹³ Lat éí Jiihóvah kódíínííł hałnínę́ę  doo tsı̨́įłgo beʼjiilaa da. Diyingo naalʼaʼí naakigo haa níʼáázh áádóó ni dóó bił dabighanígíí Sádamdóó chʼídookah hałní. Haʼátʼíí biniyé? Diyingo naalʼaʼí ání: ‘Sádam ádiildįįł biniyé Jiihóvah nihiníłʼaʼ.’ (Gen. 19:​12, 13) Tʼáá éí biiskání abínígo Lat dóó bił dahaghanígíí tʼahdii hooghangi nijíiztą́. Áko diyingo naalʼaʼí éí Lat tįʼ nááyidooʼniid. Lat éí tʼóó ‘naʼáhozdilziid.’ Lat éí doo biʼdiiłʼáhí da índa doo ákʼeh hółʼı̨́į da niidzin doo. Ákójítʼée ndi, Jiihóvah éí doo hakʼi deeyáa da. ‘Jiihóvah haa aʼááh niizı̨́įʼgo’ diyingo naalʼaʼí hálaʼ yiyiiłtsoodgo kin haalʼáhídóó chʼíhoníʼeezh.—Genesis 19:​15, 16 yíníłtaʼ.

14. Jiihóvah éí haʼátʼíí biniinaa Lat yaa joozbaʼ?

¹⁴ Jiihóvah shı̨́ı̨́ Lat yaa joozbaʼ. Lat shı̨́ı̨́ haghan doo bitsʼáhóniʼ da. Kin haalʼáii tłʼóoʼdi diné áłah nilínígíí ałdóʼ bééjíldzid. Atíʼdoolíiłii ląʼí dahólǫ́. Lat éí naatʼáanii naakigo Sádam honíteelgi łeejin dijéʼígíí biishníídeeʼgo baa hozhdiiztsʼą́ą́ʼ, áko éí shı̨́ı̨́ ałdóʼ bikʼee hoł yééʼ. (Gen. 14:​8-12) Hweʼasdzą́ą́ dóó haʼáłchíní ałdóʼ baa hániʼ. Lat ałdóʼ ayóó ajitʼı̨́, áko Sádamgi shı̨́ı̨́ nizhónígo haghan. (Gen. 13:​5, 6) Díí achʼą́ą́h jisnilgo éí doo tʼáá akǫ́ǫ́ Jiihóvah bikʼeh hojííłʼįįdgi doo bíighah da. Ákondi Jiihóvah éí Lat niʼjiisíhígíí yilááhgóó déezʼı̨́įʼgo “diné tʼáá ákogi átʼéii” jílı̨́įgo honéłʼı̨́.—2 Pet. 2:​7, 8.

15. Łaʼda ááníiłgi tʼáadoo tʼóó bee baa néiitʼíní doo, ndi haa yiitʼı̨́į doo?

¹⁵ Łaʼda áátʼįįłgi tʼáadoo tʼóó bee baa nánítʼíní, ndi nitsékeesgi hazhóʼó bikʼiʼdiitįįh. Nihisister Veronica wolyéego ákódzaa. “Sister łaʼ tʼáá áłahjįʼ doo bił hózhǫ́ǫ da nahalin łeh,” jiní. “Tʼáá sahdii tʼéí naʼídíltʼeʼ. Łahda bichʼįʼ hadeesdzihgi bikʼee shił yéeʼ łeh. Baa nitséskeesgo kwíínisin, ‘Shída ákóníshtʼéego éí hakʼis hólǫ́ǫ leʼ nisin doo.’ Ájítʼéegi bínahodídéeshkił niizı̨́ı̨́ʼ. Ákósdzaago éí shił ahoʼniilneʼ! Kótʼéego éí hwééhosésįįd.”

16. Sodizin haitʼéego nihíká adoolwołgo aa jiiniibaʼ diidleeł?

¹⁶ Jiihóvah tʼéí tʼáá ałtsojįʼ ániitʼéegi nihééhósin.  (1 John 3:20) Jiihóvah éí łaʼda yooʼínígi átʼéego neeshʼı̨́į doo niidzingo índa baa jiiniibaʼgo bikʼiʼdidiitı̨́įłgi bee shíká anilyeed bididiiʼniił. Nihisister Anzhela wolyéego éí sodizin bíká eelwodgo aa joobaʼ silı̨́ı̨́ʼ. Éí congregationgi hasister łaʼ doo bił áhizhdínéelnáa da jizlı̨́ı̨́ʼ. Anzhela ájíní: “Díí sister éí tʼóó baa náshtʼı̨́įgo áádóó doo shídéétʼiʼ da nisingo éí doo nantłʼa da doo ńtʼééʼ. Ndi baa jiinishbaʼ doo niizı̨́įʼgo Jiihóvah shíká anilyeed bidííniid.” Daʼ Jiihóvaásh éí Anzhela bisodizin yidiiztsʼą́ą́ʼ? Ánáázhdiʼní: “Nahosiilneʼdóó bikʼijįʼ yéiiltiʼgo ląʼí ałhéé ílkid. Baa jiinishbaʼgo yísístsʼą́ą́ʼ. Kʼad éí shisister ayóóʼííníshʼní sélı̨́ı̨́ʼ áádóó áká anáshwoʼ doo nisin.”

17. Haa deiitʼı̨́įgo áhánígo ahéédahodiilzįįł?

¹⁷ Díidígíí brothers dóó sisters tʼéí baa aʼááh nisin dooleeł, doo niidzin da doo. Jónah, Iiláíjah, Héígar, dóó Lat nahalingo tʼáá ałtso bichʼįʼ anídahaztʼiʼ ńtʼééʼ. Ląʼí shı̨́ı̨́ éí tʼáá bí ádáátʼįįdii biniinaa bichʼįʼ anídahaztʼiʼ. Tʼáá áníiltso shı̨́ı̨́ ałdóʼ ákódeiitʼįįd. Éí biniinaa Jiihóvah ahaa aʼááh danohsin nihiłní. (1 Pet. 3:8) Jiihóvah bikʼeh dahoniilʼı̨́įgo éí áłʼąą ádaaníilnin ndi, éí family daniidlı̨́įgo dayiikaah. Áko nahasdzáán tʼáá síʼą́ą́ ńtʼééʼ tʼááłaʼí ídlı̨́įgi bidziilgo ádeíníilzin. Áko áhidadííníilnáa doogo éí daʼahíísíníiltsʼą́ą́ʼ, ahéédahodiilzįįł, áádóó ahaa aʼááh daniidzin doo.