1. Diné haʼátʼíí ninádeidiyiiʼaah, éí haʼátʼíí biniyé ninádeidiyiiʼaah?

LĄʼÍ brothers índa sisters dííshjı̨́įdi shichʼooní doo hodooleeł da danízin. Áádóó daʼayéhígíí éí tʼah índa áłchíní hodooleeł danízin. Tʼáá ałtso éí bee iináa dooleełii aʼohgo ádeiyósin. Áko kótʼéego nitsídaakeesgo Jiihóvah yéigo bá naʼaʼaʼ dooleełgi yiniyé ádaatʼı̨́. Bił dahózhǫ́ índa Jiihóvah yadaʼólíigo éí íiyisíí yídin danílíinii Jiihóvah yee baa áhályą́ągo dayoodlą́. Díí haʼátʼíí biniyé deiniidlą́? Jó, tʼáá ałkʼidą́ą́ʼ Jiihóvah bá ndaalʼaʼí yídin danílíinii yee yaa áhályą́ągo hoolzhiizh, díí ‘daʼjoodlą́ągo éí tʼáá ádzíłtso Éíbraham hazhéʼé nilíinii’ Jiihóvah yikʼihasdliʼ.—Rom. 4:11.

2. (a) Hebrews 11:​8-10 binahjįʼ haʼátʼíí biniinaa Éíbraham Er yitsʼą́ąjįʼ chʼíníná? (b) Haʼátʼíí baa nídadíitʼįįł?

² Er hoolyéedi Éíbraham tʼáadoo bídin jílínígóó kééhojitʼı̨́ı̨́ ńtʼééʼ, ndi haʼátʼíí biniinaa bitsʼą́ąjįʼ daash diiná? Jó, “kin bitłʼááh nídaʼastłʼingo haalʼáii” nijólíí ńtʼééʼ. (Hebrews 11:​8-10 yíníłtaʼ.) Díí ‘kin haalʼáii’ haʼátʼíí átʼé? Éíbraham éí díí kin haalʼáii álnéehgi bibaʼ ájítʼéego haʼátʼíí ndaʼnółtłʼaii hachʼą́ą́h hólǫ́ǫ́ ńtʼééʼ? Éíbraham índa dííshjı̨́įdi bedaʼałʼíinii éí haitʼéego nihí ałdóʼ bedaʼiilʼı̨́į doo?

3. Kin haalʼáii Éíbraham yibaʼ átʼéé ńtʼééʼ yę́ę haʼátʼíí átʼé?

³ Kin haalʼáii Éíbraham bibaʼ ájítʼéhígíí éí God biNahatʼaʼ. Éí Jesus índa 144,000 Oodlání anoint ádaalyaaígíí yee dahwéeʼaahgo ályaa. Paul éí díí Nahatʼáii “Diyin God hináanii bikin haalʼáii, éí yáʼąąshdi Jerúsalem” níigo yee  yiyíízhiʼ. (Heb. 12:22; Rev. 5:​8-10; 14:1) Jesus éí bídahoołʼaahii díí God íinízinii tʼáá yáʼąąshdi ááníłígi átʼéego nahasdzáán bikáaʼgi ááníił doo dadohníigo bíká sodadołzin yiłníigo neineeztą́ą́ʼ.—Matt. 6:10.

4. Genesis 17:​1, 2, 6 binahjįʼ Éíbraham éí God biNahatʼaʼ haʼátʼíí bee bił bééhózin ńtʼééʼ?

⁴ God biNahatʼaʼ íiyisíí átʼé dooleełgi, éísh Éíbraham bił bééhózin ńtʼééʼ? Ndagaʼ. Ląʼí nááhai díí íiyisíí átʼé dooleełgi éí ‘doo bééhózingóó’ hoolzhiizh. (Eph. 1:​8-10; Col. 1:​26, 27) Éíbraham bił bééhózingo bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí łaʼ naatʼáanii dadooleeł. Jiihóvah éí díí tʼáá íídą́ą́ʼ Éíbraham kótʼéego yichʼįʼ yee haadzííʼ. (Genesis 17:​1, 2, 6 yíníłtaʼ.) Áko Éíbraham díí yéigo yoodlą́ągo yee bidziilgo éí Mesáíyah God biNahatʼaʼ biNaatʼáanii dooleełii yooʼı̨́ nahalin. Jesus biyóołkááł yę́ędą́ą́ʼ éí Jew dineʼé ííłní: “Éíbraham nihizhéʼé yę́ę sheidoołkáłígíí yiidoołtséełgo yąą bił hózhǫ́ǫ́ nítʼééʼ, áko yiyiiłtsą́ągo bił hóózhǫǫd.” (John 8:56) Éíbraham bił bééhózingo éí bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí Jiihóvah bíká análwoʼgo biNahatʼaʼ ádeidoolííł. Jiihóvah yee hadoodzííʼ yę́ę bihodoolníiłgi bibaʼ áníshtʼée doo nízingo hoolzhiizh.

5. Éíbraham éí God kin haalʼáii áyiilaaígíí yibaʼ átʼéé ńtʼéeʼgi haitʼéego nihił bééhózin?

⁵ Éíbraham éí God kin haalʼáii áyiilaaígíí haitʼéego yibaʼ átʼéé ńtʼééʼ? Áłtséhígíí, Éíbraham éí nihokááʼgóó nahatʼá tʼáadoo łaʼ bizhdiiyáa da. Naanááʼnéełii jílı̨́, índa bílaʼashdlaʼii binaatʼáanii doo łaʼ bikééʼ nizhníyáa da. Áádóó ałdóʼ Éíbraham éí tʼáá bí binahatʼaʼ doo áyiilaa da. Ndi Jiihóvah yikʼehgóó átʼé, índa Jiihóvah yee ádee hahaasdzíiʼii bohodoolníiłgi bibaʼ ájítʼé. Áko binahjįʼ tʼáá íiyisíí Jiihóvah joodlą́. Éíbraham éí ndaʼnółtłʼaii hachʼą́ą́h hólǫ́ǫ́ ńtʼéeʼii bikʼeh jideesdlı̨́ı̨́ʼ, áádóó díí haitʼéego bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼáałgi baa nídadíitʼįįł.

6. Er kin dah shijaaʼgi haa hootʼéé ńtʼééʼ?

⁶ Éíbraham éí Er kin haalʼáádóó dah diiná. Éí ákweʼé yáʼátʼéehgo hazʼą́. Bidziilgo ahééʼítłʼin índa tááʼdę́ęʼgo tó dah  siyı̨́. Diné éí nidaʼadzohgi índa ahidaʼiyiidzóohgi ayóó yéédahósin. Nitsaago naalyéhé nidahaniihgo bił nahazʼą́ą́ ńtʼééʼ. Dahooghangóó tsé daastłʼingo bee ádaalyaa áádóó łigaigo bee daashdléézh. Neʼgóó dah hashdléezhgo dahooghan góneʼ 13 doodaiiʼ 14 nahazʼą́.

7. Haʼátʼíí biniyé Éíbraham éí índa haghan hazʼą́ą́dóó Jiihóvah haa áhályą́ą dooleełgi yéigo joodlą́?

⁷ Haʼátʼíí biniyé Éíbraham éí índa haghan hazʼą́ą́dóó Jiihóvah haa áhályą́ą dooleełgi yéigo joodlą́? Jó, Éíbraham dóó Sárah éí Erdi hasihgo kééhojitʼínę́ę bitsʼą́ąjįʼ dashdiiná. Éí Kéínan kéyah biiʼ tʼóó dzígaigóó níbaal biiʼ haghan. Kʼad éí kin tsé bee ahéédaʼastłʼin índa tó ahéédahaasgeed yę́ę hachʼą́ą́h hólónę́ę ádin. Áko anaʼí hakʼiidoojahgo naólníigo hoł hooʼaʼ.

8. Éíbraham haʼátʼíí bee bichʼįʼ nahwiisʼnááʼ?

⁸ Éíbraham éí God íinízinii yikʼehgóó átʼéé ńtʼééʼ. Jiihóvah éí kéyahgóó ahóółʼaʼ yę́ędi dichin haa níłniiʼgo yéigo hachʼįʼ hodiisnááʼ. Áko biniinaa Ííjipgóó tʼóó kóníshgháníjįʼ jiníná. Ákweʼé Ííjipgi kééhojitʼı̨́įgo Féro naatʼáanii nilínígíí hweʼasdzą́ą́ haghainíłtı̨́. Éíbraham díí yéigo biniinaa yiinííł biih jíítłizh, ndi Jiihóvah éí Féro, Éíbraham beʼasdzą́ą́ baa náníłteeh yidííniid.—Gen. 12:​10-19.

9. Éíbraham haʼátʼíí bee bichʼįʼ nahwiisʼnááʼ?

⁹ Éíbraham bighan hazʼą́ą́dóó anáhóótʼiʼgo hooʼaʼ. Hweʼasdzą́ą́ Sárah doo ałchíi da. Áko ląʼí nááhai bikʼee yinííł jílı̨́įgo hoolzhiizh. Sárah éí atʼééd hanaalʼaʼí Héígar adoołchíiłgo éí hweʼawééʼ hodooleeł biniyé Éíbraham baazhníłtı̨́. Héígar éí Íshmeiyel bíjooltsą́ągo Sárah doo jíłdin da jizlı̨́ı̨́ʼ. Áko biniinaa Sárah éí Héígar baa yóóʼeelwod.—Gen. 16:​1-6.

10. Éíbraham éí Jiihóvah baʼjólíi dooleełgi haʼátʼíí bee hóhoneestą́ą́ʼ?

¹⁰ Sárah índa ajiʼniiltsąąd, Éíbraham ashkii bá jishchı̨́įgo Áízak bee jíízhiʼ. Éíbraham éí Íshmeiyel dóó Áízak hayeʼ tʼáá áłah ayóóʼájóʼní. Íshmeiyel éí Áízak doo yáʼátʼééhgóó áyoolíiłgo biniinaa Éíbraham éí Íshmeiyel dóó Héígar haghan bitsʼą́ąjįʼ ajííłʼaʼ. (Gen. 21:​9-14) Tʼahádóó Jiihóvah éí Éíbraham, Áízak nááhidííłnih yidííniid. (Gen. 22:​1, 2; Heb. 11:​17-19) Díí tʼáá áłah kóhóótʼįįdgi Éíbraham éí hayeʼké tʼáá áłah yáʼátʼéehgo Jiihóvah yá áʼdoolíiłgo joodlą́.

11. Haʼátʼíí biniyé Éíbraham éí Jiihóvah yibaʼ átʼéé ńtʼééʼ?

¹¹ Éíbraham éí 70dóó baʼaan binááhaigo daatsʼí bighan hazʼą́ą́dóó yił Erdę́ę́ʼ chʼíníná. (Gen. 11:31–12:4) Kéínandi nááníjooʼnéełgo níbaal biiʼ kééhojitʼı̨́įgo 100dóó baʼaan nááhai. Éí 175 honááhaigo ájídin. (Gen. 25:7) Kéyah biiʼ tázhdííyáhígíí haʼáłchíní daʼahéelchíłígíí baa dideeshʼááł níigo Jiihóvah yee ádee hadoodzííʼ yę́ę tʼáadoo jiiłtsą́ą da. God biNahatʼaʼ ályaagi ałdóʼ tʼáadoo jiiłtsą́ą da. Áko Éíbraham aʼohgo áʼdólzingo Jiihóvah yibaʼ átʼéegi yíhoołʼą́ą́ʼ. Ákótʼée ndi, Éíbraham éí “hajistih áádóó ląʼí honááhaigo” dajiztsą́. (Gen. 25:8) Éí ndaʼnółtłʼaii bikʼíjooyáa ndi, hweʼoodląʼ bidziilgo Jiihóvah tʼáá íiyisíí bibaʼ ájítʼéé ńtʼééʼ. Haʼátʼíí biniyé haʼjólníigo hoolzhiizh? Jó, Jiihóvah haa áhályą́ągo shikʼis nilı̨́ nízingo hoolzhiizh.—Gen. 15:1; Isa. 41:8; Jas. 2:​22, 23.

12. Haʼátʼíí bibaʼ ádaniitʼé, áádóó haʼátʼíí bídahwiidiilʼááł?

¹² Éíbraham átʼéhę́ęgi átʼéego nihí ałdóʼ kin bitłʼááh náʼástłʼinii bibaʼ ádaniitʼé. Ákondi éí ádooníiłgi doo tʼóó bibaʼ ániitʼée  da, háálá God biNahatʼaʼ éí 1914 yę́ędą́ą́ʼ yáʼąąshdi bee hodeestʼą́. (Rev. 12:​7-10) Ndi nihokáaʼgi díí tʼáá átʼéé ńtʼééʼ bee hodootʼáałgi bibaʼ ádaniitʼé. Áko díí bibaʼ ádaniitʼéego Éíbraham dóó Sárah éí ndaʼnółtłʼaii bichʼą́ą́h hólǫ́ǫ́ ńtʼééʼ yę́ęgi átʼéego nihí ałdóʼ nihił tʼáá ákóhootʼée doo. Dííshjı̨́įdi Jiihóvah bá ndaalʼaʼíísh Éíbraham dóó Sárah yedaalʼı̨́? Aooʼ, ląʼí éí beʼoodląʼ dabidziil índa hadaʼólní. Díí éí The Watchtower biiʼ baa dahaneʼgo ádaalyaaígíí bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł.

13. Brother Walden éí haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bíhooʼaah?

¹³ Tʼáadoo leʼé nináhiditʼaah doo. Éíbraham nahalingo tʼáadoo leʼé God bá nináhiditʼaahgo éí God biNahatʼaʼ áłtsé ííníilzin doo. (Matt. 6:33; Mark 10:​28-30) Brother Bill Walden * wolyéego baa haneʼ. Éí 1942 yę́ędą́ą́ʼ éí universitydóó architectural engineering kʼadę́ę ałtso baa ajółtaʼgo Jiihóvah Yá Dahalneʼé bił Diyin Bizaad baa íhojiiłʼaahgo baa nízhdiidzá. Professor bá ajółtaʼígíí éí nizhníłtaʼ bikééʼdóó naanish łaʼ há yíyííkeed, ndi doo dazhdííniid. Biniyé ajííłtaʼígíí ninádiníʼą́, áko Diyin bá naashʼaʼ doo jiní. Áádóó military draft ádahoolaa. Dooda jidííniid, áko biniinaa $10,000 ninádíídlééł áádóó 5 nááhaigóó awáalya sínídáa doo hodooʼniid. Áko awáalya góneʼ 3 honááhaidóó bikʼijįʼ hwééʼílniiʼ. Áádóó tʼahádóó Gilead Schooldę́ę́ʼ wóshdę́ę́ʼ hodooʼniid. Éí missionary jílı̨́įgo Africagóó ahoʼdoolʼaʼ. Áádóó Bill éí Eva jizyeh, éí Africadi nahojisneʼ, tʼáadoo leʼé nináhiditʼaahii bił danítʼiʼ. Ńtʼééʼ Bill éí hamá baa áhojilyą́ą doo biniyé United Statesjįʼ níjítʼáázh. Bill ájíní: “70dóó baʼaan nááhai Jiihóvah bá naashʼaʼgo éí ayóó baa shił hózhǫ́ǫgo baa ahééh nisin. Kótʼéego Jiihóvah baa ádinishtʼą́ągi shinaanish átʼéego áshłaagi yee shíká aalwodgo tʼáá ahą́ą́h bichʼįʼ baa ahééh nisin.” Ákoósh  ni éí full-time nahaneʼígíí áłtsé ninaanish átʼéego íinilaa?

14-15. Brother dóó Sister Apostolidis éí haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bíhooʼaah?

¹⁴ Iiná yidinółtłʼahii dahólǫ́. Éíbraham bitsʼą́ą́dóó bídahwiilʼą́ąʼgo éí Jiihóvah yaa adaʼdeetʼánígíí tʼáá bichʼįʼ nidahwiiʼnáago átʼé. (Jas. 1:2; 1 Pet. 5:9) Aristotelis Apostolidis * tʼáá aaníí ákóbiʼdiilyaa. Greecedi 1946 yę́ędą́ą́ʼ baptize áhoʼdilyaa. Áádóó 1952 yę́ędą́ą́ʼ Eleni sister nilı̨́įgo ałhaazh dootʼashgo ahazhdeetʼą́. Eleni éí nahaneʼgi ałdóʼ ádaazhdeetʼą́. Ńtʼééʼ Eleni éí brain tumor bee nąąh dahooʼaʼ hodooʼniid. Áádóó éí há nahjįʼ kólyaa. Éí tʼáadoo ląʼí náháhí ahíjizyehdóó bikʼijįʼ tumor nídínéesą́. Azeeʼííłʼíní honináádashnish, ndi Eleni éí booshkʼiizh doo nahaʼnáa da sílı̨́ı̨́ʼ, índa doo hazhóʼó yájíłtiʼ da jizlı̨́ı̨́ʼ. Hachʼįʼ nahwiiʼná índa ákweʼé naatʼáanii danilíinii atídaʼałʼı̨́į ndi, nahaneʼgi ayóó bízhneedlı̨́.

¹⁵ Aristotelis éí beʼasdzą́ą́ yaa áhályą́ągo 30 nááhai. Áko éí elder jílı̨́ áádóó convention committees bił índa Assembly Hall álʼı̨́įgi atah nijishnish. 1987 yę́ędą́ą́ʼ Eleni éí nahaneʼgóó nijigháahgo atíjiidzaa. Éí tááʼ nááhaigóó coma biih jíítłizh, áádóó ájídin. Aristotelis ájíní: “Ląʼí nááhai tʼáadoo hooyání doo naólníinii ádaatʼéii tʼáá íiyisíí bee shichʼįʼ nahwiisʼnááʼ. Áko yéigo haʼiinishníigo tʼáadoo nitsééʼaltłiʼí doo niizı̨́ı̨́ʼ. Ákótʼée ndi, Jiihóvah tʼáá íiyisíí shíká análwoʼgo shidziilgo áshiilaa.” (Ps. 94:​18, 19) Jiihóvah éí wołí bee bá ádaatʼı̨́įgo éí azhą́ bichʼįʼ nidahwiiʼnáa ndi, ayóóʼáyóʼní!

16. Brother Knorr éí beʼasdzą́ą́ haʼátʼíí yáʼátʼéehgo yee yichʼįʼ haadzííʼ?

¹⁶ Neeʼnijįʼ díníʼı̨́ı̨́ʼ. Éíbraham éí Jiihóvah yee hakʼihodoodliiłii neeʼnijįʼ bíká jidéezʼı̨́įʼgo nidahonółtłʼa yę́ę bikʼeh jideesdlı̨́ı̨́ʼ. Sister Audrey Hyde * éí áłtsé bahastiinę́ę Nathan H. Knorr cancer bitsʼą́ą́dóó  ájídin. Áádóó bahastiin náánásdlı̨́ʼígíí Glenn Hyde Alzheimer’s bee baa dahooʼaʼ. Azhą́ díí bee hachʼįʼ nahwiisʼnáaʼ ndi, yáʼátʼéehgo neeʼnijįʼ jidéezʼı̨́ı̨́ʼ. Éí Brother Knorr tʼah doo ádin yileeh yę́ędą́ą́ʼ áshidííniid yę́ę ayóó bénashniih jiní: “Nathan éí díí béénílniih doo shiłní: ‘Dajitsaah ndi, tʼáá aaníí ił chohooʼı̨́ hólǫ́, achʼįʼ nahwiiʼná ádin doo.’ Áádóó ánááshiłní: ‘Neeʼnijįʼ díníʼı̨́ı̨́ʼ éí áadi nikʼihozhdoodliił.’ Ánáádíʼní: ‘Yéigo ánítʼı̨́—áká anánílwoʼ. Éí bee nił hózhǫ́ǫ doo.’” Yéigo áhátʼı̨́įgo áká aníjílwoʼgo áádóó ‘ił chohooʼı̨́įgo ił hózhǫ́,’ díí nizhónígi ánihidiʼní!—Rom. 12:12.

17. (a) Haʼátʼíí biniyé neeʼnijįʼ dadíníitʼı̨́įʼ doo? (b) Micah 7:7 bikʼehgo haitʼéego náasdi nihikʼihozhdoodliił?

¹⁷ Dííshjı̨́įdi neeʼnijįʼ bíká dadíníitʼı̨́įʼ dooleełii ląʼí dahólǫ́. Nihináágóó ádahooníłígíí bee bééhózingo éí nihooghááh bichʼįʼ níyoołkááł. Kin haalʼáii éí nahasdzáán tʼáá siʼą́ą́ ńtʼééʼ bikááʼ bóhólníih dooleełgi kʼad doo nizaagóó bibaʼ ániitʼée da. Bee nihikʼi hozhdoodliiłii éí ayóóʼádeíníiʼníinii nihitsʼą́ą́ʼ ádaadinę́ę nídeidiiltsééł. Ákogo Jiihóvah éí Éíbraham beʼoodląʼ índa haʼólníí ńtʼééʼ yę́ęgi éí bí índa bikʼéí iiná yaa néidiyoodléełgo yee yikʼihozhdoodliił. Ákweʼésh honílǫ́ǫ doo? Éí Éíbraham nahalingo God biNahatʼaʼ bá tʼáadoo leʼé nináhidiʼaahgo éí ákótʼée doo. Áádóó neʼoodląʼ bidziil íinisingo Jiihóvah bibaʼ ánítʼéego bóhoołʼaahgo éí ná bohónéedzą́ą doo.—Micah 7:7 yíníłtaʼ.