1. Ánihiilaii haitʼéego bee nandiʼneestą́ą́ʼ?

JIIHÓVAH YÁ HALNEʼÉ nílı̨́įgo niyaa hooʼaʼgo éí tʼah áłchíní nilı̨́ı̨́dę́ę́ʼ Jiihóvah baa íhwiiniłʼą́ąʼgo shı̨́ı̨́ átʼé. Éí Áʼiilaii nilı̨́įgo tsʼídá yáʼátʼéehii yee átʼéiigi, índa nahasdzáán tsʼídá nizhónígo ádeeshłííł níigi bee nandiʼneestą́ą́ʼ.—Gen. 1:1; Acts 17:24-27.

2. Áʼiilaii dayoodlánígíí haitʼéego baa nitsáhákees?

² Ląʼí éí Diyin doo hólǫ́ǫ da índa Áʼiilaii nilı̨́įgi doo dayoodlą́ą da. Iiná éí tʼáá bí hodeezlı̨́ı̨́ʼ daaní. Ayóó daʼííłtaʼii ałdóʼ ákódaaní. Éí science bee Diyin Bizaad doo tʼáá aaníígóó halneʼgo ííłʼı̨́ áádóó doo ayóó daʼííłtaʼii, doo ayóó bił éédahózinii, doodaiiʼ doo nantłʼahgóó bidíʼnóotʼahii tʼéiyá Áʼiilaii dayoodlą́ągo bá átʼé daaní.

3. Haʼátʼíí biniyé niheʼoodląʼ bidziil íilníił doo?

³ Ayóó daʼííłtaʼii kódaaníigo biniinaa Jiihóvah éí ayóóʼóʼóʼníinii Ánihiilaii nilı̨́įgi nihił naaki nilı̨́įgoósh ánihidoolíiłgo átʼé? Díí éí tʼáá nihí Jiihóvah éí Áʼiilaii nilı̨́įgi haʼátʼíí biniyé yiniidlą́ągi bee bééhózin doo. Díísh tʼóó yiniidlą́ doodaiiʼ bá náhwiilʼaahgoósh tʼáá nihí hózhǫ́ baa íhwiilʼaah? (1 Cor. 3:12-15) Jiihóvah Yá Halneʼé niidlı̨́įgo díkwíí shı̨́ı̨́ nááhai, ákondi niheʼoodląʼ bidziil íilníił doo. Ákwíitʼı̨́įgo éí Diyin Bizaad doo tʼáá aaníígóó naʼnitin daaníinii doo yóóʼadanihidínóoʼah da. (Col. 2:8; Heb. 11:6) Táaʼgo nihíká adoolwołii baa nídadíitʼįįł: (1) Haʼátʼíí biniinaa ląʼí éí Áʼiilaii doo dayoodlą́ą da? (2) Ániilaii Jiihóvah haitʼéego yinídlą́ą doo? (3) Éí díí woodlą́ą dooleełgi haitʼéego bidziilgo íínísin doo?

4. Hebrews 11:1 bikʼehgo haʼátʼíí bee oodląʼ hwee hólǫ́ǫ doo ní?

⁴ Joodlą́ą dooleełii éí bee ééhózinii tʼáágééd ndi hweʼoodląʼ hólǫ́ dahwiinidzin. Ndi, Diyin Bizaad éí doo ákótʼéego naʼnitin da. (Hebrews 11:1 yíníłtaʼ.) Éí áníigo joodlą́ą dooleełii doo daatʼíinii bee ééhózingo binahjįʼ ajoodlą́. Jiihóvah, Jesus, índa biNahatʼaʼ doo deiitʼı̨́į da, ndi nihił béédahózingo éí tʼáá aaníí dahólǫ́. (Heb. 11:3) Nihibrother scientist nilı̨́įgo ání: “Jiihóvah Yá Dahalneʼé éí doo tʼóó dzólníígóó daʼoodlą́ą da. Science baa hwiinítʼı̨́įgo doo tʼóó nahjįʼ kódeiłʼı̨́į da.”

5. Haʼátʼíí biniyé ląʼí éí Diyin yeeʼ iiná doo áyiilaa da, daaní?

⁵ Áʼiilaii hólǫ́ǫgi bee bééhóziní hólǫ́ǫgo, áko haʼátʼíí biniyé ląʼí éí Diyin yeeʼ iiná doo áyiilaa da, daaní? Łaʼ éí doo tʼáá bí nideiłkaah da. Robert, éí kʼad Jiihóvah Yá Halneʼé nilı̨́įgo ání: “Daʼóltaʼgóó éí ádaalyaii hodeezlı̨́ı̨́ʼdę́ę́ʼ doo bee naʼnitin da, áko ádaalyaii doo hodeezlı̨́įʼ da nisin. Naadiin shinááhaidóó bikʼijįʼ Jiihóvah Yá Halneʼé łaʼ bił nahosisneʼ. Shił bééhoozingo Diyin Bizaad éí Diyin tʼáá ałtsoní áyiilaagi bééhóziní ííłʼı̨́įgi deidiidląął.” *—“ Azhéʼé dóó Amá Bá” níníłʼı̨́.

6. Haʼátʼíí biniinaa Áʼiilaii doo hólǫ́ǫ da hwiindzin?

⁶ Ląʼí éí Áʼiilaii hólǫ́ǫgi doo dayoodlą́ą da, háálá éí daatʼínígíí tʼéiyá deiniidlą́, daaní. Ákondi, gravity doo yitʼíinii tʼáá aaníí hólǫ́ǫgi dayoodlą́. Diyin Bizaad éí  oodląʼ yeinítʼínígíí éí ‘doo daatʼíinii tʼáá aaníí dahólónígíí’ ałdóʼ ááhyiłní. (Heb. 11:1) Tʼáá nihí bíniidlı̨́įgo bá náhwiilʼaahgo nihił bééhodoozįįł, ndi ląʼí éí kótʼéego áʼdoolníiłgi bichʼįʼ bił dahóyééʼ. Doo baa íhojiiłʼaahgóogo éí Diyin yeeʼ doo hólǫ́ǫ da hwiindzin doo.

7. Tʼáá ałtso ayóó daʼííłtaʼii, éísh Diyin tʼáá ałtsoní áyiilaagi doo dayoodlą́ą da? Éí haʼátʼíí biniyé?

⁷ Scientists łaʼ éí yá biiʼ ahoyéelʼáágóó dahólóonii éí Diyin áyiilaago átʼéegi hazhóʼó yaa ídahoołʼaahgo daʼoosdląąd. * Robert baa chʼíhootʼánę́ę ánínę́ęgi átʼéego daauniversitygóó éí ádaalyaii hodeezlı̨́ı̨́ʼdę́ę́ʼ doo bee naʼnitin da, áko Áʼiilaii doo hólǫ́ǫ da hwiindzin. Ákótʼée ndi,  ląʼí scientists éí Jiihóvah yéédahoosįįdgo ayóóʼádayóʼní. Haashı̨́ı̨́ nizaagóó niʼsiiltaʼ ndi, nihí ałdóʼ tʼáá ákótʼéego Diyin woodlą́ągi bidziil íilníił doo. Doo łaʼda nihá ádooníił da.

8-9. (a) Haʼátʼíí naʼídíkid shı̨́ı̨́ baa nídadíitʼįįł? (b) Ádaalyaii baa íhooʼaahgo haitʼéego áká adoolwoł?

⁸ Áʼiilaii haitʼéego yéigo yinídlą́ą doo? Dı̨́ı̨́ʼ ałʼąą átʼéego baa nídadíitʼįįł.

⁹ Ádaalyaii baa íhoołʼaah. Animals, chʼil, índa sǫʼ hazhóʼó baa ákonínízingo éí Ánihiilaii yinídlą́ągo ándoolííł. (Ps. 19:1; Isa. 40:26) Díí yéigo baa íhoołʼaahgo Jiihóvah éí Áʼiilaii nilı̨́įgi yéigo yinídlą́ągo ná íidoolííł. Nihipublications éí hazhóʼó yaa dahalneʼgo ádaalyaa. Ląʼígóó baa íhwiidííłʼáałgi ná nantłʼa shı̨́į ndi, tʼáadoo tʼóó nahjįʼ kóníłʼíní. Yéigo baa íhoołʼaah. Conventionsgóó éí ádaalyaii baa haneʼgo nihinááł ninádaalkiʼígíí éí website jw.org biiʼ dadínííłʼįįł.

10. Áʼiilaii hólǫ́ǫgi haʼátʼíí bee bééhózin? (Romans 1:20)

¹⁰ Ádaalyaii ninaagóó dahólónígíí baa íhoołʼaahgo éí Ánihiilaii yee átʼéii bee baa ákonínízin. (Romans 1:20 yíníłtaʼ.) Nił bééhózingo éí jı̨́honaaʼéí bitsʼáníłdoii índa bitsʼádiʼnídíingo éí bee nahasdzáán bikááʼ iiná hólǫ́. Ndi jı̨́honaaʼéí éí łahgo doo yáʼátʼéehii bee bitsʼádiʼnílíidgo átʼé. Éí díí bitsʼąą nihaa áháyą́ągo átʼé. Éí haitʼéego? Níłchʼi ozone wolyéego nahasdzáán binaa ahéénítʼiʼgo bee nihichʼą́ą́h hólǫ́. Díí doo yáʼátʼéehii jı̨́honaaʼéí bitsʼą́ą́dóó bitsʼádiʼnílídígíí ląʼí yileehgo éí ozone ałdóʼ ląʼí yileeh. Kótʼéego naalnishgo éí bee bééhózingo háí shı̨́ı̨́ kótʼéego áʼiilaa, éí ayóóʼóʼóʼníigo ayóó bił ééhózingo átʼı̨́įgi, yinídlą́ą́sh?

11. Áʼiilaii woodlą́ągi bidziil doogo haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó baa íhwiidiilʼááł? (“ Oodląʼ Bidziil Áyósin Dooleełii” níníłʼı̨́.)

¹¹ Watch Tower Publications Index índa jw.org biiʼ research áníłʼı̨́įgo éí bee oodląʼ bidziil áyósin. “Was It Designed?” wolyéego ádaałtsʼísígo daoltaʼgo índa ndaalkidgo ádaalyaaígíí áłtsé biiʼ dídííʼįįł. Éí animals índa chʼil ádaatʼéii yaa halneʼgo ályaa. Áádóó scientists éí ádaalyaii yéédaʼałʼı̨́įgo bitsʼą́ą́dóó tʼáadoo leʼé ádeileʼ níigo yaa halneʼ.

12. Diyin Bizaad baa íhwiilʼaahgo haʼátʼíí baa ákoniidzin doo?

¹² Diyin Bizaad baa íhoołʼaah. Wóltaʼ 4 góneʼ scientist baa chʼíhootʼánę́ę éí Áʼiilaii doo hólǫ́ǫ dago yoodlą́ą́ ńtʼééʼ. Éí tʼahádóó Áʼiilaii hólǫ́ǫgo átʼéegi yoosdląąd. Ání: “Science baa íhoołʼą́ąʼgi éí doo tʼáá éí tʼéiyá bee iisisdląąd da. Ndi Diyin Bizaad hazhóʼó baa íhooshʼaahgo ałdóʼ sheʼoodląʼ bidziil silı̨́ı̨́ʼ.” Ni shı̨́ı̨́ éí Diyin Bizaad tʼáá íídą́ą́ʼ ayóó nił bééhózin. Azhą́ ákótʼée ndi, Ánihiilaii yiniidlą́ągi bidziil íínísin doogo éí Diyin Bizaad yéigo baa íhoołʼaah. (Josh. 1:8; Ps. 119:97) Ałkʼidą́ą́ʼ ádahóótʼįįd yę́ę Diyin Bizaad yaa halneʼgi ałdóʼ hózhǫ́ baa nitsíníkees. Áádóó kódahodoonííł níigo yaa chʼíhwiizʼánę́ę bidahoolyaagi índa Diyin Bizaad yikʼedaʼashchínę́ę doo ałghadaʼditʼááhgóó ádaʼiilaagi ałdóʼ baa nitsíníkees. Kótʼéego baa íhoołʼaahgo éí ayóóʼáʼóʼníigo Ánihiilaii nilı̨́įgi éí tʼáá bí Bizaad átʼéego yiniidlą́ągo ánihidoolííł. *—2 Tim. 3:14; 2 Pet. 1:21.

13. Diyin Bizaad éí haʼátʼíí nihá yáʼádaatʼéehii yee naʼnitin?

 ¹³ Diyin Bizaad baa íhwiilʼaahgo éí counsel éʼéłʼı̨́įgi baa ákoniidzin doo. Éí tʼáá ałkʼidą́ą́ʼ áníigo béeso ayóóʼóóʼníigo éí atídoolííł índa “yínííł tʼóó ahayóí” bitsʼą́ą́dóó dadeeztʼiʼ. (1 Tim. 6:9, 10; Prov. 28:20; Matt. 6:24) Díísh éí tʼáá aaníí ákótʼé? Naaltsoos łaʼ éí dííshjı̨́įdi diné ádaatʼéiigi yaa halneʼgo ályaaígíí ání: “Naadeełii yidádanoolníinii ił hózhǫ́ bee ádaadin índa yínííł yikʼee ndaakai. Índa béeso tʼóó ahayóí shee hodoołeeł danízinii éí bitsʼíís índa bíniʼ yee ádaa dahoyoolʼaah.” Áko Diyin Bizaad éí béeso ayóóʼóʼóʼníigi doo yáʼátʼéeh da níigi tʼáá aaníí áníí lá! Diyin Bizaad haʼátʼíí ałdóʼ yee níká aalwod? Diyin Bizaad yee naʼnitinii ayóó baa ahééh niidzingo éí Ánihiilaii nihá yáʼátʼéehii bił bééhózin áádóó Bí bichʼįʼ díníitʼı̨́įʼgo baʼííníidlíi doo. (Jas. 1:5) Áko ayóó nihił hózhǫ́ǫgo yiidáał doo.—Isa. 48:17, 18.

14. Diyin Bizaad baa íhoołʼaahgo éí haitʼéego Jiihóvah bił ahééhodiilzįįł?

¹⁴ Jiihóvah hazhóʼó bééhodíísįįł biniyé Bizaad baa íhoołʼaah. (John 17:3) Éí Jiihóvah yee átʼéii bééhodíísįįł. Díí éí tʼóó íhoołʼaah yę́ędą́ą́ʼ baa íhwiiniłʼą́ą́ʼ. Kótʼéego Jiihóvah yee átʼéii baa íhooʼaahgo éí Bí tʼáá aaníí hólǫ́ǫgo átʼéegi deisiidląąd. (Ex. 34:6, 7; Ps. 145:8, 9) Tʼáá yédígo bééhonísįįhgo neʼoodląʼ dínóosééł, ayóóʼííníʼníi doo, áádóó yéigo bił ałkʼis dííleeł.

15. Neʼoodląʼ baa nahólneʼgo éí haitʼéego níká adoolwoł?

¹⁵ Diyin yinídlą́ągi baa nahólneʼ. Áko tʼáá ni neʼoodląʼ bidziil ádíílííł. Łaʼda éí Diyin hólǫ́ǫgi yínanídééłkidgo áádóó bee bił náhodíilnihgi doo nił bééhózingóogoshąʼ? Nihipublications łaʼ biiʼdę́ę́ʼ Diyin Bizaad yee ił ííshjání ánéíłʼínígíí łaʼ bee bił náhodíilnih. (1 Pet. 3:15) Nahaneʼgi yiyiichįįhígíí łaʼ shíká anilyeed bididííniił. Nanídééłkidígíí éí Diyin Bizaad biiʼdóó bił ííshjání íinilaa ndi, nijí biniyé research íinilaagi níká aalwod doo. Neʼoodląʼ bidziil íinilaa doo. Áko shíyeeʼ ayóó ííłtaʼ doodaiiʼ ayóo shił ééhózin danízinii Áʼiilaii yeeʼ doo hólǫ́ǫ da daaníi ndi, doo yinídlą́ą da doo.

16. Niheʼoodląʼ doo bidziilgóó ííníilzingo haa doonííł?

¹⁶ Kʼad nizaagóó shı̨́ı̨́ hoolzhish Jiihóvah bá neiilʼaʼgo, ákondi yiniidlą́ągi yéigo bidziil ííníilzin doo. Háálá díí doo bee ádaa áhwiilyą́ą́góogo niheʼoodląʼ dínóokʼas. Béénílniih, doo daatʼíinii binahjįʼ oodląʼ bił nítʼiʼ. Doo yitʼíinii éí tʼáadoo hodinaʼí beizhdiyoonah. Paul áníigo “bąąhági ádeiitʼı̨́įgo ánánihoodlíłígíí” éí oodląʼ biʼoh ídlı̨́įgo ááhyiłní. (Heb. 12:1) Áko haitʼéego éí niheʼoodląʼ bidziil ííníilzin doo?—2 Thess. 1:3.

17. Haʼátʼíí bee niheʼoodląʼ bidziil áyósin doo?

¹⁷ Áłtsé éí, tʼáá ahą́ą́h Jiihóvah biníłchʼi diyinii bííníkeed doo. Háálá oodląʼ éí níłchʼi diyinii bineestʼąʼ łaʼ átʼéego bee nihíká anáʼáwoʼ. (Gal. 5:22, 23, NW) Ánihiilaii woodlą́ągi bidziil óolzin doogo éí Jiihóvah biníłchʼi diyinii choyoołʼı̨́įgo yee nihíká análwoʼ. Áko díí Jiihóvah bííníikeedgo nihaidiyiiʼaah doo. (Luke 11:13) Áádóó ‘niheʼoodląʼ nihá bilááh ánílééh!’ diiʼníigo sodiilzin doo.—Luke 17:5.

18. Psalm 1:2, 3 bikʼehgo haʼátʼíí baa ahééh hwiindzinii nihee hólǫ́?

¹⁸ Áádóó, tʼáadoo neʼ áníłʼínígo Diyin Bizaad yéigo baa íhoołʼaah. (Psalm 1:2 ,3  yíníłtaʼ.) Díí saad tʼóó ályaa yę́ędą́ą́ʼ Ízrel dineʼé tʼáá díkwíhí éí Diyin bibee hazʼáanii tʼáá átʼé bee siʼą́ągo tadeídíjááh ńtʼééʼ. Ákondi naatʼáanii dóó aláahgo náádaʼiiłniihii éí Diyin bibee hazʼáanii binaaltsoos éí 7 nínáhah bikʼeh ninádeidiitʼáahgo tʼáá ałtso “hastóí áádóó sáanii áádóó áłchíní” índa déʼéyóní yił kééhatʼínígíí áłah ánídayiiłʼįįhgo yichʼįʼ nídayółtah ńtʼééʼ. (Deut. 31:10-12) Jesus bíyoołkááł yę́ędą́ą́ʼ éí tʼáá díkwíhí diné éí Diyin Bizaad scrolls ádaalyaaígíí nideijaah, índa synagogues góneʼ naaznil. Dííshjı̨́įdi éí Diyin Bizaad tʼáá átʼé doodaiiʼ łahdóó bee naazʼą́ągo dahólǫ́. Díí ayóó baa hózhǫ́, áko éí haitʼéego baa ahééh niidzin doo?

19. Haitʼéego niheʼoodląʼ bidziil ííníilzin doo?

¹⁹ Diyin Bizaad nihee hólǫ́ǫgi baa ahééh niidzin doogo éí tʼáá ahą́ą́h yíníiltaʼ doo. Éí bá náhwiilʼaahgo yíníiltaʼ áádóó hazhóʼó baa íhwiilʼaahgo biniyé schedule ánéílʼįįh doo. Tʼáadoo nahjįʼ kwíilʼínígo niheʼoodląʼ bidziil áyósin.

20. Haʼátʼíí tʼáá íiyisíí ádiiʼnííł niidzin?

²⁰ Ayóó shił ééhózin índa ayóó ííłtaʼ doo daniidzin da, ndi Diyin Bizaad binahjįʼ niheʼoodląʼ dabidziil. (Matt. 11:25, 26) Diyin Bizaad hazhóʼó deíníiltaʼgo éí nahasdzáán bikááʼgóó haʼátʼíí biniyé doo yáʼáhootʼééhgóó hazʼą́ągi áádóó díí éí Jiihóvah haitʼéego hashtʼéidoodlíiłgi nihił béédahózin. Áko éí bąą niheʼoodląʼ bidziil íilníił doo áádóó łaʼda éí Ánihiilaii yoodlą́ą dooleełgo bee bíká anéiilwoʼ doo. (1 Tim. 2:3, 4) Áádóó nahasdzáán bikááʼgóó tʼáá ałtso hináa dooleełii Revelation 4:11 áníigi yedaalʼı̨́įgo kódaaníigo Jiihóvah yaa dahaniih: ‘NihiDiyin Jiihóvah, ayóó éʼétʼé bą́ą́h nílı̨́, háálá tʼáá ałtsoní íinilaa.’