1. Martha éí halah ádinígíí haa doonííł jinízin? (Áłtsé naashchʼąąʼígíí níníłʼı̨́.)

MARTHA éí Jesus ayóó bikʼis dóó yíhoołʼaahii nilı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. Halah Lázaras daaztsą́ągo biniinaa yínííł jílı̨́. Binahjįʼ haʼjólníi dooígíísh hólǫ́? Aooʼ. Jesus áhodííniid: “Nilah yę́ę náádidoodááł.” Ndi kóhodooʼniidgi éí yínííł jílı̨́įgi doo há nahjįʼ hwíidoolíił da. Ákótʼée ndi, Martha éí Jesus áhodííniidgi joodlą́, áko ájíní: “Niiníłką́ądi daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeehgo atah hinááh nízhdoodleełgo shił bééhózin.” (John 11:​20-24) Níléí náasdi daʼneeznáádę́ę́ʼ náádiʼdoojahgo ayóó joodlą́. Áko ńtʼééʼ tʼáá éí bijı̨́ Jesus éí Lázaras nínéidiisá.

2. Martha éí nááʼdiʼyiijeeh yoodlánę́ęgi átʼéego haʼátʼíí biniyé nihí ałdóʼ ákóniitʼée doo?

² Jesus dóó Bizhéʼé éí daneeznáanii nínéidiʼdoołjahgo átʼé. Martha nitsézkééz yę́ęgi átʼéego, ayóóʼádeíyíníiʼnínę́ę náábidiʼdooljahgoósh deiniidlą́? Nichʼooní, nimá, nizhéʼé, nimá sání, nicheii, ninálí, doodaiiʼ neʼawééʼ łaʼ nitsʼą́ą́ʼ shı̨́ı̨́ ádin silı̨́ı̨́ʼ. Néídeestsééł,  bichʼįʼ hanáádeesdzih, dóó bił anáshdloh doo nínízingo bíká díníʼı̨́ı̨́ʼ. Martha ánínę́ęgi átʼéego, yinídlą́ągo éí díí ayóóʼádeíyíníiʼnínę́ę nááʼdiʼyiijeehgo náádahiʼnáa doo. Áko yáʼátʼéeh doo, díí nááʼdiʼyiijeeh haʼátʼíí biniyé éí yéigo deiniidlą́ą doo.

3, 4. Jesus éí háí nínéidiisá, áádóó haitʼéego Martha yoodlą́ągi bidziilgo bá áyiilaa?

³ Martha éí Jerúsalem bíighahgi bighan, áko bééhózinígo éí Gálilii Néin hoolyéedi Jesus éí asdzání bąąh áhásdįįdii biyáázh nínéidiisáhą́ą́ʼ tʼáadoo bíínáał da. Ndi yaa hodiiztsʼą́ą́ʼ shı̨́ı̨́. Áádóó Jesus éí Jéíʼiras bitsiʼ nínéidiisáhą́ą́ʼ ałdóʼ yaa hodiiztsʼą́ą́ʼ. Éí atʼééd yázhí bighandi diné ákwii tʼáá altso éí “daaztsą́ągo bił béédahózin.” Ndi Jesus éí atʼééd yázhí bílaʼ yiyiiłtsoodgo ííłní: “Atʼééd, nídiidááh.” Áádóó tʼáá áko nídiiʼnaʼ. (Luke 7:​11-17; 8:​41, 42, 49-55) Martha dóó hadeezhí Mary éí bitah dahoneezgaii Jesus éí yáʼátʼéehgo áńdeidleʼgo bił bééhózin. Áko Martha dóó Mary éí Jesus tʼáá íídą́ą́ʼ ákwii nijigháago Lázaras doo daaztsą́ą da ńtʼééʼ jinízin. Kʼad éí Lázaras ájídin, áko Martha haʼátʼíí nízin? Éí Lázaras níléí náasdi, “niiníłką́ądi” nááhíʼnáa doo, jiní. Haʼátʼíí biniyé díí tʼáá íiyisíí joodlą́? Áádóó ni, díí ayóóʼádeíyíníʼnínę́ę níléí náasdi náábidiʼdooljahgoósh yinídlą́ą doo?

⁴ Daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeeh yiniidlą́ągi yáʼátʼééh. Kodóó łaʼ baa nídadíitʼįįł. Łahgóó doo baa ákonínízin daaígíí Diyin Bizaad biiʼdę́ę́ʼ łaʼ nił ííshjání íidoolííł. Áko éí ayóóʼííníʼníinii nitsʼą́ą́ʼ ádinę́ę néidííłtséełgo yiniidlą́ągi bidziilgo ná íidoolííł.

5. Martha éí Lázaras nááhíʼnáa doogo haʼátʼíí biniyé ayóó joodlą́ą́ ńtʼééʼ?

⁵ Martha éí doo kóníi da: “Shilah tʼáá shǫǫ daatsʼí nááhíʼnáa doo.” Kójíníi yeeʼ: “Éí hinááh nízhdoodleełgo shił bééhózin.” Haʼátʼíí biniyé Martha éí tʼáá aaníí jinízin? Jó éí daʼneeznáádę́ę́ʼ łaʼ náádabiʼdiʼyiiljéeʼgo baa hozdiiztsʼą́ą́ʼ. Éí shı̨́ı̨́ tʼah atʼééd jílı̨́įgo haghangi dóó áłah náʼádleehgi baa íhwiijiiłʼą́ą́ʼ. Diyin Bizaad biiʼdę́ę́ʼ táaʼgo daʼneeznáádę́ę́ʼ náádabiʼdiʼyiiljéeʼgo baa dahóoneʼ yę́ę baa nídadíitʼįįł.

6. Martha éí haʼátʼíí baa hozdiiztsʼą́ą́ʼ?

⁶ Diyin Bizaad biiʼ baa haneʼgo éí tsʼídá áłtsé daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeeh ályaaígíí éí God habee adziilii Iiláíjah baazhdiníʼánę́ędą́ą́ʼ áhóótʼįįd. Díí éí Ízrel doo bikéyah biiʼgi Zárefath hoolyéegi, asdzání bąąh áhásdįįdii léiʼ God yá naalʼaʼí yaa áhályą́ą́ ńtʼééʼ. Éí ákwii Jiihóvah bibee adziilii ííshjání áyiilaa. Éí díí asdzání dóó biyáázh doo dínóohnéeł da biniyé akʼáán dóó akʼah tʼáadoo bitsʼą́ą́ʼ ásdįįd dago yá áyiilaa. (1 Kings 17:​8-16) Tʼahádóó biyáázh bitah honiigaigo bitsʼą́ą́ʼ ádin. Iiláíjah bíká eelwod. Éí ashkii bikáaʼjįʼ tséʼyaa názhnítéehgo Jiihóvah bichʼįʼ sozdilzingo ájíní: “God, nánooshkąąh, díí ashkii biiʼ sizíinii [beʼiiná] biih nídoodáałgo” ánílééh. Ńtʼééʼ ákódzaa! God éí Iiláíjah yidiiztsʼą́ąʼgo ashkii yę́ę hiná násdlı̨́ı̨́ʼ. (1 Kings 17:​17-24 yíníłtaʼ.) Tʼáadoo bahatʼaadí Martha díí baa hozdiiztsʼą́ą́ʼ.

7, 8. (a) Iiláísha éí haitʼéego amá yínííł nilı̨́įgo yíká eelwod? (b) Ashkii yázhí náábiʼdiilzáagi haʼátʼíí Jiihóvah yíneelʼą́ągo átʼéegi ííshjání ályaa?

 ⁷ Diyin Bizaad biiʼdę́ę́ʼ naaki góneʼ nááʼdiʼyiijeeh baa haneʼígíí éí God yá naalʼaʼí Iiláísha áʼiilaa. Shúnem hoolyéegi Ízrel dineʼé asdzání nilı̨́įgo baʼáłchíní ádin. Iiláísha ayóó átʼéego bíká ajoolwodgo biniinaa díí asdzání dóó bahastiin tʼáá yéigo náás silı̨́įʼ ndi Jiihóvah éí awééʼ yee hakʼihasdliʼ. Ńtʼééʼ díkwíí shı̨́ı̨́ nááhaigo hweʼawééʼ hatsʼą́ą́ʼ ádin. Amá jílínígíí ayóó átʼéego yínííł jizlı̨́ı̨́ʼ. Áko Dził Kármelgóó Iiláísha bíká, 19 tsin sitą́ą́góó jiníyá. Iiláísha éí bá naalʼaʼí Giihéízai éí ashkii ádindę́ę́ʼ nínéidiyoosááł biniyé tʼáá halą́ąjįʼ Shúnemgóó anáyííłʼaʼ. Ndi Giihéízai éí ashkii yázhí tʼáadoo náázhdiisáa da. Ńtʼééʼ amá jílínígíí Iiláísha hooghangi bił níjítʼáázh.—2 Kings 4:​8-31.

⁸ Iiláísha éí hooghangi ashkii yázhí bitsʼíís sitı̨́ı̨́ góneʼ yah ajííyá, áádóó sozdoolzin. Jiihóvah hodiiztsʼą́ąʼgo ashkii yázhí hináago ánáyiidlaa. Amá jílínígíí hayáázh hináago jiiłtsą́ągo ayóó átʼéego baa hoł hóózhǫǫd! (2 Kings 4:​32-37 yíníłtaʼ.) Éí shı̨́ı̨́ Hánnah bisodizin yę́ę bééjoolniiʼ. Hánnah éí áłchíní doo hwee hóleʼ átʼée da ńtʼééʼ, Jiihóvah yee hakʼihasdliʼgo Sámuel jishchı̨́. Áádóó Hánnah éí Jiihóvah yaa haznih, háálá “jishcháaʼjįʼ iʼiiłnííh áádóó jishchááʼdę́ę́ʼ nááʼdiʼyiiłjeeh.” (1 Samuel 2:6) God éí Shúnemdi ashkii yázhí nínéidiisáago éí daneeznánę́ę ninéididoołjahgo yíneelʼą́.

9. Tááʼ góneʼ nááʼdiʼyiijeeh Diyin Bizaad biiʼ baa haneʼígíí baa hólneʼ.

⁹ Łahgo ánááhóótʼįįdígíí éí Iiláísha daaztsą́ą́dóó bikʼijįʼ áhóótʼįįd. God bá nijilʼaʼgo 50dóó baʼaan nááhai, áádóó “bitah honiigaii tʼáá éí yitsʼą́ą́dóó” daaztsą́. Ląʼí nááhai, tsʼin tʼéiyá jizlı̨́ı̨́ʼ. Ízrel dineʼé łaʼ hastiin léiʼ yóóʼádajiléehgo baa nijikai. Ńtʼééʼ anaaʼí hachʼįʼ yinéełgo dajiiłtsą́. Ízrel dineʼé éí tsı̨́ı̨́ł dajizlı̨́įʼgo biniinaa hastiin ádin yę́ę Iiláísha sitínę́ę góneʼ adayiisxan. Diyin Bizaad ání: “Diné bitsʼíís éí Iiláísha yę́ę bitsʼin bíhidééʼnáaʼgo náhooʼniiʼgo yiizįʼ.” (2 Kings 13:​14, 20, 21) Díí táaʼgo baa dahaneʼgo God éí anoonééł yikʼeh didlı̨́įgo átʼéegi Martha yoodlą́. Ni ałdóʼ yiniidlą́ą doo, éí God bibee adziilii tʼáá ałtsoní yíneelʼą́.

10. Peter éí Tábitha haitʼéego yíká eelwod?

¹⁰ Oodlání bá Gríikjí Diyin Bizaad bee akʼedaʼashchínę́ę éí God bá ndaalʼaʼí daʼneeznáádę́ę́ʼ náádaʼdiyiiłjéeʼgo ałdóʼ biiʼ baa dahaneʼ. Jesus éí Néin bíighahgi áádóó Jéíʼiras bighangi łaʼ nínéidiisáago baa haneʼ yę́ę tʼáá íídą́ą́ʼ chʼétʼą́. Áádóó tʼah hodiinaʼídóó, yilʼaadii Peter éí Dórkas, Tábitha ałdóʼ joolyé, nínéidiisá. Peter éí Tábitha bitsʼíís sitı̨́ı̨́ góneʼ yah ajííyá,  sozdoolzin, áádóó ábijiní: “Tábitha, nídiidááh.” Tʼáá ákǫ́ǫ́ náhiiʼnaʼ, áádóó ákwii Oodlání nidaakai yę́ę “Tábitha hiná násdlı̨́įʼgo” bił baazhníʼáázh. Díí áhóótʼįįdígíí tʼáá aaníí hwiindzingo ląʼí éí “Bóhólníihii dayoosdląądgo yaa dadzoozlííʼ.” Áko díí daʼoosdląądii éí nizhónígo Jesus baa haneʼgi, dóó Jiihóvah éí daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiiłjeehgo yíneelʼą́ągi diné tʼáá ałtso bee bił ndahojisneʼ.—Acts 9:​36-42.

11. Azeeʼ ííłʼíní Luke éí dinééh haitʼéego yaa ákoniizı̨́ı̨́ʼ áádóó ákwíí dabíínáłígíí haitʼéego yaa tsídadeezkééz?

¹¹ Daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeeh łaʼ ánáá ályaago ląʼí diné dabíínááł. Yilʼaadii Paul éí náhookǫs dóó eʼeʼaahjígo Térkii, Trówas hoolyéedi hooghan léiʼgi náʼádeídi diné bił áłah jílı̨́. Paul éí tʼáá yájíłtiʼgo tłʼéʼííłnííʼ. Dinééh léiʼ Yútikas wolyéego tsésǫʼgi dah dzizdáago ajíistsʼą́ą́ʼ. Ńtʼééʼ bił hakʼeh deesdlı̨́įʼgo kin tááʼ ałkʼi hazʼą́ą́dę́ę́ʼ bidah iʼjííłhaazh. Bééhózinígo Luke éí áłtsé Yútikas baa jílwod. Azeeʼ ííłʼíní jílı̨́įgo díí dinééh doo tʼóó tízhdidzaa da lá, ndi dadziztsą́! Paul ałdóʼ ákóyaa hadááyá. Éí Yútikas yinázhchidgo áádóó ájíní: “Tʼahdii hiná.” Díí áhóótʼįįdgo dabíínáłígíí ayóó átʼéego yikʼee dadeesyizgo dabidiisʼnááʼ. Hoł béédahózingo díí dinééh daaztsą́ą́ ńtʼééʼ, áádóó náábiʼdiilzáago “tʼáá íiyisí baa hoł dahóózhǫǫd.”—Acts 20:​7-12.

12, 13. Daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeeh baa nídasíitʼįįdgi, haʼátʼíí bínaʼídíilkid doo?

¹² Daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeeh baa nídasíitʼįįd yę́ę binahjįʼ Martha éí tʼáá oosdląąd yę́ęgi átʼéego nihí ałdóʼ ákódaniitʼée doo. Iiná nihainíláaii nihiDiyin God éí tʼáá aaníí deiniidlą́ągo éí daʼneeznáádę́ę́ʼ nínéidiʼdoołjahgo átʼé. God bá ndaalʼaʼí, Iiláíjah, Jesus dóó Peter éí díí ádaadinę́ę náábidiʼyiiljééʼ yę́ęgi atah dahojílǫ́ǫ́ ńtʼééʼ. Díí éí God bibee adziilii ííshjání ííłʼı̨́įgo nahalzhiish yę́ędą́ą́ʼ diné náádabidiʼyiiljééʼ.  God bibee adziilii doo chooʼı̨́ı̨́góó nahalzhiishgo diné ádaadinę́ęshąʼ? Ákoósh God ayóó dayoodlánígíí éí níléí náasdi God éí náádiʼdoołjahgo dayoodlą́ą doo? Éísh tʼáá Martha bilah yaa haadzííʼ yę́ęgi átʼéego ádajiníi doo: “Niiníłką́ądi daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeehgo atah hinááh nízhdoodleełgo shił bééhózin”? Haʼátʼíí biniyé Martha díí joodlą́ą doo, ni ałdóʼ haʼátʼíí biniyé yinídlą́ą doo?

¹³ God yá ndaalʼaʼí éí níléí náasdi daʼneeznáádę́ę́ʼ náádiʼdoojahgo átʼéegi dayoodlą́ą́ ńtʼéeʼgo Diyin Bizaad biiʼ łaʼ baa haneʼ. Éí łaʼ baa nídadíitʼįįł.

14. Éíbraham baa haneʼgi éí nááʼdiʼyiijeehgi haitʼéego bitsʼą́ą́dóó bóhooʼaah?

¹⁴ Jiihóvah éí Éíbraham biyeʼ ayóóʼáyóʼnínígíí Áízak kódíílííł bidooʼniid yę́ę baa nitsíníkees. Jiihóvah ání: “Tʼááłáʼí niyeʼígíí, ayóóʼííníʼníinii Áízak wolyéii, kéyah Moráíyahgóó bił díʼaashgo áadi hodíłidgo nááhodiyííłnih.” (Genesis 22:2) Éíbraham kóhoʼdooʼniidgo bikʼee haajiidzaa nínízin? Jiihóvah ádee hadoodzíiʼgo Éíbraham éí ałʼąą dineʼé tʼáá ałtso hanahjįʼ bikʼidahojidlíi doo. (Genesis 13:​14-16; 18:18; Romans 4:​17, 18) Áádóó Jiihóvah ałdóʼ áníigo náás ahoolchíiłii éí “Áízak bitsʼą́ą́dóó” dooleeł. (Genesis 21:12) Áko Éíbraham éí hayeʼ nááhizhdoołnihgo haitʼéego bitsʼą́ą́dóó oochíił doo? Paul éí Diyin yábiiłtiʼgo, God éí Áízak nínéididoosáałgo yíneelʼą́ągi Éíbraham joodlą́ ní. (Hebrews 11:​17-19 yíníłtaʼ.) Ndi Diyin Bizaad doo kóníi da, éí Éíbraham tsídeezkéezgo Áízak éí tʼáá ákǫ́ǫ́ iiná baa nidoolyééł. Éíbraham éí hahgo hayeʼ náábidiʼdooldzáałgi doo hoł bééhózin da. Ndi Jiihóvah joodlą́ągo éí Áízak iiná yaa néidoodlééł.

15. Job éí haʼátʼíí bee bił chohooʼı̨́ı̨́ ńtʼééʼ?

¹⁵ Job ałdóʼ éí níléí náasdi nááʼdiʼyiijeeh dooleełgo átʼéegi bił bééhózin  ńtʼééʼ. Áníigo éí tʼiis kʼélneʼgo hanáádínóoséełgo tʼiis ániidígo hanínáádínóosééł. Ndi diné éí doo tʼiisgi átʼée da. (Job 14:​7-12; 19:​25-27) Łaʼda daatsaahgo éí tʼáá bí iiná doo ádaa néidoodléeł da. (2 Samuel 12:23; Psalm 89:48) Ndi God éí yíneelʼą́. Job éí Jiihóvah hwénálniihgi joodlą́. (Job 14:​13-15 yíníłtaʼ.) Job éí hahgo nááʼdiʼdoojahgi doo hoł bééhózin da. Éí iiná Einíláii hwénálniihgo nááhodiyoosáałgo átʼéegi joodlą́.

16. Diyingo naalʼaʼí léiʼ haʼátʼíí níigo Daniel yichʼįʼ haadzííʼ?

¹⁶ Daniel ałdóʼ łaʼ baa nááháneʼ. Hweʼiinaʼ ninítʼiʼjįʼ Jiihóvah bá nijilʼaʼgo ahoolzhiizh, áko Jiihóvah háká análwoʼ ńtʼééʼ. Łah diyingo naalʼaʼí léiʼ ábíłní “diné ayóóʼóóʼníinii nílíinii,” dóó “nichʼįʼ hózhǫ́ǫ doo,” áádóó “nidziilgo íʼdíínílzin.”—Daniel 9:​22, 23; 10:​11, 18, 19.

17, 18. Jiihóvah éí haʼátʼíí Daniel yichʼįʼ ádee hadoodzííʼ?

¹⁷ Daniel éí 100 binááhai, hweʼiinaʼ nidootʼihjįʼ ahoolzhiizhgo náasdi hoł áhootʼée dooleełgi shı̨́ı̨́ baa nitsíjíkees. Nááhinishnáa dooísh jinízin? Aooʼ! Daniel binaaltsoos ałtso áyiilaajįʼ kótʼéego God hachʼįʼ ádee hadoodzííʼ: “Nihoníyáajįʼ nílááh yínááł, háánílyı̨́įh doo; nííʼ dooleełii nihoolzhiizhdi naa didootʼááł.” (Daniel 12:13) Daniel bił bééhózingo daneeznáanii háádaalyı̨́ı̨́h, índa “nahatʼá áádóó ił ééhózin índa hódzą́ jishcháaʼdi ádin,” díí ákóyaa ahwíidoołkáałgo bichʼįʼ hoolzhish. (Ecclesiastes 9:10) Ndi díí doo tʼáá áadíjįʼ Daniel bá nihonítʼiʼ da. Tsʼídá nizhónígo Jiihóvah há haadzííʼ.

¹⁸ Jiihóvah bidiyingo bá naalʼaʼí léiʼ Daniel ííłní: “Nííʼ dooleełii nihoolzhiizhdi naa didootʼááł.” Daniel éí tsʼídá ákohgo áhodooníiłgi doo bił bééhózin da. Bikʼizhʼdiitįįhgo éí dazhdootsaał áádóó háázhdoolyįh. Áko Daniel éí “nííʼ dooleełii nihoolzhiizhdi naa didootʼááł” hodooʼniidgo éí níléí náasdi nááhodiʼdoozááł lágo bikʼizhʼdiitą́. Éí níléí ájídindóó ląʼí nááhaidóó bikʼijįʼ, “nihoolzhiizhdi” ákóhodoonííł.

19, 20. (a) Martha éí Jesus áyidííniid yę́ęgi dóó daʼneeznáádę́ę́ʼ náádiʼyiijeeh ádahóótʼįįdgi haitʼéego ahídéétʼiʼ? (b) Haʼátʼíí díí bikéédóó baa nínáádadíitʼįįł?

¹⁹ Martha éí halah Lázaras éí “niiníłką́ądi daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeehgo atah hinááh nízhdoodleełgo” joodlą́. Jiihóvah éí Daniel yichʼįʼ ádee haadzííʼ yę́ęgi dóó Martha éí nááʼdiʼyiijeeh yoodlą́ągi nihí ałdóʼ deiniidlą́ą doo. Tʼáá aaníí éí daʼneeznáádę́ę́ʼ náádiʼdoojahgo átʼé.

²⁰ Níléídę́ę́ʼ daʼneeznáádę́ę́ʼ nááʼdiʼyiijeehgo tʼáá aaníigo ádahóótʼįįd yę́ę baa ídahwiilʼą́ą́ʼ. Díí binahjįʼ bééhózingo éí daneeznánę́ę iiná baa nídadoolyééł. Áádóó níléídę́ę́ʼ hastóí dóó sáanii éí God tʼáadoo yitsʼą́ąjįʼ dah dahidiikah yę́ę éí daneeznánę́ę náábidiʼdooljahgo nidayólíí ńtʼééʼ. Łaʼ náábidiʼdoolzáałgo bee haʼoodzííʼ áádóó níléí náasdi tʼáá aaníí áhóótʼįįdgo haitʼéego nihił bééhózin? Díí tʼáá aaníí yiniidlą́ągo éí náasdi náádiʼdoojahígíí bíká dadíníitʼı̨́įʼ doo. Éí hahgo áhodoonííł? Díí bikéédóó baa nídadíitʼįįł.