1, 2. God haʼátʼíí biniyé Saul doo yiniizı̨́įʼ da? (Áłtsé naashchʼąąʼígíí níníłʼı̨́.)

JIIHÓVAH éí Saul naatʼáanii dooleełgo tʼóó néidiiłtínígo éí doo ayóó ádaa nitsíkees da ńtʼééʼ. (1 Samuel 9:1, 2, 21; 10:20-24) Ńtʼééʼ naatʼáanii jizlı̨́įʼgo ayóó átʼéego ádaa tsídeezkééz. Łah Filístiya dineʼé éí Ízrel dineʼé yił daʼahidoogą́ą́ł biniyé yaa niná. God yá halneʼé Sámuel éí Saul naa deesháałgo Jiihóvah bichʼįʼ náádiyeeshnih yidííniid. Sámuel tʼah doo yígháah da. Ńtʼééʼ Ízrel dineʼé nídaasdzíidgo ląʼí Saul yitsʼą́ąjįʼ dah diikai. Saul éí Sámuel bibaʼ ájítʼée dooleeł yę́ęniʼ, tʼáá hó Jiihóvah bichʼįʼ nááʼjiiłniihgo baa nízdiidzá. Díí éí doo há bee hazʼą́ą da, áko Jiihóvah doo bił yáʼíítʼéeh da.—1 Samuel 13:5-9.

² Sámuel níyáago, Saul éí Jiihóvah doo bikʼeh hojííłʼįįdígíí biniinaa bee bichʼįʼ hajoodzííʼ. Ndi Saul éí tʼáadoo yeeʼ íisdzaaí da nízin. Chʼééh bíighahí jiníigo náánáłahjįʼgo bikʼíhojiʼááh. (1 Samuel 13:10-14) Díí ájíítʼįįdóó  bikʼijįʼ, Saul éí ayóó átʼéego ádaa nitsíjíkeesgo baa nízdiidzá. Éí bąą naatʼáanii jílı̨́įgi Jiihóvah doo honiizı̨́įʼ da. (1 Samuel 15:22, 23) Saul éí nizhónígo hweʼiinaʼ hajííłtʼiʼ, ndi doo yáʼátʼéhígi átʼéégóó bee nizhníłtʼiʼ.—1 Samuel 31:1-6.

3. (a) Aʼohgo nitsáhákeesgi, diné haitʼéego yaa nitsídaakees? (b) Haʼátʼíí baa ídahwiidiilʼááł?

³ Dííshjı̨́įdi diné tʼóó ahayóí doo yeeʼ ayóó áníshtʼée da danízin, ndi tʼáá biláhídi ayóó átʼéego daʼatʼı̨́. Shí alááh áníshtʼé daaníigo ádaa dahaʼniih. Łaʼ kótʼéego ání: “Aʼohgo nitsáhákees doogo éí doo shídéétʼiʼ da, áko ákóoshneʼ lágo.” Kodóó éí aʼohgo nitsáhákees óolyéegi índa haʼátʼíí biniyé éí ílı̨́įgo nélʼı̨́įgi kʼad baa ídahwiidiilʼááł. Tʼah náábíkééʼdóó díí baa ídahwiidiilʼááł: Azhą́ aʼohgo nitsáhákeesgi nanitłʼah ndi, haitʼéego tʼáá ákóniitʼée doo.

4. Ádaa hodzódlí haʼátʼíí óolyé?

⁴ Diyin Bizaad áníigo éí ádaa haʼniih dóó ádaa hodzódlí ná bitsʼą́ąjigo éí aʼohgo ádaa nitsáhákees doo. (Proverbs 11:2 yíníłtaʼ.) David éí Jiihóvah náyookąąhgo ání: “Tʼáadoostiʼee ádił niʼiisíhígíí [ádaa hodzódlí] . . . bitsʼąą áshíínísin.” (Psalm 19:13) Ádaa hodzódlí haʼátʼíí óolyé? Éí haʼátʼíí shı̨́ı̨́ biniinaa doo bee óhólníihii íidzaago, óolyé. Tʼáá áníiltso éí łah shı̨́ı̨́ ákwíidzaa, háálá nidaʼayiilzííh. Tʼáá íídą́ą́ʼ Saul bitsʼą́ą́dóó baa ákodaniizı̨́ı̨́ʼ, doo éí ákwíitʼı̨́į da doo, háálá Jiihóvah doo bił yáʼátʼéeh da. Psalm 119:21 ání, Jiihóvah éí “ádaa dahojiʼniihii . . . dahodííníteh [bichʼahojishkéh].” Haʼátʼíí biniyé Jiihóvah yee nihichʼįʼ hadoodzih?

5. Ádaa hodzódlíigo haʼátʼíí biniyé doo yáʼátʼéeh da?

⁵ Ádaa hodzódlíigo haʼátʼíí shı̨́ı̨́ íidzaago éí Jiihóvah nihiDiyin índa nihiBóhólníihii doo nihił nilı̨́įgo íilyaa doo. Áádóó, doo bee nihíhólníihii íidzaagóogo éí bééhózinígo biniinaa saad hodooleeł. (Proverbs 13:10) Náá ałdóʼ, ádaa dzííníidlíigo diné yaa ádahoniizı̨́įʼgo éí tʼóó nihaa yáhodoosįįł. (Luke 14:8, 9) Díí biniinaa Jiihóvah éí aʼohgo nitsídaakees nihiłní.

6, 7. Oodlání jílı̨́įgo haa jítʼéii doo?

⁶ Oodlání jílı̨́įgo éí aʼohgo nitsáhákees bee náánáłaʼ haláahdi átʼéego baa nitsíjíkees doo. (Philippians 2:3) Tʼáá kódígo bee shíhólníih dóó asésih laʼ nízin doo. Áádóó łaʼda kótʼé bił níigo yiyíistsʼą́ąʼ doo, índa yitsʼą́ą́dóó yee íhoołʼaah. Diné kótʼéhígíí éí ayóó átʼéego Jiihóvah yił hóshǫ́.

⁷ Diyin Bizaad ałdóʼ ííshjání íłı̨́įgo éí aʼohgo ádaa nitsídaakeesii índa haʼátʼíhída doo bídadéétʼiʼii yee ádaa ákódanízin. Áko díí binahjįʼ diné bił ídlı̨́ índa yáʼátʼéehgo yaa nitsídaakees.

8. Haʼátʼíí bee ádaa ákoniidzin doo?

⁸ Łahda tʼáadoo baa ákoniizįįhí, haitʼéego  ayóó ádaa tsídííkos? Kingdom Hallgi nihí doodaiiʼ bił ałhééhonílzinígíí bił ákwii nihinaanish dahólǫ́ǫgo, shí yeeʼ alááh áníshtʼé díníidzįįł. (Romans 12:16) Éí doodaiiʼ shí yeeʼ ayóó shééhoʼdílzin jinízingo baa nízhdidoodááł. (1 Timothy 2:9, 10) Índa náánáłaʼda kótʼéego yeeʼ bidiiʼníi doo.—1 Corinthians 4:6.

9. Haʼátʼíí biniinaa łaʼ doo yáʼáshǫ́ǫ́góó tsídadeezkééz? Diyin Bizaad biiʼ háí ákótʼéego baa dahaneʼ?

⁹ Doo yáʼáshǫ́ǫ́góó nitsíikeesgo éí ádaa hwiiʼniihgo baa nídidíídááł. Łaʼ éí shaa haʼniih doo, oołchʼı̨́įdgo, doodaiiʼ áháchįʼ bikʼeh dadidlı̨́įgo biniinaa ákódaadzaa. Díí Diyin Bizaad biiʼ ákótʼéego baa dahaneʼ, éí Ábsalam, Azáíyah, dóó Nébukadnézzar. Jiihóvah éí tʼáá íídą́ą́ʼ aʼohgo ádanohtʼé hodííniid.—2 Samuel 15:1-6; 18:9-17; 2 Chronicles 26:16-21; Daniel 5:18-21.

10. Haʼátʼíí biniyé diné yaa nitsíkeesii doo bee baa néiitʼı̨́į da doo? Diyin Bizaad biiʼ háí ákótʼéego baa haneʼ?

¹⁰ Łahda diné tʼáadoo yaa ákoniizįįhí doo aʼohgo nitsíkees da yileeh. Abímelek dóó Peter áátʼįįd yę́ęgi baa nitsíníkees. (Genesis 20:2-7; Matthew 26:31-35) Díí hastóísh ádaa dzódlíí ńtʼééʼ? Éí doodaiiʼ áhootʼéegi doo bił bééhózin da índa tʼáadoo nitsíkeesii hahadziih ńtʼééʼ? Diné nitsíkeesgi doo nihił bééhózin da, éí bąą diné yaa nitsíkeesii doo bee baa néiitʼı̨́į da doo.—James 4:12 yíníłtaʼ.

11. Haʼátʼíí bee ádaa ákoniidzin doo?

¹¹ Aʼohgo nitsíkeesii éí God bił hazʼą́ągi binaanish bąąh siláhígíí yaa ákonízin łeh. Jiihóvah éí Diyin nizhónígo hazʼą́ągo bił yáʼátʼééh. Tʼáá ałtso Kingdom Hallgi yá anájahígíí naanish yee diyiizʼą́. Tʼáá áníiltso éí daʼniidlı̨́. Jiihóvah éí tʼáá áníiltso ałʼąą átʼéego bíniilʼą́ą dooleełígíí nihainílá, áádóó tʼáá nihí éí haitʼéego choiniilʼı̨́į dooleełgi nihaidiníʼą́. Aʼohgo nitsíikeesgo éí Jiihóvah bikʼehgo hazhóʼó choiniilʼı̨́į doo. (Romans 12:4-8) Baa ákoniidzin díí bíniilʼáanii nihaa yílyáhígíí Jiihóvah bee baa haʼniih índa choiniilʼı̨́įgo diné bee bíká anéiilwoʼ doo nihóʼní.—1 Peter 4:10 yíníłtaʼ.

12, 13. Jiihóvah bá neiilʼaʼgi łahgóó łah átʼįįhgo, haʼátʼíí béédeilniih doo?

¹² Jiihóvah bá neiilʼaʼgi haʼátʼíí shı̨́ı̨́ bineiilnishgi łah ádooníiłgo átʼé. Jesus ádzaa yę́ęgi átʼéego łaʼ baa nitsíníkees. Áłtsé éí Bizhéʼé tʼáá sáhí yił hólǫ́ǫ́ ńtʼééʼ. (Proverbs 8:22) Áádóó Jiihóvah yíká eelwodgo diyingo nidaalʼaʼí, yá abíyéelʼáágóó dahólóonii dóó bílaʼashdlaʼii yił áyiilaa. (Colossians 1:16) Tʼahádóó éí nahasdzáán bikáaʼjįʼ biʼdeelʼaʼ. Bílaʼashdlaʼii jílı̨́įgo hoʼdizhchı̨́ áádóó jineeyą́. (Philippians 2:7) Dajiztsą́ą́dóó bikʼijįʼ yáʼąąshgóó níjídzá, áádóó 1914 yihahgo God biNahatʼaʼ biNatʼáanii jizlı̨́ı̨́ʼ. (Hebrews 2:9) 1,000 nááhaijįʼ Naatʼáanii jílı̨́į doo, áádóó óhólnííh Jiihóvah hąąh niiníláhą́ąh nátʼą́ą́ʼ baa nízhdoodleełgo “tʼáá ádzíłtso índa tʼáá ałtsoní Diyin God há nilı̨́į doo.”—1 Corinthians 15:28.

¹³ Nihí ałdóʼ łahgóó nihił łah áhooníił doo. Tʼáá nihí ádá nahwiitʼáágóó nihinaanish yę́ęda łah ádíínííł. Tʼah  doo nichʼooní haleehgóoda, nichʼooní hodooleeł díníidzįįł. Doodaiiʼ nihaʼáłchínída hodooleeł. Shił hazʼą́ągi hazhóʼó áʼdeeshłíiłda díníidzįįłgo Jiihóvah áłahjįʼ bá naashʼaʼ doo díníidzįįł. Łah átʼéegoda nihił hooʼaʼgo, nihinaanish yę́ę łah ádoonííł. Nihinaanishda ląʼí doodaiiʼ áłtsʼíísí dooleeł. Ániid neidáahgo doodaiiʼ náás siidlı̨́įʼgo nihitsʼíís tʼah bidziil doodaiiʼ doo bidziil da ndi, Jiihóvah bá neiilʼaʼgo bííníghahgi bił bééhózin. Biláahgo yeeʼ ádíílíiłgo bíninilʼą́ doo nihóʼníi da. Bíniilʼą́ągi bee bá neiilʼaʼgo baa bił hózhǫ́.—Hebrews 6:10.

14. Aʼohgo nitsáhákeesgo haitʼéego ił hózhǫ́ǫgo ánáʼoodlííł?

¹⁴ Jesus éí haʼátʼíí shı̨́ı̨́ naanish Jiihóvah baa néidiʼáahgo yaa bił hózhǫ́ǫ́ ńtʼééʼ, nihí ałdóʼ ákóniitʼée doo. (Proverbs 8:30, 31) Aʼohgo ádaa nitsíkeesii éí Kingdom Hallgi yá anájahígíí biʼoonish ádaatʼéii yaa bił hózhǫ́ǫ doo. Diné bindaanish ádayósinii doo bee baa náhátʼı̨́į da doo. Ndi, God bá joolnishgi baa hoł hózhǫ́ǫ doo. Díí naanish yeeʼ Jiihóvah bitsʼą́ą́dóó jinízin doo. Diné hoł nilı̨́į doo índa baa hoł hózhǫ́ǫgo bíká anijílwoʼ doo. Áádóó éí bí ałdóʼ Jiihóvah naanish bee diníʼą́.—Romans 12:10.

15. Gídiyan áátʼįįd yę́ę haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó baa íhooʼaah?

¹⁵ Gídiyan éí nizhónígo aʼohgo nitsíkees ńtʼééʼ. Jiihóvah éí Gídiyan, Mídiyan dineʼé bitsʼąą Ízrel yisdánínííł hodííniid. Áko Gídiyan ání: “Manáseh dineʼé bitahgi shikʼéí hojoobaʼ ádaatʼı̨́,  índa shizhéʼé bighangi tʼah ánístsʼíísígo ádaa nitsískees.” ( Judges 6:15) Ákótʼée ndi Gídiyan éí Jiihóvah yaʼólíigo naanish haa deitʼánígíí nízhdiilá. Áko naanish hazhóʼó bikʼidiʼdootı̨́ı̨́ł biniyé Jiihóvah shíká anílyeed bijiníigo bichʼįʼ sozdoolzin. ( Judges 6:36-40) Gídiyan éí diné bidziilgo doo nináhinilyées da, índa hóyáanii nílı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. ( Judges 6:11, 27) Tʼahádóó diné éí nihikʼihóóʼáał doo dahodííniid, ndi doo íizniizı̨́įʼ da. Jiihóvah naanish ádíílííł hodííniid yę́ę ałtso ájiilaa, áádóó hooghangóó níjídzá.—Judges 8:22, 23, 29.

16, 17. Aʼohgo nitsíkeesii éí haitʼéego náás yigáał doo?

¹⁶ Kingdom Hallgi biʼoonishígíí ląʼígóó bee anáshwoʼ doo nínízingo, éí doo ádaa hodzódlíigo áhátʼı̨́į doo. Diyin Bizaad ání, Jiihóvah bá naalʼaʼígíí tʼáá awołí bee shikʼis bíká anáshwoʼgo bee náás yisháał doo nízingo, éí yáʼátʼééh. (1 Timothy 4:13-15) Naanish ániidígíí nihaa niditʼáagoósh tʼéiyá bee náás yiidáał doo? Ndagaʼ. Tʼáá áníiltso éí nihíniʼ átʼéegi índa bíniilʼánii Jiihóvah nihainíláhígíí yáʼátʼéehgo íilʼı̨́į doo. Áko bá neiilʼaʼgi índa diné bíká anéiilwoʼgi bee yáʼátʼéeh doo.

¹⁷ Łaʼda aʼohgo nitsíkeesii naanish baa ditʼáahgo éí áłtsé haʼátʼíí hoł naowódlíi dooígíí baa nitsíjíkees doo. Bikʼi sozdidoolzįįł dóó naanish daatsʼí bíneeshʼą́ jinízingo hazhóʼó baa tsízdidookos. Łahdę́ę́ʼ honaanish ádaatʼéii ałdóʼ tʼáásh bił bíjíighah índa bichʼįʼ há dziil? Doo bíighahgóogo éí kʼad binijilnishígíí łaʼdaásh yíneelʼą́ągo átʼé, áko éí baazhdidooʼááł? Díí hazhóʼó baa tsízdeezkéezgo, aʼohgo nitsíkeesii éí doo bííníshghah da lá, dínóozįįł. Doo ayóó ádeijódlíigo éí shí doo bííníshghah da jiníi doo.

18. (a) Aʼohgo nitsíkeesii naanish ániidíii baa deetʼą́ągo, haitʼéego choyoołʼı̨́į doo? (b) Romans 12:3 haitʼéego aʼohgo nitsíikeesgo ánihósin?

¹⁸ Jiihóvah éí aʼohgo ánítʼéego shił yíʼash doo, nihóʼní. (Micah 6:8) Gídiyan ádzaa yę́ęgi átʼéego, naanish ániidígíí nihąąh niilyáago Jiihóvah bikʼehgo ádiiʼnííł índa shíká anilyeed bidiiʼníi doo. Diyin Bizaad biiʼdóó índa Jiihóvah bitsʼą́ą́dóó bee anootı̨́įłii baa nitsíikees doo. Jiihóvah bá neiilʼaʼgi bíniilʼánígíí éí doo tʼáá nihí bíniilʼánii átʼée da, ndi Jiihóvah joobaʼgo nihíká análwoʼ. (Psalm 18:35) Aʼohgo nitsídaakeesii éí “tʼáadoo aláahgo ádaa nitsídaahkeesí doo.”—Romans 12:3 yíníłtaʼ.

19. Haʼátʼíí biniyé aʼohgo nitsíikees doo?

¹⁹ Aʼohgo nitsíkeesii éí Jiihóvah tʼéiyá baa haʼniih doogo bił bééhózin, háálá bí éí yá abíyéelʼáágóó Íʼiilaii índa Aláahgo Ayóóʼátʼéii nílı̨́. (Revelation 4:11) Aʼohgo nitsíikeesgo éí Jiihóvah bá naʼalʼaʼgi baa nihił hózhǫ́ǫ doo. Nihikʼis dóó nihilah bíniʼ siláagi nihił nilı̨́į doo, ákóniitʼéego éí tʼááłáʼí góneʼ nitsáhákees. Aʼohgo nitsíkeesii éí haʼátʼíí shı̨́ı̨́ áʼdoolíiłgi hazhóʼó yaa nitsíkees doo, áko doo ádił adoolzih da. Kódaatʼéhígíí éí Jiihóvah yaa bił hózhǫ́. Háálá Jiihóvah bidineʼé aʼohgo nitsáhákees ayóó ílı̨́įgo deinéłʼı̨́. Azhą́ aʼohgo nitsáhákeesgi nanitłʼah ndi, haitʼéego tʼáá ákóniitʼée doo, díí bíkéédóó baa ídahwiidiilʼááł.