JERÚSALEMDI Bible Lands Museum bá hazʼą́ągi 700-600 B.C.E. yę́ędą́ą́ʼ tsé léiʼ bikʼeʼashchı̨́įgo siʼą́. Díí tsé éí tséníʼootséél góneʼ łaʼ yóóʼáhoʼdiilyaa ńtʼééʼ yę́ędę́ę́ʼ haatʼą́. Kóníigo bikááʼ akʼeʼashchı̨́: “Hagav biyeʼ Hagaf éí Yahweh Sabaot binahjįʼ hóyéeʼgo há haʼoodzííʼ.” Kóníigo éí Diyin Bizaad tʼáá aaníigo halneʼgi haitʼéego ííshjání áyiilaa? Diyin bízhiʼ éí Jiihóvah wolyéegi ííshjání áyiilaa, háálá dı̨́įʼgo Hííbrewjí saa bee naadzooígíí YHWH éí íídą́ą́ʼ ayóó bééhoʼdílzin índa chooʼı̨́įgo bee naʼadzo ńtʼééʼ. Áádóó ałkʼidą́ą́ʼ éí tséníhoodzą́ągo diné yóóʼádaalyaagi diné áłah nádleehgo doodaiiʼ ndantʼingo ákwii tséníhoodzą́ą́ góneʼ Diyin bízhiʼ ádeileʼgo yikʼidaʼałchı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. Tʼáá háíshı̨́ı̨́ bízhiʼ éí Diyin bízhiʼ yił bikááʼ ádaalneʼ ńtʼééʼ.

Dr. Rachel Nabulsi éí University of Georgiagi binaanish ííłʼı̨́įgo ání: “Kótʼéego YHWH tʼáá ahą́ą́h bee akʼeʼalchı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. Áko díí bitsʼą́ą́dóó íhooʼaah. . . . Éí Ízrel índa Júdah dineʼé YHWH ayóó bił danílı̨́įgo yaa nitsídaakees ńtʼéeʼgo bee bééhózin.” Áko díí éí Diyin Bizaad tʼáá aaníigo ííłʼı̨́. Háálá Diyin bízhiʼ éí Hííbrewjí saad bee naadzooígíí YHWH damííl ánéelą́ąʼdi Diyin Bizaad biiʼ daasdzoh. Áádóó éí tʼáá háida bízhiʼ ałdóʼ bił ádaalneʼ ńtʼééʼ.

Tsé bikáaʼgi saad “Yahweh Sabaot,” nínígíí éí “Jiihóvah diyingo bisiláo bee Bóhólníihii” níigo ání. Doo éí Diyin bízhiʼ tʼéiyá wójíi da, ndi ałkʼidą́ą́ʼ éí “Jiihóvah diyingo bisiláo bee Bóhólníihii” ałdóʼ ayóó dahaʼníí ńtʼééʼ. Áko díí beego Hííbrewjí Diyin Bizaad bee siʼánígíí éí 283 ánánéelą́ąʼdi “Jiihóvah diyingo bisiláo bee Bóhólníihii” biiʼ yisdzoh. Éí Isaiah, Jeremiah, dóó Zechariah íiyisíí biiʼ daasdzoh.