Díísh Nił Bééhózin?
Diyin Bizaad doo choiniilʼı̨́įgo haitʼéego nihił bééhózin, Ízrel dineʼé éí Ííjipdi naalteʼ danilı̨́ı̨́ ńtʼééʼ?
Diyin Bizaad nihił halneʼ Mídiyan dineʼé éí Jóseph Ííjipgóó deizlóóz. Éí bikéédóó, Jóseph bizhéʼé dóó bilahkéí éí Kéínandóó Ííjipjįʼ yah iiná. Góshen hoolyéejįʼ, éí Nile Delta bíighahgi, nizhníná. (Gen. 47:1, 6) Ízrel dineʼé éí “kʼeeʼąą dínéestʼą́ągo tʼáá íiyisí bidziil silı̨́ı̨́ʼ.” Éí biniinaa Ííjip dineʼé éí Ízrel dineʼé yéédaasdzííd. Áádóó naalteʼ ádabiilaa.—Ex. 1:7-14.
Łaʼ diné ádaaníigo, Diyin Bizaad tʼóó ályaa. Ákondi, Shem * bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ oochíłígíí tʼáá aaníí Ííjip binaalteʼ dajílı̨́ı̨́ ńtʼééʼ.
Kéyah nideiłkaahii éí Ííjip náhookǫsjígo diné kéédahatʼı̨́ı̨́ ńtʼééʼ yę́ę yikʼídaneeztą́ą́ʼ. Dr. John Bimson ání, Shem bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí éí 20 biláahgo ákweʼé ałʼąą dah daʼánééh ńtʼééʼ. Áádóó James K. Hoffmeier, Ííjip neiłkaahígíí nilı̨́įgo, éí ání: “1800-1540 B.C daatsʼí, Shem bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí Éízha eʼeʼaahdę́ęʼgo ooldahígíí éí Ííjip hózhónígi nidaʼiizná ńtʼééʼ lá.” Dr. Bimson ánáádooʼniid: “Díí nahalzhiishígíí éí Éíbraham, Áízak, dóó Jéíkab bídayééłkaah yę́ędą́ą́ʼ bił aheełtʼé. Áádóó Genesis biyiʼ áhóótʼįįdígíí ałdóʼ bił aheełtʼé.”
Áádóó Ííjip shádiʼááhjígo c.2000–c.1600 B.C.E. yoołkááł yę́ędą́ą́ʼ, naalteʼ danilínígíí tʼááłaʼí hooghan hazʼą́ągi yá nidaalnish ńtʼééʼ. Éí naaltsoos papyrus bízhiʼ dabikááʼ. 40dóó baʼaan Shem bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí bízhiʼ dabikááʼ. Díí naalteʼ éí chʼiyáán ádeiłʼı̨́, daʼatłʼó, dóó yéigo nidaalnish. Hoffmeier ání: “Thebaidi [Ííjip shádiʼááhjígo] dízdiindóó baʼaan Shem bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí éí tʼááłaʼí hooghan hazʼą́ą́dóó nidaalnish. Áko Shem bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí éí Ííjip, Delta hazʼą́ągi, ląʼí ńtʼééʼ lá.”
David Rohl, kéyah neiłkaahii nilı̨́įgo, díí yikʼeʼashchı̨́, łaʼ naalteʼ dabízhiʼ éí “Diyin Bizaad biiʼdę́ę́ʼ yízhíhígíí nidahalin.” Éí Ísakar, Ásher, dóó Shífrah yízhíhígíí nidahalin. (Ex. 1:3, 4, 15) “Ízrel dineʼé éí tʼáá aaníí Ííjip dineʼé binaalteʼ dajílı̨́ı̨́ ńtʼééʼ,” ní Rohl.
Dr. Bimson ání: “Ííjip dóó Exodus Diyin Bizaad biiʼdóó baa dahaneʼígíí éí tʼáá aaníigo ałkʼidą́ą́ʼ haneʼ yę́ę bił aheełtʼé.”
^ par. 4 Shem éí Nóah biyeʼ jílı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. Shem bitsʼą́ą́dóó oochíłígíí éí Íílam, Asíriya, ałkʼidą́ą́ʼ Kaldíya, Hííbrew, Síriya, dóó tóó ahayóí Aréíbiya dineʼé danilı̨́į ńtʼééʼ.