1, 2. Łóóʼ hajiileeh biiską́ą́dóó, haʼátʼíísh Peter yíhoołʼą́ą́ʼ?

GÁLILII BEʼEKʼIDI Jesus tsostsʼid yiltʼéego bídahoołʼaahii łóóʼ hadayiileehgo yiską́. Ákondi tʼáadoo łóóʼ hadadzizloʼ da. Abínígo, Jesus náábiʼdiilzáhígíí éí tábąąhgi sizı̨́įgo honéłʼı̨́. Áádóó “áhodííniid, Tsinaaʼeeł binishʼnáájígo łóóʼ bee hahaltsósí taah daałtsóosgo łaʼ bee hadadoołtsos. Áko taah dadzistsooz, nítʼééʼ łóóʼ tʼóó ahayóigo biniinaa chʼééh hadadziłtsóós.”—John 21:​1-6.

² Jesus éí bááh dóó łóóʼ bídahoołʼaahii yaʼníłtsood. Áádóó Jesus éí Sáíman Peter áyidííniid: “Sáíman, John biyeʼ nílíinii, daʼ díidíígíísh biláahgo ayóóʼáshííníʼní?” Jesus bił bééhózingo éí Peter łóóʼ hayiileeh ayóo bił yáʼátʼééh. Jesus éí Peter nayídééłkid, daʼ ayóóʼáshííníʼníísh dóó naninishtinígíí, doodaiiʼ łóóʼ hahiileehígíí daatsʼí ayóóʼííníʼní? Peter ánáádooʼniid: “Bóhólníihii; ayóóʼánóshʼníigo nił bééhózin.” (John 21:15) Éí bijı̨́ı̨́dóó, Peter ázhdííniid yę́ę beʼjiilaa. Christ ayóóʼájóʼníigo biniinaa nahojilneʼgo honaanish ájiilaa, dóó Oodlání áłah nídaadleehígíí hastóí yá naazíinii atah jílı̨́ı̨́ ńtʼééʼ.

3. Oodlání danilínígíí haʼátʼíí yaa ákodanízin doo?

 ³ Jesus éí Peter áyidííniid yę́ę, haʼátʼíísh binahjįʼ bíhwiidiilʼááł? Christ ayóóʼádeíníiʼnínígíí niłdzilgo ííníilzin doo. Díí nihił hoogáłígíí éí nihidaʼdiiłʼáhígíí dóó nihichʼįʼ anídahaztʼiʼígíí tʼáá íídą́ą́ʼ Jesus bił bééhózin. Kʼééʼdídléehii binahjįʼ akʼidiʼdíítı̨́ı̨́ł, Jesus ání łaʼ diné “bee bóhólníihgo bił hazʼáanii saad” néididoolééł dóó yíneedlı̨́į doo. Áko náásgóó diné ‘nahasdzáán bikáaʼgi bee daʼiináanii baa nitsáhákees áádóó atʼı̨́ hodíníʼah’ éí “saad yę́ę deighą́” áádóó doo yídaneedlı̨́į da daaleʼ. (Matthew 13:​19-22; Mark 4:19) Doo baa siitiʼgo, nihichʼįʼ anídahaztʼiʼígíí Jiihóvah bá nideilʼaʼ yę́ę yidínóołtłʼah. Jesus bídahoołʼaahii áyidííniid: “Nihí ádaa ádahołyą́, áko ádił náʼahanaad áádóó naʼadląʼ índa díí kʼad iiná bidaʼdiiłʼáhígíí doo nihijéí biiʼ daahéeł da doo.”—Luke 21:34.

4. Christ ayóóʼádeíníiʼnínígíí niłdzilgo ííníilzinígi, haitʼéego nihił bééhózin? (Áłtsé eelkidígíí níníłʼı̨́.)

⁴ Peter nahalingo, Christ ayóóʼádeíníiʼníigo biniinaa nidahwiilneʼígíí áłtsé ádeiyíníilzin doo. Haitʼéego tʼáá áłahájįʼ ákódeiitʼı̨́į doo? Díí naʼídídíilkił doo: ‘Sheʼiinaʼ siláagi haʼátʼíishąʼ ayóóʼííníshʼní? Jiihóvah bá naashʼaʼígíí doodaiiʼ náánáłaʼ ádashʼínígíí daatsʼí ayóó shił hóshǫ́?’ Christ ayóóʼádeíníiʼní yę́ę yidínóołtłʼah, táaʼgo iiná bił ahídéétʼiʼígíí baa nídadíitʼįįł. Díí ádaatʼéhígíí: naanish, honeeni, dóó naalyéhé.

5. Haʼátʼíí éí hooghan hazʼą́ągi yikʼidadéezʼı̨́įʼii bąąh silá?

⁵ Peter éí łóóʼ hayiileeh bił yáʼátʼééh. Ákondi yinaalnishígíí éí bighan hazʼą́ągi yee yaa áhályą́. Dííshjı̨́įdi ałdóʼ, Jiihóvah éí hooghan hazʼą́ągi yikʼidadéezʼı̨́įʼii naanish yąąh neiníláago, éí bighan hazʼą́ągi bee baa áhojilyą́ą doo. (1 Timothy 5:⁠8) Díí binahjįʼ yéigo bá nijilnish doo. Ákótʼée ndi, díí nihił hoogáłígíí éí naanish bee achʼįʼ nahwiiʼnáago átʼé.

6. Haʼátʼíísh biniinaa naanish ade anáhósingo átʼé?

⁶ Diné ląʼí silı̨́įʼgo naanish yę́ę bídį hóyééʼ, biniinaa naanish yikah ałchʼą́ą́h nidaaʼnaʼ. Tʼáá ayáhígo béeso íilʼínígíí biniinaa ląʼí ahééʼiilkeedgo nidaalnish. Naanish dayéełyeedígíí éí nidaalnishígíí tʼáá díkwííhígo bá nidaalnish, ákondi tʼóó ahayóí naalyéhé ádeiłʼı̨́įgo deinízin. Ákótʼéego nidaalnishii ade ádayósin, chʼééh dadeeskai, dóó bąąh ndahazʼą́ daaleʼ. Naanish bitsʼá shidiʼdooltééł danízingo yaa dabíniʼ, éí biniinaa yá nidaalnishígíí tʼáá ábíłnínígóó yikʼeh ádaatʼı̨́.

7, 8. (a) Háísh éí aláahgo bikʼeh dahoniilʼı̨́į doo? (b) Nihibrother Thailandgi binaanish ííłʼínígíí haʼátʼíísh bitsʼą́ą́dóó íhwiidiilʼááł?

⁷ Oodlání daniidlı̨́įgo, Jiihóvah tsʼídá aláahgo bikʼeh dahoniilʼı̨́į doo, áko nihinaanishígíí biláahdi ííníilzin  doo. (Luke 10:27) Nihinaanish éí bee ákʼinideiildzil dóó nidahwiilneʼgo yee nihíká análwoʼ. Ákondi doo hazhóʼó baa ákodaniidzingo éí nihinaalnish íilʼínígíí biniinaa Jiihóvah bá naʼalʼaʼgi yę́ę yidínóołtłʼah. Nihibrother Thailandgi ádzaaígíí bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł. Éí ájíní: “Computers binaashnishgo ayóó bíneeshdlı̨́ ndi, ląʼí ahééʼiilkeedgo naashnish. Éí biniinaa diyin kʼehgo oodáłígíí áshtʼı̨́į doo yę́ę biʼoh náshdleeh. Ákondi, God biNahatʼaʼ dóó bił anídahaztʼiʼígíí alą́ąjįʼ áshtʼı̨́į doo, shinaanish łahgóó átʼéhígíí ádeeshłííł baa ákoniizı̨́ı̨́ʼ.” Díí brother haa jiidzaa?

⁸ “Binahashʼáago łaʼ nááhai bikéédóó éí tłʼóóʼgóó abeʼ daastinígíí shaa nahaniih dooleeł niizı̨́ı̨́ʼ. Átséedi éí béeso bee shichʼįʼ nahwiiʼnáago biniinaa shaa nahwiiłkaad. Bił nidaashnish ńtʼééʼ, éí nídashiiłtséehgo tʼóó shaa daadloh, dóó hoozkʼazí góneʼ computers bee nanilnish yę́ę, haʼátʼíísh biniinaa abeʼ daastinígíí naa nahaniihgo kʼad nił yáʼátʼééh dashiłní. Jiihóvah shíká anilyeed dishníigo sonídíszįįh, dóó diyin kʼehgo yishááł doo nisinígíí shá yee hoołʼaʼ. Tʼáadoo hodinaʼí yáʼátʼéehgo shá hahoolzhiizh. Bił ałhéédahosésįįdígíí éí bił daalkanii shił bééhoozįįdgo abeʼ daastinii álʼínígíí yiishchįįh sélı̨́ı̨́ʼ. Tʼáadoo hodinaʼí, tʼáá ákwii jı̨́ abeʼ daastinii ałtso shaa nahaniih. Kʼad éí shinaanish bee akʼehashtaʼ computer binaʼanishígíí biláahdi átʼé. Átséédą́ą́ʼ shinaanish yę́ę bitsʼą́ą́dóó shidaʼdiiłʼáhígíí ásdįįdgo biniinaa shił hózhǫ́. Dóó tsʼídá aláahdi shił ílínígíí éí Jiihóvah áhánígo íínísin.”—Matthew 5:​3, 6 yíníłtaʼ.

9. Haitʼéego nihinaanish doo tʼáá éí tʼéiyá baa nídadiniidáah da?

⁹ Yéigo nideiilnishgo Jiihóvah yaa ahééh nízin. Yéigo nijilnishgo hachʼįʼ naʼalyé. (Proverbs 12:14) Ákondi Jiihóvah bá neelʼaʼígíí tsʼídá ílı̨́įgo baa nitsíikees doo, nihinaanish íilʼínígíí éí ndagaʼ. Jesus ání: “Diyin God bee bóhólníihgo bił hazʼáanii áádóó yee tsʼídá tʼáá ákogi átʼéii alą́ąjįʼ hádaahtʼı̨́, áko éidí tʼáá ałtso nihá bíidoolyééł.” (Matthew 6:33) Ndi nihinaanish tʼáásh éí tʼéiyá baa nídadiniidááh? Tʼáá nihí nidaʼídídíilkił, ‘Shinaanishísh ayóo bíneeshdlı̨́į ndi, God bá naashʼaʼígíísh doo bíneeshdlı̨́į da?’ Díí naʼídíkidígíí baa nitsíikeesgo éí haʼátʼííshı̨́ı̨́ ayóóʼííníʼnínígíí yee ííshjání ííłʼı̨́.

10. Haʼátʼíísh ílínígíí bíhooʼaah Jesus yee naʼneeztą́ą́ʼ?

¹⁰ Jesus éí God áłtsé bił ałhéédahodiilzįįłgo yee naʼneeztą́ą́ʼ. Tʼááłáhídi, Jesus éí Mary dóó Martha bighandi baazhníyá. Tʼáá ákǫ́ǫ́ Martha éí há chʼiyáán ííléehgo yaa nídiidzá, ndi Mary éí Jesus yíighahgóó jineezdáago, naʼnitinii jiiztsʼą́ą́ʼ ńtʼééʼ. Martha éí Mary dóó shíká iilyeed da jiníigo baa saad hojíłǫ́. Jesus éí Martha áyidííniid: “Mary éí ílínígíí ádeideetʼą́, éí doo  bighadidootʼáał da.” (Luke 10:​38-42) Kweʼé Jesus éí ílínígíí yee naʼneeztą́ą́ʼ. Tʼáá nihí niidzinígíí nihidínóołtłʼahígíí bitsʼą́ąjįʼ ániitʼée dóó Christ ayóóʼííníiʼníigo “ílínígíí ádeideetʼą́” nídidiilyééł. Ákótʼéego éí Jiihóvah bił kʼé ahidíʼnínígíí éí nihił ílı̨́įgo aláahdi baa nitsíikees doo.

11. Háádaʼayįįhgi, éí Diyin Bizaad haʼátʼíí yaa yáłtiʼ?

¹¹ Niheʼiinaʼ ląʼígóó anídahaztʼiʼgo bindeiilnish, áko háʼáyı̨́ı̨́h biniyé baa nahołʼaah. Diyin Bizaad yííníiltaʼgo éí: “Diné ayą́ áádóó adlą́ índa binaanish yaa bił hózhǫ́ǫgo yaa naagháhígíí biláahgo bá yáʼánáánátʼéeh dooleełii ádin.” (Ecclesiastes 2:24) Jesus éí bídahoołʼaahii chʼééh deeskaigo yaa ákoniizı̨́ı̨́ʼ éí biniinaa háádaałyı̨́ı̨́h, yidííniid. Ákótʼéego, yéigo nidahalneʼgo binaanish ádeiłʼı̨́įgo Jesus ádeidííniid: “Tįʼ, tʼáá sáhí doo naagháhígóó diikahgo haada nízahjįʼ háádadoołyįh.”—Mark 6:31, 32.

12. Haʼátʼíí biniyé honeeni hazhóʼó baa nitsíníkees doo? Łaʼ baa chʼíhoníʼaah.

¹² Honeeni ádaatʼée éí háádaʼayįįhígíí bee nihíká adoolwołgo átʼé. Ákondi nihił honeeni hazhóʼó baa ákoniidzingo éí doo aláahdi nihił ílı̨́įgo ííníilzin doo. Ałkʼidą́ą́ʼ, ląʼí kótʼéego nitsídaakees: “Daʼiidą́ áádóó daʼiidlą́ą doo, . . . yiską́ągoda dadíníiʼnéełgo daʼátʼé.” (1 Corinthians 15:32) Dííshjı̨́įdi tʼáá ákótʼéego nitsídahakees. Western Europedi hastiin ániid naaghá léiʼ áłah náʼádleehgi níjídáahgo baa chʼíhootʼą́. Honeeni ayóo bił yáʼátʼéehgo biniinaa Jiihóvah Yá Dahalneʼé doo bił áłah níjídleeh da. Hoł honeeni tʼéiyá baa nitsíjíkees áko ląʼígóó hachʼįʼ anáhóótʼiʼ silı̨́ı̨́ʼ. Diyin Bizaad náájółtaʼgo bíhojiłtʼą́ʼígíí bitsʼą́ą́dóó haneʼ yáʼátʼéehii bee nazhnitin. Baptize ábiʼdiilyaa bikéédóó ájíní: “Tʼóó naashné yę́ę éí baa shíniʼ, áko Jiihóvah bá naashʼaʼ baa shił hózhónígíí éí honeeni biláahdi átʼéego baa ákoniizı̨́ı̨́ʼ.”

13. (a) Haʼátʼíísh biniinaa honeeni tʼéí baa níjídáahgo doo yáʼátʼéeh da? Łaʼ baa chʼíhoníʼaah. (b) Honeeni doo tʼáá éí tʼéiyá baa nídadiniidáah da, haʼátʼíísh nihíká adoolwoł?

¹³ Ił honeeni éí bee háájílyı̨́ı̨́h dóó bee háájiidááh. Ákoshąʼ haa nízaadgóó honeeninii baa nanináa doo? Éí bee nihił bééhodoozįįłígíí díí naʼídíkidígíí kótʼéego baa nitsíníkees. Diné tʼóó ahayóí bááh daalkanii deiyą́ągo bił daalkan. Ákondi, díí tʼéiyá yiidą́ągo éí nihitsʼíís doo bá yáʼátʼéeh da. Nihitah yáʼáhootʼéeh daniidzingo éí chʼiyáán yáʼátʼéehii deidą́ą doo. Tʼáá ákótʼéego éí honeeni baa nízhdiidáahgo Jiihóvah bá nijilʼaʼ yę́ę yidoołchxǫǫł. Áko honeeni doo tʼáá éí tʼéiyá baa nídadiniidáahgo, haʼátʼíísh nihíká adoolwoł? Áłtsé éí haaʼígi damóo náʼoodleełgo díkwíí shı̨́ı̨́ ahéénaʼélkiʼgo Jiihóvah bá nideilʼaʼgi nidahwiilneʼgi, dóó Diyin Bizaad baa íhwiilʼaahgi éí naaltsoos bikááʼ ádíílííł. Áádóó tʼáá éí yoołkáłígíí, díkwíí ahééʼílkid shı̨́ı̨́ honeeni baa naniná éí nidaʼaʼnéhígíí, ndaalkidígíí doodaiiʼ video games, éí naaltsoos bikááʼ ádíílííł. Díí naaki nóomba ałhąʼ naaʼnilgo haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bíhwiilʼą́ą́ʼ? Łahgo átʼéegoósh ná bohónéedzą́?—Ephesians 5:15, 16 yíníłtaʼ.

14. Honeeni yáʼátʼéhígíí tʼéiyá ádá niidzingo, haʼátʼíísh yee nihíká adoolwoł?

 ¹⁴ Jiihóvah éí honeeninii nihá hoołʼaʼ, áko hooghan hazʼą́ągi yikʼidadéezʼı̨́įʼii honeeni tʼáá hó bá ninájiʼaah doo. Diyin Bizaad biiʼdóó éí Jiihóvah bikʼehgo oodáłígíí nihainílá, áko haitʼéego bintsíkeesígíí nihił ííshjání ííłʼı̨́. Díí bikʼehgo oodáłígíí bee hashtʼeʼ nitsíikees doogo nihíká adoolwoł. * (Footnote níníłʼı̨́.) Honeeni yáʼátʼéhígíí éí “God ainíláii átʼé.” (Ecclesiastes 3:​12, 13) Tʼáá lá aaníí ałʼąą dineʼé honeeni doo aheełtʼéego bił yáʼádaatʼéeh da. (Galatians 6:4, 5) Ákondi honeeni nihił yáʼádaatʼéhígíí, éí hazhóʼó baa nitsíikees doo. Jesus ádííniid: “Háálá nihinaalyeʼé siláadi tʼáá ákwii ałdóʼ nihijéí hólǫ́ǫ doo.” (Matthew 6:21) Nihinaatʼáanii Jesus ayóóʼádeíníiʼníigo biniinaa baa nitsídeikeesígíí, baa yádeiltiʼígíí, dóó ániitʼéhígíí éí bee God biNahatʼaʼ nanihiiłnáa doo.—Philippians 1:9, 10.

15, 16. (a) Haitʼéego naalyéhé bíká ádeiitʼı̨́įgo bee tsístłʼah diidááł? (b) Haʼátʼíí éí Jesus naalyéhé bił ádaatʼéii yee naʼneeztą́ą́ʼ?

¹⁵ Dííshjı̨́įdi diné éí ééʼ ániidígíí, béésh bee haneʼé, computers dóó ákódaatʼéhígíí deinízin. Naalyéhé bíká hátʼı̨́ bidahodiiłtʼiʼgo biniinaa béeso  aláahgo yaa nitsídaakees. Oodlání nílı̨́įgo, haʼátʼíí lá aláahdi nił ílı̨́? Tʼáá ní naʼídíłkid: ‘Chidí dóó ééʼ ániidígíísh tʼéí aláahgo baa nitsískeesgo biniinaa áłah náʼádleehdi doo bá hashtʼeʼádíshnéeh da? Tʼáá shí shinaanish áshʼínígíísh biniinaa doo sodiszin da doodaiiʼ doo Diyin Bizaad yíníshtaʼ da?’ Doo hazhóʼó baa nitsíikeesgo naalyéhé bíká ádeiitʼı̨́ ayóóʼádeíníiʼníigo, éí Christ ayóóʼádeíníiʼníigo doo nihił nilı̨́į da. Díí Jesus ádííniidígíí baa nitsíikees: “Ádaa ádahołyą́, tʼáadoo haʼátʼíhída bidádanoołníní.” (Luke 12:15) Haʼátʼíísh biniyé ájíní?

¹⁶ Jesus ání: “Diné łaʼda doo tʼáá łahjįʼ naatʼáanii naaki bá nijólʼaʼ átʼée da.” Áádóó ánáádíʼní: “Diyin God índa atʼı̨́ doo tʼáá łahjįʼ bá nijólʼaʼ átʼée da.” Jiihóvah bá nideilʼaʼ dóó naalyéhé bíká ádeiitʼı̨́ éí tʼáá áłah ádeilʼı̨́įgo, doo bohónéedzą́ą da. Jesus díí nihichʼįʼ ííshjání áyiilaa: “Łaʼ bikʼeezhdiniih doo, łaʼ éí ayóóʼájóʼníi doo, éí doodaléiʼ łaʼ doo nahdi jóʼníi da doo, łaʼ éí jijoołáa doo.” (Matthew 6:24) Tʼáá ániitʼé nidaʼayiilzííh éí biniinaa naalyéhé bíká ádeitʼínígíí éí “nihitsʼíís bee adáhonooníinii” bitsʼą́ąjįʼ nihidziil doo.—Ephesians 2:3.

17. (a) Diné łaʼ naalyéhé tʼáá aʼohgo nitsídaakeesgo bá nanitłʼah łeh, haʼátʼíísh biniinaa? (b) Haʼátʼíí bee naalyéhé bíká ádeiitʼı̨́ bitsʼą́ąjįʼ nihidziil doo?

¹⁷ Tʼóó ahayóí diné tʼáá bí yidádanoolníinii dóó honeeni tʼáá éí tʼéiyá yaa nitsídaakees biniinaa bá ndanitłʼah. (1 Corinthians 2:14 yíníłtaʼ.) Doo hazhóʼó nitsídaakees biniinaa yáʼátʼéehii dóó doo yáʼátʼéehii, doo bił béédahozin da. (Hebrews 5:​11-14) Naalyéhé tʼéiyá íiyisíí yidádínóolnih. Naalyéhé ląʼí bee dahólǫ́ǫ ndi, tʼáá biláahgo náádeinízin. (Ecclesiastes 5:10) Ndi díí átʼéego nitsáhákeesii éí bikʼeh didíídleełgo átʼé. Tʼáá áłahájįʼ Diyin Bizaad deiyíníiltaʼgo naalyéhé bíká deiitʼı̨́ bitsʼą́ąjįʼ ániitʼée doo. (1 Peter 2:⁠2) Jesus éí Jiihóvah bibee hódzą́ hazhóʼó yaa nitsékees dóó éí bee Séítan nabínítaahgo yikʼeh deesdlı̨́ı̨́ʼ. (Matthew 4:​8-10) Dííshjı̨́įdi ałdóʼ naalyéhé bíká íitʼį bitsʼą́ąjįʼ ániitʼée doo, Jiihóvah bibee hódzą́ bikʼeh honiilʼı̨́įgo nihíká adoolwoł. Jesus ayóóʼádeíníiʼníigo éí naalyéhé doo biláahdi bíká hádeiitʼı̨́į doo.

18. Nish éí tʼáá íiyisíí haa díínííł?

¹⁸ Jesus éí Peter nayídíłkid, “Daʼ díidíígíísh biláahgo ayóóʼáshííníʼní?” jinínígíí éí bee naʼnitinii Jiihóvah bá ndaalʼaʼí éí bee jiináa doo. Peter bízhiʼ éí tsé jiníigo óolyé. Peter yáʼátʼéehgo yee hadítʼéhígíí éí tsé nahalingo nitłʼiz. (Acts 4:​5-20) Dííshjı̨́įdi nihí ałdóʼ Christ ayóóʼádeíníiʼnínígíí nitłʼiz doo daniidzin. Áko nihinaanish, honeeni, dóó naalyéhé bíká ádeiitʼı̨́ hazhóʼó baa nitsíikees doo. Ákótʼéego éí Peter ánínígíí, “Bóhólníihii; ayóóʼánóshʼníigo nił bééhózin” nidahoniidlin doo.