1. Yilʼaadii Paul haʼátʼíísh Colossians yichʼįʼ íʼiilaa? (Áłtsé naashchʼąąʼígíí níníłʼı̨́.)

YILʼAADII Paul éí 60-61 yihah góneʼ, Romedi awáalyaa jizdá. Áadi Colossians yichʼįʼ íʼiilaa. Éí bił hojoolneʼgo Jiihóvah yaa nitsíkeesígíí átʼéego ídahoołʼaah. (Colossians 1:9) Paul ání: “Diné łaʼda tʼáadoo naʼadloʼ saad yee yóóʼadanihiniiʼáhí doo biniyé kónihidishní. Łaʼda nihokááʼ dineʼé bił ééhózinígíí bikʼehgo akʼiʼdiitįįhii índa tʼáadoo nánídlínígóó anótʼááh nilíinii yee danihółnééh lágo. Jó, nihokááʼ dineʼé biʼéʼélʼįʼ yikʼehgo ádaatʼé, índa nihokááʼ dineʼé binahaghaʼ ałtah áátʼeełii yikʼehgo ádaatʼé, éí doo Christ yikʼehgóó ádaatʼée da.” (Colossians 2:​4, 8) Paul yaa hoolneʼ, ląʼí diné doo ákótʼéégóó nitsídaakees. Díí éí ayóó nihił éédahózin dóó ayóó áníshtʼé danízin. Há brothers éí bílaʼashdlaʼii bińtsékeesígíí dóó tʼóó baaʼihgo baa nidajikaii bitsʼą́ąjįʼ kójítʼée doo éí biniyé Paul yichʼįʼ íʼiilaa.—Colossians 2:​16, 17, 23.

2. Haʼátʼíísh biniyé bílaʼashdlaʼii bińtsékeesígíí baa nídadíitʼįįł?

² Bílaʼashdlaʼii bińtsékeesígíí éí Jiihóvah yińtsékeesígíí  doo bikʼehgo átʼée da. Doo baa áhwiilchįįhgóó, éí Jiihóvah hojíyą́ągo yintsékeesígíí bitsʼą́ąjįʼ kóhasin doo. Níłchʼi naalkidí, dóó Internet, dóó nidajilnishígi, dóó óltaʼgi tʼáá áníiltso doo yáʼátʼééhgóó nitsíʼiiłkeesígíí biiʼ niikai. Haitʼéego díí bitsʼą́ąjįʼ kóniitʼée doo? Bílaʼashdlaʼii bińtsékeesígíí ashdlaʼgo baa nídadíitʼįįł dóó haitʼéego bitsʼą́ąjigo kóniitʼéego bídahodiilʼááł.

3. Haitʼéego diné tʼóó ahayóí nitsídaakees? Haʼátʼíísh biniinaa?

³ “God doo yinishdlą́ą da ndi, yáʼátʼéehgo naashá.” Tʼóó ahayóí ákótʼéego yaa nitsídaakees. Diné kótʼéego yaa nitsídaakeesígíí shı̨́ı̨́ God doo hólǫ́ǫ da danízin. Ákondi tʼáá bí ádeinízinígíí bił yáʼádaatʼéehgo ádaʼałʼı̨́. (Psalm 10:4 yíníłtaʼ.) Łaʼ ayóó shił ééhózin danízin, kódaaníigo “God tʼáágééd ndi, yáʼátʼéehgo éʼéshʼı̨́.”

4. Haitʼéego náánáłaʼ bee bíká adiilwołgo díí Íʼiilaaígíí dayoodlą́ą doo?

⁴ Tʼáadoo hazhóʼó baa nitsídeiikeesí, Ánihiilaii ádingoósh ádidiiʼniił? Łaʼ éí ndaʼałkaahii yadaʼólíigo yichʼįʼ dadéezʼı̨́ı̨́ʼ, ndi bił ałtaanídaakah. Łaʼ shı̨́ı̨́ Íʼiilaii doo hólǫ́ǫ da danízin. Ndi, tʼáá aaníinii nihił bééhodoozįįłígíí doo nanitłʼah da. Díí baa nitsíníkees: Hooghanísh tʼáadoo hooyání tʼáá bí nidooltsʼił? Ndagaʼ! Háíshı̨́ı̨́ tʼáá íídą́ą́ʼ hooghan áyiilaa. Hálaʼ jiigishgo tʼáá bí nádzih. Nihighan yíchxǫǫhgo éí háiida hashtʼée yiiłʼįįh. Díí haneʼ bee naʼnitinígíí bee nihichʼįʼ ííshjání ályaa, Jiihóvah éí Ánihiilaii nilı̨́. Áádóó díí Diyin Bizaad nihił halneʼgo: “Kin tʼááłáʼí níʼánígo diné łaʼ ádayiilaa, nidi Diyin God éí tʼáá ałtsoní áyiilaa.”—Hebrews 3:4.

5. Niheʼiinaʼ yáʼátʼéehgo ádeiłʼı̨́, God tʼáágééd kódaaníigo, haʼátʼíí bididiiʼniił?

⁵ God doo deiyoodlánígíí éí tʼáágééd ndi tʼáá yáʼátʼéehgo dahiniiʼná danízinígíí haitʼéego baa hadiidzih? Diyin Bizaad áníigo, diné doo God daʼoodlánígíí łahda yáʼátʼéehgo ádaʼałʼı̨́įgo deiyíkááh. (Romans 2:​14, 15) Łaʼ éí bizhéʼé dóó bimá ayóóʼádayóʼní dóó bił danílı̨́. Ákondi doo Jiihóvah yikʼeh átʼéégóó, éí doo ákótʼéégóó jizhdeiiyaahgo tíhozhdoonih. (Isaiah 33:22) Dííshjı̨́įdi tʼóó ahayóí diné tʼáá íiyisíí God danízin, dóó yáʼáhootʼéehii nihá hashtʼeidoolííł. (Jeremiah 10:23 yíníłtaʼ.) God deiniidlą́ągo dóó bikʼeh ádaniitʼéego tʼéiyá nihá yáʼádaatʼéhígíí nihił béédahodoozįįł.—Psalm 146:3.

6. Haitʼéego tʼóó ahayóí diné oodląʼ yaa nitsídaakees?

⁶ “Bedaʼoodląʼ tʼáágéedgo yaa bił dahózhǫ́.” Tʼóó ahayóí diné éí oodląʼ baa dáaʼdiildeeʼ dóó doo ílı̨́į da daaní. Tʼóó ahayóí oodlání éí kótʼéego nidaʼnitin hodookʼą́ą́ł góyaa díínááł dóó diné bibéeso yighadayiiʼnííł doodaiiʼ diné binahatʼaʼ yíká anídaalwoʼ. Tʼóó ahayóí doo daʼoodlą́ą da ndi nihił dahózhǫ́ daaní. Łaʼ éí kódaaní, “God bíneeshdlı̨́į ndi, bee oodlánígíí éí doo łaʼ atah nishłı̨́į da.”

7. Jiihóvah bibee naʼnitin haitʼéego baa nihił hózhǫ́ǫ doo?

⁷ Nihedaʼoodląʼísh tʼáágéedgo nihił  dahózhǫ́? Doo tʼáá aaníinii daʼoodląʼ doo atah jílı̨́įgo tʼáá bił dahózhǫ́. Jiihóvah bikʼis jílı̨́įgo hoł hózhǫ́ǫ doo. (Psalm 73:28) Jiihóvah náánáłahjįʼ yíká adoolwoł. Bá ndaalʼaʼígíí bił dahózhǫ́ náánáłahjįʼ bíká adeeshwoł danízin. (Acts 20:35) Jiihóvah bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ bídahwiilʼą́ą́ʼígíí azhéʼé dóó amá dóó baʼáłchíní bíká anídeilwoʼgo bił dahózhǫ́ǫ doo. Díí bíhwiiniłʼą́ą́ʼígíí nichʼooní ayóóʼííníiʼníigo nił nilı̨́į doo. Áádóó haʼáłchíní hoł nílı̨́įgo bíká aníjílwoʼgo daniyééh. Ayóóʼádaʼahijóʼníigo hoł hazʼą́ą doo. Jiihóvah bidineʼé bibee nidanítin ahił nidaalnish doo. Nihibrothers ayóóʼádeíníiʼní ííshjání ádeíníilzin.—Isaiah 65:​13,14 yíníłtaʼ.

8. Haʼátʼíí tʼáá íiyisíí baa nihił dahózhǫ́ǫgo ádaʼiilʼı̨́į doo, dóó haitʼéego Luke 11:28 nihíká adoolwoł?

⁸ Háiida God doo bá naalʼaʼgóó, tʼáásh íiyisíí bił hózhǫ́ǫ doo? Díí baa nitsíníkees. Łaʼ éí bindaanish dóó nidaʼaʼnéhígíí yídaneedlı̨́. Łaʼ éí bighan bił hazʼánígíí dóó bikʼis yaa ádahalyą́ągo bił yáʼádaatʼééh. Díí baa nihił dahózhǫ́ǫgo ádaʼiilʼı̨́, ákondi niheʼiinaʼ aláahdigo baa nihił hózhǫ́ǫ dooleeł. Ánihiilaii bééhodiilzįįłgo bá nideilʼaʼ doo. Baa nihił dahózhǫ́ǫgo bá nideilʼaʼgo ánihiilaa. (Luke 11:28 yíníłtaʼ.) Nihił dahózhǫ́ǫgo nihibrothers dóó nihisisters bił ałhínéikahgóó Jiihóvah bił bá nideilʼaʼ. (Psalm 133:1) Daʼníłtsʼą́ą́góó nihibrothers bił dahoniidlǫ́ǫgo, dóó yáʼátʼéehgo niheʼiinaʼ ádeiłʼı̨́, áádóó hózhónígo nihił chohooʼı̨́įgo náásgóó díníitʼı̨́įʼ baa nihił dahózhǫ́ doo.

9. (a) Haash yitʼéego ił eshtéézh baa nitsáhákees doo? (b) Haʼátʼíísh biniinaa God Bizaad áníigo éí naʼageh bee tsiʼnaʼaldeehii bitsʼą́ąjįʼ kódanohtʼé nihiłní?

⁹ “Náánáłahjįʼ bił eshtéezhgo doo bił ajiyéehgo éísh haitʼéego doo ákótʼée da?” Diné nidaʼídíłkid łeh: “Haʼátʼíísh biniyé ayóó díínísin? Tʼóó neʼiinaʼ bee náʼáldįįh.” Ndi God Bizaad áníigo éí naʼageh bee tsiʼnaʼaldeehii bitsʼą́ąjįʼ kódanohtʼé nihiłní.  * (Footnote níníłʼı̨́.) (1 Thessalonians 4:​3-8 yíníłtaʼ.) Jiihóvah Ánihiilaii, éí biniinaa bee hazʼánii nihá áyiilaaígíí nihá yáʼátʼééh. Bí áníigo hastiin dóó asdzání ahísgehígíí tʼéiyá ił eshtéézh bá hazʼą́. Jiihóvah ayóóʼánihóʼnínígíí biniinaa bee hazʼánii nihichʼįʼ kwííłʼı̨́. Bí bił bééhózingo éí tʼáá bikʼeh íitʼı̨́įgo niheʼiinaʼ yiiltʼihígíí éí yáʼátʼéehgo hazʼą́ą doo. Hó dóó hoł hazʼą́ągi Diyin Bizaad yikʼehgo deiyíkááhgóó éí kʼé hwiinidzin. Ákondi God bibee hazʼánii hoł bééhózingo, ndi kʼízhnítiʼgo éí há nihodiyooʼááł.—Hebrews 13:4.

10. Haitʼéego naʼageh bee tsiʼnaʼaldeehii bitsʼąą kóniitʼée doo?

¹⁰ Diyin Bizaad naʼnitinígíí éí naʼageh bee tsiʼnaʼaldeehii bitsʼąą kóniitʼée doo. Níilʼínígíí éí baa ádaa ákoniidzin doo. Jesus ání: “Tʼááłáʼí jinítínígo asdzání bidázhnoolníigo jinééłʼı̨́ʼígíí tʼáá íídą́ą́ʼ hajéí biiʼ bił ahizhdoolyáago  átʼé. Áko ninááʼ nishʼnáájí bąąhági ánítʼı̨́ ánóhsingo haniʼaahgo yóóʼahíłhan.” (Matthew 5:​28, 29) Áko nihí siidzı̨́įgi éí pornography dóó immoral music bitsʼą́ąjįʼ kóniitʼée doo. Paul akʼeʼashchı̨́: “Éí bąą nihokááʼ baa daʼíldéehii nihiyiʼ dahólóonii yóóʼadahidohʼaah; éí naʼageh bee tsiʼoodááł.” (Colossians 3:5) Tʼáá áníiltso haʼátʼííshı̨́ı̨́ baa nitsíikeesígíí dóó baa yéiiltiʼígíí hazhóʼó bee ádaa ákoniidzin doo.—Ephesians 5:​3-5.

11. Haʼátʼíísh biniyé naanish nizhónígíí choidííltʼeeł?

¹¹ “Nizhóní naanish hweʼiinaʼ bee ízhdoolíłígíí baa hoł hózhǫ́ǫ doo.” Diné ádaaníi łeh haʼátʼííshı̨́ı̨́ naanish iiná bee ádíílíłígíí bidinilkaalgo éí bee adíítʼįįł. Tʼóó ahayóí nitsídaakees naanish nizhónígíí chojoostʼeʼgo éí achʼįʼ hózhǫ́, áko nihí ałdóʼ ákótʼéego nitsíikees ánihidoolííł.

12. Naanish nizhónígíísh nił hózhǫ́ǫ íidoolííł?

¹² Ninaanish bee ádíílíłígíí ayóó bee adíítʼįįł dóó baa nił hózhǫ́ǫgoósh ándoolííł? Ndagaʼ. Díí baa nitsíníkees: Séítan éí ayóó áníshtʼéego shééhoʼdílzin doo nízin ńtʼééʼ. Éí yíká atʼínígíí néidiilá. Ákondi kʼad éí báháchįʼ. (Matthew 4:​8, 9; Revelation 12:12) Náánáłaʼ éí Jiihóvah dóó yee ádee haadzíʼígíí yééhodoozįįł baa nihił hózhǫ́ǫgo bee bíká adiijah. Nihokááʼgóó haʼátʼííshı̨́ı̨́ naanish íilʼínígíí éí doo kótʼéego nihił hózhǫ́ǫgo ánihidoolíił da. Ałdóʼ naanish nizhónígíí joołtʼihgo łahdę́ę́ʼ diné ałchʼą́ą́h nidaaʼnaʼ, daʼoołchʼı̨́ı̨́d, doodaiiʼ bádahachįʼ łeh. Ákondi bikéeʼdi éí biiʼ ádaadin nitsídaakees łeh. Diyin Bizaad ání, diné ákótʼéego beʼiinaʼ deiyiiłtʼihígíí éí “níyol chʼééh bíjílyeed nahalin.”—Ecclesiastes 4:4.

13. (a) Haitʼéego nihinaanish níilʼı̨́į doo? (b) Paul éí haʼátʼíí ayóó baa bił hózhǫ́ǫ́ ńtʼééʼ?

¹³ Naanish íilʼı̨́į ndi, éí doo bee íiyisíí ílíinii átʼée da. Jesus ání: “Diné łaʼda doo tʼáá łahjįʼ naatʼáanii naaki bá nijólʼaʼ átʼée da, háálá łaʼ bikʼeezhdiniih doo, łaʼ éí ayóóʼájóʼníi doo, éí doodaléiʼ łaʼ doo nahdi jóʼníi da doo, łaʼ éí jijoołáa doo. Diyin God índa atʼı̨́ doo tʼáá łahjįʼ bá nijólʼaʼ átʼée da.” (Matthew 6:24) Jiihóvah bikʼeh ániitʼée doo, dóó náánáłaʼ Diyin Bizaad bee naʼniitingo éí ayóó baa hózhǫ́. Yilʼaadii Paul éí díí yaa ákoniizı̨́ı̨́ʼ. Ániid naagháago, naanish  bił ílínígíí tʼéí yidiilkaal ńtʼééʼ. Áádóó haitʼéego God ił halneʼ diné beʼiinaʼ łah ánáyoodlíiłgo yiyiiłtsą́ągo baa bił hóózhǫǫd. (1 Thessalonians 2:​13, 20 yíníłtaʼ.) Haʼátʼííshı̨́ı̨́ naanish íilyaaígíí doo baa nihił hózhǫ́ǫgo ánihidoolíił da. Jó, Jiihóvah bá nideilʼaʼgo dóó náánáłaʼ naniitingo éí ił hózhǫ́!

14. Haʼátʼíísh biniinaa diné achʼįʼ nahwiiʼná tʼáá bí hashtʼe deidoolíiłgi bił yáʼádaatʼééh?

¹⁴ “Achʼįʼ nahwiiʼná tʼáá nihí hashtʼedadiilnííł.” Tʼóó ahayóí diné díí nitsáhákeesígíí bił yáʼádaatʼéeh. Haʼátʼíí biniinaa? Éí God binaʼnitin doo choolʼı̨́į da danízin. Áádóó diné kódaaníigo, achʼįʼ nahwiiʼná ałchʼįʼ hoonííł. Łaʼ haneʼ ání: “Iiná yáʼátʼéehgo áhoonííł biniinaa bílaʼashdlaʼii nihokáaʼgi yáʼátʼéehgo áńdeidoodlííł deinízin.” Díísh tʼáá aaníí ákótʼé? Bílaʼashdlaʼii achʼįʼ nahwiiʼná haitʼéego hashtʼe doolíiłgi índaásh bił béédahoozin? Kʼad hazhóʼó baa nídadíitʼįįł.

15. Yéigo achʼįʼ nidahwiiʼná haitʼéego nihił bééhózin?

¹⁵ Bílaʼashdlaʼiiísh anaaʼ ádooldįįł? World War 1 dóó 2 yę́ędą́ą́ʼ 60 mííltsohdóó baʼaan diné daneezná. Áádóó 2015 biyiʼ, 12.4 mííltsoh diné bighan biyiʼdę́ę́ʼ chʼídabidiʼneeskaad, anaaʼ dóó atídabiʼdilʼı̨́įgo biniinaa. Áko kʼad éí 65 mííltsoh  ánéelą́ą́ʼ bighan doo bee dahólǫ́ǫ da. Doo tsʼíí áhootʼéhígíí shąʼ? Łaʼgóó, doo tsʼíí áhootʼéhígíí ałchʼįʼ áhoodzaa. Ákondi cybercrime, domestic violence, terrorism, dóó inaʼadloʼ ádaatʼéhígíí tséʼádin áhoonííł. Naałniih shąʼ? Tʼáá aaníí bílaʼashdlaʼii éí łaʼ naałniih bee náʼádziihii yikʼídaneeztą́ą́ʼ. Ákondi 2013 góneʼ, baa haneʼígíí ání tʼáá nináháhááh biyiʼ náhástʼéí mííltsoh diné tʼah doo 60 bínáhahgo éí ajéí bąą dahazʼą́, stroke, naałdzid kʼeeʼąą nooséełii, respiratory disease dóó tsʼíístah áshįįh łikan nanitʼąʼ silı̨́ı̨́ʼ baa deinítʼı̨́. Téʼéʼı̨́ shąʼ? World Bank baa nááhóoneʼgo éí Africadi 1990go 280 mííltsoh biyiʼ téʼéʼı̨́ hazlı̨́ı̨́ʼ áádóó 2012 tʼóó tséʼádin éí 330 mííltsoh biyiʼ ánéelą́ąʼ diné de ádzaa.

16. (a) Haʼátʼíísh biniinaa God biNahatʼaʼ tʼéiyá achʼįʼ nahwiiʼná ałtso íidoołdįįł? (b) God biNahatʼaʼ íidoolíłígíí éí haitʼéego Naaltsoos Isaiah dóó Psalms yaa halneʼ?

¹⁶ Díí ádahootʼéhígíí áhoonííł nihił bééhózin. Dííshjı̨́įdi, diné tʼáá bí ádaa nitsídajikeesígíí béeso dóó nahatʼaʼ bił nidahazʼánígíí dayéełyeed. Díí diné éí anaaʼ, doo tsʼíí áhootʼéhígíí, naałniih dóó téʼéʼı̨́, doo nahjįʼ kódeidoolíił da. God biNahatʼaʼ tʼéiyá ákwíidoolííł. Jiihóvah éí bílaʼashdlaʼii yá íidoolíłígíí baa nitsíníkees. Anaaʼ, tʼáá hó ádaa nitsíjíkeesígíí, inaʼadloʼígíí, patriotism, doo tʼáá aaníinii oodląʼígíí, dóó Séítan, éí God biNahatʼaʼ ałtso íidoołdįįł. (Psalm 46:​8, 9) God biNahatʼaʼ éí doo tsʼíí áhootʼéhígíí íidoołdįįł. Dííshjı̨́įdi, ląʼí mííltsoh ayóóʼádaʼahíínóhʼní dóó hadaʼíínóhdlí yee naʼnitin. Bílaʼashdlaʼii binahatʼaʼígíí éí tsʼídá doo íidoolíił da. (Isaiah 11:9) Jiihóvah éí naałniih ałtso íidoołdįįł áko diné dabiinéego ánéidoodlííł. (Isaiah 35:​5, 6) Bí éí téʼéʼı̨́ ałdóʼ íidoołdįįł. Áádóó tʼáá ałtso diné bił dahózhǫ́ǫgo, Jiihóvah yił ahą́dí ádeídoolzin doo. Díí éí béeso tʼáá biláahgo ílı̨́.—Psalm 72:​12, 13.

17. Haitʼéego bílaʼashdlaʼii bińtsékeesígíí bitsʼą́ąjįʼ kónítʼée doo?

¹⁷ Háiida bińtsékeesígíí Diyin Bizaad binahjįʼ naʼnitinii doo bił aheełtʼée da ládą́ą́ʼ, ní éí Diyin Bizaad biiʼ dídííʼįįł. Áádóó brother doodaiiʼ sister hóyánígíí bił baa nídíitʼįįł. Díí baa nitsíníkees: Haʼátʼíí biniinaa diné ákótʼéego nitsídaakees, haʼátʼíí biniinaa doo ákótʼée da, dóó haitʼéego bitsʼą́ąjįʼ ánítʼée doo. Bílaʼashdlaʼii bińtsékeesígíí bee ádaa ádahwiilyą́. Paul ánínígíí nihíká adoolwoł: “Doo daʼoodlání binááł dahonohsą́ągo dahinohnáago . . . ákódaahtʼı̨́įgo diné tʼááłáʼí nítínígo bichʼįʼ tʼą́ą́ʼ hááʼdoodzihgi nihił béédahózin doo.”—Colossians 4:​5, 6.