1. Haʼátʼíí biniyé łaʼda haa aʼááh dínóozįįł, jinízin łeh?

ŁAʼDA haa aʼááh nízin leʼ, jinízin łeh. Yéigo shı̨́ı̨́ nihichʼįʼ nidahwiiʼná áádóó nitséédeiiltłiʼgo nihił nahazʼą́. Éí ąąh dah hazʼą́ ádaatʼéii, są́ biiʼ góneʼ nihíyoołkááł, doodaiiʼ ayóóʼííníiʼnínę́ę łaʼ nihitsʼąą ádin. Łaʼ shı̨́ı̨́ éí doo yáʼátʼééhgóó nihaa nitsáhákees. Áádóó nihináágóó tʼóó tsé ádin tsiʼadeesdeeʼ. Tʼáá aaníí éí “nihoogháahjįʼ yoołkáałgo” éí “yéego achʼįʼ nahwiiʼnáa doo” haʼnínę́ę biiʼ kééhwiitʼı̨́. Nahasdzáán ániidí ánídoolníiłjįʼ bichʼįʼ hoolzhish. (2 Timothy 3:1) Jiihóvah yee ádee hadoodzííʼ yę́ę ląʼí yibaʼ ádaatʼéego kʼad ląʼí nááhai. Iináagi yéigo bee achʼįʼ nidahwiiʼnáago hazʼą́. Áko háadi éí hasihgo hazʼą́?

2. Habákak éí haitʼéego béédahoniilzin?

² Diyin Bizaad biiʼdę́ę́ʼ naaltsoos Habakkuk díí yee nihił hodoolnih. Habákak éí beʼiinaʼ siláá ńtʼéeʼgi doo  ayóó bééhózin da. Binaaltsoos áyiilaaígíí nihidziilgo ánihidoolííł. Yízhiʼ Habákak éí “Yéigo Ádíyóltąʼii” jiníigo shı̨́ı̨́ óolyé. Díí éí azhéʼé ayóóʼóʼóʼníinii beʼawééʼ ádíyóltąʼígi átʼéego, tʼáá ákótʼéego Jiihóvah bidineʼé ádíyóltąʼgo yaa aʼááh nízingo shı̨́ı̨́ óolyé. Éí doodaiiʼ, Jiihóvah bidineʼé adídabółtąʼgo óolyé. Habákak éí Diyin yichʼįʼ yáłtiʼgo díkwíidi shı̨́ı̨́ nayídééłkid. Jiihóvah éí Habákak díí bee ałchʼįʼ yéiiltiʼígíí naaltsoos bikááʼ hazhóʼó ánílééh, yidííniid. Háálá Jiihóvah bił bééhózingo díí nihíká adoolwoł.—Habakkuk 2:2.

3. Habákak binaaltsoos haʼátʼíí biniyé baa ídahwiidiilʼááł?

³ Habákak éí Jiihóvah bił ałchʼįʼ yájíłtiʼ ńtʼéeʼgi tʼéiyá tʼáá ákódígo bee hwéédahoniilzin. Ndi Habákak naaltsoos ájiilaaígíí éí “tʼáá shiidą́ąʼdi Diyin God bizaad bee akʼedaʼashchíinii nanihinitin biniyé bee akʼedaʼashchı̨́,” haʼnínígíí łaʼ átʼé. “Áko éí binahjįʼ chánah daniidlı̨́įgo hadaʼííníilní, áko nihił chodahooʼı̨́į doo.” (Romans 15:4) Habákak binaaltsoos haitʼéego nihíká adoolwoł? Éí Jiihóvah baʼahódlí dooleełgi bee baa ákohwiindzin. Áádóó azhą́ nihichʼįʼ nidahwiiʼnáa ndi, nihił hashtʼehodítʼée dooleełgo átʼéego yee nanihinitin.

4. Habákak éí haʼátʼíí bikʼee doo ákójítʼée da?

⁴ Habakkuk 1:​2, 3 yíníłtaʼ. Habákak éí beʼiiná nanitłʼah ńtʼééʼ. Hanaagóó tʼóó baaʼihgo ooldah áko biniinaa ayóó átʼéego bikʼee doo ákójítʼée da. Hakʼéí Ízrel dineʼé éí atídaʼahilʼı̨́įgo doo ałhaa dajoobaʼ da. Habákak shı̨́ı̨́ kwíinízin: ‘Díí doo yáʼáshóonii, hahgoshąʼ nidootʼih? Jiihóvah éí haʼátʼíí biniyé doo baa tsı̨́ı̨́ł jinízingóó doo hashtʼejiléeh da?’ Áko ił chohooʼı̨́ hwee ásdįįd. Jiihóvah níjookąąhgo díí haitʼéegoda ádoolnííł bijiní. Habákak éí Jiihóvah bidineʼé doo yaa nitsíkees da, doodaiiʼ bíniʼdii tʼóó hachʼįʼ nidahwiiʼná nízingo tsídeezkééz lá, jiniizı̨́ı̨́ʼ shı̨́ı̨́. Łahdaásh kótʼéego tsídíníkééz?

5. Naaltsoos Habakkuk haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó bóhooʼaah? (Áłtsé eelkidígíí níníłʼı̨́.)

⁵ Habákak kótʼéego naʼízhdééłkidgo, éísh Jiihóvah yee ádee hahideesdzííʼ yę́ę áádóó doo baʼjólíi da jizlı̨́įʼgo ájíní? Ndagaʼ! Habákak éí hoł naaki nilı̨́įgi dóó hachʼįʼ anáhóótʼiʼgi bee shíká anilyeed jiníigo Jiihóvah baa níjookąąh. Díí bee bééhózingo éí tʼah hoł chohooʼı̨́įgo Jiihóvah tʼah baʼjólíigo átʼé. Bééhózinígo éí nitsééjíltłiʼ áádóó doo hoł ákótʼée da. Jiihóvah tʼah nízingi áádóó tʼóó hachʼįʼ nahwiiʼnáagi doo há yeinítʼı̨́į daaígi biniinaanii doo hoł bééhózin da. Jiihóvah éí Habákak yikʼee yínííł nílínígíí naaltsoos bikááʼ ádíílííł hodííniid. Díí haʼátʼíí yee nanihinitin?  Éí nihił naaki danilíinii índa bee nihide ádaatʼéii tʼáadoo tʼą́ą́ʼ niidlínígo Jiihóvah bee bił hwiilneʼ doo. Sodizin bee nídashiinohkąąhgo nihide ádaatʼéii bee shił dahołneʼ nihiłní. (Psalm 50:15; 62:8) Proverbs 3:5 ánihiłní: “Nijéí tʼáá átʼé bee Bóhólníihii [Jiihóvah] baa dzíínílí; tʼáá ni nił bééhózinii éí tʼáadoo baʼíínílíhí.” Habákak éí díí yikʼehgóó ádzaa.

6. Sodizin éí haʼátʼíí biniyé ílíinii átʼé?

⁶ Habákak éí Jiihóvah Hakʼis dóó Hazhéʼé nilı̨́įgo baa tsízdeezkééz. Áádóó tʼáá hódę́ęʼgo áhánígo bił nishłı̨́į doo jiniizı̨́ı̨́ʼ. Bee hachʼįʼ anáhóótʼiʼígíí tʼáá shí hashtʼedeeshłííł tʼáadoo jiniizı̨́įʼ da. Ndi, nitsíjíkeesgi áádóó bee hade ádaatʼéii bee sozdoolzin. Díí nizhónígo nihá áʼjiilaa. Jiihóvah sodizin yidiitsʼaʼii bichʼįʼ sodiilzingo bee nihide ádaatʼéii bee bił hwiilneʼgo éí baʼííníidlíigo íitʼı̨́į doo. (Psalm 65:2) Kwíitʼı̨́įgo éí Jiihóvah nihíká adoolwołgi áádóó adínihółtąʼgo nihaa aʼááh nízingi baa ákodíníidzįįł. (Psalm 73:​23, 24) Haʼátʼíí shı̨́ı̨́ yéigo bee nihichʼįʼ anáhóótʼiʼii yaa nitsékeesgo átʼéegi baa ákodíníidzįįłgo nihá íidoolííł. Jiihóvah bichʼįʼ sodiilzingo éí baʼííníidlíigo átʼéegi bee ííshjání íilʼı̨́.

7. Jiihóvah éí Habákak bide ádaatʼéii yee hoł hoolneʼgo haajiidzaa?

⁷ Habakkuk 1:​5-7 yíníłtaʼ. Habákak éí hade ádaatʼéii Jiihóvah bee bił hojoolneʼgo, haitʼéego lá Jiihóvah yaa nídootʼįįł jiniizı̨́ı̨́ʼ. Azhéʼé ayóóʼóʼóʼnínígíí nahalingo Jiihóvah éí Habákak átʼéiigi yá yaa ákoniizı̨́ı̨́ʼ. Bił bééhózingo Habákak éí bichʼįʼ nahwiiʼná áádóó shíká aʼdoowoł nízingo náʼookąąh. Áko Jiihóvah éí Habákak tʼáadoo yichʼįʼ báhóóchįįd da, ndi Jew dineʼé doo hakʼeh dahółʼíinii ázhdoolíiłgi bee bił hojoolneʼ. Jiihóvah éí bidineʼé atíidoolíiłgo bichʼįʼ hoolzhishgi Habákak shı̨́ı̨́ tsʼídá áłtsé bee hoł hóoneʼ.

8. Haʼátʼíí biniyé Habákak éí kóhodooníiłgi doo nijólíi da ńtʼééʼ?

⁸ Jiihóvah éí Habákak ííłníigo kʼad hashtʼedoolnííł. Ízrel dineʼé doo daatsʼíidii atíhodeeshłííł ní. Éí “níyoołkááł biyiʼ,” níigi éí Habákak índa Ízrel dineʼé tʼah dajiináago áhodoonííł, ní Jiihóvah. Habákak éí kótʼéego áhodooníiłgo doo nijólíi da ńtʼééʼ. Bábilandóó Kaldíya dineʼé éí Ízrel dineʼé biláhídi átʼéego doo tsʼíí ádaatʼée da ńtʼééʼ. Ndi Ízrel dineʼé éí Jiihóvah bibee hazʼáanii hoł béédahózin. Áko haʼátʼíí biniinaa Jiihóvah éí díí diné doo daatsʼíidii choyoosʼı̨́įdgo bidineʼé atídayiilaa? Díí éí tʼóó tsé ádin Ízrel dineʼé bichʼįʼ náhwiidiyooʼnaał. Íídą́ą́ʼ Habákak nilı̨́įgoshąʼ haitʼéego díí baa tsídííkos ńtʼééʼ?

9. Habákak éí haʼátʼíí ałdóʼ yínaʼídééłkid?

⁹ Habakkuk 1:​12, 13 yíníłtaʼ; 1:​14, 17. Jiihóvah éí Bábilandóó dineʼé choidoołʼįįłgo bidineʼé atídeidoolíiłgi Habákak hoł bééhózin, ndi tʼah hoł naaki nilı̨́. Ákótʼée ndi tʼóó aʼoh ázhdólzingo “Tsé Niłdzilii” Jiihóvah baʼjólí. (Deuteronomy 32:4) Háálá éí ‘Diyin nílíinii’ nilı̨́, áádóó ‘binááʼ diyingo bąą tʼóó baaʼihii yidínóołʼįįłgo doo bohónéedzą́ą da.’ Habákak éí Jiihóvah  ayóóʼóʼóʼní áádóó joobaʼgo joodlą́, áko doo tʼą́ą́ʼ jílı̨́ı̨́góó Jiihóvah nináábízhdééłkid: Haʼátʼíí biniyé éí Ízrel dineʼé tʼóó tsé ádin tsiʼdeeskai áádóó bichʼįʼ nidahwiiʼnáago doo baa nánítʼı̨́į da? Haʼátʼíí biniyé doo baa tsı̨́ı̨́ł nílı̨́ı̨́góó achʼįʼ nahwiiʼná doo bá niníłtʼéeh da? Haʼátʼíí biniyé Ayóó Átʼéii nilíinii ‘tʼóó dííníłhéelgo’ doo yáʼádaashóonii tʼóó baa ooldah?

10. Habákak átʼéhę́ęgi haʼátʼíí biniyé łahda ákóniitʼée łeh?

¹⁰ Łahda shı̨́ı̨́ Habákak átʼéhę́ęgi ániitʼée łeh. Jiihóvah éí yísíníiltsʼą́ą́ʼ. Baʼííníidlí, Bizaad yíníiltaʼgo hazhóʼó baa íhwiilʼaah, áko bee nihił chohooʼíinii bidziilgo nihá ííłʼı̨́. Jiihóvah bidineʼé éí Jiihóvah yee ádee hadoodzííʼ yę́ę yee nidanihinitin. Ndi tʼahdii shı̨́ı̨́ kwíinínízin łeh, ‘Nihichʼįʼ nidahwiiʼnánígíí éí hahgo nidootʼih?’ Habákak ánáánádzaagi bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł.

11. Habákak éí haʼátʼíí ádeeshnííł nízin ńtʼééʼ?

¹¹ Habakkuk 2:1 yíníłtaʼ. Habákak éí Jiihóvah yił ałchʼįʼ yáłtiʼgo bíniʼ hashtʼedítʼé. Éí Jiihóvah áʼdoolíiłgi bibaʼ áníshtʼée doo nízin. Áko ání: Achʼįʼ “nidahodiyooʼnaał beiníłką́ bijı̨́ı̨́ góneʼ haʼóshníigo bibaʼ áníshtʼée doo.” (Habakkuk 3:16) God yá ndaalʼaʼ yę́ę ałdóʼ hadaʼólníigo Jiihóvah áʼdoolíiłgi yibaʼ ádaatʼéé ńtʼééʼ. Éí ákódáátʼįįdgo binahjįʼ nihí ałdóʼ ákódadiiʼníiłgo átʼé.—Micah 7:7; James 5:​7, 8.

12. Habákak bitsʼą́ą́dóó haʼátʼíí bídahwiidiilʼááł?

¹² Habákak éí tʼáá íiyisíí ádeeshnííł nízingi haʼátʼíí bitsʼą́ą́dóó íhooʼaah? Áłtsé éí, nihichʼįʼ nidahwiiʼnáa ndi, Jiihóvah bichʼįʼ sodiilzingi doo neʼ ádiilníił da. Naaki góneʼ éí, Jiihóvah Bizaad áádóó bidineʼé dah yikáhígíí yísíníiltsʼą́ąʼ doo. Áádóó tááʼ góneʼ éí, Jiihóvah éí nichʼįʼ nahwiiʼnáagi nahjįʼ ná kódeeshłííł niizı̨́ı̨́ʼ góneʼ nihá áʼdoolíiłgi bibaʼ ániitʼée doo. Habákak beʼiilʼı̨́įgo nihíniʼ hashtʼedítʼéego bee haʼíínílníi doo. Nihił chohooʼínígíí binahjįʼ haʼahóní áádóó nihichʼįʼ nidahwiiʼnáa ndi, nihił dahózhǫ́ǫ doo. Yáʼąąshdę́ę́ʼ Nihizhéʼé éí díí nihá yaa nídóotʼįįłgo átʼéego deiniidlą́ą doo.—Romans 12:12.

13. Jiihóvah éí Habákak haitʼéego hazhóʼó yił hoolneʼ?

¹³ Habakkuk 2:3 yíníłtaʼ. Habákak éí Jiihóvah áʼdoolíiłgi bibaʼ ájítʼée doo jiniizı̨́įʼgo haa bił hóozhǫǫd. Diyin Ayóó Átʼéii éí Habákak tsʼídá bee bichʼįʼ nahwiiʼnáanii bił bééhózin, áko yínahódééłkidii hazhóʼó bee bił náhojoolneʼ. Habákak éí bee hade áhootʼéii hakʼi dooldohgo bichʼįʼ hoolzhish. Éí Jiihóvah kóháłní nahalin: “Shił haʼíínílníigo shaa jíínílí. Azhą́ doo hah nahalin da ndi, nichʼįʼ ééhodeesįįłgo átʼé.” Jiihóvah éí Habákak ííłníigo tʼáá  íídą́ą́ʼ éí díí bóhodeeshłíiłgo bee nihoníʼą́. Áko shibaʼ ánítʼé hałní. Habákak éí díí baa hoł hózhǫ́ǫgo áhoolaa.

14. Nihichʼįʼ nidahwiiʼnáa ndi, haʼátʼíí ádeiiʼníił doo?

¹⁴ Nihí ałdóʼ Jiihóvah áʼdoolíiłgi bibaʼ ádaniitʼée doo. Éí yee nihił halneʼígíí hazhóʼó deísíníiltsʼą́ąʼ doo. Áko nihichʼįʼ nidahwiiʼnáa ndi, nihił chodahooʼı̨́įgo nihíniʼ hashtʼedítʼée doo. Jesus éí “ałkééʼ bee dahwéelzhíishii índa dayíłkaahii” God tʼah doo yee nihił halneʼii tʼáadoo ayóó baa nitsídaakeesí, nihiłní. (Acts 1:7) Jiihóvah badaʼííníidlíigo éí ákohgo áʼdoolíiłgi tʼáá bí bił bééhózin. Éí bąą wołí bee bidiilkaalgo tʼáadoo ayóó ádaa nitsíikeesígo haʼííníilníigo God baʼííníidlíi dooleeł. Áádóó abaʼ ániitʼéego hadaʼísídíilʼı̨́įʼgo Jiihóvah bá nideilnish doo.—Mark 13:​35-37; Galatians 6:9.

15, 16. (a) Naaltsoos Habakkuk biiʼdóó haʼátʼíí bee ił chohooʼíinii dabiyiʼ? (b) Éí díí haʼátʼíí yee nanihinitin?

¹⁵ Jiihóvah ání: “Tsʼídá tʼáá ákogi ájítʼéii éí hweʼoodląʼ bee jiináa dooleeł,” áádóó “tónteel hadeezbinígi átʼéego nahasdzáán bikááʼgóó Bóhólníihii [Jiihóvah] yee ayóó átʼéii” bééhoʼdílzin doo. (Habakkuk 2:​4, 14) Jiihóvah éí tʼáá háida haʼólnínígíí índa baʼólíhígíí hoolʼáágóó iiná baa deeshłééł ní.

 ¹⁶ Habakkuk 2:4 bee haʼoodzíiʼgi éí ayóó ílíinii átʼéego biniinaa yilʼaadii Paul díí táaʼdi yee haadzííʼ! (Romans 1:17; Galatians 3:11; Hebrews 10:38) Azhą́ ayóó átʼéego nihichʼįʼ nidahwiiʼnáa ndi, Jiihóvah badaʼííníidlíigo éí yee hahásdzííʼ yę́ę nihinááł ádahodoonííł. Jiihóvah éí bee nihił chodahooʼíinii baa nitsídaakees doo nihóʼní.

17. Jiihóvah badaʼííníidlíigo haʼátʼíí nihá íidoolííł?

¹⁷ Nihooghááh bichʼįʼ danihiyéełkááł, Habákak binaaltsoos éí naʼnitinii átʼéego nihá ályaa. Jiihóvah éí diné baʼólíigo bikʼehgóó átʼéii éí hoolʼáágóó iiná baa deeshłééł ní. Áko azhą́ nihichʼįʼ nidahwiiʼná áádóó nitséédeiiltłiʼ ndi, wołí bee Jiihóvah baʼííníidlíigi bidziilgo íilníił doo. Jiihóvah éí Habákak áyidííniid yę́ęgi binahjįʼ Jiihóvah éí nihaa áhályą́ índa nihichʼą́ą́h naagháa doo. Shadaʼíínóhłí áádóó nahasdzáán bikááʼ shiNahatʼaʼ hooʼáał dooleełgi haʼíínílníigo bibaʼ ánítʼé nihił níigo nánihookąąh. Ákogo baa hoolzhiizhgo éí nahasdzáán bikááʼ kʼé bee diné bił dahózhǫ́ǫgo Jiihóvah deidísingo kéédahatʼı̨́į doo.—Matthew 5:5; Hebrews 10:​36-39.

18. Jiihóvah ádííniidgi éí haitʼéego Habákak bijéí yidiisnááʼ?

¹⁸ Habakkuk 3:​18, 19 yíníłtaʼ; 3:​16, 17. Habákak éí Jiihóvah ábidííniid yę́ęgi ayóó átʼéego bidiisnááʼ. Éí Jiihóvah bidineʼé ayóó átʼéego yá áátʼįįd yę́ę baa nitsíjíkees ńtʼééʼ. Áko binahjįʼ Jiihóvah baʼjólíigi bidziilgo há áyiilaa. Éí doo hoł naaki nilı̨́ı̨́góó Jiihóvah éí achʼįʼ nahwiiʼná niidoołtʼihgo átʼéego hoł bééhózin! Tʼáá íiyisíí joodlą́ągo Jiihóvah éí yisdáhodoołtééł. Verse 18 góneʼ jółtaʼgo éí ayóó átʼéego aʼjólí jiníigo bikʼeʼashchı̨́. Scholars danilínígíí łaʼ ádaaníigo éí, “Bóhólníihii ayóó átʼéego baa shił nihoozhǫǫh; God bá dah naʼashzhiish.” Jiihóvah kóníigi baa ajółtaʼgo niheʼoodląʼ bidziil áyoolííł! Éí náasdi ayóó áhonóolingo nihá áhodeeshłííł nihiłní. Díí tʼáá íiyisíí deiniidlą́ą doo nihóʼní, áko doo nihił naaki danilíi da doo.

19. Jiihóvah éí haitʼéego nihaa aʼááh nízin?

¹⁹ Habákak binaaltsoos íiyisíí ílíinii átʼéego bitsʼą́ą́dóó íhooʼaahígíí éí Jiihóvah baʼahódlíi dooleeł biniyé ályaa. (Habakkuk 2:4) Jiihóvah tʼáá baʼííníidlíi dooleełgo éí bił kʼé ahidíʼníigi bidziilgo ííníilzin doo. Éí kóniitʼée doo: (1) Tʼáá sodiilziní sodiilzin doo, bikʼee nitsineiiltłiʼii Jiihóvah bee bił hwiilneʼ doo. (2) Jiihóvah Bizaad biiʼdóó nihiłnínígíí hazhóʼó yísíníiltsʼą́ąʼ doo, áádóó bidineʼé dah yikahídóó kótʼéego daaníigi bikʼehgóó ániitʼée doo. (3) Jiihóvah baʼííníidlí, áádóó haʼííníilníigo éí yee ádee hadoodzííʼ yę́ę yihodoolíiłgo bibaʼ ániitʼée doo. Habákak ákódzaa. Éí Jiihóvah tʼóó bił ayázhʼniiłtiʼígo ayóó átʼéego hachʼįʼ nahwiiʼná áádóó nitsééjíltłiʼ ńtʼééʼ, ndi ałtso bił nahojisneʼgo hadziilgo hoł hózhǫ́ǫgo áhoolaa! Habákak bedaʼiilʼı̨́įgo éí yáʼąąshdę́ę́ʼ Nihizhéʼé Jiihóvah yéigo adínihółtąʼ dooleeł. Háadish łaʼda kótʼéego adínihółtąʼ dooleełii łaʼ hólǫ́?