1-2. 1 Peter 4:​7, 8 bikʼehgo, nihichʼįʼ nidahwiiʼnáago haʼátʼíísh bee hadaʼíiniilní?

‘NIHOOGHÁÁH bichʼįʼ nihíyoołkááł’, yéigo nihichʼįʼ nidahwiiʼnáa doo. (2 Tim. 3:1) Łaʼ áhóótʼįįdígíí baa nitsídeikees: Africadi adaʼiisnil binahjįʼ diné ałkʼinéijah. Éí biniinaa hastą́ą́ nídeezidóó baʼaan, nihibrothers dóó nihisisters doo chʼaa nidaakaii da daazlı̨́ı̨́ʼ. Azhą́ ákóhootʼée ndi haʼátʼíísh yee hadaʼólní? Łaʼ bibrothers tʼáá yáʼáhootʼéehgo dabighan éí binahjįʼ yisdá dahizhneezhchą́ą́ʼ. Łaʼ brother ání, “Kótʼéego hazʼą́ągi, shikʼis hólǫ́ǫgo baa ahééh nisin. Díí bee hadaʼíiniilní.”

² ‘Ayóó átʼéego nihichʼįʼ nidahwiiʼnáago’ baa hoolzhiizhgo, nihikʼis ayóóʼádanihóʼníinii baa ahééh daniidzin doo. (Rev. 7:14) Éí biniinaa kʼad nihikʼis yáʼádaatʼéehii ádadiilnííł. (1 Peter 4:​7, 8 yíníłtaʼ.) Jeremáíyah áátįįdígíí ląʼí bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł. Tʼahdoo Jerúsalem ábiʼdildįįh yę́ędą́ą́ʼ, bikʼis yáʼádaatʼéehii bee hólǫ́ǫgo yinahjįʼ yisdááyá. * Haitʼéego Jeremáíyah bidaʼdiilnííł?

3. (a) Jeremáíyah haʼátʼíí biniyé tʼáá sahdii naʼizhdiltéehgo tsízdeezkééz ńtʼééʼ? (b) Jeremáíyah haʼátʼíísh Bérak yee yił hólneʼ, dóó haidzaa?

³ 40dóó baʼaan nááhaigo, Jeremáíyah éí diné doo yáʼádaatʼéehii bitahgi kééhojitʼı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. Índa bikʼéí Ánathathdi dabighanígíí éí diné doo yáʼádaatʼéehii ałdóʼ dajílı̨́. (Jer.  11:21; 12:6) Ákondi, doo tʼáá sahdii naʼádiltéeh da. Biʼdiiłʼáhígíí éí Bérak yee yił hólneʼ, áádóó nihí ałdóʼ nihichʼįʼ ííshjání áyiilaa. (Jer. 8:21; 9:1; 20:​14-18; 45:1) Bérak éí Jeremáíyah áátʼįįdígíí naaltsoos yikáaʼgi náyiizoh, tʼáá áłah ayóóʼáhijóʼní dóó ahił jílı̨́ ííshjání áyiilaa.—Jer. 20:​1, 2; 26:​7-11.

4. Jiihóvah éísh Jeremáíyah haʼátʼíí yiłní, dóó éísh haitʼéego Bérak akʼis ídlı̨́įgi bidziilgo ájiilaa?

⁴ Ląʼí nááhaigo, Jeremáíyah doo bił yééʼgóó Jerúsalem áhodooníłígíí Ízrel dineʼé bee bił hojilneʼ. (Jer. 25:3) Jiihóvah éí Ízrel dineʼé łahgo átʼéego tsíndadeezkééz chʼééh yá hoołʼaʼgo, áko Jiihóvah Jeremáíyah ííłní, saad bee haasdzíiʼii naaltsoos yisdisii bikááʼ ádanileʼ. (Jer. 36:​1-4) Díkwíí shı̨́ı̨́ nídeezidgo, Jiihóvah naanish bee diníʼánígíí Jeremáíyah dóó Bérak áhą́dígo ahił naalnish. Tʼáadoo naaki nilínígóó tʼáá áłah bibeʼoodląʼ bidziilgo áyiilaa.

5. Bérak éí Jeremáíyah akʼis yáʼátʼéehii jílı̨́, haitʼéego nihił béédahozin?

⁵ Naaltsoos yisdisii ałtso ályaago, Jeremáíyah éí Bérak yaʼoozliiʼ naaltsoos yisdisígíí yiizhdóołtah biniyé. (Jer. 36:​5, 6) Bérak doo bił yééʼgóó naanish nantłʼaígíí łaʼ áyiilaa. Bérak kin biiʼ sohodizindi jiníyáago naaltsoos yisdisii diné yichʼįʼ yííłtaʼ éí shı̨́ı̨́ Jeremáíyah bił hózhǫ́ǫgo ájiilaa! (Jer. 36:​8-10) Tʼáá ałtso Júdah binaatʼáanii danilíinii éí Bérak ádzaaígíí deidiiztsʼą́ą́ʼ, áádóó naaltsoos yisdisígíí yichʼįʼ yíníłtaʼ dahodííniid! (Jer. 36:​14, 15) Díí naatʼáanii danilíinii éí Jeremáíyah ádííniidígíí Naatʼáanii Jiihóíyakim yił hólneʼ. Bérak ádeidííniid: “Ni áádóó Jeremáíyah nihílááh nídóhtʼįįh, áádóó diné łaʼ tʼááká nídoohtʼı̨́įʼgi  bił bééhoozı̨́ı̨́ʼ yíilaʼ.” (Jer. 36:​16-19) Éí saad yáʼádaatʼéhígíí átʼé!

6. Azhą́ hahonííchaad ndi, Jeremáíyah dóó Bérak haidzaa?

⁶ Naatʼáanii Jiihóíyakim Jeremáíyah bizaad yidiiztsʼą́ąʼgo tʼáá íiyisíí báhóóchįįd, áko naaltsoos yisdisii yidííłid índa Jeremáíyah dóó Bérak yaa abiʼdooʼnil dííniid. Jeremáíyah doo náldzid da. Naaltsoos yisdisii łaʼ nínéidiitą́ągo, áádóó Bérak yeiníʼą́, Jeremáíyah éí Jiihóvah ánínígíí yee haadzííʼ. Bérak éí “Jiihóíyakim éí naaltsoos yisdisii saad tʼáá átʼé bikáaʼgo iidííłkʼą́ʼígíí” ánáájiidlaa.—Jer. 36:​26-28, 32.

7. Jeremáíyah dóó Bérak ahił naalnishgo haash hóótʼįįd?

⁷ Diné tʼááłaʼ bizhiʼee nahóhoʼdinitaahgo, éí áhą́dígo ałkʼis dajileeh. Áko Jeremáíyah dóó Bérak naaltsoos yisdisii ánáájiidlaago nizhónígo ahééhójilzin. Haitʼéego díí hastóí akʼis jílı̨́įgi binahjįʼ ídahwiidiilʼááł?

8. Haʼátʼíísh biniinaa łahda akʼis ádeilnéehgo tʼą́ą́ʼ kódaniitʼé, dóó haʼátʼíísh biniyé ił chohooʼı̨́ hólǫ́?

⁸ Baa nitsídeikeesígíí baa yádeiiltiʼgo łahda nihá nantłʼa háálá doo yáʼátʼééhgóó ánihiiłʼįįdígíí nihikʼijįʼ naalnish. (Prov. 18:​19, 24) Éí doodago shikʼis hólǫ́ǫgi doo shá bíighah da, łaʼ shı̨́ı̨́ danízin. Ákondi ił chohooʼı̨́ hólǫ́. Nihichʼįʼ nidahwiiʼnáago nihibrothers nihíká adoolwoł daniidzin, éí baa nitsídeikeesígíí dóó nihijéí tłʼááhdę́ę́ʼ hólónígíí bichʼįʼ ííshjání ádadiilnííł. Éí tʼáá aaníí akʼisígíí ádíílíiłgo átʼé.—1 Pet. 1:22.

9. (a) Haash yitʼéego Jesus bikʼis yaʼólíhígíí ííshjání áyiilaa? (b) Haash yitʼéego akʼis yáʼátʼéehii hazhóʼó bichʼįʼ yéeltiʼgo binahjįʼ nihee ayóóʼóʼóʼniʼ dínóosééł? Łaʼ baa chʼíhoníʼaah.

⁹ Jesus bikʼis yichʼįʼ yáłtiʼ, tʼáadoo yichʼįʼ tʼą́ą́ʼ kódzaa da, kótʼéego baʼjólíhígíí yichʼįʼ ííshjání áyiilaa. (John 15:15) Jesus bedaʼiilʼı̨́į doogo átʼé, baa nihił dahózhónígíí, nihidaʼdiiłʼáhígíí, dóó nihikʼijįʼ asihígíí éí nihikʼis bił hodiilnih. Háiida nichʼįʼ yałtiʼgo hazhóʼó yíísíníłtsʼą́ą́ʼ, tʼáá ni átʼéego nitsíkeesígíí dóó ááníłígíí shı̨́ı̨́ ałdóʼ bił aheełtʼé. Nihisister Cindy éí 29 binááhai. Hakʼis ájiilaa, Marie-Louise wolyé éí 67 binááhai dóó pioneer nilı̨́. Cindy dóó Marie-Louise éí Thursdaygóó tʼááłáhájįʼ nahojilneʼ, tʼáá haʼátʼíhída baa yájíłtiʼ. Cindy ájíní, “Ílínígíí baa yádeiiltiʼgo ayóó shił yáʼátʼééh háálá shikʼis hazhóʼó ahééhodílzingi  yee shíká análwoʼ.” Hazhóʼó ahił ndahwiisneʼgo akʼis yáʼátʼéehii nihee dahólǫ́ǫ doo. Cindygi átʼéego, saad ílínígíí bee yáníłtiʼgo akʼis ídlı̨́įgi bidziilgo dínóosééł.—Prov. 27:9.

10. Proverbs 27:17 binahjįʼ, nihibrothers dóó nihisisters bił nideilnishgo éísh haitʼée łeh?

¹⁰ Jeremáíyah dóó Bérak ádzaaígíí, nihibrothers dóó nihisisters hazhóʼó bił nideilnish yáʼátʼéehgo ádaaníłígíí bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł, áádóó áhą́dígo nihikʼis danilı̨́į dooleeł. (Proverbs 27:17 yíníłtaʼ.) Binahjįʼ íhooʼaah, hootahgóó nahólneʼgo, nikʼis doo nináhinilyéésgóó beʼoodląʼ yaa halneʼ, éí doodaiiʼ Jiihóvah íinízinígíí bijéí tłʼááhdę́ę́ʼ yaa halneʼ, haa nił yitʼé? Bízhdanéelnáago hakʼis yileeh.

11-12. Nihikʼis bił nahwiilneʼgo haitʼéego nihíká adoolwoł bee nihidziilgo ánihósin doo? Łaʼ baa chʼíhoníʼaah.

¹¹ Naaki áhóótʼįįdii baa nitsíníkees, hootahgóó nahwiilneʼígíí éí áhą́dígo ahił neiilnishgo bíhwiilʼą́ą́ʼ. Nihisister Adeline, 23 binááhai, bikʼis ííłní Candice łáháda hootahgóó nináhwiilnih. Éí ájíní, “Baa nihił hózhǫ́ǫgo bíniidlı̨́įgo neiilnish. Tʼáá áníidla niheʼoodląʼ bidziilgo ádiilnííł biniyé.” Ahił naalnishgo haitʼéego bíká eelwod? Adeline ájíní, “Tʼáá ákwíí jįʼ bee ahił hwiilneʼ, haʼátʼíí nihił yáʼátʼééh, yáʼátʼéehgo saad bee haʼoodzíʼígíí, dóó tʼáadoo bahatʼaadí Jiihóvah kóneʼ nihiłní. Tʼáá áníidla nihił yáʼátʼééh hootahgóó nahwiilneʼgo dóó hazhóʼó bee ahééhosiilzįįd.”

¹² Francedę́ę́ʼ nihisisters Laïla dóó Marianne tʼáá sáhí nijiʼaash Bangui ashdlaʼ hwéé damóo azlı̨́įʼ hootahgóó nahojilneʼ. Éí Central African Republic capital, naanish tʼóó ahayóí. Laïla ání, “Shí dóó Marianne bíighahí bee nihichʼįʼ nahwiisnááʼ, ákondi hazhóʼó ałchʼįʼ yéiiltiʼ dóó tʼáá íiyisíí ayóóʼáhííníiʼní, yáʼátʼéehgo ałkʼis niłdzilgo ííníilzin éí baa ahééh niidzin. Marianne bee baa ákonisin, tʼáá  ałtsoní yinaalnish, tʼáá akǫ́ǫ́ diné ałdóʼ ayóóʼáyóʼní, hootahgóó nahalneʼ ayóó bił nilı̨́, éí bee haʼííníshní.” Díigi átʼéego akʼis hólǫ́ǫgo doo éí náánáłaʼ kéyahgóó jizhdoonééł. Tʼáá nikéyah hazʼánígi territory nibrothers dóó nisisters bił nidanilnishgo, éí binahjįʼ hazhóʼó bééhodíísįįł áádóó áhą́dígo nikʼis ádadíílííł.

13. Nihikʼis áhą́dígo bił nideiilnishgo haʼátʼíísh bee baa ákodíníidzįįł?

¹³ Łahda nihikʼis áhą́dígo bił nideilnishgo, bee adziil baa ákodaniidzin. Yiʼoh neilʼánígíí ałdóʼ baa ákodaniidzin. Bee bichʼįʼ anáhóótʼiʼígíí éísh haʼátʼíí yee nihíká adoolwoł? Jeremáíyah áátʼįįdígíí baa nitsíníkees. Ádaatʼéhígíí dóó ádaaníłígíí yee yaa nitsékees éí yáʼátʼéehgo yee yinéłʼı̨́, dóó doo yáʼádaatʼéhígíí ádaaníłígíí éí doo yee yinéłʼı̨́į da, éísh haitʼéego bíká adoolwoł?

14. Jeremáíyah éísh haʼátʼíí Jiihóvah yaa íhoołʼą́ą́ʼ, dóó haash yitʼéego bíká eelwod?

¹⁴ Jeremáíyah naaltsoos áyiilaago bee biʼdééjiʼ, áádóó 1 dóó 2 Kings ałdóʼ áyiilaa. Díí naanish baa deitʼánígíí éí doo naaki nilı̨́įgo bílaʼashdlaʼii niʼiisíhígíí baa ákozhniizı̨́ı̨́ʼ dóó Jiihóvah bee ajoobaʼ. Jeremáíyah éí bił bééhózin, Naatʼáanii Éíhab doo yáʼátʼééhgóó áátʼįįd yę́ę kʼéédiidzaa, Jiihóvah éí bighan hazʼánígíí doo yáʼáshóonii doo hakʼijįʼ biʼdeeshnih da tʼáadoo jiiłtsą́ą da. (1 Ki. 21:​27-29) Ákotʼéego, Jeremáíyah éí bił bééhózin Manáseh éí Éíhab biláahdi átʼéego niʼjiisííh. Ákondi, Jiihóvah éí Manáseh yaa neidiníʼą́ éí kʼéédiidzaaígíí biniinaa. (2 Ki. 21:​16, 17; 2 Chron. 33:​10-13) Jiihóvah bee haʼahóní dóó bibee ajoobaʼ díí baa haneʼígíí éí Jeremáíyah yikʼehgo átʼéego bíká eelwod.—Ps. 103:​8, 9.

15. Bérak yee hashtʼeʼ niinílóozgo, Jeremáíyah éí haitʼéego Jiihóvah bee haʼahóní yeʼiilaa?

¹⁵ Baa nitsíníkees, Bérak éí tʼóó kóníshgháníjįʼ jinéeztłʼah, haash yitʼéego Jeremáíyah éí Bérak hashtʼeʼ niinílóóz? Doo tsxı̨́įłgo nahjįʼ kóyiilaa da, Jeremáíyah éí Bérak yíká eelwod Diyin bee ajoobaʼ tʼááłáhájįʼ yee yichʼįʼ yáłtiʼ. (Jer. 45:​1-5) Haʼátʼíísh díí bitsʼą́ą́dóó bídahwiidiilʼááł?

16. Proverbs 17:9 binahjįʼ, haash yitʼéego akʼis ídlı̨́įgi ííshjání ííníilzin doo?

¹⁶ Díí éí tʼáá aaníí, nihibrothers dóó nihisisters éí tʼáá nihígi átʼéego nidaʼiisííh. Biniinaaígíí áhą́dígo nihikʼis íilyaago nihí ałdóʼ yéigo náásgóó nihikʼis ííníilzin dooleeł. Nihikʼis asiih ládą́ą́ʼ hazhóʼó saad bee bichʼįʼ hadiidzih dóó Diyin Bizaad biyiʼdóó hazhóʼó bee naniitin. (Ps. 141:5) Nihíniʼ yiyiiłʼaʼ ládą́ą́ʼ nihídę́ęʼgo baa nídídiitááł. Baa nidaniitʼą́ą́góó bikʼijįʼ éí doo náásgóó baa yinááneeltiʼ da doo. (Proverbs 17:9 yíníłtaʼ.) Achʼįʼ nahwiiʼná bichʼįʼ nihíyoołkááł, niheʼayóóʼóʼóʼniʼ nihibrothers dóó nihisisters bidziilgo ííníilzin doo. Tʼáadoo haʼátʼíhída yidínóołtłʼahí, ayóóʼóʼóʼní bitsxeʼgo ííníilzin doo. Háálá ayóó átʼéego achʼįʼ nahwiiʼná bichʼįʼ nihíyoołkááł, hakʼis yáʼátʼéhígíí nihee hólǫ́ǫ doo niidzin.

17. Jeremáíyah éísh haitʼéego akʼis tʼáá aaníinii nilı̨́ı̨́ ńtʼééʼ?

¹⁷ Halneʼii Jeremáíyah tʼáá aaníinii akʼis jílı̨́ı̨́ ńtʼééʼ. Ánihwiiʼaahii binaalchiʼ Ííbed-míílek éí Jeremáíyah yisdájiilooz ąą aadę́ę́ʼ, Ííbed-míílek éí bił bééhózin  naalchiʼ danilínígíí atídahodoolííł. Jeremáíyah bił bééhózingo, doo áhodéeszéeʼ da ńtʼééʼ. Azhą́ Jeremáíyah awáalya sídá ńtʼéeʼ ndi, haneʼ yáʼátʼéehii Jiihóvah bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ hakʼis Ííbed-míílek bee bił nahojilneʼ éí yee haʼólníi doo biniyé.—Jer. 38:​7-13; 39:​15-18.

18. Proverbs 17:17 binahjįʼ, nikʼis bichʼįʼ nahwiiʼnáago haash díínííł?

¹⁸ Dííshjı̨́įdi, nihibrothers dóó nihisisters haashı̨́ı̨́ néelą́ą́ʼ bee bichʼįʼ nidahwiiʼná. Łaʼ éí nitsihodinídéél bee bichʼįʼ nidahwiiʼná, doodaiiʼ bílaʼashdlaʼii nidayiiłchxǫʼígíí ałdóʼ. Nihikʼis łaʼ nihighangóó wóshdę́ę́ʼ bididiiʼniił bee bíká adiilwoł. Béesoda bee bíká adiilwoł. Tʼáá áníiltso éí Jiihóvah bichʼįʼ sodiilzin doo, nihibrothers dóó nihisisters bíká adiilwoł bididiiʼniił. Nihibrothers dóó nihisistersda yínííł naagháago tʼáadoo ahodooʼneʼí da éí doodaiiʼ łaʼ bee áká adiilwołii éí doo bééhózin da. Tʼáá áníiltso bee áká adiilwołígíí nihee hólǫ́. Akʼis yáʼátʼéehii ádiilnííł. Nihichʼįʼ yałtiʼgo nihee ajoobaʼ bee yíísíníiltsʼą́ą́ʼ. Áádóó Diyin Bizaad biyiʼdę́ę́ʼ saad haʼahóníinii choidiilʼįįł. (Isa. 50:4) Íiyisíí ílínígíí éí nikʼis ákweʼé bił honílǫ́.—Proverbs 17:17 yíníłtaʼ.

19. Kʼad nihikʼis bidziilgo bił ádiilnííł, haash yitʼéego náásgóó nihíká adoolwoł?

¹⁹ Kʼad éí nihibrothers dóó nihisisters bił kʼé ahidiʼníigi tsʼídá wołíbee bidziilgo ánílééh. Haʼátʼíí biniyé? Nihikʼijįʼ danilínígíí éí yoochʼííd bee ałtsʼá nihidooniłgo átʼé. Ákondi, éí chʼééh adadootʼįįł. Ayóóʼádaʼahííníiʼnínígíí éí doo kʼíidootih da. Ákondi nihikʼis danilínígíí doo tʼóó kóníshgháníjįʼ da, hoolʼáágóó áádóó ahóyéelʼáágóó nihikʼis danilı̨́į doo!