1. Haʼátʼíí biniyé Jiihóvah Yá Dahalneʼé ayóó bił dahózhǫ́? (Áłtsé eelkidígíí níníłʼı̨́.)

JIIHÓVAH YÁ DAHALNEʼÉ ayóó bił dahózhǫ́. Áłah nídaadleehgóó bił dahózhǫ́ǫgo ałchʼįʼ yádaałtiʼ łeh. Haʼátʼíí biniyé bił dahózhǫ́? Jó, Jiihóvah “Diyin bił hózhóonii” yéédahósin. Jiihóvah yá ndaalʼaʼ, índa bibee ił hózhóonii yikʼehgóó ádaanííł. (1 Timothy 1:​11, New World Translation; Psalm 16:11) Ił hózhǫ́ éí Jiihóvah bitsʼą́ą́dę́ę́ʼ hahwiileeh. Áko nihił dahózhǫ́ǫ doo nihóʼní, áádóó biniyé ił hózhǫ́ǫ dooígi yee nihíká análwoʼ. * (Footnote níníłʼı̨́.)—Deuteronomy 12:7; Ecclesiastes 3:​12, 13.

2. Ił hózhǫ́, haʼátʼíí óolyé?

² Nishąʼ, nił hózhǫ́ǫ́sh? Ił hózhǫ́ óolyéegi éí yáʼátʼéehgo  ádaa nitsíjíkees, índa hweʼiinaʼ joołtʼihgi baa hoł hózhǫ́. Diyin Bizaad áníigo Jiihóvah éí yikʼidahasdlíhígíí tʼáá íiyisíí bił dahózhǫ́. Áko haʼátʼíí biniinaa dííshjı̨́įdi ił hózhǫ́ nihá nantłʼa?

3. Haʼátʼíí biniinaa ił hózhǫ́ nantłʼa łeh?

³ Ayóóʼííníiʼnínę́ę ádin yileeh, disfellowship ábiʼdiilʼįįh, ahéʼéské yę́ę niitʼih, naanish nihaa náádiilyééh, nihighangi doo kʼé hólǫ́ǫ da, nihikʼijįʼ yádaatiʼ, doodaiiʼ Jiihóvah bá neiilʼaʼgi biniinaa awáalya siidá. Áádóó nihitah doo hatsʼíid da, nihąą dahazʼą́, doodaiiʼ yínííł bikʼee neiidá. Kódaatʼéii ił hózhǫ́ nantłʼago áyósin. Ndi béénílniih, Jesus Christ éí diné ayóóʼáyóʼníigo yaa aʼááh nízin áádóó bił dahózhǫ́ǫgo áyósin. (Matthew 11:​28-30) Azhą́ shı̨́ı̨́ Séítan hooʼáłígíí biyaa kééhwiitʼı̨́į ndi, Jesus éí bee éʼétʼéii łaʼ bee ániitʼéego tʼéiyá nihił hózhǫ́ǫ doo níigo yee haadzííʼ.

4, 5. Haitʼéego nihił hózhǫ́ǫgo ahoolʼáa doo?

⁴ Jesus áłtsé yee haadzíiʼii ílíinii átʼé. Ání: “Diyin kʼehgo hojoobaʼ ádaatʼéego ádaa nitsídaakeesii bił dahózhǫ́, háálá God biNahatʼaʼ daabííʼ.” (Matthew 5:​3, NW) God bééhodiilzįįł niidzin, áko nihíká adoolwołgo kótʼéego nihididooniiłgi bídin niidlı̨́. Díí haitʼéego bee ííshjání íʼdííníilzin doo? Diyin Bizaad neilkaahgo bíhwiilʼaah doo. God bikʼeh honiilʼı̨́į doo, áádóó bichʼįʼ hodíníilzingi áłtsé ííníilzin doo. Kódaatʼéii baa neidáago nihił hózhǫ́. God yee ádee hahaasdzíiʼii tʼáá aaníí bikʼí hodoolzhishgi yiniidlą́ągo niheʼoodląʼ bidziil doo. Diyin Bizaad éí “baa hózhǫ́ǫgo nayíníidlíii bíká dadíníitʼı̨́ı̨́ʼ,” níigi binahjįʼ hadaʼííníilní.—Titus 2:13.

⁵ Azhą́ shı̨́ı̨́ doo yáʼátʼééhgóó ádahooníił ndi, nihił hózhǫ́ǫ doo niidzingo éí Jiihóvah bił kʼé ahidiiʼníigi bidziilgo ííníilzin doo. Yilʼaadii Paul ání, “Tʼáá áłahjįʼ Bóhólníihii [Jiihóvah] bee nihił dahózhǫ́. Nááʼáłdóʼ ánáádíshʼní, Nihił dahózhǫ́!” (Philippians 4:4) Diyin Bizaad bíhwiilʼaahgo honiidzą́ą doo, áko God nihikʼis dooleeł. Diyin Bizaad ání: “Diné bee hódzáanii yikʼíníyáii áádóó diné akʼidiʼyiitįįh shóyoostʼeʼii bił hózhǫ́. . . . Hódzą́ dayiiłtsoodii éí iiná tsin sikaadii yá nilı̨́; tʼáá bizááká dabótąʼii bił dahózhǫ́.”—Proverbs 3:​13, 18.

6. Haʼátʼíí ałdóʼ baa neidáago nihił dahózhǫ́ǫgo ahoolʼáa doo?

⁶ Nihił hózhǫ́ǫ doogo éí Diyin Bizaad bíhwiilʼaahígíí bikʼeh honiilʼı̨́į doo. Jesus éí díí naʼnitin ílíinii átʼé ní: “Díidí nihił béédahózin ládą́ą́ʼ, baa naahkaigo nihił dahózhǫ́ǫ doo.” (John 13:17; James 1:25 yíníłtaʼ.) Áko kwíitʼı̨́įgo God nihikʼis nilı̨́įgo nihił dahózhǫ́ǫ doo. Ił hózhǫ́ nihitsʼą́ą́ʼ yidoołchxǫǫłii dahólǫ́, ákótʼée ndi, haitʼéego nihił dahózhǫ́ǫ doo? Ííshją́ą́ shı̨́ı̨́ Jesus naʼneeztą́ą́ʼ yę́ęgi haʼátʼíí ní?

7. Haitʼéego éí yínííł ndaakaii bił dahózhǫ́?

⁷ “Yínííł ndaakaígíí bił dahózhǫ́, háálá hadaʼíídóolniił.” (Matthew 5:​4, NW) Áko, haitʼéego éí yínííł ndaakaii bił dahózhǫ́? Jesus éí doo tʼáá ałtso yínííł ndaakaii yaa yáłtiʼ da. Ląʼí diné doo yáʼádaashóonii yinííł ádaatʼé, háálá “nihoogháahjįʼ yoołkáałgo yéego achʼįʼ nahwiiʼná” yikʼee ádaatʼé. (2 Timothy 3:1) Tʼáá ádííghahígo ádaa nitsídaakees. Jiihóvah yéédahodoosįįł yę́ęgi doo yaa nitsídaakees da. Éí biniinaa ił hózhǫ́ bee ádaadin. Áko Jesus éí “yínííł ndaakaígíí,” háí áhyiłní? Éí ląʼí God yitsʼą́ąjįʼ kódaatʼéhígíí áádóó doo yikʼehgóó deíkáah dago biniinaa yikʼee yínííł danilínígíí áhyiłní. Diné tʼáá ałtso nidaʼiisííh áádóó tʼóó baaʼihgo hoogáałgo yaa ákódanízin. Tʼáá aaníigo yínííł ádaatʼéii Jiihóvah yaa ákonízin. Éí Bizaad yee hadaʼólníigo ííłʼı̨́, áádóó ił hózhǫ́ bee hoolʼáágóó ííná yeidiyiiʼaah.—Ezekiel 5:11; 9:4 yíníłtaʼ.

8. Aʼohgo íʼdíínílzingo éí haitʼéego nił hózhǫ́ǫgo ánósin doo?

⁸ “Aʼohgo ádaʼdólzinii bił dahózhǫ́, háálá éí nahasdzáán daabííʼ dooleeł.” (Matthew 5:​5, NW) Aʼohgo íʼdíínílzingo éí haitʼéego nił hózhǫ́ǫgo ánósin doo? Ląʼí diné doo daatsʼíid da áádóó ayóó bá dahachįʼ, áko tʼáá ałtsoní nantłʼago ádayósin. Áko łaʼ tʼáá aaníí naʼnitin yídahołʼaahgo éí ádaatʼé índa ádaatʼįįd ńtʼééʼ yę́ę yitsʼá hakáahgo “iiná ániidíii” yiih hakááh. Áko ‘ałhaa aʼááh hasin, ałhaa ajoobaʼ, ádaa hojiinołbáʼígo nitsáhákees, aʼohgo áʼdólzin, índa ałchʼįʼ nízaadgóó haʼahóní,’ yee hádadineʼ. (Colossians 3:​9-12) Áko kʼad bił hashtʼedahodítʼé. Yáʼádaatʼéehii dabikʼisgo bił dahózhǫ́. Diyin Bizaad áníigo éí “nahasdzáán daabííʼ dooleeł.”—Psalm 37:​8-10, 29.

9. (a) Jesus éí aʼohgo ádaʼdólzinii éí “nahasdzáán daabííʼ dooleeł” nínę́ę haʼátʼíí níigo ání? (b) “Tʼáá ákogi éʼétʼéii yíká dichin áádóó dibááʼ danilíinii” haʼátʼíí biniyé bił dahózhǫ́ǫ doo?

⁹ Jesus éí aʼohgo ádaʼdólzinii éí “nahasdzáán daabííʼ dooleeł” nínę́ę haʼátʼíí níigo ání? Anoint ádaalyaii éí nahasdzáán yikʼi naatʼáanii índa náádaʼiiłniihii danilı̨́įgo daabííʼ dooleeł. (Revelation 20:6) Tsʼídá tʼóó ahayóí doo yáʼąąshgóó dadeeskaígíí éí nahasdzáán bííʼ dooleełgo yikááʼ hoolʼáágóó kéédahatʼı̨́į doo. Éí bitsʼíís hadaałtʼéego, kʼé bee bił dahózhǫ́ǫgo kéédahatʼı̨́į doo. Jesus éí díí tʼáá ałtso yáʼąąshdi dóó nahasdzáán bikááʼ kéédahatʼínígíí yeinítʼı̨́: “Tʼáá ákogi éʼétʼéii yíká dichin áádóó dibááʼ danilíinii bił dahózhǫ́,” yiłní. (Matthew 5:​6, NW) Jiihóvah éí doo yáʼádaashóonii íísdįįdgo, tʼáá ałtsogóó tʼáá ákogi éʼétʼéii hólǫ́ǫ dooleeł. (2 Peter 3:13) Nahasdzáán ániidíii ánályaago bikáaʼgi diné tʼáá ákogi ádaatʼéii hoolʼáágóó bił dahózhǫ́ǫgo kéédahatʼı̨́į doo, háálá doo yáʼádaashóonii yę́ę ádin doo.—Psalm 37:17.

10. Aa aʼááh hwiindzinii, haʼátʼíí óolyé?

¹⁰ “Aa aʼááh danízinii bił dahózhǫ́, háálá éí baa aʼááh dahwiidínóodzįįł.” (Matthew 5:​7, NW) Aa aʼááh jinízingo há áhwiinítʼı̨́ índa jijoobaʼgo óolyé, éí  bichʼįʼ nidahwiiʼnáanii baa aʼááh jinízin doo. Diyin Bizaad yee naʼnitingo aa aʼááh jinízingo áká azhdoolwołgi bił nítʼiʼ.

11. Samériya léiʼ baa haneʼgi haʼátʼíí yee naʼnitin?

¹¹ Luke 10:​30, 33, 34 yíníłtaʼ. Jesus áníigo éí Samériya dineʼé áká eelwodgi bitsʼą́ą́dóo aa aʼááh hwiindzingi ííshjání íʼiilaa. Éí hastiin léiʼ tiʼhooníihgo bikʼízhníyáago baa aʼááh jiniizı̨́ı̨́ʼ, áko hodiisnáaʼgo bíká ajoolwod. Jesus ałtso hoolneʼgo ání: “Nílááh, ni ałdóʼ tʼáá ákónítʼı̨́į leʼ.” (Luke 10:37) Kótʼéego shı̨́ı̨́ nitsíikees łeh: Samériya dineʼé áátʼįįd yę́ęgi bikʼehgóósh ááshnííł? Łaʼda bichʼįʼ nahwiiʼnáago, haitʼéego bíká adeeshwoł? Áłah néidleehgi éí náás daazlı̨́įʼii, bąą ádahasdįįdii, doodaiiʼ áłchíní tʼáá sáhí Jiihóvah yá ndaalʼaʼii daatsʼí łaʼ bíká adeeshwoł? “Bijéí doo hadaʼólníinii” chánah danílı̨́įgo, éísh bee bíká adeeshwoł?—1 Thessalonians 5:14; James 1:27.

12. Aa aʼááh niidzingo haʼátʼíí biniyé nihił hózhǫ́ǫ łeh?

¹² Aa aʼááh niidzingo haʼátʼíí biniyé nihił hózhǫ́ǫ łeh? Łaʼda bichʼįʼ aa aʼááh niidzingo éí bichʼįʼ nihił hadleeʼgo ániitʼé. Jesus áníigo ił hadleeʼ éí ił hóshǫ́. Jiihóvah nihá laanaa nízinii bikʼehgo íitʼı̨́įgo ałdóʼ nihił hózhǫ́. (Acts 20:35; Hebrews 13:16 yíníłtaʼ.) Naatʼáanii David éí aa aʼááh danízinii kótʼéego yaa haadzííʼ: Jiihóvah “haa áhályą́ągo jiináago áhósin. Éí nihokáaʼgi hakʼihojidlíi dooleeł.” (Psalm 41:​1, 2) Aa aʼááh índa joobaʼ nihee hólǫ́ǫgo éí Jiihóvah tʼáá ákótʼéego nihichʼįʼ nitsékees doo, áko hoolʼáágóó nihił hózhǫ́ǫ doo.—James 2:13.

13, 14. Haʼátʼíí biniyé aʼátʼeʼ hajéí doo biiʼ hólǫ́ǫ da doo?

¹³ Jesus ání: “Aʼátʼeʼ doo bijéí biiʼ dahólóonii bił dahózhǫ́, háálá Diyin God dayooʼı̨́į doo.” (Matthew 5:​8, NW) Aʼátʼeʼ ajéí biiʼ ádingo éí yáʼádaatʼéehii índa tʼáá ákogi éʼétʼé baa nitsíikees doo. Doo yáʼádaashóonii bidáhoneeníinii bitsʼąą ániitʼée doo,  áko yáʼátʼéehii tʼéiyá ayóóʼííníiʼníi doo. Jiihóvah bá naʼaʼaʼgi yaa bił hózhǫ́ǫ doogo, díí yéigo bee ádaa áhwiilyą́ą doo.—2 Corinthians 4:2 yíníłtaʼ; 1 Timothy 1:5.

¹⁴ Aʼátʼeʼ doo bijéí biiʼ dahólóonii éí Jiihóvah bił kʼé daʼahizhdiʼníi doo, háálá éí ání, “Haʼééʼ dadzizgisii hoł dahózhǫ́.” (Revelation 22:14) Haʼééʼ dadzizgisgo éí haʼátʼíí áhyiłní? Jó, Oodlání anoint ádaalyaii éí chin bąą ádaadingo Jiihóvah binéłʼı̨́, áko hoolʼáágóó bił dahózhǫ́ǫgo yáʼąąshdi kéédahatʼı̨́į doogo áhyiłní. Áádóó diné doo jółtaʼ ánéelą́ą́ʼgóó nahasdzáán bikááʼ kéédahatʼı̨́į dooleełígíí áhyiłní. Háálá éí tʼáá ákogi ádajítʼéego Jiihóvah honéłʼı̨́ áádóó bikʼis dazhdooleełgo há yee hasʼą́. Diyin Bizaad ání: “Éí biʼééʼ táádeizgizgo Dibé Yázhí nilíinii bidił yee dayiiłgaígíí ádaatʼı̨́.”—Revelation 7:​9, 13, 14.

15, 16. Aʼátʼeʼ doo bijéí biiʼ dahólóonii haitʼéego God deizdoołtsééł?

¹⁵ Jehovah ání: “Diné łaʼ shinééłʼı̨́įʼgo doo hináa da doo.” (Exodus 33:20) Áko, haitʼéego éí aʼátʼeʼ doo hajéí biiʼ dahólóonii “Jiihóvah dajooʼı̨́į” doo? Gríikjí saad “jinéłʼı̨́įgo” wolyéhígíí éí hontsékees índa akʼizhdiʼyiitįįhgo bee jooʼı̨́įgo óolyé. Áko “God jooʼı̨́” dooleełgo éí God átʼéegi bikʼizhdiʼyiitįįh áádóó yee átʼéii ayóóʼájóʼníi doo. (Ephesians 1:18) Jesus éí Jiihóvah yee átʼéii yeʼiilaago ání: “Tʼáá háiida shiiłtsánígíí éí aTaaʼ yiyiiłtsą́.”—John 14:​7-9.

¹⁶ Áádóó “God yiitʼı̨́įgo” éí yee nihíká análwoʼígíí baa ákoniidzin. (Job 42:5) Aʼátʼeʼ doo bijéí biiʼ dahólóonii índa doo bitsʼádaakáahii éí yáʼátʼéehgo nihá ádeeshłííł níigi baa nitsíikeesgo “God yiitʼı̨́įgo” átʼé. Anoint ádaalyaii yáʼąąshdi náábiʼdiiljéeʼgo éí tsʼídá Jiihóvah ánoolinígi tʼáá hó deizdoołtsééł.—1 John 3:2.

17. Kʼé nídahoołeełii haʼátʼíí biniyé bił dahózhǫ́?

¹⁷ Jesus ánáádíʼní: “Kʼé nídahoołeełii bił dahózhǫ́.” (Matthew 5:​9, NW) Łaʼda kʼé bił náʼahidiiʼniidgo baa nihił hózhǫ́ǫ doo. Íhoołʼaahii James ání: “Kʼé nídahoołeełii tʼáá ákogi átʼéii bineestʼąʼ bąą hózhǫ́ǫgo kʼéédeididleʼ.” (James 3:18) Tʼáá háíshı̨́ı̨́ doo bił ahídíníilnáa dago, kʼé naʼoołeełii nishłı̨́į doo diníigo Jiihóvah néinikąąh. Jiihóvah biníłchʼi diyinii neidooléełgo níká análwoʼgo Jesus beʼíłʼı̨́įgo nił hózhǫ́ǫ doo. Jesus éí kʼé náhodoodleełgi tʼáá nihí íiyisíí nihąą silá ní: “Nítʼééʼ nikʼis bíniʼ yiniłʼaʼ yę́ę béénílniiʼgo, tʼáá ákwii nááhidííłnihígíí bikááʼ nááʼiiniihí bíighahgi nidíílééł, áádóó nikʼis áłtsé bichʼįʼ nídíídáałgo bił kʼé náʼahididííʼniił, áko índa nídíídáałgo náádiʼyííłnih.”—Matthew 5:​23, 24.

18, 19. Oodlání atídabiʼdilʼı̨́į ndi, haʼátʼíí biniinaa bił dahózhǫ́?

 ¹⁸ “Shiniinaa diné danihódziihgo índa atídanihiłʼı̨́įgo índa woochʼííd badaaʼihii tʼáá ałtso yee nihaa nidahalneʼgo nihił dahózhǫ́.” Jesus éí haʼátʼíí níigo ání? Ánáádíʼní: “Tʼáá íiyisí baa nihił dahózhǫ́ǫgo nihił dahózhǫ́, háálá yáʼąąshdi ayóó átʼéii nihaa dahidoolyééł, háálá tʼáá ákótʼéego Diyin God yá dahalneʼii yę́ę tʼáá nihítséedi atídayííłʼįįd.” (Matthew 5:​11, 12, NW) Daalʼaadii éí nídabiʼdineesxaal áádóó tʼáadoo nidahołneʼé dabiʼdooʼniid ndi, bił dahózhǫ́ǫgo ‘diné ándahaʼáii áłah nilínígíí bitsʼą́ą́ʼ dashdiikai.ʼ Atídabiʼdoolʼįįdgi doo bił yáʼádaatʼéeh da ndi bił dahózhǫ́, haalá Jesus bízhiʼ biniinaa “doo ił ídlı̨́ bikʼee tiʼdahodzoozniiʼígi bą́ą́h daʼjílı̨́įgo hąąh” tsíhodeeskééz.—Acts 5:41.

¹⁹ Dííshjı̨́įdi Jiihóvah bidineʼé ałdóʼ, Jesus bizhí binahjįʼ atídabiʼdilʼı̨́į ndi bił dahózhǫ́. (James 1:​2, 3 yíníłtaʼ.) Daalʼaadii yę́ę nahalingo atíʼílʼı̨́ doo nihił yáʼádaatʼéeh da. Jiihóvah tʼáá bá neiilʼaʼgo éí adziil índa haʼahóní nihaididooʼááł. Henryk Dornik dóó bínaaí abiʼdoolʼįįdgi baa haneʼ. Éí August 1944 yę́ędą́ą́ʼ concentration campgóó hwéʼílniiʼ. Atídabiłínę́ę ádaaní: “Tiʼdahooníih ndi bił dahózhǫ́. Áko bedaʼoodląʼ bikʼijįʼ kónínééh dabidiʼníigo doo ádaatʼı̨́į da.” Henryk ájíní: “Azhą́ tiʼhooʼnííh doo nisin da ndi, Jiihóvah bikééʼ sézı̨́įgi índa haʼahóní áádóó ił ídlı̨́ shee hólǫ́ǫgo shił hózhǫ́. Náoshkąąhgo sodiszingo Jiihóvah áhánígo áshósingo shíká análwoʼii nilı̨́ı̨́ ńtʼééʼ.”

20. “Diyin bił hózhóonii” bá neiilʼaʼgi haʼátʼíí biniyé baa hózhǫ́?

²⁰ Jiihóvah “Diyin bił hózhóonii” nihaa bił hózhǫ́ǫgo nihił hózhǫ́ǫ doo. Atínihiʼdilʼı̨́, nihikʼijįʼ ídlı̨́, nihitah doo yáʼádahootʼéeh da, doodaiiʼ są́ biih hiikáah ndi, nihił dahózhǫ́ǫgo átʼé. (1 Timothy 1:​11, NW) NihiDiyin “tsʼídá doo biyoochʼíidii,” éí ląʼígóó nihá yee hahaasdzíiʼii baa nihił dahózhǫ́. (Titus 1:2) Jiihóvah éí tʼáá ałtso doo yáʼádaashóonii nahjįʼ kóyiilaago, bee nihichʼįʼ anídahaztʼiʼii yę́ę doo bééhániih da doo. Kéyah ániidí ánályaago dooládóʼ shı̨́ı̨́ baa hózhǫ́ǫ da doo! Éí “tʼáá ałtsoní bee hashtʼehodítʼé baa [nihił] nidahoozhǫǫh doo.”—Psalm 37:11.