1, 2. Oñgeni Jeova elitehelela tyina atala okuti tulinga atyiho tuvila opo tukale ovakuatyili?

OMONA umwe utunda kosikola, avasi opasita mondyila, ina onombongo ononyingi. Oityi malingi? Upondola okuiholeka. Mahi, wiikondolela hekulu. Etyi me yae etyiiva, ahambukwa unene mokonda yetyi omona wae alinga.

² Ovohe ovanyingi, vahambukwa unene tyina ovana vavo ovakuatyili. Tate yetu keulu, Jeova, o “Huku yotyili” iya uhambukwa unene tyina atala okuti nonthue tuvakuatyili. (Salmo 31:⁠5) Onthue tuhanda okumuhambukiswa, “nokukala ovakuatyili movipuka aviho.” (Hebreus 13:​18) Matulilongesa ononkhalelo ononkhuana mbomuenyo, pamwe mbupondola okupuiya okukala ovakuatyili. Konyima matulilongesa ouwa utundililako tyina tukala ovakuatyili mononkhalelo ombo.

3-5. (a) Oñgeni tupondola okuhakala ovakuatyili nonthue muene? (b) Oityi matyitukuatesako okukala ovakuatyili nonthue muene?

³ Opo tukale ovakuatyili ku vakuetu, tete tuna okukala  ovakuatyili nonthue muene. Otyo hapeho tyapepuka. Motyita tyotete, ovakuatate vo mewaneno lyo Laodiseia velikembele mokusoka okuti ankho vekahi nokuhambukiswa Huku, mahi ngwe ankho kavekahi nokutyilinga. (Apocalipse 3:​17) Nonthue tupondola okulikemba konthele yonkhalelo tuatuwa.

⁴ Omulongwa Tiago, wahangununine okuti: “Inkha omunthu umwe usoka okuti ufenda Huku, mahi ahatualako okuyunga elaka liae, ukahi nokukemba omutima wae muene iya efendelo liae kalisilivila.” (Tiago 1:​26) Nonthue tupondola okulikemba tyina tusoka okuti mokonda tulinga ovipuka oviwa, Huku kesukile inkha tupopia omapita vakuetu ine tukemba. Oityi tyipondola okutukuatesako okulityilika okuhakala ovakuatyili nonthue muene?

⁵ Tyina tulitalela motyilivandyelo, tumona oñgeni otyivala tyetu tyikahi. Tupu, tyina tutanga Ombimbiliya, tupondola okunoñgonoka oñgeni omutima wetu ukahi. Ombimbiliya ipondola okutukuatesako okuimbuka ovipuka oviwa tulinga, nevi tupengesa. Tupu itulekesa omapiluluko tuesukisa okulinga monkhalelo tusoka, no movituwa vietu iya nevi tupopia. (Tanga Tiago 1:​23-25.) Mahi inkha tusoka okuti katupengesa, ngotyo kamatulingi omapiluluko. Ngotyo tuna okuundapesa Ombimbiliya opo tutale noukuatyili oñgeni tukahi. (Lamentações 3:​40; Ageu 1:⁠5) Tupu, omalikuambelo etukuatesako okutala oñgeni tukahi. Tupondola okuita ku Jeova opo atale nawa ovituwa vietu, ngetyi ovituwa ovivi tuna, opo tulinge omapiluluko. (Salmo 139:​23, 24) Onthue tuhinangela okuti “Jeova uyele omunthu uhemukuatyili, mahi Una oupanga novaviuki.” ​—⁠ Provérbios 3:⁠32.

6. Omokonda yatyi ovalinepi vena okukala ovakuatyili pokati kavo?

⁶ Oukuatyili wakolela unene mombunga. Tyina ovalinepi velipopila ovipuka aviho, velitehelela okuti vapama iya veliyumba onthumbi. Kuna ononkhalelo ononyingi mbokuhakala omukuatyili mombunga. Mongeleka, omunthu wanepa upondola okuhimbika okuhanda omunthu omukuavo ine okutala ovipuka vihongiliya ovanthu okulinga otyihola ine hamwe okukala nombalehi. Tala etyi omuhoneki wono salmu apopia: “Ndyitupu oupanga novanthu vokukemba, iya ndyilityilika okukala na vana vaholeka etyi vatuwa.” (Salmo 26:⁠4) Inkha kukala omukuatyili nou  muelinepa nae alo umwe momalusoke, otyo matyinyono otyinepo tyenyi.

7, 8. Oñgeni upondola okuundapesa Ombimbiliya opo ulongese ovana vove okuti oukuatyili wakolela unene?

⁷ Ovana, navo vena okulongeswa okuti oukuatyili wakolela unene. Ovohe vapondola okuundapesa Ombimbiliya opo valongese ovana vano konthele yotyo. Mo Mbimbiliya tuvasamo onongeleka mbovanthu ovanyingi vahakalele ovakuatyili. Mongeleka, Akaa wavakele; Geazi wakembele opo apewe onombongo; iya Juda wavakele onombongo iya konyima alavisa Jesus no nombongo 30 mbopalata. ​—⁠ Josué 6:​17-19; 7:​11-25; 2 Reis 5:​14-16, 20-27; Mateus 26:​14, 15; João 12:⁠6.

⁸ Tupu, mo Mbimbiliya tuvasamo onongeleka onongwa mbovanthu vali ovakuatyili. Jako wapopilile ovana vae opo vakondole onombongo vavasile monosako mbavo; Jefete nomona wae vafuisilepo etyi valaele Huku; iya Jesus wali omukuatyili alo umwe tyina ankho tyihapepukile. (Gênesis 43:​12; Juízes 11:​30-40; João 18:​3-11) Onongeleka ombo mbupondola okukuatesako ovana okunoñgonoka okuti oukuatyili wakolela unene.

9. Inkha ovohe ovakuatyili, oñgeni otyo tyikuatesako ovana?

⁹ Ovohe vapondola okulilongesila konondonga ombu mbo Mbimbiliya mbakolela unene: “Ove ulongesa mukuenyi, kulilongesa ove muene? Ove wivisa okuti: ‘Uhavake,’ uvaka?” (Romanos 2:​21) Ovana vetyinoñgonoka tyina ovohe vapopia otyipuka tyimwe, mahi otyo valinga otyikuavo. Inkha tupopila ovana vetu okuti vesukisa okukala ovakuatyili mahi onthue katuvakuatyili, ovana mavangwangwana. Inkha ovana vaimbuka okuti ovohe vakemba, alo umwe movipuka  ovitutu, navo mavetyilingi. (Tanga Lucas 16:​10.) Mahi, tyina ovana vatala okuti ovohe ovakuatyili, otyo tyipondola okuvekuatesako okukala ovohe vayumbwa onthumbi tyina vamekulu. ​—⁠ Provérbios 22:⁠6; Efésios 6:⁠4.

10. Oñgeni tupondola okukala ovakuatyili tyina tutomphola novakuatate?

¹⁰ Tupu, tuesukisa okukala ovakuatyili novakuatate no nomphange mewaneno. Tyapepuka unene okuhimbika okupopia omapita vakuetu, alo umwe nokuvetendeleya. Inkha tupopia unene otyipuka tuhei nawa, hamwe tukahi nokuyandyanesa omatutu. Tyakolela unene ‘okuyunga elaka.’ (Provérbios 10:​19) Okukala omukuatyili, katyilekesa okuti tuna okupopia ovipuka aviho tusoka, twii ine tueiva. Namphila pamwe etyi tuhanda okupopia otyili, mahi hamwe otyipuka tyamuene ine hamwe tyitupu esilivilo. (1 Tessalonicenses 4:​11) Ovanthu vamwe tyina vapopia otyipuka tyinumanesa vakuavo vati: “Ame ndyikahi nokupopia vala otyili.” Mahi mokonda tuvanthu va Jeova, apeho tuhanda okupopia onondaka mbukahi nawa. ​—⁠ Tanga Colossenses 4:⁠6.

11, 12. (a) Oñgeni omunthu wokualinga onkhali onene apondola okuyawisa kotyitateka otyo tyina aholeka etyi alinga? (b) Omapulo patyi tuna okulilinga? (c) Oñgeni tupondola okukala ovakuatyili neongano lya Jeova?

¹¹ Jeova waavela ovakulu vewaneno otyilinga tyokukuatesako ewaneno. Tyina tukala ovakuatyili kuvo, tyivepepukila okutukuatesako. Omokonda yatyi? Inkha wavela iya oende kondotolo ikuhakule, okuti moholeka onkhalelo ulitehelela? Inkha ulinga ngotyo, oñgeni  ondotolo maikukuatesako? Tyelifwa notyo, inkha tulinga onkhali onene, katupondola okukemba konthele yotyo. Mahi, tuna okuketyipopila ovakulu vewaneno. (Salmo 12:⁠2; Atos 5:​1-11) Soka ku etyi: Oityi molingi inkha wiimbuka okuti epanga liove lialinga onkhali onene? (Levítico 5:⁠1) Okuti mosoko okuti: “Ame himetyipopi mokonda epanga liange?” Ine mohinangela okuti ovakulu vewaneno vekahiko opo vemukuateseko okukala vali noupanga omuwa na Jeova? ​—⁠ Hebreus 13:​17; Tiago 5:​14, 15.

¹² Tupu, tuna okukala ovakuatyili neongano lya Jeova tyina tuhoneka omikanda vimwe, ngetyi onoola mbetu. Iya tupu tuna okukala ovakuatyili tyina tuhoneka omukanda wokukala omukokoli-ndyila ine ovilinga ovikuavo vieongano. ​—⁠ Tanga Provérbios 6:​16-⁠19.

13. Oñgeni tupondola okukala ovakuatyili tyina tulinga ovitanda nomukuatate?

¹³ Ovakuatate no nomphange vesukisa okulityilika okuhonyeka ovitanda, nefendelo valingila Jeova. Mongeleka, onthue katulingi ovitanda tyina tuli Mondyuo Yomaliongiyo ine movilinga viokuivisa. Tupu tuvakuatyili tyina tulinga ovitanda novakuatate no nomphange. Inkha umuhona, feta ovaundapi vove momuvo muelipakelamo, veavela onombongo muelipakelamo iya linga ovipuka ngetyi ovitumino vyo motyilongo vipopia. Otyo hamwe tyakutikinya okufeta kosipitali tyina omuundapi wove amavele, nokuvefeta tyina veli monofelia. (1 Timóteo 5:​18; Tiago 5:​1-⁠4) Tupu inkha omuhona wove omukuatate, uhakevelele ekutekule monkhalelo yelikalela. (Efésios 6:​5-⁠8) Linga ononkhono mbokuundapa omuvo muelilaa iya linga otyilinga ekuavela. ​—⁠ 2 Tessalonicenses 3:⁠10.

14. Oityi ovanthu va Huku vesukisa okulinga tyina nkhele vehenelingile kumwe ovitanda?

 ¹⁴ Mahi, inkha tulinga ovitanda nomukuatate ine omphange? Hamwe tyakutikinya okulandela kumwe otyipuka tyimwe. Tyina otyo tyimoneka, pena onondonga mbo Mbimbiliya mbupondola okutukuatesako: Honekei ovipuka aviho konthele yotyo! Etyi omuuli Jeremia alandele ohika, wahonekele omikanda vivali konthele yotyo, onombangi ambuhoneka-mo omanyina avo iya apake nawa omikanda ovio. (Jeremias 32:​9-12; tupu tala Gênesis 23:​16-20.) Vamwe vasoka okuti okuhoneka omukanda matyilekesa okuti kavayumbu onthumbi mo mukuatate. Mahi, okuhoneka omukanda tyipondola okutyilika ovitateka, nokuhelivili. Namphila ovitanda, hinangela okuti ombembwa mewaneno yakolela vali tyipona onombongo. ​—⁠ 1 Coríntios 6:​1-⁠8; tala Okatoi 30 Konthyulilo Yomukanda.

15. Oñgeni Jeova elitehelela konthele yokuvaka movitanda?

¹⁵ Tuna okukala ovakuatyili novanthu aveho, okukutinyamo vana vehe Nombangi mba Jeova. Tyakolela unene ku Jeova okukala ovakuatyili. “Otyieleko tyomatutu otyipuka tyimwe tyitoyesa ku Jeova, mahi otyieleko tyafuapo tyimuhambukiswa.” (Provérbios 11:⁠1; 20:​10, 23) Kohale, ovieleko ankho viundapeswa unene movitanda. Mahi ovalandesi vamwe ankho vavaka mokufetesa vakuavo onombongo ononyingi, iya aveheavela etyi vatokala. Tupu, okuvaka otyituwa tyakaka unene movitanda hono. Ngo kohale, no hono Jeova utyiyele tyina ovanthu vavakela movitanda.

16, 17. Ononkhalelo patyi mbakaka unene mbokuhakala ovakuatyili, tuesukisa okulityilika?

 ¹⁶ Atuho tulambela movitateka vipondola okutupuiya okukala ovakuatyili, ngetyi o pokuovola ovilinga, natyina tulinga omikanda vietu iya natyina tulinga onopolova kosikola. Ovanyingi vasoka okuti katyapengele okukemba, nokuyawisako tyina tupopia konthele yotyipuka tyaenda ine okukumbulula monkhalelo ovanthu vahanoñgonoka. Otyo katyituhuvisa. Ombimbiliya yapopia-le kohale okuti mononthiki mbonthyulilo ovanthu mavakakala “vokulihole ovo muene, vokuhole onombongo, . . . nokuhena ohole notyiwa.” ​—⁠ 2 Timóteo 3:​1-⁠5.

¹⁷ Pamwe tyimoneka ngoti ovanthu vehevakuatyili vamona. (Salmo 73:​1-⁠8) Omuumbili wa Jeova pamwe upondola okupolwa movilinga, nokuvakwa ine hamwe okulingwa onya movilinga mokonda youkuatyili. Mahi oukuatyili utuetela ouwa. Omokonda yatyi?

18. Omokonda yatyi otyiwa okunoñgonokwa okuti tuvakuatyili?

¹⁸ Okunoñgonokwa okuti tuvakuatyili, iya tuvanthu vayumbwa onthumbi, otyiwa unene mahi katyakakele. Atuho tuna omphitilo yokukala novituwa ngovio. (Miquéias 7:⁠2) Tyotyili, ovanthu vamwe vapondola okukulinga omukuele mokonda yokukala omukuatyili iya vapondola okukupopila okuti watopa. Mahi, ovakuavo mavapande unene oukuatyili wove, nokukuyumba onthumbi. Mouye auho, Onombangi mba Jeova veiwe okuti ovakuatyili. Ovahona vamwe vahanda vala okuundapa no Nombangi mokonda vetyii okuti ovakuatyili. Tupu, tyina ovaundapi ovakuavo vapolwa movilinga  mokonda yokuvaka, Onombangi mba Jeova vatualako okuundapa mokonda youkuatyili wavo.

19. Oñgeni oukuatyili wove ukalesa oupanga wove na Jeova?

¹⁹ Okukala omukuatyili movipuka aviho matyikukalesa nomutima wasukuka. Onthue tupondola okukakala nga Paulu wapopia okuti: “Tuna onthumbi yokuti tuna omutima wasukuka.” (Hebreus 13:​18) Tyakolela vali, Tate yetu woluembia, Jeova, maimbuka iya mapande ononkhono ulinga opo ukale omukuatyili movipuka aviho. ​—⁠ Tanga Salmo 15:​1, 2; Provérbios 22:⁠1.