Etyi Eliongiyo Omwenyo Wetu Woukilisitau Novilinga Vietu Lilingwa

OKUHIKISA

Etyi Tyilimo

1. Ovipuka vili momukanda ou, vikwatesako vokuna ononthele meliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu — Omukanda Wovilinga. Ovo yatyo, tyina vena ononthele meliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu, vesukisa okutanga momukanda ou etyi vena okulinga. Ovaivisi aveho, vapondola okweeta omanyina avo vahonekwe opo vapewe-pewe ononthele. Ovakwavo veya apeho komaliongiyo navo vapondola okupewa ononthele ine evi valinga velikwata neetyi Ombimbiliya ilongesa, tupu vena umwe onondunge mboukilisitau. Omukulu Weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu, una okutomphola nomunthu wahanda okulihonekesa wehemwivisi, atale ine watamo umwe mokulinga ononthele. Tyina atomphola nae, nomulongesi wae w’Ombimbiliya una okukalapo, (okuti hatyo, o umwe vakala nae meumbo ombangi). Ovitumino ena okutavela, ovievi tupu omunthu wahanda okumbatisalwa ena okutavela. od Oka. 8 Opal. 8.

ONONDAKA MBOKUHIMBIKA

2. Ominutu ike. Monosimanu ambuho, tyina mwamaimbi otyiimbo nelikwambelo, omukulu wokuli nokweendesa Eliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu, upopia etyi matyililongeswa. Omweendesi haunene upopia ovipuka mavikwatesako vali unene ovateheleli.

OLUMONO LUKAHI MONDAKA YA HUKU

3. Elongomona: Onominutu ekwii. Elongomona liatyo, lieta ovipuka vivali pamwe vitatu momukanda Omwenyo Novilinga Vietu. Elongomona olio, lipewa omukulu wewaneno pamwe omukwatesiko wavo walongoka-le nawa. Tyina tuhimbika omukanda omukwavo w’Ombimbiliya, ou mautangwa osimana oyo, pahikiswa ovindiu yokuhimbika omukanda oo. Omulongomoni pahe apopi ovipuka oviwa viapopiwa movindiu viayemba kosapi yelongomona. Mahi, tupu upopia umwe nomalutalatu atyo, opo onthele yae iivale umwe nawa etyi yalingilwa. Upondola okupopia-po novipuka ovikwavo atanga, ine watala okuti matyikwatesako ovateheleli.

4. Ovola Olumono Lwa Huku: Onominutu ekwii. Onthele ei, ilingwa omapulo nomakumbululo, tyahapopi onondaka mbokuhimbika no mbokumanuhula. Ilingwa nomukulu wewaneno, pamwe omukwatesiko wavo walongoka-le. Upula kovateheleli omapulo aeho evali eli pomukanda wovilinga. Tupu oe utala ine ono velesikulu mbatyo ambuho membutangesa. Ava mavakumbulula vapopia vala mono segundu omakwii etatu, okuti hatyo ambehehiki-po-ale.

5. Okutanga Ombimbiliya: Onominutu ononkhwana. Onthele ei, o yovalongwa, ipewa ovakwata-viti. Omulongwa utanga vala onthele apewa ahapopi natyike, nii pokuhimbika nii pokumanuhula. Omwendesi weliongiyo etyi esuka vali okukwatesako ovalongwa vatange umwe etyi tyili-po, tyiivala, tyapotoyoka nawa, okutoneka apa pesukisa, nokupilaulula ondaka, nokutalama-talama, omu mwene apopila umwe. Ononthele mbumwe mokonda ononthyupi, ombu onkhwavo ononde, Omululiki Weliongiyo Omwenyo Wetu Novilinga Vietu una okutala ou utyivila okutanga onthele onde, ngae eipa.

KALA NOMBILI MOVILINGA VIOKWIVISA

6. Onominutu ekwii nononthano. Onthele ei yalingilwa ovaivisi aveho vamone omphitilo yokuyawisa ounongo wavo, avahetekela okutyilinga opo velilongese ounongo pokupopia novanthu, nokulongesa. Ine tyesukisa novakulu vomawaneno vapondola okulinga ononthele ombo. Omulongwa una onthele ena okulandula, tyilinge yapolwa mombulusula Okulongesa tyilinge oyo kwati Humba Ovanthu, maipakwa ponthele yatyo monopalende. Pamwe papakwa onthele yati elongomona lina omapulo. Tyina pameya onthele ngooyo ilingwa nomukulu wewaneno okuti hatyo, omukwatesiko wavo walongoka-le. Tala opalangalafu 15, papopia oñgeni tyilingwa elongomona lina omapulo.

7. Pokuhimbika Etompho: Onthele ei ipondola okulingwa nomukwata-viti, okuti hatyo ailingwa nomukepia. Tyina meilingi omukwata-viti, nou malingi nae alinge omukwata-viti, okuti hatyo oputyina vala velii. Tyitei kuvo, vapondola okulinga tyitai, okuti hatyo, vapondola okupumphama. Ine una vali etyi wahanda okunoñgonoka, upondola okutanga opalangalafu 12 no 13.

8. Pokukondoka-ko: Onthele ei ipondola okulingwa nomukwata-viti, okuti hatyo ailingwa nomukepia. Tyina meilingi omukwata-viti, nou malingi nae alinge omukwata-viti. (km 5/97 pefo 2) Tyitei kuvo, vapondola okulinga tyitai, okuti hatyo, vapondola okupumphama. Omulongwa oe malekesa oñgeni tyipopiwa nomunthu mwapopile-ale nae, pahe uvandeka vala kweetyi vapopile-ale. Ine una vali etyi wahanda okunoñgonoka, upondola okutanga popalangalafu 12 no 13.

9. Pokulongesa Omunthu Alinge Omulongwa: Onthele ei ipondola okulingwa nomukwata-viti, okuti hatyo ailingwa nomukepia. Tyina meilingi omukwata-viti, nou malingi nae alinge omukwata-viti. (km 5/97 pefo 2) Tyitei kuvo, vapondola okulinga tyitai, okuti hatyo, vapondola okupumphama. Etompho liavo monthele ei, lilinge ngatyina vekahi-ale nokutomphola. Kavesukisa vali okulekesa etyi tyilingwa pokuhimbika etompho, nii pokumanuhula. Otyo utyilinga vala tyina onthele yae yetyiita.

10. Okuhangununa Etyi Tutavela: Tyina onthele ei mailingwa ngelongomona, opo ilingwa nomukwata-viti. Ine mailingwa tyokulekesa etyi tyilingwa pokwivisa, opo itei vala ou wameilingi. Tyina meilingi omukwata-viti, nou malingi nae alinge omukwata-viti. Okuti hatyo oputyina vala velii. Omulongwa watyo una okuyandyulula nawa etyi ena nokulongesa, apopi nounkhengela epulo liosapi eli nokulinga, yatunda momukanda wapopiwa-po. Omulongwa mwene oe utyii ine upopia omukanda apola onthele oyo.

11. Elongomona: Onthele ei ilingwa nomukwendye, mahi eilingi ngatyina elongomona alingila ewaneno. Tyina elongomona malingi liamapolwa mombululusula Humba Ovanthu, po viokwapotoyolwa A, opo omulongwa, etyi mapopi tyina okulekesa oñgeni ono velesikulu atanga, tulongesa nambo movilinga viokwiivisa. Tyimwe malingi, okuhangununa oñgeni ovelesikulu atanga iiviswa nayo, apotoyola etyi ipopia, alekesa oñgeni omwiivisi makwatesako omunthu okusoka novelesikulu oyo. Tyina elongomona malingi mombulusula oyo, liamapolwa pelongeso, opo upopia oñgeni matulingi etyi tyapopiwa opo pokwiivisa. Upondola apopi, etyi tyapopiwa ponthele yelongeso olio, okuti hatyo, apopi ovelesikulu yapopiwa-po, ine tyetavela.

12. Etyi Tyilingwa: Tyili mopalangalafu ei, no ponopalangalafu mbulandulako, mbupopia etyi tulinga “Pokuhimbika Etompho” no “Pokukondoka-ko.” Nkhwali otyotyina paita otyikwavo, hamwe tupu omwiivisi mahande okupopia otyili ty’Ombimbiliya nomunthu apopia nae, ahipo oku meya okuhimbikila tyina eya vali. Omulongwa oe mwene masoko, tyilinge omunthu alongesa memupe omukanda, tyilinge memulekesa ovindiu pwombu tulongesa nambo. Omulongwa kamalingi vala ngatyina apaka momutwe onondaka, hahe okulekesa okuti utyivila okutomphola novanthu, usuka navo, mahi apopi ngeetyi mwene apopia-le.

13. Okuhetekela: Omulongwa upondola okulinga onthele yae mokuhetekela okulinga etyi tyilingwa potyilongo. Tala etyi malingi:

(1) Umbo na Umbo: Apa uhetekela okulinga ngatyina aivisa umbo na umbo — upondola okulinga ngatyina alikala, okuti walinga ahoneka omukanda —ulekesa umwe oñgeni tyitompholwa nomunthu mwelivasile-ale nae movilinga viokwivisa umbo na umbo.
(2) Okwivisa Tyeheli Movilinga Viokwivisa: Apa omulongwa uhetekela okulinga ngatyina amona omphitilo yokwiivisa, atomphola nomunthu venae. Upondola okutangela omunthu otesitu, tyilinge ou vaundapa nae, tyilinge oyou valongeswa nae, okuti hatyo ovava velitungaila navo popepi, novo movikandongelu, naava tulivasa navo ponohika ononkhwavo vali.
(3) Okwivisa Apa Pakwata Ovanthu: Apa omulongwa upondola okuheteka okwiivisa nokatuku-tuku komikanda, nokulinga ngatyina aivisa pana palingilwa ononiñgoso, nomomatapalo, napana ovanthu vaombela, naapa patalamekwa omatuku-tuku, napana pavasiwa ovanthu ovanyingi.

14. Okwivisa Nonovindiu Nomikanda: Omulongwa upondola okwavela omunthu avasa omukanda, okuti walinga emulekesa ovindiu. Ponthele eli nokuundapela ine pena ovindiu, opo upopia vala etyi tyili movindiu, mahi keihikisa.

OMWENYO WETU WOUKILISITAU

15. Konyima yotyiimbo, mo nominutu ekwii nononthano, kulingwa onthele ike pamwe onombali mbukwatesako ovateheleli okulinga etyi tulilongesa Mondaka ya Huku. Tyina pahapopilwe vali natyike otyikwavo, ononthele ombo mbupewa ovakulu wewaneno pamwe ovawatesiko wavo walongoka-le nawa, mahi tyina mapalingwa onthele yeetyi tyesukisa mewaneno opo ilingwa vala novakulu wewaneno. Ine peya elongomona lina omapulo, meilingi upondola okulinga omapulo ayawisa kwaa elipo. Pokuhimbika tyahanda ahapopie unene opo omuvo utuuke ovipuka aviho vili ponthele yae aviivala, novanthu avapopi-po. Ine pena omunthu mapulwa, opo hahe eye kopaluku ine tyitavela, ahakumbululila apa epumphi.

16. Elilongeso Liombimbiliya Mewaneno: Lilingwa monominutu omakwii etatu. Onthele oyo ipewa omukulu wewaneno walongoka-le. (tyina ovakulu vewaneno vehehi, ovakwatesiko vavo walongoka-le vapondola okwilinga.) Ovakulu vewaneno ovo vatala olie watamo maendesa Elilongeso Liombimbiliya Mewaneno. Vana vamakoywa vaendese Elilongeso Liombimbiliya, vena okululika nawa, ondongeso yatyo aivila, tupu Elilongeso alipu momuvo watyo. Utoneka onotesitu mbulimo mbesukisa, nokukwatesako ovateheleli okusuka neetyi veli nokulongeswa. Ovo vokwakoywa mavetyivili vala okulinga nawa onthele oyo, tyina vatanga vali etyi Omutala Womulavi ulingwa, neetyi onthele ina omapulo ilingwa. (Omutala Womulavi 04/23. pefo 24, okakasa) Tyina ono palangalafu mbuli nokulilongeswa mbamapu, katyisukisa okupopia vala ovipuka ovikwavo mokonda vala nkhele una omuvo. Tyina tyetavela, mupondola okukoya ovaendesi velikalaila novatangi velikalaila kese simanu. Tyina Omweendesi weliongiyo amapopi no wokweendesa elilongeso li’Ombimbiliya asepo omuvo, opo ngwe pahe oe utala oñgeni malingi amane liwa. Upondola ono palagalafu mbumwe ehembutangesa.

ONONDAKA MBOKUMANUHULA

17. Onominutu ononthatu. Omweendesi weliongiyo, mapitulula ovipuka oviwa twelilongesa meliongiyo. Tupu mapopi etyi matuya okulilongesa mosimanu onkhwavo. Upondola apopi umwe omanyina ovalongwa mavalingi ononthele mosimanu onkhwavo, ine una omuvo. Ine petupu etyi tyapopiwa tyityatyo, mahi pena omaiviso nomikanda vina okutangwa, omweendesi upondola okuvitanga. Ovipuka tulingale, ngeevi vokwenda movilinga viokwivisa nokukomba nokusukula mondywo yomaliongiyo, kavipopilwa kotilimbuna, vipakwa pekwatulu liomaiviso. Ine omuvo kamautuka okutanga omikanda aviho, hamwe tupu pena tyimwe matyipopilwa ewaneno otyinyingi, omweendesi upondola okupopia naava mavalingi ononthele Momwenyo Wetu Woukilisitau vasepo katutu komuvo wavo. (Tala opalangalafu 16 no 19) Eliongiyo limanuhuka notyiimbo nelikwambelo.

OKUPANDULA NOKUPAKAILA-MO

18. Omweendesi Weliongiyo, una ominutu ike yokupandula omulongwa, nokumupakela-mo okutalela mweetyi alinga monthele ankho ekahi nokweendela. Tyina omweendesi aihana omulongwa opo alinge onthele yae, kapondola okupopia onthele omulongwa maendela. Mahi, tyina omulongwa amamane onthele yae na tyina amemupandula, pahe omweendesi upondola okupopia onthele omulongwa aendela, apopi oityi alinga nawa nokuhangununa nounkhengela oityi omulongwa ahalingile nawa; umwaavela ondundo akatale vali nawa onthele aundapela. Omweendesi tupu upondola okupopia ovipuka vimwe vili ponthele omulongwa alinga, vipondola okukwatesako omulongwa novateheleli. Omweendesi upondola okupopia nomulongwa konyima yeliongiyo emupakaila-mo nombulusula Humba Ovanthu, nombulusula Okulongesa, nomukanda Escola do Ministério, okuti hatyo etyilingi onthiki onkhwavo. Upondola emukwatesako nonthele aundapela, okuti hatyo onthele onkhwavo atala ikahi nawa. — Opo unoñgonoke vali otyilinga ty’Omweendesi Weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu no tyomukulu wokuviyula, tala ono palangalafu 19, 24, no 25.

OMUVO

19. Petupu onthele naike ilamba momuvo. Na una umwe wokuna nokweendesa eliongiyo kapondola okupopia unene alambesa omuvo. Namphila momukanda Omwenyo Novilinga Vietu, mupakwa-le omuvo omunthu ena okulinga onthele yae, ulinga onthele kesukisa okupopia vala ovipuka opo akevele omuvo wae utie-po. Ine umwe ulambesa omuvo, una okupakailwa-mo Nomweendesi Weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu, okuti hatyo Onomukulu Wokupaikala-mo, matomphola nae pokamphengi. (Tala opalagalafu 24 no 25.) Eliongiyo aliho lina okulingwa oola ike no nominutu omakwii ekwana nononthano, okuti umwe, noviimbo nomalikwambelo.

OSIMANU YOMUKULU OMUPILI WOMAWANENO

20. Tyina mewaneno mwameya omweenda omupili womawaneno, eliongiyo lina okulingwa ngeetyi tyili Pomukanda Wovilinga. Tyahalingwa vala otyetyi: Elilongeso Liombimbiliya Mewaneno lili pana pokwati Omwenyo Wetu Woukilisitau, papinga elongomona liomukulu omupili womawaneno malilingwa mo nominutu omakwii etatu. Tyina omukulu omupili womawaneno ehenelinge elongomona liae, omweendesi Weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu, upitulula, apopi etyi matukelilongesa mosimanu onkhwavo, ine pena omaiviso alingi omaiviso, pahe aihana omupili womawaneno. Tyina omukulu omupili womawaneno amamane elongomona liae, apopi otyiimbo avitula eliongiyo. Upondola okwiihana omunthu omukwavo malingi elikwambelo liokumanuhula. Tyina ewaneno lina omweenda omupili womawaneno, ononthele mbovalongwa mbulingilwa monondywo ononkhwavo kambulingwa. Mahi ovikundyi viewaneno vipondola okulinga omaliongiyo namphila ewaneno lina omweenda. Mahi ovanthu vo kovikundyi vena okuya kewaneno monthiki omweenda alinga elongomona liovilinga.

OSIMANU YOTYONGE TYO NTHIKI IKE NO TYONONTHATU

21. Mosimanu yotyonge tyo nthiki ike no tyononthatu, kakulingwa eliongiyo. Mahi ovanthu aveho mewaneno vena okupopilwa, ononthele ankho mambulilongeswa mosimanu oyo, velilongese-mbo aveke, ava vena, ava vakala navo avelilongesa-mbo mefendelo liombunga.

OSIMANU YEHINANGELO

22. Tyina Ehinangelo liamalingwa mokati kosimanu, Eliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu kalilingwa.

OMULULIKI WELIONGIYO OMWENYO NOVILINGA VIETU

23. Ovakulu vewaneno vakoya umwe puvo alinge Omululiki Weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu. Oe ukala notyilinga tyokwonganeka nawa eliongiyo olio, nokutala ine eliongiyo lili umwe nokweenda ngeetyi lina okulingwa. Apeho vena okuhipulula Nomukulu Wokupaikala-mo. Tyina omululiki weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu amatambula omukanda Wovilinga, unaka ovanthu akoya mavalingi ononthele ambuho mbonohanyi onombali mambulingwa meliongiyo lyo mokati kosimanu. Povanthu ovo pati umwe no vokulinga ononthele mbehe-mbovalongwa, no mbo vokweendesa eliongiyo lyo mokati kosimanu vetavelwa-le novakulu, no mbovalongwa. (Tala opalangalafu 3-16 no 24.) Pokuna-ka vokulinga ononthele, utala komanima no kounongo wovalongwa, nokutala ou wahapopi notyinkhe etyi tyili monthele apewa. Otyipuka otyo, haityo-ñgo alinga ononthele ononkhwavo mbeliongiyo. Ovanthu aveho ononthele vapewa, ñgeno vembutambula tyina nkhele kwakamba onosimanu ononthatu. Tupu vapewa okamukanda Onthele Yove Meliongiyo Omwenyo Wetu Woukilisitau Novilinga Vietu (S-89). Omululiki Weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu, apeho usuka nomukanda wehinangeleso upakwe pekwatulu. Ovakulu vewaneno vapondola okunaka mukulu mukwavo, okuti hatyo omukwatesiko wavo opo emukwateseko. Mahi omukwatesiko wovakulu, unaka vala mbovalongwa.

OMWEENDESI WELIONGIYO OMWENYO NOVILINGA VIETU

24. Monosimanu ambuho, povakulu vewaneno wike wendesa Eliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu. (Omawaneno ena ovakulu vewaneno vehehi, vapondola okukoya povakwatesiko vavo valongoka-le opo navo vaendese eliongiyo.) Omweendesi upopia onondaka mbokuhimbika no mbokumanuhula. Tupu oe wihana aveho mavalingi ononthele. Upondola okulinga ononthele mbumwe meliongiyo, haunene umwe ononthele mbuna omunthu ahapopi-ale natyike mbokulekesa vala ovindiu. Tyina apandula ovalongwa kapondola okuseta. Ovakulu vewaneno ovo vakoya olie watamo maendesa eliongiyo. Vana vata-mo, tyiti ou alingi omweendesi wo simanu ei, ou aendesa-ko vali osimanu onkhwavo. Namphila hamwe mewaneno muna ovanthu ovanyingi vaendesa eliongiyo, Omululiki Weliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu oe upalaika vali okweendesa eliongiyo tyipona vakwavo. Ovakulu vewaneno vata-mo mokweendesa Elilongeso Liombimbiliya Mewaneno, tyitavela navo vaendese Eliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu. Tala, omweendesi weliongiyo tyahanda okupandula vana valinga ononthele, nokuvepakaila-mo tyina tyesukisa, mahi vena okutyilinga nawa. Omweendesi tupu usuka neliongiyo liahalambe omuvo. (Tala opalangalafu 17 no 19) Inkha tyitavela ya tupu pena omphangu, omweendesi upondola okukala nomikolofone imwe opo aihane vana mavalingi ononthele, ya una malingi onthele aende kotilimbuna. Omweendesi upondola okupumphama kopaluku monthele yokutanga Ombimbiliya nonthele aiho Kala Nombili Movilinga Viokwivisa. Okulinga ngootyo katyimane omuvo.

OMUKULU WOKUPAIKALA-MO

25. Apeho tyina tyitavela, otyiwa okukoya omukulu omunongo, opo akale notyilinga otyo. Omukulu wokupaikala-mo, tyina ena etyi amona oe uviyula ovakulu vewaneno novakwatesiko vavo tyina valinga ononthele, Meliongiyo Omwenyo Novilinga Vietu, nomalongomona ounyingi, nokuhongolela, nokutanga Omutala Womulavi, nokweendesa Omutala Womulavi, nokutanga, nokweendesa Elilongeso Liombimbiliya Mewaneno, mahi una okutyilingila pokamphengi. (Tala popalangalafu 19.) Ine mewaneno muna ovakulu ovanyingi valongoka nawa, vetyivila okulongesa nawa, vapondola okulipinga-pinga kotyilinga otyo tyomukulu wokupaikala-mo nima na nima. Katyesukisile omukulu wokupaikala-mo apeho apopie, tyina ena etyi amona monthele yalingwa na vakwavo.

ONDYWO YOVALONGWA OVAKWAVO

26. Ine mewaneno muna ovalongwa ovanyingi, mupondola okukala nondywo onkhwavo ovalongwa vapondola okukalingila ononthele mbavo. No mondywo onkhwavo, otyiwa ñgeno omukwatate uhongolela, omukulu wewaneno walongoka nawa. Ine katyitavela, mupondola omukwatesiko wovakulu vewaneno walongoka nawa, ngae ulinga. Ovakulu vewaneno vakoya olie upondola okukala notyilinga otyo, ovo vatala ine tyitavela atyilingwa vala nomukulu wike. Omweendesi weliongiyo ulinga ngeetyi tyapopiwa popalangalafu 18. Ine muna ondywo ngooyo, ovalongwa mavakalingila mondywo oyo ononthele, vaya tyina mwamalingi osapi Ovola Olumono Lwa Huku. Avakondoka tyina onthele yovalongwa yamapu.

ONOVINDIU

27. Eliongiyo liomokati kosimanu lina-le mwene onovindiu mbakoywa. Onovindiu ombo mbuvasiwa mo JW Library®.

S-38-NK 11/23

OMIKANDA VILULIKA