Nkhele tupopile-vo opi watyitilua.

Ame natyitilua ko Itália menima lyo 1943. Ame na ava tulilandula navo twekulila komaumbo. Tate ankho uhonga omavai, tupu ankho ulima. Ovo tate ankho vetutekula nawa, ankho vahanda tukale vo Katolika.

Oityi wahandelele okukala opadre?

Etyi ankho ndyimona ankho ndyityihole unene okutehelela etyi tyilongesa onopadre mokapela. Ankho ndyityihole unene tyokuvetehelela, noviso viavo ankho ndyivihole. Otyo nahandelele okukala opadre. Etyi ndyina omanima 13, mee wamphakele mosikola mulongesiwa ovanthu vana haa mavakakala onopadre.

Tyina ankho mulongesiwa, mulilongesa Ombimbiliya?

Au, ankho twitanga vala. Etyi ndyina omanima 15, umwe povalongesi vange wamphele omukanda umwe wono Evandyeliu, omukanda oo upopia omwenyo wa Sesusi novilinga viae. Neutangele okuuwana-wana. Pahe etyi natuukisa omanima 18, andyeende ko Loma, ngako ndyikatanga kosikola yo ingeleya yo Katolika, ituminwa nelombe liatyo lyo Katolika (o papa). Kuna nalongesiwa-ko elaka lyo Latin no lyo Ngeleku, tupu andyilongesiwa ovipuka viaendaile mouye, neevi viayemba ku Huku novipuka ovikwavo vali viehena-le etyi vipopia tyayemba Kombimbiliya. Ankho tutanga umwe Ombimbilya, nokuiva umwe etyi Ombimbilya itangwa Movityalumingu, mahi ankho katulilongesa-yo.

Etyi wali omunene watyo wokululika osikola, no ove ankho ulongesa?

Ame ovilinga viange ankho viayemba kokutala nawa omikanda, mahi ankho ndyilongesa ovitumino viongeleya yo Katolika.

Oityi tyekulingisa okwahayumbu vali onthumbi mongeleya?

Ovipuka vitatu. Tyo tete, omokonda ngwe onongeleya vahongiliya ovanthu okuhula kovatumini. Tyati umwe nomalombe atyo, novanthu vatyo, valinga umwe vala ovipuka viasila, mahi ngwe vayekwa vala. Ya ovipuka vimwe vilongeswa mongeleya yo Katolika, tyina ndyivitala ñgaa kaviaviukile. Ankho ndyilipula ndyiti, Huku ñgaa una umwe olwembia novanthu, wiipaa umwe ovanthu evemonese ononkhumbi? Okuti Huku wahanda umwe tyina tupopia nae atuwana-wana vala okupopia otyipuka tyike? Okuti wahanda tulikuambele kovilolo? a

Pahe oityi walinga?

Nelikuambela ku Huku ankhuateseko, otyo ndyitokesa ononkhuka. Tupu andyilande Ombimbiliya melaka lyo ko Italia itiwa Bíblia de Jerusalém, andyihimbika nokuitanga. Nthiki imwe komuhuka, Tyalumingu, etyi twatunda ko misa ankho ndyili nokulula otyikutu tyange, akuya ovalume vevali. Avati Tunombangi mba Siovaa. Atutomphola umwe ehimbwe konthele Yombimbiliya, atupopi oñgeni omunthu apondola okuvasa ongeleya yotyotyili.

Tyina uvetala ñgaa, ankho vekahi ñgeni?

Tyina ankho ndyitala otyipuka vetyivila okuvasa onotesitu Mombimbiliya yo Katolika, atyinthyuvisa. Etyi pakala, akuya Ombangi omukwavo utiwa o Mario, ehimbika okundongesa. Ankho wapwa elundo, onthiki twelilaa okuti oyo matulilongesa ankho uya umwe, nga ati mandyikondoka Motyasapalo komuhuka, tyilinge omutenya watokota tyilinge kombila, kalañge uya.

Oityi vakwenyi ankho vasoka?

Nga neya okulongesiwa, ankho vakwetu ndyiveihana umwe navo vatehelele, mahi ngwe ankho kavesukile-ale. Ame ankho ndyityihole unene tyokulongesiwa, mokonda ankho ndyili nokunoñgonoka ovipuka ovinyingi oviwa. Tyina ankho ndyisoka omokonda yatyi Huku ayekelela-ko ovivi nemone ankho hityinoñgonoka nawa, mahi pahe andyityinoñgonoka.

Okuti ovanene vatyo vena etyi valingile vekutalameke okulilongesa Ombimbiliya?

Mo 1975 andyikondauka ehimbwe ko Loma okukevepopila etyi ankho ndyitavela. Vamphopilile ovipuka ovinyingi nehetavele vali ku etyi nalongesiwa, mahi etyi vapopia avehetyitange Mombimbiliya. Pahe monthiki 9 ya Janeiro yo 1976, andyivehonekela okuti himalingi vali wo Katolika. Etyi pakala ononthiki onombali andyitundu mondyuo yonopadre, andyeende motyonge Tyonombangi mba Siovaa, olio eliongiyo lyo tete naile. Ankho muna ovanthu ovanyingi, mwelikalela netyi ankho ndyimona mongeleya yetu! Ngwe ankho mwene kanda munthu una Ombimbiliya yae, otyo atanga onotesitu mbuli nokupopiwa.

Ya pahe venyi vakalele ñgeni etyi vetyiiva?

Ovanyingi vatyo nii kavetyihandele. Mahi andyityiivi okuti umwe pu ava tulikwai navo veli nokulilongesa Ombimbiliya Nonombangi mba Siovaa mo Lombardia ko Itália. Andyeende-ko tukelimonepo, andyivasi-ko Onombangi mba Siovaa, avankhuatesako okumona ovilinga, na apa mandyikala. Menima liatyo olio, andyimbatisalwa, andyikala Ombangi ya Siovaa.

Etyi walinga pahe welivela?

Nii vala, helivelele! Pahe ndyikahi vali nawa, Huku epanga liange umwe enene, mokonda atyiho nanoñgonoka netyivasa mondaka yae Ombimbiliya, hevivasile mounongo wouye nii moviso vionongeleya. Pahe ndyityivila umwe okupopila vakwetu nonthumbi etyi nelilongesa.