David Uluisa Goliya—Oityi Tyilityili Tyaendelepo?
Ovanthu vamwe vahuva unene inkha etyi tyaendele na David na Goliya ankho otyotyili umwe ine onoñgano vala. Ngetyi watanga onthele yokualamba, okuti noove una ondima ine hamwe okunguanguana? Inkha ongotyo, mbambavo tala omapulo etatu malandulako.
1 | Okuti omunthu upondola okukala no nometulu 2,9 moulale?
Ombimbiliya ipopia okuti Goliya ankho “una onometulu ononthatu.” (1 Samuel 17:4) Vamwe vapopia okuti Goliya kapondola okukala omulale ngotyo, mahi tala okuti mononthiki mbetu omulume omulale vali una onometulu 2,7. Okuti tyitavela tupopie okuti Goliya ankho kapondola okukala omulale ngotyo? Goliya ankho watuka meanda lio va Refains, ovanthu ankho ovalale unene. Omukanda umwe woko Egitu wahonekwa motyita 13 P.K.E wapopia okuti ovalume vamwe ovakalavi movilwa votyilongo tyo Kanaa ankho vena onometulu 2,7 moulale. Goliya tyafuile nae ankho omulale ngotyo.
2 | Okuti David waliko umwe?
Ovanongo vamwe vapopia okuti ehipululo lio Hamba David onondyoi vala, mahi kavetyinoñgonokele nawa. Ovanthu vokuheya omatunthu vavasa emanya limwe liahonekwa okuti: “Ondyuo ya David.” Tyihe otyo vala, Jesus Kristu wapopia okuti David waliko umwe tyili. (Mateus 12:3; 22:43-45) Onthuko ya Jesus, Mesiya, yapopiwa ovikando vivali vilekesa okuti watuka mo Hamba David. (Mateus 1:6-16; Lucas 3:23-31) Tyili, David waliko umwe.
3 | Okuti ovipuka viaendeleko vilekesa okuti vialingililwe pomphangu imwe?
Ombimbiliya ipopia okuti ovilwa ovio vialingililwe Mevota lio Elá. Opo utyinoñgonoke vali nawa, tala okuti ova Filisteu ankho veli monomphunda pokati komapundaumbo evali, okuti oku o Socó oku o Azeca. Ova Isilayeli avakala muembuelo yomphunda. Okuti onomphangu ombo mbaliko umwe?
Ongendi imwe yapopia okuti: “Omuhongoleli wetu, uhalingi onthele yonongeleya wetutuala Mevota lio Elá. Onthue tuaenda ondyila imwe yehetutuaile komphunda yatyo. Etyi tuamona komphunda o tyetyi tuatanga mu 1 Samuel 17:1-3. Ayulika komphunda oyo iya apopi okuti: ‘Komakumbili enyi kuna omatunthu o Socó’ iya tupu ati, komakulio enyi kumonekela omatunthu o Azeca. Ova Filisteu vakalele pokati komapundaumbo evali, komphunda oku ove wapilukila. Pahe apa tutai opo ova Isilayeli ankho vekahi. Nasoka ku Saulu na David ankho vetai apa ndyikahi. Etyi tuatunda opo atulauka alo komulola umwe uhena omaande una vala omamanya iya atuukayauka. Inkha nalipo, ame ñgeno ndyitupu etyi nalinga, mahi tusokei ku David ukahi nokukoya omamanya etano ekahi nawa iya limwe ngalio aipaa nalio Goliya.” Ongendi oyo, ngovanthu ovakuavo, wahuva unene netyi Ombimbiliya ipopia tyelikuata kumwe netyi ovanthu vapopia.
Petupu otyipuka otyikuavo matupopi opo tuanye onkhalelo ehipululo eli liapopiwa. Muakutikinya ovanthu valiko iya no nomphangu apa tyaendele. Otyipuka tyesukisa ine tyakolela omokonda tyikahi Mondaka ya Huku yatunda ku Huku yotyili Una “uhapondola okukemba.”—Tito 1:2; 2 Timóteo 3:16.
Hamwe Noove Uhanda
ESSENTIAL BIBLE TEACHINGS
Oñgeni Matukala Nonthumbi Yokuti Ombimbiliya oyo Tyotyili?
Inkha o Huku watuma okuhoneka Ombimbiliya, kaipondola okulifwa nomukanda nawike wahonekwa novanthu.
