Mu Março yo 2020, etyi Eongano Liokuhakula Mouye Auho liapopia okuti o COVID-19 yakala omukihi, ovanthu ovanyingi ankho kavetyisokele okuti matumane enima atulambesa, nkhele otyo tuli vala momukihi ou. Ovanthu ovanyingi alo umwe onombangi mba Siovaa, vamona ononkhumbi, wevepola ehambu nomalumono. Oñgeni Onombangi mba Siovaa velionganeka opo vakwateseko ovanthu momuwo uno womukihi?

 Mokonda yomukihi COVID-19 nokulandula ehongolelo lyo Komisau Yononkhalamutwe, yo Nonkhalamutwe mbo Nombangi mba Siovaa, kwaonganekwa ovikundyi vilamba po 950 Viokukuatesako Ovakuatate Poviponga mouye auho. Movilongo vimwe ovanthu vakwateswako vala apa vakala. Movilongo ovikwavo Onombangi mba Siovaa vakwateswako opo vetyivile okutambula ombatelo kovatumuni. Tupu kwaonganekwa ovikundyi vikwatesako ovanthu mouye auho.

 Tala etyi tyalingwa ko Paraguai. Ono Jornalista vahoneka okuti, mokonda yomukihi ovanthu vakala tyihena onombongo, moluotyo “ovanthu ovanyingi ko Paraguai vena ondyala onene.” Mahi otyikundyi tyokukwatesako ovanthu poviponga mo Paraguai ankho tyikahi-ale nokutwaila ovanthu okulia vetuuka onosimanu onombali — ankho tyati umwe nokulia nondyapau novikwavo vali viokukoha, noviokulikoha vituuka okukwatesako ovanthu vekwana mombunga. Kese mbunga ankho yapewa etyi tyilanda onondolale 30 (Tyituuka 16.926.27 00KZ).

 Oñgeni vana vaundapa movikundyi ovio, veliamena ovo mwene, na vakwavo komukihi wo COVID-19? Apeho vavala onomasikala nokulikalela kokule novanthu. Tupu valanda monovenda mbuna mbukahi nokulandula nawa-nawa etyi tyapopiwa novatumini nokuasukuka opo vetyivile okuliyakulila. Vatala ankho ovanthu aveho vekahi nokuundapa-mo mavalongela ovikulia ovio vavala onomasikala, nokutala ankho omatukutuku avo asukuka nokwapakwa ovihemba nokutala ankho onosaku mbatyo mbapakwa umwe apa pasukuka nokwapakwa ovihemba. Konyima tyina vevitwala kovakwatate velikalela kokule na vana mavevitambula.

 Mu Janeiro yo 2021, Okomisau Yononkhalamutwe yetavela okuyeka onombongo mbulamba pomiliau 25 mbondolale, (tyilamba po 14.105.225.000.00KZ). opo mbukwatesako ovanthu momukihi COVID-19. Ono Mbetele novikundyi vikukwatesako poviponga valinga atyiho opo vakwate nawa onombongo ombo nokukala monovenda muna ovipuka vihalande onombongo ononyingi. Mongeleka, ko Chile, ovakwatate vokukwatesako pomuwo woviponga ankho vahanda okulanda onokilu 750 mbo lentilha (tyikahi ngotyipoke). Mahi tyina vekahipo vavasa yalonda unene otyo palamba vala ohanyi ike! Avasoko umwe okulanda mopeluso oyo, mahi etyi pakala vala onoola onombali, omunthu ankho wokulandesa apopila ovakwatate okuti omunthu umwe walandele ohanyi yokwalamba wakondola ono lentilha alandele. Omunthu apopila ovakwatate okuti vapondola okufeta etyi ankho ilanda mohanyi yokwalamba, ngotyo ovakwatate avalande mopelesu ikahi nawa, ngetyi ankho ilanda mohanyi yokwalamba!

 Mahi, etyi ovakwatate vakapola ono lentilha ombo, omunthu wokulandesa apopila ovakwatate okuti kameveavela vali mokonda tyina vati pokwavela ovanthu okulia valinga okapungulula, ngetyi tyilinga omaongano omakwavo. Konyima yetyi velikwambela momutima, umwe povakwatate apopila omunthu wokulandesa okuti ovanthu twavela okulia ovanthu vewaneno vesukisa okukwateswako. Ovakwatate tupu avemupopila okuti momawaneno tukahi nokutwala okulia muna ovanthu vovivala vielikalaila, iya tukahi nokuyapula okulia oko okutalela kwetyi onombunga vesukisa. Tupu avemupopila okuti onombongo mbuawa mo Nombangi mba Siovaa, mbuawa na vana velihinda ovo mwene. Omunthu oo akala unene tyahuva, ehevelandesa vala ombalatu ngetyi apopile mahi tupu nae aave onokilu 400.

 Lusu, omukulukai umwe omuhepe ukala ko Liberia, kumwe nombunga yae. Nthiki imwe komuhuka, etyi ankho vekahi nokutanga otesitu yonthiki otyo valia omphiupiu, omutekula wae etyimono okuti meumbo liavo okulia kwapwa-mo. Apulu okuti, “Pahe ñga matuli-tyi?” Lusu akumbulula okuti walikwambela-le ku Siovaa opo evekwateseko iya una onthumbi yokuti Siovaa meveavela etyi vesukisa. Komakumbi atyo oko, ovakulu vewaneno avemulikalela okumuihana opo aye okukapola okulia vemupakela kumwe nombunga yae. Ngwe ati: “Omutekula wange wati pahe una onthumbi yokuti Siovaa upondola okutehelela omalikwambelo nokukumbulula mokonda wakumbulula elikwambelo liange.”

 Omukai umwe Kotyilongo tyo Congo ukala ponthele Yonombangi mba Siovaa. Etyi amona ovo munthele yae Onombangi mba Siovaa vekahi nokupewa okulia na vakwavo Onombangi mba Siovaa, apopila omulume wae okuti: “Tyina omukihi wamalambe naame mandyikala Ombangi ya Siovaa, omokonda tyina tyamehiki pomuwo wepuiya Onombangi velikwatesako.” Omulume wae emupulu okuti, “mokala Ombangi ya Siovaa mokonda vala yosaku ike yoluoso?” Ngwe akumbulula okuti, “Au hatyoko, mahi osaku oyo ike yoluoso ilekesa okuti velihole umwe tyotyili.”

 Onombangi mba Siovaa vetyivila vala okukwatesako liwa ovakwatate pomuvo uno womukihi mokonda yoviawa vienyi. Tupandula unene oviawa mukahi nokulinga mononkhalelo mbelikalaila mbapopiwa mo donate.pr418.com.