Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Barikubeiha, Baadaimoni Nibagira ngu Abafiire Bahuriire

Barikubeiha, Baadaimoni Nibagira ngu Abafiire Bahuriire

Barikubeiha, Baadaimoni Nibagira ngu Abafiire Bahuriire

Baibuli neegira ngu Sitaane niwe “orikugobeza ensi yoona.” (Okushuuruurwa 12:9) Sitaane na baadaimoni be tibarikwenda ngu twikiririze omuri Baibuli, Ekigambo kya Ruhanga. Nibagyezaho kushendashenda abantu kwikiriza ngu abafiire bahuriire; ngu haine ei bari okwo omu butuuro by’emyoyo. Ka tureebe oku barikukora eki.

Ediini z’Ebishuba

Ediini nyingi nizegyesa ngu buri muntu aine ekintu ekimurugamu kikagumizamu kutuuraho bwanyima y’okufa kw’omubiri.

Kwonka Ekigambo kya Ruhanga tikirikwegyesa kityo. Eky’okureeberaho, omu kushoborora aha kuhangwa kwa Adamu, Baibuli neegira eti: ‘Bwanyima MUKAMA Ruhanga yaahanga omuntu omu mucuucu gw’ahansi, yaamuhuuha omu nyindo omwitsyo gw’amagara, omuntu yaaba ohuriire.’ (Okutandika 2:7) N’ahabw’ekyo, Ruhanga taine eki yaataire omu mubiri gwa Adamu ekyabaire nikibaasa kugumizamu kutuuraho bwanyima y’okufa.

Baibuli neegira ngu omuntu ku arikufa, tihaine ekirikugumizamu kutuuraho. Ahabw’okugira ngu omuntu weena naaba yaafa, we wenka naaba atakibaasa kugira eki yaakora aha magara g’abandi bantu. Ebyahandiikirwe nibigira biti:

“Ebi orirya, biryakutuutura aha maisho, okuhitsya obu origaruka omwitaka; ahakuba nimwo waihirwe; ahabw’okuba ori omucuucu, n’omu mucuucu nimwo origaruka.”—Okutandika 3:19.

“Omwitsyo ku gumuhwamu, agaruka omu itaka; eryo izooba ebiteekateeko bye bihwaho.”—Zaaburi 146:4.

“Abahuriire bamanya ku barifa; kwonka abafiire tibagira ki bamanya, kandi baba batakiine bindi bihembo; ahabw’okuba tibaakiijukwa. Okukunda kwabo, n’okwangana kwabo n’eihari ryabo byona biba byahweireho, kandi baba batakiine mugabo gwona omuri byona ebirikukorwa ahansi y’eizooba okuhitsya ebiro byona.”—Omubuurizi 9:5, 6.

Ebindi byahandiikirwe nibyoreka ngu nk’oku omuntu afa, nikwo n’enyamaishwa efa. (Omubuurizi 3:19, 20) Abo abafiire tihaine na kimwe eki barikumanya. (Omubuurizi 9:5, 10) N’ahabw’ekyo, omuntu ku arikufa, tihaine ekirikugumizamu kutuuraho.

Ku waakushoma Baibuli yoona kuruga aha kutandika kuhika aha muheru, torikwija kushangamu aharikugira ngu abafiire haine ei bari bahuriire. Enyegyesa erikugira ngu hariho omwanya ogu emyoyo y’abafiire erikuzamu teri mu Baibuli. N’enyegyesa ya Sitaane na baadaimoni be. Yehova naayanga ebishuba by’ediini ebi byona.—Enfumu 6:16-19; 1 Timoseo 4:1, 2.

Abarikubandwa Emizimu

Ogundi muringo ogu Sitaane arikubuzaburizamu abantu n’okurabira omu kubandwa emizimu. Orikubandwa emizimu n’omuntu orikutunga obutumwa kuruga omu butuuro by’emyoyo. Abantu baingi munonga, otwariiremu n’abo abarikubandwa emizimu, nibaikiriza ngu obutumwa obu niburuga aha myoyo y’abafiire. Kwonka nk’oku twareeba kuruga omu Baibuli, eki tikirikubaasika.—Omubuurizi 9:5, 6, 10.

Mbwenu shi obwo, obutumwa obu nibuba niburuga ahari oha? N’ahari baadaimoni bo benyine! Baadaimoni nibabaasa kwetegyereza omuntu yaaba akihuriire; nibamanya oku omuntu yaabaire naagamba, oku yaabaire naashusha, ebi yaabaire naakora, kandi n’ebi yaabaire naamanya. N’ahabw’ekyo nikibanguhira okutooreza abantu abafiire.—1 Samueli 28:3-19.

Ebitebyo Ebitahikire

Ogundi muringo ogu Sitaane arikukuriirizamu ekishuba aha bafiire n’okurabira omu bitebyo bitahikire. Ebitebyo nk’ebyo obutoosha nibiteishura abantu kuruga ahari Baibuli.—2 Timoseo 4:4.

Omuri Afrika, harimu ebitebyo bingi ebirikukwata aha bantu abaareebirwe bahuriire bwanyima y’okufa. Obutoosha, ebintu nk’ebyo nibigambwa kubaho hare n’ahu omuntu yaabaire naatuura. Kwonka yebuuze: ‘Kikaareebekire kiri eky’oburyo kugira ngu omuntu ku araabe aine obushoboorozi bw’okuruga omu bafu, ngu naarugirayo hare munonga na i eka n’abanywani be bari?’

Mbwenu, tikirikubaasa kuba kiri ngu omuntu ogwo owaareebirwe, akaba naashusha-bushusha ogwo owaafiire? Eky’okureeberaho: Abaheereza babiri Abakristaayo abaabaire nibabuurira omu nsi emwe bakeetegyereza omugurusi owaagumire abakuratiire kumara akaanya. Ku baamubuurize, bayetegyereza ngu omugurusi ogu akaba naateekateeka ngu omwe aha baheereza aba akaba ari omurumuna owaabaire yaafiire emyaka mikye enyima. N’ekya buzima, akaba atahikire, beitu akanga kwikiriza ngu akaba atahikire. Teekateeka aha bi omugurusi ogu yaagambiire banywani be n’abataahi be!

Okworekwa, Ebirooto n’Amaraka

Hatariho kubangaanisa, hariho ebi orikumanya ebirikutiinisa ebi abantu bareebire, bahuriire nari ebi barootsire. Ebirikubaho ebitari bya buriijo nk’ebyo obutoosha nibitiinisa abo abu birikuhikaho. Marein, orikutuura omu Burengyerwa-izooba bwa Afrika, emirundi mingi akaba ahurira eiraka rya nyinenkuru owaafiire ririkumweta nyekiro. Ahabw’okutiina, Marein akaba ateera orwari, asisiimura boona ab’omu nju yaabo. Ekyarugiremu, akagwa eiraro.

Mbwenu buzimazima abafiire ku baraabe bahuriire, n’eky’oburyo ngu bakaatiinatinisize abakundwa baabo? Buzima tiky’oburyo. Abarikurugwaho obutumwa bubi nk’obu ni baadaimoni.

Kandi shi obutumwa oburikureebeka nk’oburikuhwera nari oburikuhuumuriza? Eky’okureeberaho: Gbassay, ow’omuri Sierra Leone, akaba arwaire. Ku yaabaire abyami, ishe owaabaire yaafiire yaamubonekyera omu kirooto. Yaamuragiira kugyenda kuza aha muti nanka, kucwaho eibabi, akarifuutira omu maizi, atyo akaganywa. Akaba atashemereire kugira ou yaagamba nawe okwihaho yaaheza kukora ekyo. Akakora ekyo atyo yaakira.

Ondiijo mukazi akagira ngu eizooba rimwe, iba akamubonekyera nyekiro kandi obwo yaabaire yaafiire. Akagira ngu akaba naareebeka gye kandi ajwaire ebijwaro birungi munonga.

Obutumwa nk’obu n’okworekwa nk’oku nibireebeka nk’ebirikuhwera. Tugire shi ngu nibiruga ahari Ruhanga? Ngaaha. Yehova ni ‘Ruhanga ow’amazima.’ (Zaaburi 31:5) Tarikubaasa n’akakye kuturingaringa nari kutubeihabeiha. Baadaimoni bonka nibo barikukora ebyo.

Kwonka shi hariho baadaimoni abarungi? Ngaaha. N’obu obumwe baakureebeka nk’abarikuhwera, boona ni babi. Obu Omuregi yaagamba na Haawa, akeereebekyesa nk’omunywani murungi. (Okutandika 3:1) Kwonka shi n’enki ekyarugiiremu Haawa bwanyima y’okuhurikiriza Sitaane n’okukora ebi yaamugambiire? Haawa akafa.

Nokimanya ngu abantu babi nibakira kwetwara nk’abanywani barungi ahari abo abu barikuba nibenda kwiba nari kuryangatanisa. “Amaino garikwera, omutima gurikwiragura,” nikwo enfumu emwe y’omuri Afrika erikugira. Kandi Ekigambo kya Ruhanga nikigira kiti: ‘Sitaane obutoosha naayehindura nka maraika w’omushana.’—2 Abakorinso 11:14.

Ruhanga takikorengana n’abantu omu nsi kurabira omu birooto, okworekwa, nari omu kuhurira amaraka kuruga omu butuuro bw’emyoyo. Naahabura abantu arikurabira omuri Baibuli, erikubaasisa abantu kuba ‘abashemereire omurimo gwona omurungi.’—2 Timoseo 3:17.

N’ahabw’ekyo, Yehova ku arikuturabura aha buringaringo bw’Omuregi, naakikora ahabw’okutukunda. Naamanya ngu baadaimoni n’abazigu b’akabi.

[Ekishushani ekiri aha rupapura 13]

Abantu, enyamaishwa, eby’enyanja, n’ebinyonyi—byona biine emifeere emwe

[Obukomooko bw’Ekishushani]

Based in part on photos produced by IRIS-EXPORT MEXICHROME

[Ekishushani ekiri aha rupapura 14]

Baibuli neeyoreka ngu tihaine ekirikuruga omu muntu ekirikugumizamu kubaho bwanyima y’okufa

[Ekishushani ekiri aha rupapura 15]

Baadaimoni buzima nibereebekyesa kuba emyoyo y’abafiire

[Ekishushani ekiri aha rupapura 16]

Abamwe nibateekateeka ngu bareebire abantu abarugire omu bafu

[Ekishushani ekiri aha rupapura 17]

Baadaimoni nibabuzabuza abantu barikurabira omu birooto, omu kworekwa n’omu kuhurira amaraka

[Ekishushani ekiri aha rupapura 18]

Sitaane akagira ngu Haawa akaba atarikwija kufa. Haawa akamwikiriza, kwonka bwanyima yaafa