Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

ESHUURA 12

Gamba ‘Ebirungi Ebirikwombeka’

Gamba ‘Ebirungi Ebirikwombeka’

‘Omu kanwa kaanyu hatarirugamu ekigambo kyona ekibi, kureka mugambe ebirungi ebirikubaasa [kwombeka] abantu.’​—ABAEFESO 4:29.

1-3. (a) Kimwe aha biconco birungi ebi Yehova atuhaire ni kiiha, kandi nitubaasa kukikoresa kubi tuta? (b) Tushemereire kukoresa tuta ekiconco ky’okugamba?

KA TUGIRE ngu omuzaire yaaha omutabani ekiconco ky’egaari. Nikimushemeza kuha omutabani ekiconco ky’omuhendo eki. Kwonka shi omutabani ku yaakuvugira eryo egaari egyo, akatomera omuntu akamuhutaaza? Ishe naija kwehurira ata?

2 Yehova niwe arikuha abantu ebiconco birungi n’ebihembo ebihikire. (Yakobo 1:17) Kimwe aha biconco birungi ebi atuhaire n’okubaasa kwaitu kw’okugamba. Ekiconco ky’okugamba nikitubaasisa kumanyisa abandi ebiteekateeko byaitu n’enyehurira zaitu. Nitubaasa kugamba ebirikuhwera abantu kandi bikabareetera kwehurira gye. Kwonka ebi turikugamba obumwe nibibaasa kukora kubi abandi nari bibareetere obusaasi.

3 Okugamba kwine amaani, kandi Yehova naatwegyesa oku twine kukoresa gye ekiconco ky’okugamba. Naatugambira ati: “Omu kanwa kaanyu hatarirugamu ekigambo kyona ekibi, kureka mugambe ebirungi ebirikubaasa [kwombeka] abantu ahu bishemereire kugambirwa, bibone [kugasira] abarikubihurira.” (Abaefeso 4:29) Ka tureebe oku turikubaasa kukoresa gye ekiconco eki kuruga ahari Ruhanga kubaasa kushemeza bandi n’okubagaruramu amaani.

YEGYENDESEREZE OMU MIGAMBIRE YAAWE

4, 5. Ebigambo biine maani ki kurugiirira aha kitabo ky’Enfumu?

4 Ebigambo biine amaani, n’ahabw’ekyo twine kwegyendesereza ebi turikugamba n’oku turikubigamba. Enfumu 15:4 nihagira hati: “Orurimi orurikukiza n’ekiti ky’amagara, kwonka ku rukiikama, omutima gucweka.” Nk’oku amaizi garikuhwera omuti kubeengyeya, nikwo n’ebigambo by’embabazi birikureetera omuntu obuhuumure. Kwonka ebigambo ebirikucumita nibireetera abandi obusaasi n’okwehurira kubi.​—Enfumu 18:21.

Okugamba orikwetwara nikuruhuura

5 Okugambira eryo nikucumita nka rurara, nikwo Enfumu 2:18 harikugira. Ebigambo bitari by’embabazi nibireetera omuntu kwehurira kubi, kandi nibishiisha n’emikago. Obundi noijuka obu omuntu yaakugambira kubi, kandi akakureetera kwehurira kubi munonga. Kwonka Enfumu egyo neegumizamu egira eti: ‘Kwonka orurimi rw’omunyabwengye nirutamba.’ Omuntu yaaba omwegyendesereza akateekateeka aha bigambo bye, naabaasa kukiza omutima ogwine obusaasi, kandi amareho n’obutaikirizana. (Shoma Enfumu 16:24.) Twaijuka ngu ebigambo byaitu nibikwata aha bandi, nitwija kuba abeegyendesereza omu kugamba.

6. Ahabw’enki kitoorobi kutegyeka ebi turikugamba?

6 Enshonga endiijo erikutureetera kwegyendesereza omu kugamba n’okugira ngu turi abatahikiriire. “Ebiteekateeko by’omutima gw’omuntu [ni] bibi,” kandi ebigambo byaitu nibikira kworeka ekiri omu mutima gwaitu. (Okutandika 8:21; Luka 6:45) Nikibaasa kutwetengyesa okuteeraho munonga kubaasa kutegyeka emigambire yaitu. (Shoma Yakobo 3:2-4.) Kwonka twine kugumizamu nituteeraho kuboneza omuringo ogu turikugambamu n’abandi.

7, 8. Ebigambo byaitu nibibaasa kukwata bita aha mukago gwaitu na Yehova?

7 Kandi twine kwegyendesereza omu kugamba ahakuba nitujunaanwa ahari Yehova. Yakobo 1:26 nihagira ngu omuntu weena yaayeeteekateekaho kuba omunyadiini, kwonka akaremwa kurinda rurimi rwe, naaba naayebeiha omu mutima gwe, kandi okuramya kwe n’okwa busha. Ekigambo “busha” nikibaasa n’okumanyisa “ekitaine mugasho.” (1 Abakorinso 15:17) N’ahabw’ekyo twaba nitugambira eryo, nitubaasa kushiisha nari kwita omukago gwaitu na Yehova.​—Yakobo 3:8-10.

8 Buzima, twine enshonga zihikire ezishemereire kutureetera kwegyendesereza ebi turikugamba n’oku turikubigamba. Kubaasa kutuhwera kumanya oku twine kukoresa gye ekiconco ky’okugamba omu muringo ogu Yehova arikusiima, twine kumanya emigambire ei twine twetantara.

EMIGAMBIRE ETARIKWOMBEKA

9, 10. (a) Abantu baingi baine migambire ki omu nsi obunaku obu? (b) Ahabw’enki nitwetantara kukoresa ebigambo ebirikuhemurana?

9 Hati abantu baingi nibakunda kukoresa ebigambo ebirikwitsa enshoni nari ebitashemeire. Nibateekateeka ngu baine kugamba kubi nari kukoresa ebigambo ebirikuhemurana kworeka ngu eki barikugamba kihikire. Abarikuzaana emizaano y’okushetsya nibakira kuteera obuyaga barikukoresa ebigambo ebirikuhemurana kureetera abantu kusheka. Kwonka entumwa Paulo akagira ati: “Murekye n’ebi byona, okuguubwa kubi, ekiniga, eitima, n’okujumiirana, kandi omu kanwa kaanyu hatarirugamu ebigambo ebirikwitsa enshoni.” (Abakolosai 3:8) Akagaruka yaagira ngu “n’eby’okushetsya ebitahikire” tibishemereire ‘n’okugambwaho’ omu Bakristaayo ab’amazima.​—Abaefeso 5:3, 4.

10 Ebigambo ebirikuhemurana nibigwisa kubi Yehova n’abarikumukunda. Nibiba biri ebitashemeire. Kurugiirira ahari Baibuli, ebigambo by’obuhwanshoni kandi ebitashemeire ni bimwe aha mirimo y’obuzaarwa bw’omubiri. (Abagalatia 5:19-21) Obuhwanshoni nibutwariramu ebicumuro bingi, kandi ekicumuro kimwe nikibaasa kurugwamu ekindi. Omuntu yaaguma naakoresa ebigambo by’obuhwanshoni kandi ebitashemeire, reero akanga kureka omuze ogwo, nikibaasa kworeka ngu tahikire kuguma omu kibiina.​—2 Abakorinso 12:21; Abaefeso 4:19; reeba Ebirikukiraho 23.

11, 12. (a) Okugambuura abandi omu muringo mubi nikimanyisa ki? (b) Ahabw’enki twine kwetantara okubeiherera abandi?

11 Kandi twine kwetantara okugambuura abandi omu muringo mubi. N’ekya butoosha kufayo kumanya ebirikukwata aha bandi n’okugamba amakuru agarikukwata ahari banywani baitu n’abanyabuzaare. Nangwa n’omu kyasha ky’okubanza, Abakristaayo bakaba nibafayo kumanya oku ab’eishe-emwe bagyenzi baabo bari, n’eki baabaire nibabaasa kukora kubahwera. (Abaefeso 6:21, 22; Abakolosai 4:8, 9) Kwonka okugamba aha bandi nikubaasa kurugamu okubagambuura omu muringo mubi. Twagamba ekintu eki tuhuriire, nitubaasa kugamba ebitahikire nari tugambe ebihama by’abandi. Twaba tutegyendesereize, okugambuura abandi nikubaasa kurugamu ebishuba nari okubeiherera. Abafarisaayo bakabeiherera Yesu obu bamugambaho ebi yaabaire atakozire. (Matayo 9:32-34; 12:22-24) Okubeiherera omuntu nikushiisha eiziina rye, nikurugamu entongane n’obusaasi, kandi nikwita emikago.​—Enfumu 26:20.

12 Yehova naayenda ngu tukorese ebigambo byaitu kuhwera abandi n’okubagumya, beitu kutari kureetera banywani baitu kuhinduka abazigu baitu. Yehova naayanga abarikureetaho okwebaganisamu omu “b’eishe-emwe.” (Enfumu 6:16-19) Omubeihi w’okubanza ni Sitaane Omuregi owaabeihereire Ruhanga. (Okushuuruurwa 12:9, 10) Omu nsi obunaku obu, abantu nibakira kugambirana ebishuba. Kwonka eki tikishemereire kubaho omu kibiina Ekikristaayo. (Abagalatia 5:19-21) N’ahabw’ekyo twine kuba abeegyendesereza omu bi turikugamba, kandi butoosha tubanze twateekateeka tutakagambire. Otakagambire ebi ohuriire aha muntu ondiijo, banza oyebuuze oti: ‘Ebi ndikuza kugamba bihikire? N’eby’embabazi? N’eby’omugasho? Nkaayenzire ngu omuntu ou ndikugambaho ahurire ebi ndikumugambaho? Nimbaasa kwehurira nta omuntu ondiijo yaangambaho atyo?’​—Shoma 1 Abatesalonika 4:11.

13, 14. (a) Ebijumo nibikwata bita aha bantu? (b) Omuntu omujumi nari orikuhera abandi naatwaza ata, kandi ahabw’enki Abakristaayo baine kwetantara kuhera abandi?

13 Obumwe nitugamba ebintu bwanyima twefuuza. Kwonka titurikwenda kugira omuze gw’okucwera abandi orubanja nari kubagambaho omu muringo mubi. Ahakuba okujumiirana tikwine mwanya omu Bakristaayo. Paulo akagira ati: “Obushaarizi bwona, n’okuguubwa kubi n’oruyombo n’okujumiirana, hamwe n’eihari ryona biihwe omuriimwe.” (Abaefeso 4:31) Omu nvunuura za Baibuli ezindi ekigambo “okujumiirana” nikivunuurwa “nk’ebigambo bibi,” “orurimi rubi,” nari “emigambire mibi.” Ebijumo nibireetera abantu kuhurira bataine kitiinisa n’okwereeba nk’abataine mugasho. Okukira munonga ebijumo nibikora kubi abaana, n’ahabw’ekyo twine kwegyendesereza kutakoresa ebigambo byaitu kubatuuntuza.​—Abakolosai 3:21.

14 Baibuli neeturabura aha migambire mibi y’omuntu omujumi nari orikuhera abandi. Omuntu nk’ogwo naaguma naahera abandi agyendereire kubareetera obusaasi. Ka nikiba kiri eky’obusaasi omuntu kutwariza atyo omukazi we nari abaana be! Nangwa omuntu yaayanga kurekyera aho kuguma naahera abandi naaba atahikire kuguma omu kibiina. (1 Abakorinso 5:11-13; 6:9, 10) Nk’oku twareeba, twakoresa ebigambo ebirikwitsa enshoni, ebitahikire, nari ebitari by’embabazi, nitwija kushiisha omukago gwaitu na Yehova hamwe n’abandi.

EBIGAMBO EBIRIKWOMBEKA

15. Ni migambire ki erikuhamya emikago?

15 Nitubaasa kukoresa tuta ekiconco ky’okugamba nk’oku Yehova arikwenda? N’obu Baibuli eraabe etarikutugambira byenyini ebi twine kugamba n’ebi tutaine kugamba, neetuhiga kugamba “ebirungi ebirikubaasa [kwombeka] abantu.” (Abaefeso 4:29) Ebigambo ebirikwombeka nibiba bishemeire, biri eby’embabazi, kandi bihikire. Yehova naayenda ngu tukorese ebigambo byaitu kuhiga abandi n’okubahwera. Eki obumwe nikibaasa kutooroba. Nikyetengyesa kutamu amaani maingi kugamba ebirikwombeka okukira okugamba eryo ebirikureetera abandi obusaasi. (Tito 2:8) Ka tureebe emiringo emwe oku turikubaasa kwombeka abandi ahabw’emigambire yaitu.

16, 17. (a) Ahabw’enki twine kusiima abandi? (b) Ni baahi abu turikubaasa kusiima?

16 Yehova na Yesu nibakunda kusiima nari kwebaza abandi. Nitwenda kubatooreza. (Matayo 3:17; 25:19-23; Yohaana 1:47) Kubaasa kusiima omuntu omu muringo oguraamugasire nikitwariramu okubanza kuteekateeka n’okufayo aha muntu ogwo. ‘Ekigambo ekigambirwe omu bunaku bwakyo ka ni kirungi,’ nikwo Enfumu 15:23 harikugira. Nikikugumya omuntu yaakusiima ayihire aha mutima ahabw’okukora n’amaani, nari yaakwebaza ahabw’eki waakora.​—Shoma Matayo 7:12; reeba Ebirikukiraho 27.

17 Waaguma noota omutima aha birungi ebi abandi barikukora, nikikworobera kubasiima oyihire aha mutima. Nk’eky’okureeberaho, obundi omu kibiina nooreeba omuntu naatebeekanisa gye embazo ze, nari naateeraho kugarukamu omu nteerane. Omunyeeto naabaasa kwangira okugyemeserezibwa aha ishomero, ow’emyaka ya bukuru naabaasa kuba atarikwosha kwejumba omu kubuurira. Noobaasa kushanga ngu okubasiima nikyo kyonka ekirikwetengyesa. Kandi ni kikuru munonga omushaija kugambira omukazi we ngu naamukunda, kandi ngu naasiima ebi arikukora. (Enfumu 31:10, 28) Nk’oku ebimera biine kutunga ekyererezi n’amaizi kubaasa kukura gye, n’okusiima nikuhwera abantu kwehurira gye. Kandi eki ni kikuru munonga aha baana. Sherura oburyo bw’okubeebaza ahabw’emitwarize yaabo mirungi n’okuteeraho kwabo. Okubasiima nikubaasa kubaha obumanzi n’okwegiramu obwesigye, kandi kubahige kwongyera kuteeraho munonga kukora ekihikire.

Nitubaasa kuhuumuriza abandi kandi tubagumye ahabw’ebi turikugamba n’oku turikubigamba

18, 19. Ahabw’enki twine kuteeraho kugumya abandi n’okubahuumuriza, kandi nitubaasa kukikora tuta?

18 Twagumya abandi kandi tukabahuumuriza, nituba nitutooreza Yehova. Naafayo munonga aha ‘bacureezi’ n’abarikweteisa baihire aha mutima. (Isaaya 57:15) Yehova naayenda ngu tugumizemu ‘nitugumyana,’ kandi tugambe omu muringo gw’embabazi twaba nituhuumuriza abarikuganya. (1 Abatesalonika 5:11, 14) Twakora eki, Yehova naareeba okuteeraho kwaitu kandi naatusiima.

19 Omu kibiina nihabaasa kuba harimu ohwairemu amaani nari oine amaganya. Noobaasa kugamba ki ekirikubaasa kumuhwera? Noobaasa kutaihaho oburemeezi bwe, kwonka noobaasa kugira eki waakora kworeka ngu noomufaho. N’eky’okureeberaho, noobaasa kugira obwire bw’okubaho nawe. Noobaasa kushoma nawe ekyahandiikirwe ekirikumugaruramu amaani kandi oshabe nawe. (Zaaburi 34:18; Matayo 10:29-31) Hamiza abari omu mbeera nk’egyo ngu ab’eishe-emwe bagyenzi baabo omu kibiina nibabakunda. (1 Abakorinso 12:12-26; Yakobo 5:14, 15) Kandi gamba omu muringo ogurikworeka ngu buzima noomanyisa ebi orikugamba, kandi ngu noobiikiriza.​—Shoma Enfumu 12:25.

20, 21. Niki ekirikureetera abantu kworoberwa kwikiriza obuhabuzi?

20 Kandi nitubaasa kwombeka abandi twabaha obuhabuzi burungi. Twena obu tutahikiriire, obumwe n’obumwe nituba twine kuhaburwa. Enfumu 19:20 nihagira ngu “oikirize okuhaburwa” kandi oikirize n’okuhanwa, “obone kugira obwengye omu biro by’omumaisho.” Abareeberezi tibo bonka abarikubaasa kuhabura abandi nari kubahana. Abazaire baine kuhabura abaana baabo. (Abaefeso 6:4) Banyaanyazi-itwe nibabaasa kuhaburana omu muringo murungi. (Tito 2:3-5) Ahabw’okugira ngu nitukunda ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe, nituba nitwenda kubaha obuhabuzi omu muringo ogutaraabareetere kwehurira kubi. Niki erikubaasa kutuhwera?

21 Obundi noijuka obu omuntu yaakuha obuhabuzi burungi omu muringo ogworobi kubwikiriza. Niki ekyabureeteire kuba burungi? Noobaasa kuba waayetegyereize ngu omuntu ogwo naakufaho. Nari obundi naabaasa kuba yaagambire naiwe omu muringo gw’embabazi na rukundo. (Abakolosai 4:6) Obundi, akakuha obuhabuzi kuruga omu Baibuli. (2 Timoseo 3:16) Yaaba oshoma ekyahandiikirwe nari otakishoma, obuhabuzi bwawe bushemereire kuba nibwegamira ahari Baibuli. Tihaine oshemereire kugyema abandi kwikiriza ebiteekateeko bye nari kushoboorora ebyahandiikirwe omu muringo ogurikushagika emiteekateekyere ye. Waijuka omuringo ogu waahairwemu obuhabuzi burungi, nikibaasa kukuhwera waaba nooha abandi obuhabuzi.

22. Ni muringo ki ogu oshemereire kukoresamu ekiconco kyawe ekyʼokugamba?

22 Okubaasa kwaitu kw’okugamba n’ekiconco kuruga ahari Ruhanga. Rukundo ei twiniire Ruhanga eshemereire kutuhiga kukoresa gye ekiconco ekyo. Ijuka ngu ebigambo byaitu biine amaani g’okushenya nari ag’okwombeka. N’ahabw’ekyo, ka tukore kyona ekirikubaasika tukorese ebigambo byaitu kugaruramu abandi amaani, kandi tubagumye.