Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

ESHUURA 13

Emikoro Yoona Neeshemeza Ruhanga?

Emikoro Yoona Neeshemeza Ruhanga?

‘Mugume nimwetegyereza ebirikusiimwa Mukama.’​—ABAEFESO 5:10.

1. Twine kukora ki kuhamya ngu nituramya Yehova omu muringo ogu arikusiima, kandi ahabw’enki?

YESU akagira ngu Abakristaayo ab’amazima nibaija ‘kuramya Isheboona omu mwoyo n’omu mazima, ahakuba Isheboona naasherura abari nk’abo kumuramya.’ (Yohaana 4:23; 6:44) Buri omwe ahariitwe aine kugumizamu naahamya ‘ebi Mukama waitu arikusiima.’ (Abaefeso 5:10) Eki nikiba kitoorobi butoosha. Sitaane naateeraho kutuhabisa kugira ngu tukore ebintu ebirikugwisa kubi Yehova.​—Okushuuruurwa 12:9.

2. Shoboorora ekyabaire haihi n’Orushozi Sinai.

2 Sitaane naateeraho ata kutuhabisa? Omuringo gumwe n’okutubuzabuza aha bikwatiraine n’okumanya ekihikire n’ekitahikire. Yetegyereze ekyahikire aha ihanga rya Israeli obu baabaire bacumbiikire haihi n’Orushozi Sinai. Musa akaba agiire aha rushozi, kandi abantu bakaba bamutegyereize kugaruka omu nkambi. Abantu bakategyereza baaruha, reero baagambira Arooni kubakorera ruhanga. Akabakorera ekishushani ky’enyena eky’ezaabu. Bwanyima abantu bakakora omukoro. Bakazina barikwetoorora ekishushani ky’enyena kandi barikukiinamira. Bakaba nibaikiriza ngu bainamira enyena, buzima nibaba nibaramya Yehova. Kwonka okugira ngu omukoro ogu bakagweta “obugyenyi bw’ekiro kikuru kya” Yehova tikiragureeteire kuba oguhikire. Yehova akareeba omukoro ogu nk’okuramya ebishushani, kandi baingi aharibo bakafa. (Okuruga 32:1-6, 10, 28) Eki nitukyegyeraho ki? Titwine kwikiriza kuhabisibwa. Titurikwenda kukwata “aha kintu kyona ekitashemeire,” kureka twine kwikiriza Yehova kutwegyesa ekihikire n’ekigwire.​—Isaaya 52:11; Ezekieli 44:23; Abagalatia 5:9.

3, 4. Ahabw’enki ni kikuru kushwijuma obukomooko bw’emikoro mingi erikumanywa munonga?

3 Obu Yesu yaabaire ari omu nsi, akatendeka entumwa ze kuteeraho abandi eky’okureeberaho kirungi eky’okuramya okushemeire. Bwanyima ya Yesu kufa, entumwa bakagumizamu nibeegyesa abeegi abasya emisingye ya Yehova. Kwonka bwanyima y’entumwa kufa, abeegyesa b’ebishuba bakatandika kureeta omu kibiina enyegyesa zigwire, emigyenzo n’emikoro y’ekikaafiire. Nangwa n’emikoro emwe bakahindura amaziina gaayo kugireetera kureebeka nk’ey’Ekikristaayo. (2 Abatesalonika 2:7, 10; 2 Yohaana 6, 7) Emikoro mingi ahari egi neemanywa munonga obunaku obu, kandi neeshagika enyegyesa zigwire, n’ebikorwa bya baadaimoni. *​—Okushuuruurwa 18:2-4, 23.

4 Omu nsi yoona obunaku obu, abantu nibatwara emikoro n’ebiro bikuru nk’eby’omuhendo munonga. Kwonka, waagumizamu nooyega okamanya emiteekateekyere ya Yehova, noobaasa kureeba ngu oine kuhindura emiteekateekyere yaawe aha bikwatiraine n’emikoro emwe. Eki nikibaasa kutooroba, kwonka gira obuhame ngu Yehova naija kukuhwera. Ka tushwijume obukomooko bw’emikoro erikumanywa munonga kubaasa kwetegyereza oku Yehova arikugireeba.

NOIRI EKATANDIKA ETA?

5. Ni buhame ki oburikworeka ngu Yesu tarazairwe omu Kwaikumi-n’abari 25?

5 Omu bicweka bingi eby’ensi, abantu nibakuza Noiri omu Kwaikumi-n’abiri 25, barikuteekateeka ngu nibwo Yesu yaazaarwa. Baibuli terikutugambira eizooba nari okwezi obu Yesu yaazaarwa, kwonka haine eki erikutugambira aha bwire bw’omwaka obu yaazaariirwemu. Luka akahandiika ngu obu Yesu yaazaarwa omuri Betelehemu, ‘abariisa bakaba bari omu ishwa,’ barikureeberera entaama zaabo. (Luka 2:8-11) Omu Kwaikumi-n’abiri, omuri Betelehemu nihaba harimu obufuki bw’amaani, enjura, n’orubaare, n’ahabw’ekyo abariisa b’entaama bakaba batarikubaasa kuza aheeru kuriisa entaama zaabo nyekiro. Eki nitukyegyeraho ki? Obu Yesu yaazaarwa embeera y’obwire eshemereire kuba yaabaire eri nungi, beitu kutari Kwaikumi-n’abari obu Betelehemu erikuba erimu obufuki bw’amaani. Baibuli n’ebyafaayo nibworeka obuhame ngu Yesu akazaarwa aha gati y’Okwamwenda n’Okwaikumi.

6, 7. (a) Ebikorwa ebirikukira kubaho omu bwire bwa Noiri bikatandika bita? (b) Ni nshonga ki eshemereire kutureetera kuha abandi ebiconco?

6 Mbwenu shi Noiri ekatandika eta? Ekakomooka omu mikoro y’ekikaafiire, nk’omukoro gw’Abarooma ogurikwetwa Saturinalia, ogwabaire gutebeekanisibwa ahabwa Saturini, ruhanga w’eby’obuhingi. Ekitabo Encyclopedia Americana nikigira kiti: “Saturinalia, omukoro gw’Abarooma ogwabaire nigukuzibwa aha gati y’Okwaikumi-n’abari, nigwo gwakomookirweho ebikorwa bingi eby’okushemererwa ebirikubaho omuri Noiri. Nk’eky’okureeberaho, omukoro ogu gukarugamu okurya n’okunywa ekirenga, okuhaana ebiconco, n’okuhemba kanduro.” Kandi, n’okukuza okuzaarwa kwa ruhanga w’omushana owa Buperesi orikwetwa Mitira kukaba nikubaho omu Kwaikumi-n’abiri 25.

7 Kwonka, abantu baingi abarikukuza Noiri ebiro ebi tibarikuteekateeka aha bukomooko bwayo obw’ekikaafiire. Nibareeba Noiri nk’obwire bw’okuba n’ab’omu maka gaabo, okurya hamwe, n’okuha abandi ebiconco. Amazima gari ngu nitukunda ab’omu maka gaitu na banywani baitu, kandi Yehova naayenda ngu abaheereza be babagane ebi baine n’abandi. Nk’oku kirikworekwa 2 Abakorinso 9:7, ‘Ruhanga naakunda efura.’ Yehova tarikwenda ngu tuhe abandi aha mikoro y’omutaano yonka. Abajurizi ba Yehova nibakunda kuha abandi ebiconco, kandi nibakira kuba hamwe na banywani baabo n’ab’amaka gaabo obwire bwona, bataine matsiko g’okugarurirwa. Nibaha abandi ahabw’okugira ngu nibabakunda.​—Luka 14:12-14.

Twamanya obukomooko bw’emikoro, nikituhwera kumanya ei turaayetantare

8. Mbwenu shi abarikuraguza enyonyoozi bakareetera Yesu ebiconco obu yaabaire akiri omwereere aherize kuzaarwa? Shoboorora.

8 Abantu baingi nibasherura rwekwatso y’okuha abandi ebiconco omu bunaku bwa Noiri, barikugira ngu abashaija abanyabwengye bakareetera Yesu ebiconco obu yaabaire ari omu kihongore ky’amatungo akiri omwereere. N’amazima ngu haine abashaija abaizire kutaayaayira Yesu kandi bakamureetera ebiconco. Omu bwire obwo, abantu bakaba nibakira kureetera omuntu w’ekitiinisa ebiconco. (1 Abagabe 10:1, 2, 10, 13) Kwonka shi waaba nookimanya ngu Baibuli neegira ngu abashaija abaizire kureeba Yesu bakaba nibaraguza enyonyoozi, barikwejumba omu by’emiguruko, kandi batarikuheereza Yehova? Okwongyera ahari ekyo, tibarataayaayiire Yesu obu yaabaire akiri omwereere omu kihongore. Kureka, obu baataayaaya “omwana” ogwo akaba naatuura omu nju.​—Matayo 2:1, 2, 11.

BAIBULI NEEGAMBA KI AHA KUKUZA EBIRO BY’OKUZAARWA?

9. Ni baahi abarikugambwaho omu Baibuli abaakurize ebiro by’okuzaarwa?

9 Eizooba eri omwana arikuzaarirwaho nirishemeza munonga. (Zaaburi 127:3) Kwonka ekyo tikirikumanyisa ngu twine kukuza ebiro by’okuzaarwa. Teekateeka ahari eki: Baibuli neegamba aha mikoro ebiri yonka ey’okukuza ebiro by’okuzaarwa. Okukuza ebiro by’okuzaarwa okw’okubanza n’okwa Faraho owa Misri, kandi okundi n’okw’Omugabe Heroode Antipa. (Shoma Okutandika 40:20-22; Mako 6:21-29.) Aha bategyeki aba bombi tihaine owaabaire ari omuheereza wa Yehova. Buzima, omu Baibuli tihaine ahu turikubaasa kushoma ngu omuheereza wa Yehova akakuza ebiro by’okuzaarwa.

10. Abakristaayo aba ira bakaba nibatwara bata okukuza ebiro by’okuzaarwa?

10 Ekitabo World Book Encyclopedia, nikigamba aha Bakristaayo aba ira ngu “bakaba nibatwara okukuza okuzaarwa kw’omuntu weena nk’omugyenzo gw’ekikaafiire.” Emigyenzo nk’egyo ekaba neeyegamira aha nyikiriza zigwire. Nk’eky’okureeberaho, Abagriika aba ira bakaba nibaikiriza ngu buri muntu aha kuzaarwa kwe nihaba hariho omwoyo ogurikumurinda. Kandi bakaba nibateekateeka ngu omwoyo ogwo gwine akakwate na ruhanga orikuzaarwa aha izooba eri omuntu ogwo arikuzaarirwaho. Okwongyera aha nyikiriza z’obukaafiire ezi, okukuza ebiro by’okuzaarwa kwine akakwate n’okuraguza enyonyoozi, n’obumanyiso bw’okuzaarwa oburikwizira omu mpapura z’amakuru.

11. Ni bufura bwa muringo ki oburikushemeza Yehova?

11 Abantu baingi nibateekateeka ngu ebiro ebi baazaariirweho n’eby’omutaano, n’ahabw’ekyo aha biro ebyo abandi baine kubakunda kandi bakabasiima. Kwonka nitubaasa kworeka ngu nitukunda abanyabuzaare na banywani baitu omu mwaka gwona, omu mwanya gw’okubakunda eizooba rimwe ryonka. Yehova naayenda ngu tube abanyambabazi, kandi efura obwire bwona. (Shoma Ebyakozirwe 20:35.) Nitumusiima buri izooba ahabw’okutuha ekiconco ky’omuhendo eky’amagara, beitu kutari kumusiima aha biro by’okuzaarwa kwaitu byonka.​—Zaaburi 8:3, 4; 36:9.

Abakristaayo ab’amazima nibaha abandi ahabw’okugira ngu nibabakunda

12. Eizooba eri omuntu arikufeeraho nirikira rita eri arikuzaarirwaho?

12 Omubuurizi 7:1 nihagira hati: “Okugira eiziina rirungi nikikira amajuta g’omugaju ag’obuguzi bwingi, eizooba ery’okufeeraho nirikira ery’okuzaarirwaho.” Eizooba eri omuntu arikufeeraho nirikira rita ery’okuzaarwa kwe? Obu turikuzaarwa, nituba tutaine eki twakozire, yaaba kirungi nari kibi. Kwonka twatandika kuheereza Yehova kandi tukakorera abandi ebirungi, nitumanywa nari nitukora “eiziina rirungi,” kandi Yehova naija kutwijuka n’obu twakufa. (Yobu 14:14, 15) Abaheereza ba Yehova tibarikukuza ebiro byabo eby’okuzaarwa nari okuzaarwa kwa Yesu. Nangwa n’omukoro gwonka ogu Yesu yaaragiire abeegi be kuguma nibakuza, n’ogw’okwijuka okufa kwe.​—Luka 22:17-20; Abaheburaayo 1:3, 4.

OBUKOMOOKO BWA PAASIKA

13, 14. Okukuza Paasika kwine akakwate na ki?

13 Abantu baingi nibateekateeka ngu ahari Paasika nibaba nibaijuka okuzooka kwa Yesu. Kwonka buzima, okukuza Paasika kwine akakwate na ruhanga omukazi ow’okujuguta kw’omushekye n’okutandika kw’ekyanda. Kandi ekitabo Dictionary of Mythology nikishoboorora ngu akaba ari ruhanga w’oruzaaro. Emigyenzo emwe eya Paasika eine akakwate na ruhanga ogu. Ebyafaayo nibyoreka ngu Abakristaayo omu kyasha ky’okubanza bakaba batarikukuza Paasika, kureka ekiro eki kikakomooka omu diini y’ekikaafiire. Kandi “tihaine ahu kirikworekwa omu Ndagaano Ensya ngu Abakristaayo bakaba nibakuza Paasika,” ekitabo Encyclopædia Britannica nikwo kirikugira. N’ahabw’ekyo, nikireebwa butunu ngu Paasika teine kakwate koona n’okuzooka kwa Yesu.

14 Mbwenu shi Yehova ku arikureeba abantu nibajwanzya okuzooka kw’Omwana we n’emigyenzo y’ediini y’ebishuba naashemererwa? Ngaaha buzima. (2 Abakorinso 6:17, 18) Nangwa, Yehova takatugambiraga kukuza okuzooka kwa Yesu.

OKUKUZA KIBANZA KY’OMWAKA

15. Omukoro gw’okukuza kibanza ky’omwaka gukatandika guta?

15 Ebiro ebi barikukurizaho Kibanza ky’Omwaka nibitaana kurugiirira aha ihanga. Okukuza kibanza ti kintu kisya. Ebizoirwe omu itaka nibyoreka ngu omukoro ogu gukaba nigukuzibwa ira omuri Babulooni omu kyasha kya kashatu Yesu atakazairwe. Kurugiirira aha kitabo World Book Encyclopedia, “aha kiro ky’okubanza omu mwaka, omuri Rooma eya ira bakaba nibaha ekitiinisa Jenusi ruhanga w’amarembo n’enyigi, hamwe n’okutandika n’okuhendera. . . . Kibanza ky’Omwaka kikahinduka ekiro kirikwera omu makanisa agarikweyeta Amakristaayo omuri 487 Yesu aherize kufa.” Omu bicweka bingi abantu nibajaguza barikunywa amaarwa maingi aha kiro ekyo. Kwonka, Abarooma 13:13 nihatwehanangiriza hati: “Tugyende tushemeire nk’abarikugyenda nyomushana, tutarikujagarara, tutarikusinda, tutarikushambana, tutarikukora birikwitsa enshoni.”

OMUKORO GW’OKUGAITWA OGURIKUSHEMEZA RUHANGA

16, 17. Abarikutebeekanisa obugyenyi bw’okugaitwa baine kuteekateeka ahari ki?

16 Omukoro gw’okugaitwa nigureeta okushemererwa. Omu mahanga gatari gamwe na gamwe emikoro y’okugaitwa neekorwa omu miringo etarikushushana. Abantu tibarikukira kuteekateeka aha bukomooko bw’emigyenzo y’emikoro erikuba aha kugaitwa, n’ahabw’ekyo nibabaasa kutamanya ngu emigyenzo emwe neeruga omu nyikiriza z’ediini z’ekikaafiire. Kwonka omwojo n’omwishiki Abakristaayo abarikutebeekanisa okugaitwa kwabo, nibaba nibenda kuhamya ngu okugaitwa kwabo nikwija kushemeza Yehova. Baayega ebirikukwata aha bukomooko bw’emigyenzo erikukorwa aha mikoro y’okugaitwa, nibabaasa kucwamu gye.​—Mako 10:6-9.

17 Emigyenzo emwe erikukorwa aha kugaitwa neemanywa nk’erikureetera abaaheza kutaaha omu bushwere ‘emigisha.’ (Isaaya 65:11, kany.) Nk’eky’okureeberaho, omu bicweka ebimwe abantu nibatambikira abagore omuceeri nari ebindi bintu. Nibateekateeka ngu ekikorwa eki nikiija kureetera abagore kugira abaana, okushemererwa, n’obuhangaazi, kandi kibarinde kutahikwaho akabi. Kwonka Abakristaayo nibeetantara emigyenzo yoona aine akakwate n’ediini y’ebishuba.​—Shoma 2 Abakorinso 6:14-18.

18. Ni misingye ki endiijo eya Baibuli erikukwata aha bugyenyi?

18 Ow’eishe-emwe na munyaanyazi-itwe nibaba nibenda ngu okugaitwa kwabo kube okw’ekitiinisa kandi kushemeze buri omwe ou beetsire. Abagyenyi abarikwija aha mukoro gw’okugaitwa okw’Ekikristaayo baaheebwa omugisha gw’okugamba nibaba bataine kugamba ebirikureetera abandi kwehurira kubi, ebirikukwata aha kuteerana, nari ebitarikuhaisa abagore ekitiinisa n’abandi. (Enfumu 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) Omukristaayo yaakora obugyenyi tashemereire kuta omutima aha ‘kwehimbisa’ nari okweyoreka ahabw’ebi aine. (1 Yohaana 2:16) Waaba nootebeekanisa obugyenyi, hamya ngu bwanyima y’obwire noija kubaasa kureeba enyima oshemereirwe, ahabw’omukoro murungi gw’okugaitwa kwawe.​—Reeba Ebirikukiraho 28.

OBUKOMOOKO BW’OKWEREEZA AMAGIRAASI

19, 20. Okwereeza amagiraasi nikukomooka nkahi?

19 Okwereeza amagiraasi nikukira kuba aha bugyenyi bw’okugaitwa n’aha mikoro endiijo. Aha mukoro, omuntu omwe naayendeza bagyenzi be omugisha reero beereeza amagiraasi omu mwanya. Abakristaayo baine kutwara bata omugyenzo ogu?

20 Ekitabo International Hand book on Alcohol and Culture nikigira ngu okwereeza amagiraasi nikubaasa kuba nikukomooka omu mugyenzo gwa ira ogw’ekikaafiire, “ahu eky’okunywa ekirikutwarwa nk’ekirikwera kyabaire nikiheebwa baaruhanga.” Eki kikaba nikikorwa “kwendezana emigisha omu kushaba, barikukoresa ebigambo ‘haangaara!’ nari ‘gira amagara marungi!’” Ira, abantu bakaba nibakira kwereeza ebikopo barikushaba baaruhanga baabo kubaha emigisha. Kwonka okwo tikwo Yehova arikuha atyo abantu emigisha.​—Yohaana 14:6; 16:23.

IMWE ABARIKUKUNDA YEHOVA, MWANGYE EBIBI

21. Ni mikoro ki endiijo ei Abakristaayo baine kwetantara?

21 Waaba noocwamu yaaba oraaze aha mukoro nari kutazayo, teekateeka aha miteekateekyere nari emitwarize ei omukoro ogwo gurikushagika. Nk’eky’okureeberaho, emikoro emwe n’ebiivuro nibiba birimu okuzina omu muringo ogurikuhemurana, okunywa amaarwa ekirenga, n’ebikorwa by’obushambani. Emikoro egyo neebaasa kuba neeshagika ebikorwa by’obutingwa nari okukunda munonga eihanga ryawe. Twayejumba omu mikoro nk’egi, mbwenu shi buzima nituba nitwanga eki Yehova arikwanga?​—Zaaburi 1:1, 2; 97:10; 119:37.

22. Niki ekirikubaasa kuhwera Omukristaayo kucwamu yaaba araaze aha mukoro?

22 Abakristaayo baine kwetantara emikoro etarikuhaisa Ruhanga ekitiinisa. Paulo akahandiika ati: “Ku muraabe nimurya nari nimunywa nari nimukora ekintu kyona, mukore byona okuhimbisisa Ruhanga.” (1 Abakorinso 10:31; reeba Ebirikukiraho 29.) Amazima gari ngu, ti mikoro yoona ngu eine akakwate n’obushambani, ediini y’ebishuba, nari okukunda munonga eihanga. Omukoro gwaba gutarikuhenda emisingye ya Baibuli, nituba twine kwecweramu yaaba nitwija kugwejumbamu. Kandi twine kufayo kumanya oku okucwamu kwaitu kuraakwate aha bandi.

HAISA YEHOVA EKITIINISA OMU BIGAMBO N’OMU BIKORWA

23, 24. Nitubaasa kushoboororera tuta abanyabuzaare baitu abatari Bajurizi ba Yehova ahabw’enki tutarikukuza emikoro emwe?

23 Obundi noobaasa kuba orekyeire aho kwejumba omu mikoro etarikuhaisa Yehova ekitiinisa. Kwonka abamwe omu ka yaawe abatari Bajurizi ba Yehova nibabaasa kuteekateeka ngu eki nikimanyisa ngu torikubakunda nari torikwenda kuba nabo. Nibabaasa kuba nibateekateeka ngu omu biro bikuru nibwo bwire bwonka obw’okuba hamwe. Mbwenu shi noija kukora ki? Hariho emiringo mingi oku orikubaasa kubahamiza ngu noobakunda, kandi ngu n’ab’omugasho ahariiwe. (Enfumu 11:25; Omubuurizi 3:12, 13) Noobaasa kubeeta kwija kuba naiwe omu bwire obundi.

24 Abanyabuzaare baawe baaba nibenda kumanya ahabw’enki otakikuza ebiro bikuru ebimwe, noobaasa kusherura eby’okugarukamu omu bitabo byaitu n’aha jw.org ebiraakuhwere kubashoboororera gye. Toshemereire kureebeka nk’oriyo nooteeraho kusinga empaka nari kubagyema kuteekateeka nk’oku orikuteekateeka. Hwera ab’eka yaawe kureeba ngu okateekateeka aha nshonga nyingi reero waacwamu otyo. Guma oikaikaine, kandi butoosha koresa ‘ebigambo by’embabazi, ebiri nk’ebirimu omwonyo.’​—Abakolosai 4:6.

25, 26. Abazaire nibabaasa kuhwera bata abaana baabo kukunda emitindo ya Yehova?

25 Ni kikuru ngu twena tube nitwetegyereza gye enshonga ahabw’enki tutarikukuza emikoro emwe. (Abaheburaayo 5:14) Ekigyendererwa kyaitu n’okushemeza Yehova. Abazaire mwine kutwara obwire kuhwera abaana baanyu kwetegyereza emitindo ya Baibuli n’okugikunda. Yehova yaaba owaabuzima aharibo, nibaija kwenda kumushemeza.​—Isaaya 48:17, 18; 1 Petero 3:15.

26 Yehova naashemererwa kutureeba nitukora kyona ekirikubaasika kumuramya omu muringo ogushemeire kandi ogw’amazima. (Yohaana 4:23) Kwonka abantu baingi nibateekateeka ngu omuntu tarikubaasa kuba ow’amazima omu nsi egi erimu abantu abatari b’amazima. Mbwenu shi eki kihikire? Eki nituza kukireeba omu shuura erikukurataho.

^ kacw. 3 Noobaasa kutunga ebirikukwata aha mikoro emwe omu Watch Tower Publications Index, Akatabo k’Okucondooza ak’Abajurizi ba Yehova, n’aha jw.org.