Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

ESHUURA 9

Hunga ‘eby’Obushambani’

Hunga ‘eby’Obushambani’

“N’ahabw’ekyo mwite eby’ensi ebiri omu ngingo zaanyu, obushambani, ebihagaro, okurigira okubi, okwetenga okubi, kandi [n’omururu], nikwo kuramya ebishushani.”​—ABAKOLOSAI 3:5.

1, 2. Balamu akateeraho ata kureetera abaheereza ba Yehova kugwa omu kabi?

OMUJUBI w’eby’enyanja naaza omu mwanya ogu arikumanya ngu gurimu ekika ky’eby’enyanja eki arikwenda. Naagira ekintu eki yaata aha irobo, reero aritambika omu maizi. Naagumisiriza ategyereza, reero eky’enyanja ku kirikukwatira aha irobo, naakikurura akitambika aha nkungu.

2 N’abantu nibabaasa kugwa batyo omu mutego. Nk’eky’okureeberaho, obu Abaisraeli baabaire bacuumbikire omu mpita za Moabu, bakaba bari haihi kutaaha omu Nsi Eyaaraganisiibwe. Omugabe wa Moabu akaraganisa kuha Balamu esente nyingi yaaheza kukyeena Abaisraeli. Bwanyima, Balamu akateeraho kushendashenda Abaisraeli kwereetera omukyeeno. Akakoresa obwegyendesereza kutoorana omutego. Akoohereza abakazi barungi ba Moabu omu rusiisira rw’Abaisraeli kushendashenda abashaija.​—Okubara 22:1-7; 31:15, 16; Okushuuruurwa 2:14.

3. Abaisraeli bakagwa bata omu mutego gwa Balamu?

3 Mbwenu shi omutego gwa Balamu gukakora? Eego. Enkumi n’enkumi z’abashaija Abaisraeli ‘bakashambana n’abaishiki b’Abamoabu.’ Kandi bakatandika kuramya baaruhanga b’ebishuba, otwariiremu na Baali owa Peori, ruhanga w’okuteerana. Ekyarugiremu, Abaisraeli 24,000 bakafeera aha mwatano gw’Ensi Eyaaraganisiibwe.​—Okubara 25:1-9.

4. Ahabw’enki enkumi z’Abaisraeli baagwire omu mutego gw’obushambani?

4 Ahabw’enki Abaisraeli baingi munonga baagwire omu mutego gwa Balamu? Bakaba nibateekateeka aha byetengo byabo eby’omubiri, kandi bakeebwa byona ebi Yehova yaabaire abakoreire. Abaisraeli bakaba baine enshonga nyingi ezaakubareeteire kuhamira ahari Yehova. Akaba abacungwire omu bukwatwa omuri Misri, akabariisa bari omu ihamba, kandi akabatwara gye kubahitsya aha mwatano gw’Ensi Eyaaraganisiibwe. (Abaheburaayo 3:12) Kwonka nabwo, bakagwa omu mutego gw’obushambani. Entumwa Paulo akahandiika ati: ‘Kandi tutashambana, nka bamwe omuribo oku baashambaine, hakafa abantu emitwaro ebiri n’enkumi ishatu eizooba rimwe.’​—1 Abakorinso 10:8.

5, 6. Ebyahikire aha Baisraeli omu Mpita za Moabu nitubaasa kubyegyeraho ki?

5 Ensi ensya eri haihi munonga. Naitwe turi nk’Abaisraeli obu baabaire bari aha mwatano gw’Ensi Eyaaraganisiibwe. (1 Abakorinso 10:11) Obunaku obu abantu omu nsi nibakunda ebikwatiraine n’okuteerana kukira Abamoabu aba ira. Emiteekateekyere yaabo aha kuteerana neebaasa n’okukwata aha baheereza ba Yehova. Nangwa omutego ogu Omuregi arikukira kukoresa munonga, n’eby’obushambani.​—Okubara 25:6, 14; 2 Abakorinso 2:11; Yuda 4.

6 Yebuuze oti: Nkaayenzire kutunga okushemererwa kw’akaanya kakye, nari nkaayenzire kutuura omu kushemererwa ebiro byona omu nsi ensya? Buzima, okuteeraho kwaitu kworobera ekiragiro kya Yehova ekirikutuhiga kuhunga ‘eby’obushambani,’ n’eky’oburungi bwaitu.​—1 Abakorinso 6:18.

EBY’OBUSHAMBANI NIKI?

7, 8. Eby’obushambani nibitwariramu ki, kandi ahabw’enki etari nshonga y’okuzaanisa?

7 Abantu baingi obunaku obu nibakora ebihagaro bataine kuhemuka kwona, kandi nibagaya butunu ebiragiro bya Ruhanga ebirikukwata aha kuteerana. Kurugiirira ahari Baibuli, eby’obushambani nibitwariramu okuteerana kw’abantu babiri abatari hamwe omu bushwere oburikwikirizibwa. Nibitwariramu okuteerana kw’abantu abarikushushanisa obuhangwa, n’abantu okuteerana n’enyamaishwa. Ekikorwa ky’okuteerana nikibaasa kutwariramu okuteerana n’omuntu omu muringo ogwa butoosha, okuteerana nawe omu kibunu, okurigatsa ebicweka bye eby’enshoni, nari okubikwatakwata.​—Reeba Ebirikukiraho 23.

8 Ebyahandiikirwe nibyoreka gye ngu omuntu yaagumizamu naayejumba omu bikorwa by’obushambani, tarikubaasa kuguma omu kibiina. (1 Abakorinso 6:9; Okushuuruurwa 22:15) Okwongyera ahari ekyo, omushambani naayemaramu ekitiinisa, kandi n’abandi nibamwihamu obwesigye. Obushambani butoosha niburugamu oburemeezi. Abarikushambana nibakira kugira omutima ogurikweshinja, okutwara enda z’endaaro, endwara, obundi n’okufa. (Shoma Abagalatia 6:7, 8.) Ku ogire ngu omuntu naabanza yaateekateeka aha bibi ebirikuruga omu bushambani, obundi akaabaire atarikuba mushambani. Kwonka obwire obwingi, omuntu ku arikuba naaza kushambana naaba naateekateeka aha kwigutsya ebyetengo bye byonka. Kandi okukira munonga okureeba ebirikwitsa enshoni nirwo rutambwe rw’okubanza orurikureetera abantu kugwa omu bushambani.

EBIRIKWITSA ENSHONI NIRWO RUTAMBWE RW’OKUBANZA

9. Ahabw’enki ebirikwitsa enshoni biri eby’akabi?

9 Ebirikwitsa enshoni bikozirwe kwimutsya ebyetengo by’okwenda kuteerana. Ebiro ebi, ebirikwitsa enshoni nibishangwa buri hamwe, omu magaziini, ebitabo, ebyeshongoro, aha tiivi, n’aha Intaneeti. Baingi nibateekateeka ngu ebirikwitsa enshoni ti by’akabi, kwonka buzima n’eby’akabi munonga. Nibibaasa kureetera omuntu kugira omuze gw’okwenda kuteerana buri kaire, n’endiijo mize mibi. Omuntu yaayejumba omu birikwitsa enshoni, naabaasa kwereetera oburemeezi obundi nk’okwemarisa, emirabanamu omu bushwere, n’okugaitururwa.​—Abarooma 1:24-27; Abaefeso 4:19; reeba Ebirikukiraho 24.

N’eky’obwengye kwegyendesereza omu kukoresa Intaneeti

10. Omusingye oguri omuri Yakobo 1:14, 15, nigubaasa kutuhwera guta kwetantara eby’obushambani?

10 Ni kikuru kumanya oku turikubaasa kwohibwa kwejumba omu by’obushambani. Yetegyereze okurabura okuri omuri Yakobo 1:14, 15: ‘Omuntu weena [naagyezibwa] yaabeihwabeihwa okwetenga kwe. Bwanyima okwetenga okwo kwaheza kutwara enda, nikuzaara ekibi, n’ekibi kyakura, nikizaara okufa.’ N’ahabw’ekyo waagira ebiteekateeko bibi, byeyihemu ahonaaho! Waareeba ebishushani by’abajwaire busha otakigyendereire, hindura amaisho gaawe oreebe aha rubaju. Ihaho kompyuta, nari hindura omukura. Otaikiriza kureeba ekintu kyona ekirikukureetera kugira ebyetengo bibi. Ahakuba ebyetengo bibi nibibaasa kuba eby’amaani munonga kikugumire kubisingura!​—Shoma Matayo 5:29, 30.

11. Yehova naabaasa kutuhwera ata twagira ebiteekateeko bibi?

11 Yehova naatumanya gye kukira oku turikwemanya. Naamanya ngu turi abatahikiriire. Kwonka nabwo naamanya ngu nitubaasa kusingura ebyetengo bibi. Yehova naatugambira ati: “N’ahabw’ekyo mwite eby’ensi ebiri omu ngingo zaanyu, obushambani, ebihagaro, okurigira okubi, okwetenga okubi, kandi [n’omururu], nikwo kuramya ebishushani.” (Abakolosai 3:5) N’obu ekyo kiraabe kitoorobi kukikora, Yehova naatugumisiririza kandi naija kutuhwera. (Zaaburi 68:19) Ow’eishe-emwe omunyeeto akagira omuze gw’okureeba ebirikwitsa enshoni n’okwemarisa. Banywani be aha ishomero bakaba nibagira ngu ebintu ebyo n’ebya butoosha waaba nookura. Kwonka we naagira ati: “Omuze ogu gukashiisha omuntu wangye w’omunda, kandi nkatandika kukunda ebikorwa by’obushambani.” Akeetegyereza ngu aine kutegyeka ebyetengo bye, kandi arikuhwerwa Yehova, akabaasa kucwa omuze ogwo. Waateekateeka aha by’obushambani, ahonaaho shaba Yehova akuhe “amaani agarikukirira kimwe,” kukuhwera kurinda ebiteekateeko byawe kuguma bishemeire.​—2 Abakorinso 4:7; 1 Abakorinso 9:27.

12. Ahabw’enki twine kurinda omutima gwaitu?

12 Sulemaani akahandiika ati: ‘Rinda omutima gwawe okukira ebindi byona ebi orikurinda, ahakuba nigwo gurikurugwamu enshuro z’amagara.’ (Enfumu 4:23) “Omutima” nikimanyisa enyehurira z’omuntu ez’omunda, ezi Yehova arikureeba. Buzima ebi turireeba nibitukwataho munonga. Yobu omushaija omwesigwa akagira ati: “Nkaragaana endagaano n’amaisho gangye. Mbwenu nimbaasa nta kureeba omwishiki, nkamwetenga?” (Yobu 31:1) Nka Yobu, twine kwegyendesereza ebi turikureeba n’ebi turikuteekateekaho. Nk’omuhandiiki wa zaaburi nitushaba tuti: “Ohindure amaisho gangye, garekye kureeba ebitaine mugasho.”​—Zaaburi 119:37.

OKUCWAMU KUBI KWA DINA

13. Ni banywani ba muringo ki abu Dina yaatooraine?

13 Banywani baitu nibabaasa kutureetera kutwaza gye nari kubi. Waatoorana abanywani abarikugyendera aha mitindo ya Ruhanga, nibabaasa kukuhwera kukora nikyo kimwe. (Enfumu 13:20; shoma 1 Abakorinso 15:33.) Ebyahikire ahari Dina nibituhwera kureeba obukuru bw’okutoorana abanywani barungi. Akaba ari omwe ahari bahara ba Yakobo, n’ahabw’ekyo akakurira omu ka eyaabaire neeramya Yehova. Dina akaba atari mushambani, kwonka akanywana abaishiki b’Abanyakanaani abaabaire batarikumanya Yehova. Abanyakanaani bakaba nibamanywa nk’abantu enshambani, kandi emiteekateekyere ei baabaire baine aha kuteerana ekaba neetaana n’ey’abaheereza ba Ruhanga. (Abaleevi 18:6-25) Eizooba rimwe Dina ku yaabaire ari na banywani be, omutsigazi omwe Omukanaani orikwetwa Shekemu, akareeba Dina ari murungi yaamurigira. Shekemu akaba “naasiimwa munonga” omu kika kyabo. Kwonka akaba atarikukunda Yehova.​—Okutandika 34:18, 19.

14. Niki ekyahikire ahari Dina?

14 Shekemu akakora eki yaabaire naareeba nk’ekya butoosha kandi ekitaine nshonga. Ahabw’okugira ngu akarigira Dina, ‘akamutwara, yaamuhamba, kandi yaamushiisha.’ (Shoma Okutandika 34:1-4.) Ekihagaro ekyo kikarugiramu Dina oburemeezi bukurataine n’ab’eka ye boona.​—Okutandika 34:7, 25-31; Abagalatia 6:7, 8.

15, 16. Nitubaasa kuba tuta abanyabwengye?

15 Titwine kukora enshobe niyo emwe nk’ei Dina yaakozire, kubaasa kumanya ngu emitindo ya Yehova n’ey’oburungi bwaitu. ‘Orikugyenda n’abanyabwengye, nawe naahinduka omunyabwengye, kwonka mugyenzi w’abashema’ naija kugwerwa akagwe. (Enfumu 13:20) Gira ekigyendererwa ky’okwetegyereza “buri muhanda gwona omurungi,” obwo noija kwetantara kwereetaho obusaasi n’okubonabona ebitarikwetengyesa.​—Enfumu 2:6-9; Zaaburi 1:1-3.

16 Nituba abanyabwengye twayega Ekigambo kya Ruhanga, tukamushaba tutakacwiremu, kandi tukagyendera aha buhabuzi bw’omwambari omwesigwa kandi ow’obwengye. (Matayo 24:45; Yakobo 1:5) N’amazima, twena twine obweremwa kandi tituhikiriire. (Yeremia 17:9) Kwonka shi noobaasa kutwaza ota omuntu yaakurabura ngu waaba otegyendesereize noija kugwa omu bushambani? Mbwenu shi noija kuguubwa kubi, nari noija kwikiriza okurabura okwo?​—2 Abagabe 22:18, 19.

17. Ha eky’okureeberaho kworeka oku obuhabuzi bw’Omukristaayo mugyenzi waitu burikubaasa kutuhwera.

17 Nk’eky’okureeberaho, teekateeka aha mbeera egi. Ka tugire ngu aha murimo omushaija yaatandika kurigira munyaanyazi-itwe, kandi naamweta ngu bagyende hamwe kweriima. Omushaija ogwo tarikuheereza Yehova, kwonka naareebeka nk’orikutwaza gye kandi oine embabazi. Munyaanyazi-itwe ondiijo amureeba ari nawe reero bwanyima ateeraho kumurabura. Munyaanyazi-itwe ogwo naija kutwaza ata? Naija kuteeraho kwehozaho, nari naija kureeba okurabura okwo nk’obwengye? Munyaanyazi-itwe ogwo naabaasa kuba naakunda Yehova, kandi arikwenda kukora ekihikire. Kwonka shi yaagumizamu naagyenda n’omushaija ogwo, naaba naahunga ‘obushambani,’ nari naaba ‘naayesiga omutima gwe’?​—Enfumu 22:3; 28:26; Matayo 6:13; 26:41.

YEGYERA AHA KY’OKUREEBERAHO KYA YOSEFU

18, 19. Shoboorora oku Yosefu yaahungire kutagwa omu bushambani?

18 Obu Yosefu yaabaire ari omutsigazi, akaba omuhuuku omuri Misri. Muka mukama we akaguma naamushaba kubyama nawe, kwonka Yosefu akaba naamanya ngu okukora ekyo kigwire. Yosefu akaba naakunda Yehova kandi akaba naayenda kumushemeza. N’ahabw’ekyo buri murundi ogu muka Potifaari yaabaire ateeraho kushendashenda Yosefu, akaba ayanga. Ahabw’okugira ngu akaba ari omuhuuku, akaba atarikubaasa kufa agatoroka ahari mukama we. Izooba rimwe muka mukama we ku yaateireho kumugyemesereza kubyama nawe, ‘akahunga, yaashohora aheeru.’​—Shoma Okutandika 39:7-12.

19 Ku ogire ngu Yosefu akaba atwire naateekateeka aha kuteerana nari naayegomba omukazi ogwo, obundi akaba naija kuhendera kubi. Kwonka Yosefu akaba naatwara omukago gwe na Yehova kuba mukuru okukira ekindi kintu kyona. Akagambira omukazi ati: “Mukama wangye . . .  tihariho ki atarandekuriire, kureka iwe wenka, ahabw’okuba ori omukazi we. Mbwenu nimbaasa nta kukora ekibi ekirikwingana kityo, n’okucumura ahari Ruhanga?”​—Okutandika 39:8, 9

20. Nitumanya tuta ngu Yehova akasiima Yosefu?

20 N’obu Yosefu araabe yaabaire ari hare n’owaabo, akaguma ari omwesigwa, kandi Yehova akamuha emigisha. (Okutandika 41:39-49) Yehova akashemererwa ahabw’okureeba Yosefu arikuguma amuhamiireho. (Enfumu 27:11) Nikibaasa kutooroba kwerinda kugwa omu bushambani. Ijuka ebigambo ebi: ‘Imwe abarikukunda [Yehova], mwangye obubi. Naarinda amagara g’abarikwera be, abaiha omu mikono y’ababi.’​—Zaaburi 97:10.

21. Ow’eishe-emwe omwe muto akatooreza ata Yosefu?

21 Buri izooba abaheereza ba Yehova nibooreka obumanzi barikwangira kimwe “ebibi,” bakakunda “ebirungi.” (Amosi 5:15) Yaaba ori mukuru nari muto, noobaasa kuba omwesigwa ahari Yehova. Okwikiriza kw’ow’eishe-emwe omwe muto kukagyezibwa ari aha ishomero. Omwishiki akamugira ngu naija kubyama nawe yaamuhwera omu kigyezo ky’okubara. Ow’eishe-emwe ogu akakora ki? Akatwaza nka Yosefu. Naagira ati: “Ahonaaho nkanga. Ahabw’okuguma mpamiire ahari Yehova, ndinzire ekitiinisa kyangye.” Okushemererwa okw’akaanya bwanya okurikuruga omu bushambani nikukira kureeta obusaasi bwingi n’amaganya. (Abaheburaayo 11:25) Kwonka okworobera Yehova butoosha nikureeta okushemererwa kw’obutwire.​—Enfumu 10:22.

IKIRIZA OBUHWEZI BWA YEHOVA

22, 23. Yehova naabaasa kutuhwera ata n’obu twakuba tukozire ekibi ky’amaani?

22 Sitaane naija kuteeraho kutureetera kugwa omu mutego gw’obushambani, kandi omutego ogu tigworobi kusingura ahabwaitu. Obumwe n’obumwe twena nitubaasa kugira ebyetengo bibi. (Abarooma 7:21-25) Eki Yehova naakyetegyereza kandi naamanya ngu “turi omucuucu.” (Zaaburi 103:14) Kwonka shi Omukristaayo ku yaakukora ekibi ky’amaani ekiine akakwate n’eby’obushambani? Naaba ataine matsiko? Ngaaha. Yaayeteisiza kimwe, Yehova naamuhwera. Yehova ‘naarahuka kusaasira.’​—Zaaburi 86:5; Yakobo 5:16; shoma Enfumu 28:13.

23 Kandi Yehova atuhaire “ebiconco” omu bantu, nibo abareeberezi abarikutukunda kandi abarikutufaho. (Abaefeso 4:8, 12; Yakobo 5:14, 15) Atuhaire abareeberezi kutuhwera kugaruka kugira omukago murungi nawe.​—Enfumu 15:32.

KORESA ‘OBWENGYE’

24, 25. “Obwengye” nibubaasa kutuhwera buta kwetantara eby’obushambani?

24 Kubaasa kucwamu gye, twine kwetegyereza oku ebiragiro bya Yehova birikutugasira. Titurikwenda kutwaza nk’omutsigazi orikugambwaho omu Enfumu 7:6-23. Akaba ataine “bwengye,” n’ahabw’ekyo akagwa omu mutego gw’obushambani. Okugira obwengye nikikira aha kurahuka kwetegyereza ekintu. Twaba twine obwengye, nitwija kuteeraho kumanya emiteekateekyere ya Ruhanga reero tugigyendereho. Ijuka ebigambo ebirikugira ngu ‘orikugira obwengye, naaba naakunda amagara ge, orikurinda okwetegyereza’ naija kusingura.​—Enfumu 19:8.

25 Noohamiza kimwe ngu emitindo ya Ruhanga ehikire? Noikiriza otaine kubangaanisa ngu waagigyenderaho noija kushemererwa? (Zaaburi 19:7-10; Isaaya 48:17, 18) Ku oraabe oinemu okubangaanisa kwona, ijuka ebintu byona ebirungi ebi Yehova akukoreire. Roza, oreebe Yehova ku ari murungi. (Zaaburi 34:8) Waaguma nookora otyo, noija kwongyera kukunda Ruhanga. Kunda ebi arikukunda, kandi oyangye ebi arikwanga. Omu biteekateeko byawe ijuzamu ebintu ebirungi, ebihikire, ebishemeire, ebirikusiimwa, n’ebirikushemeza. (Abafilipi 4:8, 9) Nitubaasa kuba nka Yosefu, owaagasiirwe omu bwengye bwa Yehova.​—Isaaya 64:8.

26. Ni nshonga ki ezi turikuza kushwijuma?

26 Yaaba ori omu bushwere nari otaburimu, Yehova naayenda ngu obe gye kandi oshemererwe. Eshuura ibiri ezirikukurataho zirimu obuhabuzi oburikubaasa kutuhwera kusingura omu bushwere.