Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

EKICWEKA 6

Ruhanga Nasiima Ediini Zoona?

Ruhanga Nasiima Ediini Zoona?

1. Okurugirira aha Kigambo kya Ruhanga, nidiini ki ibiri eziriho?

 “MUTAAHIRE omu irembo erifunzire,” Yesu akagamba, “ahakuba eirembo eririkutaasya omu kucwekyerera rigarami, n’omuhanda gwaryo guba muhango, kandi n’abagutooramu baba baingi; kwonka eirembo eririkutaasya omu magara rufunzire, n’akahanda kaaryo kagumire, n’abakazoora baba bakye.” (Matayo 7:13, 14) Okurugirira aha Kigambo kya Ruhanga, hariho ediini z’emiringo ebiri yonka: emwe y’amazima endiijo y’ebishuba; emwe ehikire, emwe egwiire; emwe netutwaara omumagara endiijo netutwaara omu kuhwerekyerera.

2. Ebyahandiikirwe nibitworeka bita ngu ediini zoona tizirikushemeza Ruhanga?

2 Abantu abamwe nibateekateeka ngu ediini zoona nizishemeza Ruhanga. Emishororongo ya Baibuli eri ahaifo neyoreka ngu tikihikire:

  •   “Abaisrael baagaruka baakora ebirikwangwa Yehova, baaheereza Baabaali n’Ashitoroosi, na baruhanga ba Siria na Sidoni, na Moabu n’Abaamoni n’Abafilistia, baimuura Yehova, tibaamuheereza. Yehova yagirira Israeli ekiniga kingi.” (Abaramuzi 10:6, 7) Twaaba nituramya ebishushani ninga baruhanga abandi atari Ruhanga ow’amazima Yehova tarikuza kutusiima.

  •   “Ab’eihanga eri nibampaisa ekitinisa eminwa yaabo, kwonka emitima yaabo endi hare. Bandamiza busha, ahakuba enyegyesa ey’ebi beegyesa okuba obuhamizo bw’ediini N’ebiragiro by’abantu.” (Mako 7:6, 7) Abantu abarikugira ngu nibaramya Ruhanga kubaraabe nibegyesa eby’omumutwe gwaabo bitari by’omu Baibuli nibaramiza busha. Ruhanga tarikubyikiriza.

  •   “Ruhanga n’Omwoyo; kandi abamuramya bashemereire kumuramiza omu mwoyo n’omu mazima.” (Yohaana 4:24) Okuramya kwaitu kushemereire kuba nikwikirizana n’Ekigambo kya Ruhanga.

Ebijuma by’Ediini y’Ebishuba

3. Nimuringo ki ogumwe ogurikutaanisa ediini ey’amazima n’ey’ebishuba?

3 Nitubaasa kumanya tuta ngu ediini n’esiimwa Ruhanga ninga ngaaha? Yesu akagira ati: “Omuti gwona omurungi gwana ebyana birungi, kandi omuti omubi gwana ebyana bibi . . . N’ahabw’ekyo, muryabamanyira aha byana byabo.” Eki nikimanyisa ngu ediini yaba n’ekomoka ahari Ruhanga, neija kwana ebyana birungi, baitu yaaba n’ekomoka ahari Sitaani neyana ebyana bibi.​—Matayo 7:15-20.

4. Abaramya Yehova nibooreka muringo ki omurungi?

4 Ediini ey’amazima ne yegyesa abantu kugira okukundana ahagati yaabo kandi n’okukwooreka abandi. Eki nikibaho ahabw’okuba Yehova we wenka ni Ruhanga wa rukundo. Yesu akagira ati: “Ku muriguma nimukundana, nibwo abantu boona baribamanya ku muri abeegi bangye.” Amadiini nigapimwa gata aha rugyero oru?​—Yohaana 13:35; Luka 10:27; 1 Yohaana 4:8.

5. Ekitabo kimwe nikishoborora ki aha birikukwata aha buhuuku bw’abairaguju?

5 Twaara eky’okureeberaho ky’obuhuuku omu Afrika. Ekitabo ekirikweetwa The New Encyclopædia Britannica nikigira kiti: “Haihi Abafrika18,000,000 bakatwaarwa Abasiramu okuraba omwirungu Sahara n’enyaanja Indian Ocean bagirabamu okuruga omu mwaka 650 okuhisya 1905. Ahagati y’ekyaasha kya 15 Abajungu nabo bakatandika okushuubura abahuuku barikuraba aha myegyeengo y’enyanja ahari Burengyerwa-izooba ya Afrika nambwenu okuza kuhisya 1867 Abairaguju 7,000,000 ninga 10,000,000 nibo babaire batwirwe amaato nk’abahuuku kuza omu Nsi Ensya (America).”

6. Ediini ekakora eta omubwiire bw’okushuubura abahuuku?

6 Ediini ekagweera rubaju ki omu bwiire bw’akatabanguko omu Afrika obu abashaija, abakazi n’abaana batsikurwa kuruga omumaju n’amaka gaabo, bakabohwa omunjegyere, bakahandiikwaho amaziina n’ebyoma birikwosya, bakagurwa kandi baguzibwa nk’ente? Bethwell Ogot nahandiika omu mahurire ga Nairobi agarikweetwa Daily Nation omuri Kenya: “Abakristaayo n’Abasiramu nibaikiriza ngu abantu boona bashemereire kuba beteraine hamwe baitu boona bakaba bari ensibuko y’okushorora omurangi. . . . Tushemereire kukimanya ngu omushango ogu boona Abasiramu n’Abakristaayo nigubasinga, okuruga Burengyerwa-izooba okuhistya ahagati ya burugwa-izooba n’okushweeka ahamaisho byoona ebya reetereire abantu okubonabona okutaine bugarukiro omu Afrika.”

Ediini n’Orugamba

7. Ab’ebembezi b’ediini bakozire ki omungamba?

7 Ediini z’ebishuba zorekire ebyana byaazo ebijunzire. Eky’okureeberaho, Baibuli n’obu eraabe negira ngu “kunda matahi wawe,” abakuru b’ediini omunsi yoona boorekire okw’ezirika omu kwenegyeza engamba.​—Matayo 22:39.

Eddiini y’ebishuba atahatahire omu ngamba n’omu kushuubura abahuuku

8. (a) Ab’ebembezi b’ediini benegize bata okwiita abantu omu butabanguko bw’Afrika? (b) Omubuurizi omwe akagamba ki ekirikukwata aha bebembezi b’ediini omurugamba rwa Nigeria?

8 Nikimanywa kurungi ngu omuri 1994, ababikira n’abasaserodoti bakakora omurimo muhango omukwiita abantu omuri Rwanda. Ediini niyo ebaire nekirayo omu kwebembera obutabanguko bw’omu Afrika obundi. Eky’okureeberaho, omu rugamba rwa Nigeria abanyadiini embaju zombi bakahaga abantu okurwana. Orugamba kurwagumizemu, omubuurizi omwe akagira ngu abebembezi b’ediini “omurimo gubaheirwe Ruhanga bagutiire aharubaju.” Akeyongyera kugira ngu: “Itwe abarikweyeta abaheereza ba Ruhanga tuhindukire abaheereza ba Sitaani.”

9. Baibuli n’egamba ki aha baheereza ba Sitaani?

9 Baibuli n’egamba ekintu nikyo kimwe: “Sitaani ayehindura nka maraika w’omushana. N’ahabw’ekyo ti ky’okutangaaza abaheereza be kwehindura nk’abaheereza b’okuhikiirira.” (2 Abakorinso 11:14, 15) Nk’oku abantu ababi barikwehindura abarungi, Sitaani nabeihabeiha abantu arikukozesa abahereza be abari kwehindura kuba abahikiirire kwonka ebikorwa byaabo nibibi kandi ebyana byaabo bijunzire.

10. Nimuringo ki ab’ebembezi b’ediini behakaine Ruhanga?

10 Omunsi yoona abebembezi b’ediini nibabuurira aha rukundo, obusingye, hamwe n’oburungi, kwonka nibooreka rwango, engamba n’obutatiina Ruhanga. Baibuli n’ebashobororaho kurungi. Negira eti: “Beegamba ku barikumanya Ruhanga, kwonka omu micwe yaabo bamwehakana.”​—Tito 1:16.

Mururugyemu “Babulooni Orurembo Orukuru”

11. Baibuli n’eshoborora eta aha diini ey’amazima?

11 Nitubaasa kureeba eki Yehova arikuteekateeka aha diini ey’ebishuba twashoma ekitabo kya Baibuli eky’Okushuuruurwa. Omwo, ediini y’ebishuba negambwaho nk’ekyokureeberaho ky’omukazi, “Babulooni Orurembo Orukuru.” (Okushuuruurwa 17:5) Yetegyereze Ruhanga oku ari kumugambaho:

  •   “Maraaya omukuru . . . owashambaine n’abagabe b’ensi.” (Okushuuruurwa 17:1, 2) Omumwanya gw’okuba omwesigwa ahari Ruhanga, ediini y’ebishuba eyetahizetahize omu by’obutegyeki emirundi mingi eri kugambira za gavumenti eky’okukora.

  •   “N’eshagama ya barangi n’abarikwera n’eya boona abaitsirwe omu nsi ekashangwa omuri orwo rurembo.” (Okushuuruurwa 18:24) Ediini ey’ebishuba ebonabonaise kandi yaita abaheereza ba Ruhanga abesigwa kandi niyo yayebembeire okwiita kw’obukaikuru bw’abantu omungamba.

  •   “Nk’oku rwayehimbiise, rukarengyesereza omu kwegira gye.” (Okushuuruurwa 18:7) Ediini y’ebishuba eine eby’obugaiga bingi ebi abakuru baayo barikukozesa kweyoreka.

  •   “Oburogo bwawe bukagobeza omahanga goona.” (Okushuuruurwa 18:23) Omukushomesa ekishuba ngu omwoyo tigurikufa, ediini y’ebishuba eigwire ho orwigi rw’oburogo n’obucecezi kandi rwayenegyeza okutiina abafiire n’okuramya batatenkuriitwe.

12. Baibuli n’ehabura eta aha diini y’ebishuba?

12 Omukurangirira okuhabura abantu kwetantara ediini y’ebishuba, Baibuli negira eti: “Mururugyemu, imwe bantu bangye mwe, mutakaakwatanisa narwo omu bibi byarwo, mukaheebwa ekifubiro ky’ebirikwija kurubonabonesa.”​—Okushuuruurwa 18:4, 5.

13. N’enki ekirikuza kuba aha diini y’ebishuba hamwe naabo abarikugigyenderaho?

13 Omubiro bya haihi, Babulooni Orurembo Orukuru, ediini y’ebishuba ey’ensi yoona, neija kuhwerekyerezibwa kimwe. Baibuli negira eti: “Ebinonaboneso ebyo biryarugwaho omu izooba rimwe, rufu n’amaganya n’enjara, rwokibwe n’omuriro; ahabw’okuba Yehova Ruhanga orikurucwera orubanja n’aw’amaani.” (Okushuuruurwa 18:8) Okwetantara okubonabona kwe tushemereire kwecwaho ebintu byoona ebirikubaasa kutugaita n’ediini y’ebishuba, tutagira ekitwakoragana nayo omu bikorwa, emigyenzo n’enyikiriza ezitarikushemeza Ruhanga. Ekigambo eki n’eky’okurahukira. Amagara gaitu gari omurugyendo!​—2 Abakorinso 6:14-18.