Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Yetebeekanisize Amaremesa

Yetebeekanisize Amaremesa

Yetebeekanisize Amaremesa

“Nkacwamu kucwa okureetsa ahabw’amagara g’omwana waitu owaabaire azairwe. Nkahanika akapande omu nju yaitu ngu ‘Tihariho Kureetsa.’ Bwanyima y’eshaaha emwe yonka, okwoya okureetsa kukanyizira nk’eihunga naacumika tsigara.”​—Yoshimitsu, kuruga Japan.

NK’OKU eky’okureeberaho kya Yoshimitsu kirikworeka, okucwa okureetsa kwine amaremesa gaakwo. Kandi, okucondooza nikworeka ngu haihi ebicweka 90 ahari igana nibagwa bagaruka aha muze gwabo. N’ahabw’ekyo, waaba oriyo nooteeraho kucwa okureetsa, noobaasa kusingura waayetebeekanisiza amaremesa. Ni maremesa ki agarikukira kubaho?

Okwoya etaabe: Oku nikukira kuba okw’amaani omu biro bishatu reero kutuuba bwanyima ya saabiiti ibiri. Omu bwire obwo “ekyetengo ky’okureetsa nikiija nk’ebingonzi, tikirikugumizamu omurundi gumwe,” owaacwire okureetsa nikwo arikugira. Kwonka na bwanyima y’emyaka, noobaasa kwoya okureetsa kitaraariire. Eki kyabaho, otarahukiiriza kugira eki waakora. Tegyereza kumara edakiika nka itaano nari n’okurengamu, ekyetengo ekyo nikiija kubura.

Obundi obumanyiso bw’okucwa okureetsa: Omu kubanza, abantu nibagumirwa okuguma nibareeba nari kuta omutima aha kintu, kandi nibakira n’okugomoka juba. Nibabaasa kugira obuhurizi, okweyagura, okutuutuka, n’okukorora. Kandi n’embeera zaabo nizihinduka babura kugumisiriza, barahuka n’okugira ekiniga, nangwa n’amaganya. Kwonka obumanyiso obwingi nibutuuba omu saabiiti ina kuhika ahari mukaaga.

Omu bwire bugumire obu, hariho ebimwe ebi orikubaasa kukora kukuhwera. Nk’eky’okureeberaho:

● Byama obwire burikumara.

● Nywa amaizi maingi nari eshande. Rya eby’okurya birungi.

● Yejumbe omu kumanyiiza omubiri gwawe okuringaniire.

● Teera ekiruhuuko, kandi oteere akashushani orikwijuza omwoya murungi omu bihaha byawe.

Ebirikwimutsya ekyetengo: Ebi n’ebikorwa nari enyehurira ezirikwimutsya ekyetengo ky’okwenda kureetsa. Nk’eky’okureeberaho, obundi obaire nookira kureetsa orikunywa amaarwa. Kyaba nikwo kiri, waaba noocwa okureetsa, oteehitsya munonga amaarwa. Bwanyima y’obwire, noija kubaasa kweshemeza n’amaarwa omu muringo murungi.

Ekyo kigambirwe, noobaasa kuguma oine ebiteekateeko by’okureetsa na bwanyima y’obwire buraingwa omubiri gwawe guhwairemu obwanga bw’etaabe. Torben owaaba yaagambirweho naagira ati: “Bwanyima y’emyaka ikumi na mwenda ncwaire okureetsa, niinyohibwa kureetsa omu bwire bw’okunywa kaawa.” Kwonka, ekiteekateeko ky’okwenda kureetsa waaba nookora ebintu ebimwe, nikituuba bwanyima y’obwire kandi kihwa amaani.

Embeera neetaana aha bikwatiraine n’amaarwa. Buzima, waaba oriyo noocwa okureetsa, nikibaasa kukwetengyesa kureka amaarwa n’okwetantara emyanya ahu barikugaguriza, ahakuba abantu baingi nibakira kugaruka ahari tsigara baaba nibanywa amaarwa. Ahabw’enki kiri kityo?

● Nangwa n’amaarwa makye nigaimutsya okwoya okurikureetwa obwanga bw’etaabe.

● Okunywa amaarwa ori n’abandi bantu kwine akakwate kahango n’okureetsa.

● Amaarwa nigaremesa omuntu kuteekateeka gye n’okutagira nshoni. Baibuli neegamba butunu eti: ‘Amaarwa gaita omutima.’—Hosea 4:11.

Bataahi baawe: Yegyendesereze abu orikuba ori nabo. Nk’eky’okureeberaho, yetantare kuba n’abantu abarikureetsa nari abarikukuhiga kureetsa. Kandi yetantare abantu abarikugaya okuteeraho kwawe kucwa okureetsa, obundi barikukurahura.

Enyehurira: Okucondooza kumwe nikworeka ngu bibiri bya kashatu eby’abantu abarikugwa bakagaruka bakareetsa nibaba baine amaganya nari ekiniga batakareetsize. Ku oraabe oine enyehurira erikukureetera kwenda kureetsa, giteganise obundi orikunywa amaizi, orikugira eki waafutana, nari orikugyendagyenda. Teeraho kuteekateeka aha bintu birungi, obundi orikushaba Ruhanga nari orikushoma omu Baibuli.—Zaaburi 19:14.

Okwehorereza Oku Oine Kwetantara

Ninza kunyururamu omusa gumwe.

Amazima: Omusa gumwe nigubaasa kuhaazya ebicweka 50 ahari igana eby’ekyetengo ky’obwanga omu bwongo bw’omuntu kumara eshaaha ishatu. Ekirikurugamu n’okugarukira kimwe aha kureetsa.

Okureetsa nikumpwera kusingura amaganya.

Amazima: Okucondooza nikworeka ngu obwanga nibwongyera aha rurengo rw’amaganya. Oburuhuuko obu orikutunga nibubaasa kuba nibureetwa okwemaraho ekyetengo ky’okureetsa kumara akaanya kakye.

Ndeetsize munonga tinkibaasa kukucwa.

Amazima: Okwehwa amatsiko nikumaramu okumariirira. Baibuli neegira eti: ‘Waatamwa omu bwire bw’oburemeezi amaani gaawe nigaija kuba makye.’ (Enfumu 24:10) N’ahabw’ekyo yetantare emiteekateekyere y’okwehwa amatsiko. Omuntu weena orikwenda kucwa okureetsa, kandi orikugyendera aha misingye nk’erikugambwa omu magaziini egi, naabaasa kusingura.

Obumanyiso bw’okucwa okureetsa n’obw’amaani ahariinye.

Amazima: Buzima, obumanyiso bw’okucwa okureetsa n’obw’amaani, kwonka nibwija buhwa amaani omu saabiiti nkye. N’ahabw’ekyo hamira aha nshonga! Waagira ekyetengo ky’okureetsa bwanyima y’ameezi nari emyaka, nakyo nikiija kurugaho nikihingura, obundi omu dakiika nkye, waaba otacumikire tsigara.

Nyine akahugye omu mutwe.

Amazima: Waaba nooraguriza endwara y’omutwe, nk’okurengwa amaganya, nari obwongo obutatebeekaine gye, sherura obuhwezi bw’omushaho kukuhwera kucwa okureetsa. Naabaasa kuba ayeteekateekire kukuhwera, obundi arikuhindura obujanjabi bwawe kuhikaana n’embeera yaawe y’okucwa okureetsa nari kuhindura emibazi ei orikukoresa.

Naagaruka enyima nkareetsa, biri nimba naaremwa.

Amazima: Waaremesibwa okareetsa omurundi gumwe nk’oku baingi barikukora baaba nibacwa okureetsa, tikirikumanyisa ngu nooba otaine matsiko. Kureka gumizamu noorwana. Okugaruka enyima okareetsa omurundi gumwe tikirikumanyisa ngu waaremwa. Waagumizamu nooreetsa nibwo orikuba waaremwa. N’ahabw’ekyo gumizamu nooteeraho. Empereruka noija kusingura!

Teekateeka ahari Romualdo, owaareetsize kumara emyaka 26, kandi owaacwire okureetsa emyaka erengire 30 enyima. Naahandiika ati: “Tindikwijuka emirundi ei naagwire ndikugaruka nkareetsa. Buri murundi nkaba nyehurira kubi, ndikwereeba nk’otakiine kihwera. Kwonka, ku naamaririire kugira omukago murungi na Yehova Ruhanga ndikumushaba emirundi mingi kumpwera, nkarugaho naacwera kimwe okureetsa.”

Omu kicweka ekirikuhererukayo omu bicweka ebi ebikurataine, nituza kureeba obuhabuzi obundi oburikubaasa kukuhwera kushemererwa ahabw’okucwa okureetsa.

[Akabokusi/​Ekishushani]

AKABI OMU MIRINGO YOONA

Etaabe neebaasa kukoresibwa omu miringo mingi. Ebirikuruga omu taabe ebimwe nibiguzibwa omu maduuka g’eby’okurya n’ag’emibazi. Kwonka, “emiringo yoona ey’etaabe n’ey’akabi,” nikwo ekitongore ky’eby’amagara omu nsi yoona kirikugira. Endwara zoona ezirikureetwa etaabe nizibaasa kwita, nk’ekookoro, n’endwara z’omutima. Abakazi b’enda abarikureetsa nibabaasa kurwaza abaana baabo abari omunda. Etaabe neekira kukoresibwa eta?

Ebishogoto: Ezi ni tsigara nkye ezi barikuzinga n’engaro ezirikukira kukoresibwa omu mahanga g’Asia. Ebishogoto nibireeta obwanga bwingi n’omwoya mubi kukira ahari tsigara eza butoosha.

Tsigara y’ebikambi: Ezi nizikorwa omu taabe erikuba ezingirwe gye ehami omu ibabi ry’etaabe nari omu rupapura orukozirwe omu taabe. Etaabe egi etarimu butwa bwingi waagigyeragyeranisa na tsigara ez’obutwa, neebaasisa obwanga kutaaha omu muntu kurabira omu kanwa nangwa n’obu yaakuba etatairweho muriro.

Tsigara ejwangizemu etaabe na cloves: Egi neekira kuba erimu etaabe ebicweka 60 ahari igana n’ebicweka 40 ahari igana ebya cloves. Tsigara egi erimu obwanga bwingi n’omwoya mubi kukira tsigara eza butoosha.

Enyungu: Okureetsa enyungu tikurikuhita okureetsa tsigara, ahakuba emiringo yombi ey’okureetsa neebaasa kurwaza ekookoro n’endwara ezindi.

Okukoresa etaabe otarikugireetsa: Eki nikitwariramu okufutana etaabe, okuginuukiriza omu nyindo, n’emiringo endiijo. Obwanga nibuza omu shagama burikurabira omu kanwa. Okukoresa etaabe otarikugireetsa n’okw’akabi nk’enkoresa y’etaabe endiijo yoona.

Enyungu z’okureetsa ezirimu amaizi (bongs, hookahs, narghiles, shisha): Omu miringo egi, omwika gw’etaabe niguraba omu maizi omuntu atakagunyurwire kuraba omu kanwa. Kwonka, omuringo ogu nigubaasa kutatuubya omuhendo gw’obutwa, otwariiremu oburikurwaza ekookoro, oburikuza omu bihaha.

[Akabokusi/​Ekishushani]

OKUHWERA ONDIIJO KUCWA OKUREETSA

Ba endeebera birungi. Okusiima omuntu n’okumwebaza nikikira okuguma noomutongyeza kandi n’omutonganisa. “Ningira ngu ebigambo noobaasa kugyezaho ogundi” biine amaani maingi kukira “oremirwe ogundi!”

Ba omusaasizi. Kora ekirikubaasika kwehuzya ekiniga nari okushoberwa kw’ogwo orikuteeraho kucwa okureetsa. Koresa ebigambo by’embabazi nka, “niimanya ngu eki kigumire, kwonka ninkwesiimisa kureeba ngu oriyo noosingura.” Otarigira eizooba na rimwe ngu, “nkaba niinkukunda munonga obu waabaire nooreetsa!”

Ba omunywani owaabuzima. Baibuli neegira eti: “Munywani w’omuntu amukunda ebiro byona, kandi ow’eishe-emwe azaarirwa okuhwera abantu omu bihikiirizi.” (Enfumu 17:17) Eego, teeraho kuba omugumisiriza kandi owa rukundo “ebiro byona” ahari ogwo orikuteeraho kucwa okureetsa, yaaba ni shaaha ki nari mbeera ki.