Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

EKICWEKA EKY’OKWEGA 16

Hurikiza Ab’eishe-emwe, Obamanye, Obagirire n’Esaasi

Hurikiza Ab’eishe-emwe, Obamanye, Obagirire n’Esaasi

“Mutaricwa emanja nimwiha aha mireebekyere y’omuntu, mugume mucwe emanja z’oburyo.”​—YOH. 7:24.

EKYESHONGORO 101 Okuheereza Hamwe Tukwataniise

EBIRAAGAMBWEHO *

1. Baibuli neeyoreka mazima ki agarikukwata ahari Yehova?

OKAAYENZIRE ngu abantu bakushoroore ahabw’erangi y’omubiri gwawe, oku orikushusha aha maisho, obukye bwawe nari obuhango bwawe? Tihaine orikwenda ngu bamutwarize batyo. Ka nikigaruramu amaani kumanya ngu Yehova tarikutucwera orubanja arikwihirira aha ki abantu barikureeba! Nk’eky’okureeberaho, Samueli ku yaareebire batabani ba Yese, tarabaasize kureeba eki Yehova yaabaire naareeba. Yehova akaba agambiire Samueli ngu omwe ahari batabani ba Yese naija kuba omugabe wa Israeli. Kwonka shi oha aharibo? Samueli ku yaareebire mutabani wa Yese omukuru orikwetwa Eliabu, akagira ngu buzimazima ou Yehova “arikwenda kushukaho amajuta niwe ogu ari omu maisho ge.” Eliabu akaba naareebeka nk’omugabe. Kwonka Yehova akagira Samueli ati: “Otareeba oku arikushusha nari ekyemerero kye, ahakuba ogwo tiwe ndikwenda.” Nitwega ki? Baibuli neegumizamu eti: ‘Abantu nibareeba emireebekyere y’aha ruguru, kwonka [Yehova] naareeba omutima.’​—1 Sam. 16:1, 6, 7.

2. Nk’oku Yohaana 7:24 harikworeka, ahabw’enki tutashemereire kugira emiteekateekyere aha muntu kurugiirira aha mireebekyere ye? Ha eky’okureeberaho.

2 Ahabw’okugira ngu tituhikiriire, twena twine omuze gw’okugira emiteekateekyere aha bantu turikwihirira aha mireebekyere yaabo. (Shoma Yohaana 7:24.) Kwonka twareeba omuntu nituba nitumumanyaho kakye munonga. Nk’eky’okureeberaho, nangwa n’omushaho murungi kandi omuhangu tarikubaasa kumanya bingi aha murwaire arikumureeba bureeba. Naaba aine kuhurikiza gye ebirikukwata aha murwaire, enyehurira ze, nari obumanyiso bw’endwara ei aine. Naabaasa n’okushaba omurwaire kuteeza ekishushani kubaasa kureeba omunda y’omubiri gwe. Kitari ekyo, omushaho ogwo naabaasa kuha omurwaire obujanjabi bugwire. Nikyo kimwe, titurikubaasa kwetegyereza gye ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe kurugiirira aha mireebekyere yaabo. Twine kureeba ekirikukira aha mireebekyere yaabo, twine kwetegyereza eki bari kyenyini. Amazima gari ngu, titurikubaasa kushoma ekiri omu mitima y’abantu, n’ahabw’ekyo titurikubaasa kwetegyereza abandi nk’oku Yehova arikubeetegyereza. Kwonka nitubaasa kuteeraho kutooreza Yehova. Tuta?

3. Eby’okureeberaho by’omu Baibuli ebiri omu kicweka eki nibiza kutuhwera bita kutooreza Yehova?

3 Yehova naatwariza ata abarikumuramya? Naabahurikiza. Naateekateeka aha ku baakuziibwe n’embeera zaabo. Kandi naabagirira embabazi. Twaba nitushwijuma oku Yehova yaafiireyo ahari Yona, Eliya, Hagari, na Looti, ka tureebe oku turikubaasa kumutooreza omu ku turikutwariza ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe.

HURIKIZA GYE

4. Ahabw’enki turikubaasa kugira emiteekateekyere egwire ahari Yona?

4 Kurugiirira aha mireebere yaitu etahikiriire, nitubaasa kucwera Yona orubanja ngu akaba ari kateesigwa, kandi omugomi. Akatunga ekiragiro kuruga ahari Yehova eky’okutwara Nineeve obutumwa bw’okucwa orubanja. Kwonka omu mwanya gwa Yona kworoba, akatemba emeeri yaaza omu mwanya ogundi, ‘yaahunga’ Yehova. (Yon. 1:1-3) Kuri waabaire ori iwe okaba noija kugaruka kuha Yona omugisha ogundi kuhikiiriza obuheereza bwe? Obundi ngaaha. Kwonka we Yehova akareeba ngu aine kuha Yona omugisha ogundi.​—Yon. 3:1, 2.

5. Ebiri omuri Yona 2:1, 2, 9 nibikwegyesa ki ahari Yona?

5 Yona akooreka kyenyini eki ari kurabira omu kushaba. (Shoma Yona 2:1, 2, 9.) Kumwe aha kushaba kwa Yona oku, hatariho kubangaanisa nikutuhwera kwetegyereza ngu akaba atari muntu ekinyabwoba owaabaire naahunga aha buheereza bwe. Ebigambo ebi yaakoreise nibyoreka ngu akaba ari omucureezi, arikusiima, kandi amaririire kworobera Yehova. Tikirikutangaaza kureeba ngu Yehova akeehuzya obweremwa bwa Yona, yaagarukamu okushaba kwe, kandi yaagumizamu naamukoresa nka nabi!

Twabanza kumanya amazima, nitubaasa kwongyera kuba abanyambabazi (Reeba akacweka 6) *

6. Ahabw’enki okuhurikiza gye kirikubaasa kurugamu ebirungi?

6 Kubaasa kuhurikiza gye abandi, twine kuba turi abacureezi kandi turikugumisiriza. Kandi eki nikirugamu ebirungi ahabw’enshonga nk’ishatu. Ey’okubanza, eki nikibaasa kutuhwera kutarahuka kucwera abantu orubanja. Eya kabiri, nitubaasa kwetegyereza enyehurira n’ebigyendererwa by’ab’eishe-emwe bagyenzi baitu, kandi eki nikibaasa kutuhwera kwongyera kuba abanyambabazi. Eya kashatu, twareka ow’eishe-emwe akagamba, naabaasa kugira eki yaayemanyaho. Obumwe omuntu naaba atarikumanya gye enyehurira ze, kuhitsya yaazigambaho. (Enf. 20:5) Omureeberezi omwe omuri Asia, naagira ati: “Ninyijuka obu naakora enshobe nkagamba ntakahurikiize amazima. Nkagambira munyaanyazi-itwe ngu aine kwongyera kuboneza eby’okugarukamu bye omu nteerane. Bwanyima, nketegyereza ngu akaba atarikumanya kushoma gye, kandi ngu kikaba nikimwetengyesa okuteeraho munonga kubaasa kuha eky’okugarukamu.” Ka ni kikuru ngu buri mureeberezi abanze ‘ahurire’ amazima atakahaire muntu weena obuhabuzi!​—Enf. 18:13.

7. Nooyegyera ki aha muringo ogu Yehova yaatwariizemu Eliya?

7 Ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe abamwe nikibagumira kugamba aha nyehurira zaabo ahabw’oku baakuziibwe, enganda zaabo, nari emitwarize yaabo. Nitubaasa kuboorobeza tuta kwigura emitima yaabo? Ijuka oku Yehova yaatwariize Eliya obu yaabaire naahunga Yezebeeli. Kikatwara ebiro bingi Eliya yaabona kugambira Ishe ow’omu iguru oku arikwehurira. Yehova akahurikiza gye. Akagaruramu Eliya amaani, kandi yaamuha n’omurimo mukuru gw’okukora. (1 Bag. 19:1-18) Nikibaasa kutwara obwire ab’eishe-emwe kubaasa kutwesiga kuhika aha kutugambira ebirikubakwataho, kwonka baaheza kutugambira nibwo turikumanya enyehurira zaabo zenyini. Twatooreza Yehova turikuba abagumisiriza, nibabaasa kuhitsya obunaku batwesigye. Reero baaba beeteekateekire kugamba enyehurira zaabo, nituba twine kubahurikiza gye.

TEERAHO KUMANYA GYE AB’EISHE-EMWE NA BANYAANYAZI-ITWE

8. Kurugiirira aha Okutandika 16:7-13, Yehova akahwera ata Hagari?

8 Hagari omuzaanakazi wa Sarai, akatwaza omu muringo gw’obushema bwanyima y’okuba muka Abramu. Hagari akagira enda yaatandika kugaya Sarai, owaabaire ataine abaana abe. Embeera ekaba mbi munonga Sarai yaacwamu kubinga Hagari. (Kut. 16:4-6) Kurugiirira aha mireebere yaitu etahikiriire, nitubaasa kugira ngu Hagari akaba ari omukazi mubi owaatungire ekimushemereire. Kwonka Yehova tikwo yaabaire naareeba atyo Hagari. Akoohereza maraika kuhwera Hagari. Maraika ku yaaboine Hagari, akamuhwera kuhindura emiteekateekyere ye, kandi akamuha omugisha. Hagari akeetegyereza ngu Yehova akaba ariyo naamureeba, kandi akaba naamanya embeera ye. Akashemererwa munonga yaayeta Yehova ‘Ruhanga orikureeba, otuura naandeeba.’​—Shoma Okutandika 16:7-13.

9. Ruhanga akeetegyereza ki kurugiirira aha ku yaatwariize Hagari?

9 Yehova akareeba ki omuri Hagari? Akaba naamanya obukomooko bwe na buri kimwe eki yaabaire naarabamu. (Enf. 15:3) Hagari akaba ari Omunyamisri owaabaire naatuura omu ka y’Omuheburaayo. Mbwenu shi obumwe akaba naayereeba nk’omushuhuuki? Tugire ngu akaba ainiire eka ye orushusho n’eihanga rye? Tiwe yaabaire ari muka Abramu wenka. Kumara obwire, abaheereza ba Ruhanga abeesigwa bakaba nibagira abakazi abarengire ahari omwe. Kwonka ekyo tikyo kyabaire kiri ekigyendererwa kya Yehova omu kubanza. (Mat. 19:4-6) Niyo nshonga ahabw’enki entebeekanisa egi yaabaire neereetaho eihari n’enziika. N’obu Yehova araabe atarayehugize ekikorwa kya Hagari eky’okugaya Sarai, nitubaasa kuhamya ngu akeetegyereza obukomooko bwa Hagari n’embeera ye.

Teeraho kumanya gye ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe (Reeba akacweka 10-12) *

10. Nitubaasa kumanya gye tuta ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe?

10 Nitubaasa kutooreza Yehova turikuteeraho kwetegyereza ab’eishe-emwe bagyenzi baitu. Teeraho kumanya gye ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe. Gaaniira nabo enteerane zitakahikire na bwanyima yaazo, buurira nabo, kandi kyaba nikibaasika, beete kubaha eky’okurya. Waakora otyo, noobaasa kwetegyereza ngu munyaanyazi-itwe orikureebeka nk’otarikukunda bantu, aine enshoni, ow’eishe-emwe ou orikuteekateeka ngu naakunda eby’obugaiga n’efura, nari ab’eka emwe abarikukira kwija omu nteerane kikyererezi, nibahiiganisibwa. (Yob. 6:29) Amazima gari ngu, titushemereire kuba abantu ‘abarikwetaasya omu bitari byabo.’ (1 Tim. 5:13) Kwonka, nikiba kiri kirungi kumanya ebirikukwata aha b’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe, n’embeera zaabo ezirikubareetera kutwaza nk’oku barikutwaza.

11. Ahabw’enki ni kikuru abareeberezi kumanya gye entaama za Yehova?

11 Okukira munonga abareeberezi, baine kumanya embeera ezi ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe barikurabamu. Teekateeka aha ky’okureeberaho ky’ow’eishe-emwe orikwetwa Artur owaabaire naataayaayira ebibiina. Artur n’omureeberezi ondiijo bakataayaayira munyaanyazi-itwe owaabaire naareebeka nk’oine enshoni kandi atarikwehitsya bantu. Artur naagira ati: “Tukeetegyereza ngu akaba afeereirwe iba bwanyima y’obwire bukye baherize kutaaha kumwe omu bushwere. Oyihireho oburemeezi obwo, akakuza bahara be babiri barikukunda Yehova. Hati amaisho ge gakaba gatarikuhweza gye, kandi akaba aine oburemeezi bw’amaganya. N’obu kiraabe kiri kityo, akaguma aine okwikiriza kuhami kandi arikukunda Yehova. Tukeetegyereza ngu tukaba twine bingi by’okwegyera ahari munyaanyazi-itwe ogu.” (Fil. 2:3) Omureeberezi orikutaayaayira ebibiina ogu akaba naatooreza Yehova. Kandi Yehova naamanya entaama ze, n’obusaasi obu zirikuba ziine. (Kur. 3:7) Abareeberezi abarikumanya gye entaama za Yehova, nibaba nibabaasa kuzihwera.

12. Yip Yee akagasirwa ata bwanyima y’okwetegyereza munyaanyazi-itwe omwe omu kibiina?

12 Waaheza kwetegyereza obukomooko bw’Omukristaayo mugyenzi waawe ou otarikukunda entwaza ye, obundi noija kumugirira embabazi. Teekateeka aha ky’okureeberaho eki. Yip Yee, orikutuura omuri Asia naagira ati: “Munyaanyazi-itwe omwe omu kibiina eki ndimu akaba naagambira ahaiguru. Nkaba ninteekateeka ngu taine micwe mirungi. Kwonka ku naakozire nawe omu kubuurira, nketegyereza ngu enyima akaba naahwera abazaire be kuguza eby’enyanja omu katare. Akaba aine kugamba munonga arikweta abaguzi.” Yip Yee naayongyeraho ati: “Nketegyereza ngu kubaasa kumanya gye ab’eishe-emwe bagyenzi bangye, nyine kumanya embeera zaabo.” Oine kutamu amaani kubaasa kumanya gye ab’eishe-emwe. Kwonka, waakuratira obuhabuzi bwa Baibuli oburikugira ngu oine ‘kushashaanura’ omutima gwawe, noija kutooreza Yehova orikukunda abantu b’emiringo yoona.​—1 Tim. 2:3, 4; 2 Kor. 6:11-13.

BAGIRIRE ESAASI

13. Nk’oku kiri omu Okutandika 19:15, 16, baamaraika bakakora ki Looti ku yaagumire naayeziringa, kandi n’ahabw’enki?

13 Hariho obu Looti yaayeziringa kworobera obuhabuzi bwa Yehova omu bwire bugumire. Baamaraika babiri bakataayaayira Looti kandi baamugambira kushohoza ab’eka ye kuruga omuri Sodoma. Ahabw’enki? Bakamugira ngu bakaba nibaza kucwekyereza orurembo orwo. (Kut. 19:12, 13) Omu kasheeshe k’eizooba rindi, Looti n’ab’eka ye bakaba bakiri omu ka yaabo. Baamaraika bakagaruka baarabura Looti. Kwonka akaguma naayeziringa. Nitubaasa kucwera Looti orubanja nk’omuntu owaabaire atarikufayo, kandi omugomi. Kwonka Yehova taramwehugize akamurugaho. Ahabw’okugira ngu Yehova akamusaasibwa, baamaraika bakakwata emikono y’ab’eka ya Looti baabashohoza aheeru y’orurembo.​—Shoma Okutandika 19:15, 16.

14. Niki ekishemereire kuba kyareeteire Yehova kusaasibwa Looti?

14 Yehova naabaasa kuba yaasaasiibwe Looti ahabw’enshonga nyingi. Looti naabaasa kuba yaabaire naayeziringa kuruga omu rurembo shana obundi ahabw’okutiina abantu b’aheeru y’orurembo. Hakaba hariho obundi buremeezi. Looti obundi akaba naamanya abagabe babiri abaagwire omu biina bya koroto, omu ruhanga orwabaire ruri haihi. (Kut. 14:8-12) Obu Looti yaabaire aine omukazi n’abaana, naabaasa kuba yaabaire naayerarikirira ahabw’eka ye. Kandi Looti akaba ari omugaiga, ashemereire kuba yaabaire aine enju nungi omuri Sodoma. (Kut. 13:5, 6) Amazima gari ngu, aha nshonga ezi tihariho n’emwe eyaabaire eshemereire kureetera Looti kwanga kworobera Yehova ahonaaho. Kwonka Yehova tarataire omutima aha nshobe za Looti kureka akamureeba ‘nk’omushaija ohikiriire.’​—2 Pet. 2:7, 8.

Twahurikiza gye abandi, nitubaasa kumanya oku turaabagirire embabazi (Reeba akacweka 15-16) *

15. Omu mwanya gw’okucwera omuntu orubanja turikwihirira aha bikorwa bye, nituba twine kukora ki?

15 Omu mwanya gw’okucwera omuntu rubanja ahabw’ebikorwa bye, teeraho kwetegyereza enyehurira ze. Veronica, munyaanyazi-itwe omuri Europe, akateeraho kukora ekyo. Naagira ati: “Munyaanyazi-itwe akaba naareebeka nk’otarikwehurira gye. Akaba naaguma naayetaanisa aha bandi. Obumwe nkaba ntiina kumuhika kugaaniira nawe. Kwonka nkaba ninteekateeka nti: ‘Ku ogire ngu ndi omu mbeera nk’eye, nkabaire ninyetenga omunywani.’ N’ahabw’ekyo nkacwamu kumubuuza oku yaabaire naayehurira. Kandi akatandika kwigura omutima gwe! Hati ninyetegyereza bingi ebirikumukwataho.”

16. Ahabw’enki twine kushaba kubaasa kwega kugirira abandi embabazi?

16 Yehova niwe wenka orikutwetegyereza gye. (Enf. 15:11) N’ahabw’ekyo mushabe kukuhwera kureeba omu bandi ebi we arikubareebamu kubaasa kwetegyereza oku oraabasaasibwe. Okushaba kukahwera munyaanyazi-itwe orikwetwa Anzhela kwongyera kugirira abandi embabazi. Munyaanyazi-itwe omwe omu kibiina kyabo akaba agumire kukoragana nawe. Anzhela naagira ati: “Kikaba nikiija kworoba kugwa omu mutego gw’okumucwera orubanja kandi nkamwesaasira. Kwonka nkashaba Yehova kumpwera kwetegyereza munyaanyazi-itwe ogwo.” Mbwenu shi Yehova akagarukamu okushaba kwa Anzhela? Naagumizamu ati: “Tukagyenda hamwe omu kubuurira reero bwanyima y’okubuurira twagaaniira kumara eshaaha nyingi. Nkafayo naamuhurikiza. Hati niimukunda munonga, kandi mmaririire kumuhwera.”

17. Tushemereire kumariirira kukora ki?

17 Toine kutooranamu ab’eishe-emwe bakye okaba nibo waagirira embabazi. Boona nibahikwaho embeera zigumire nka Yona, Eliya, Hagari, na Looti. Kwonka emirundi emingi, nibeereetera oburemeezi. Okuba ab’amazima, naitwe haine obu turikwereetera oburemeezi. N’ahabw’ekyo, n’eky’oburyo Yehova kutushaba kugirirana embabazi. (1 Pet. 3:8) Twayorobera Yehova, nitwongyera aha bumwe bw’eka yaitu ey’eby’omwoyo omu nsi yoona. N’ahabw’ekyo twaba nitukoragana n’abandi, ka tumariirire kubahurikiza, kumanya ebirikubakwataho, n’okubagirira embabazi.

EKYESHONGORO 87 Mwije! Muruhuurwe

^ kacw. 5 Ahabw’okugira ngu turi abatahikiriire twine omuze gw’okurahuka kuteebereza aha bantu n’ebigyendererwa byabo. Kwonka we Yehova, ‘naareeba omutima.’ (1 Sam. 16:7) Ekicweka eki nikiza kworeka oku yaahweraire Yona, Eliya, Hagari, na Looti omu muringo gwa rukundo. Kandi nikiza kutuhwera kutooreza Yehova omu muringo ogu turikutwarizamu ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe.

^ kacw. 52 ENSHOBOORORA Y’EBISHUSHANI: Ow’eishe-emwe mukuru tiyashemererwa ahabw’okugira ngu ow’eishe-emwe muto yaija kikyererezi omu ruteerane, kwonka bwanyima yaamanya ngu yaakyerererwa ahabw’emotoka ye kutunga butandu.

^ kacw. 54 ENSHOBOORORA Y’EBISHUSHANI: N’obu orikwebembera guruupu omu kubanza araabe yaaba naateekateeka ngu munyaanyazi-itwe naayetanisa aha bandi, bwanyima yaayetegyereza ngu aine enshoni, kandi naatiina kuba n’abantu abu atarikumanya gye.

^ kacw. 56 ENSHOBOORORA Y’EBISHUSHANI: Munyaanyazi-itwe ku yaateeraho kumanya mugyenzi we, yaayetegyereza ngu tarikwehuzya bantu nk’oku yaabanza kuteekateeka obu baareebana aha Kyombeko ky’Obukama.