Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

EKICWEKA EKY’OKWEGA 19

Rukundo n’Oburingaaniza Haagira Owaatorobozibwa

Rukundo n’Oburingaaniza Haagira Owaatorobozibwa

“Tori Ruhanga orikushemerererwa obubi; ekibi tikiriguma h’ori.”​—ZAB. 5:4.

EKYESHONGORO 142 Okuhamira aha Matsiko Gaitu

EBIRAAGAMBWEHO *

1-3. (a) Kurugiirira ahari Zaaburi 5:4-6, Yehova naatwara ata obubi? (b) Ahabw’enki kihikire kugira ngu okutoroboza abaana nikuhakanisa “ekiragiro kya Kristo”?

YEHOVA RUHANGA naayanga obubi obw’emiringo yoona. (Shoma Zaaburi 5:4-6.) Naayangira kimwe okutoroboza abaana, naakureeba nk’ekicumuro ky’obwinazi! Ahabw’okugira ngu nitutooreza Yehova, itwe Abajurizi ba Yehova nitureeba okutoroboza abaana nk’ekirikunugwa, kandi titurikushwekyerera ekibi ky’okutoroboza abaana omu kibiina Ekikristaayo.​—Rom. 12:9; Heb. 12:15, 16.

2 Buri kikorwa ky’okutoroboza abaana buzima nikihakanisa “ekiragiro kya Kristo”! (Gal. 6:2) Ahabw’enki nitugira tutyo? Nk’oku twegire omu kicweka ekihwaire, byona ebi Yesu yaayegyeise kurabira omu bigambo n’ebikorwa, nikyo ekiragiro kya Kristo, nikyegamira ahari rukundo kandi n’eky’oburingaaniza. Ahabw’okugira ngu Abakristaayo ab’amazima niboorobera ekiragiro eki, nibahwera abaana baabo kuhurira baine oburinzi, kandi barikukundwa. Kwonka okutoroboza n’ekikorwa ky’okweyendeza, ti ky’oburingaaniza, nikireetera omwana kuhurira ataine burinzi, kandi atarikukundwa.

3 Eky’obusaasi, okutoroboza abaana n’ekihagaro ekijanjaire munonga omu nsi, kandi ekihagaro eki kihikire n’omu Bakristaayo ab’amazima. Ahabw’enki? Ahakuba “abantu babi, abarikwegira oku batari,” bakanyire, kandi abamwe nibabaasa n’okutaaha omu kibiina. (2 Tim. 3:13) Kandi abamwe omu kibiina abaine oburyarya, basingwirwe ebyetengo by’omubiri baatoroboza abaana. Ka tushwijume ahabw’enki okutoroboza abaana kiri ekikorwa ky’obwinazi. Kandi nituza n’okureeba eki abareeberezi barikukora haagira owaatoroboza omwana omu kibiina, n’oku abazaire barikubaasa kurinda abaana baabo. *

EKICUMURO KY’AMAANI

4-5. Ahabw’enki okutoroboza omwana kiri ekicumuro ky’amaani aha waatorobozibwa?

4 Okutoroboza abaana nikikwata aha nyehurira z’abantu kumara obwire buraingwa. Nikikwata ahari abo abarikutorobozibwa, abanyabuzaare baabo, n’ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe. Okutoroboza omwana n’ekicumuro ky’amaani munonga.

5 N’ekicumuro aha muntu owaatorobozibwa. * Ekicumuro eki nikireetera abandi obusaasi n’okubonabona. Nk’oku turikuza kureeba omu kicweka ekirikukurataho, orikutoroboza omwana naamureetera obusaasi omu miringo mingi. Naareetera omwana kutamwesiga, n’okuhurira ataine burinzi. Abaana baine kurindwa kutahikwaho ekikorwa kibi eki, kandi abarikutorobozibwa baine kuhwerwa kandi bakahuumurizibwa.​—1 Tes. 5:14.

6-7. Ahabw’enki okutoroboza omwana n’ekicumuro aha kibiina n’ab’obushoboorozi?

6 N’ekicumuro aha kibiina. Omwe aha b’omu kibiina yaatoroboza omwana naajumisa eiziina ry’ekibiina kyona. (Mat. 5:16; 1 Pet. 2:12) Ka nikiba kitari ky’oburingaaniza aha bukaikuru bw’Abakristaayo abeesigwa abarikuteeraho “kurwanira munonga okwikiriza”! (Yud. 3) Titurikushwekyerera abantu abarikukora ebikorwa bibi abarikwanga kweteisa, kandi abarikushiisha eiziina rirungi ry’ekibiina.

7 N’ekicumuro aha b’obushoboorozi. Abakristaayo baine kworobera “abakama abarikutegyeka.” (Rom. 13:1) Nitworeka ngu nituboorobera turikuha ekitiinisa ebiragiro by’eihanga. Omwe omu kibiina yaakora ekihagaro, nk’okutoroboza omwana, naaba yaacumura aha b’obushoboorozi. (Gyeragyeranisa Ebyakozirwe 25:8.) N’obu abareeberezi baraabe bataine bushoboorozi bw’okufubira abarikuhenda ebiragiro by’eihanga, tibarikushwekyerera otoroboize omwana kutafubirwa ahabw’ekibi kye. (Rom. 13:4) Omusiisi aine kushaaruura ebi yaabibire.​—Gal. 6:7.

8. Yehova naatwara ata ebicumuro ebirikukorwa aha baheereza be?

8 Okukira byona, n’ekicumuro ahari Ruhanga. (Zab. 51:4) Omuntu yaacumura ahari mugyenzi we, naaba yaacumura ahari Yehova. Yetegyereze kimwe aha Biragiro ebi Ruhanga yaahaire Abaisraeli. Ekiragiro kikaba nikigira ngu omuntu yaiba nari akaryangatanisa mutaahi we naaba “yaacumura ahari” Yehova. (Lev. 6:2-4) N’ahabw’ekyo, omwe aha b’omu kibiina yaatoroboza omwana, akareetera omwana kuhurira ataine burinzi, naaba yaacumura ahari Ruhanga. Orikutoroboza omwana naajumisa eiziina rya Yehova. Ahabw’enshonga egyo, okutoroboza omwana n’ekicumuro ky’amaani eki Ruhanga arikunuga.

9. Ni buhabuzi ki oburikwegamira aha Byahandiikirwe obu ekibiina kya Yehova kitwire nikituha kumara obwire buraingwa, kandi n’ahabw’enki?

9 Kumara emyaka mingi ekibiina kya Yehova kitwire nikituha obuhabuzi kuruga omu Byahandiikirwe oburikukwata aha kutoroboza abaana. Nk’eky’okureeberaho, ebicweka ebirikwizira omu Omunaara gw’Omurinzi na Awake! bitwire nibishoboorora oku abatoroboziibwe barikubaasa kusingura enyehurira mbi, oku abandi barikubaasa kubahwera kandi bakabagumya, n’oku abazaire barikubaasa kurinda abaana baabo. Abareeberezi bahairwe obuhabuzi obundi kuruga omu Byahandiikirwe nari batendikirwe, kubaasa kumanya eki baine kukora omuntu yaatoroboza omwana. Ekibiina kya Yehova nikugumizamu kuhindahindura omu miringo ei ebibiina biine kukwatamu ekicumuro ky’okutoroboza. Ahabw’enki? Kubaasa kuhamya ngu omuringo ogu barikushoboororamu enshonga egyo niguhikaana n’ekiragiro kya Kristo.

OKUSHOBOORORA ENSHONGA EZIRIKUKWATA AHA BIBI BY’AMAANI

10-12. (a) Abareeberezi nibaguma nibaijuka ki, baaba nibashoboorora enshonga ezirikukwata aha bicumuro by’amaani, kandi nibaba baine bigyendererwa ki? (b) Kurugiirira ahari Yakobo 5:14, 15, abareeberezi nibateeraho kukora ki?

10 Abareeberezi baaba nibashoboorora enshonga ezirikukwata aha bibi by’amaani, nibaguma nibaijuka ngu ekiragiro kya Kristo nikibeetengyesa kutwariza ab’omu kibiina omu muringo gwa rukundo, oguhikire, kandi ogw’oburingaaniza omu maisho ga Ruhanga. N’ahabw’ekyo nibateekateeka n’obwegyendesereza aha nshonga nyingi, baamanyisibwa ngu haine okozire ekibi ky’amaani. Abareeberezi okukira munonga nibarinda eiziina rya Ruhanga kuguma riri eririkwera. (Lev. 22:31, 32; Mat. 6:9) Kandi nibafayo munonga n’aha mbeera y’ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe ey’eby’omwoyo, kandi nibaba nibenda kuhwera buri omwe ocumwirweho.

11 Ekindi, okozire ekibi yaaba ari omwe aha b’omu kibiina, abareeberezi nibateeraho kumuhwera kugaruka kugira omukago murungi na Yehova. (Shoma Yakobo 5:14, 15.) Omukristaayo orikusingurwa ebyetengo bibi akakora ekibi ky’amaani naaba arwaire omu by’omwoyo. Eki nikimanyisa ngu naaba atakiine omukago murungi na Yehova. * Ekirikumanyisa ngu, abareeberezi nibaba bari nk’abashaho omu by’omwoyo. Nibateeraho ‘kukiza ogwo orwaire [okozire ekibi].’ Obuhabuzi bwabo kuruga omu Byahandiikirwe nibubaasa kumuhwera kugaruka kugira omukago murungi na Ruhanga, kwonka eki nikibaasika yaayeteisa ayihire aha mutima.​—Byak. 3:19; 2 Kor. 2:5-10.

12 Buzima, abareeberezi baine obujunaanizibwa bw’amaani munonga. Nibafayo munonga aha ntaama za Ruhanga ezi abakwatsize kureeberera. (1 Pet. 5:1-3) Nibaba nibenda ngu ab’eishe-emwe bagyenzi baabo beehurire baine oburinzi omu kibiina. Ahabw’enshonga egyo, nibagira eki baakora ahonaaho baamanyisibwa ngu haine okozire ekibi ky’amaani, otwariiremu okutoroboza omwana. Yetegyereze ebibuuzo ebiri aha kutandika kw’akacweka ka  13,  15, na  17.

13-14. Mbwenu shi abareeberezi niboorobera ekiragiro ky’okutabaaza omu b’obushoboorozi kyaba nikiteekateekwa ngu haine otoroboize omwana? Shoboorora.

 13 Mbwenu shi abareeberezi niboorobera ekiragiro ky’eihanga eky’okutabaaza, baamanyisibwa ngu haine otoroboize omwana? Eego. Omu ihanga haaba harimu ekiragiro nk’ekyo, abareeberezi nibateeraho kukyorobera barikugambira ab’obushoboorozi. (Rom. 13:1) Ebiragiro nk’ebyo tibirikuhakanisa emisingye ya Ruhanga. (Byak. 5:28, 29) N’ahabw’ekyo abareeberezi baamanya ngu nihabaasa kuba hariho omwana otoroboziibwe ahonaaho nibateerera ofiisi y’eitaagi esimu kumanya oku bashemereire kumanyisa ab’obushoboorozi.

14 Abareeberezi nibahamiza abatoroboziibwe n’abazaire baabo n’abandi abarikumanya enshonga egyo ngu baine obugabe bw’okutabaaza omu b’obushoboorozi. Kwonka shi otabariziibwe ku yaakuba ari omwe aha b’omu kibiina kandi enshonga ekamanywa omu kicweka kyanyu? Mbwenu shi Omukristaayo otabaarize aine kuteekateeka ngu ajumiise eiziina rya Ruhanga? Ngaaha. Otoroboize niwe arikuba ajumiise eiziina rya Ruhanga.

15-16. (a) Kurugiirira ahari 1 Timoseo 5:19, ahabw’enki haine kubaho abajurizi babiri hatakatairweho akakiiko k’orubanja? (b) Abareeberezi nibakora ki baamanya ngu omwe aha b’omu kibiina naabaasa kuba atoroboize omwana?

 15 Ahabw’enki hashemereire kubaha hariho abajurizi babiri, abareeberezi batakataireho akakiiko k’orubanja kugaaniira n’ogwo orikuteekateekwaho ngu atoroboize? N’ahabw’okugira ngu n’omusingye mukuru gwa Baibuli ogw’oburingaaniza. Omuntu yaaba tiwe ayegambiire ngu akozire ekibi, nikiba nikyetengyesa abajurizi babiri kumwomesereza ngu akikozire, abareeberezi batakataireho akakiiko k’orubanja kugaaniira nawe. (Bir. 19:15; Mat. 18:16; shoma 1 Timoseo 5:19.) Mbwenu shi eki nikimanyisa ngu hashemereire kuba hariho abajurizi babiri kubaasa kutabaaza omu b’obushoboorozi ngu hariho otoroboize omwana? Ngaaha. Abareeberezi nari abandi kubaasa kumanyisa abu kirikukwataho aha bikwatiraine n’orubanja rw’okutoroboza, tikirikwetengyesa ngu habe hariho abajurizi babiri.

16 Abareeberezi ku barikumanya ngu omu kibiina haine orikuteekateekwaho ngu atoroboize omwana, nibateeraho kworobera ekiragiro kya gavumenti ekirikukwata aha kutabaaza, reero bwanyima nibacondooza kureeba yaaba nikyetengyesa kutaho akakiiko k’orubanja kugaaniira n’omuntu ogwo. Omuntu yaayehakana, abareeberezi nibagyendera aha bujurizi bwa baakareebi babiri. Omuntu omwe yaamanyisa abareeberezi reero ondiijo akahamya ngu omuntu ogwo atoroboize omwana, nari ngu haine ondiijo ou yaabaire yaatoroboize enyima, obwo n’obuhame burikumara kutaho akakiiko k’orubanja. * Ahabw’okugira ngu tihariho mujurizi wa kabiri tikirikumanyisa ngu ogwo atabariziibwe taine rubanja. N’obu haakuba hatariho bajurizi babiri kuhamya ngu omuntu atoroboize omwana, abareeberezi nibaguma nibamanya ngu naabaasa kuba akozire ekintu kibi munonga ekireeteire abandi obusaasi bwingi. Abareeberezi nibagumizamu nibagumya abatungire obusaasi obwo, kandi barikubahwera. Kandi abareeberezi nibaguma bateire eriisho ahari ogwo orikuteekateekwaho kuba atoroboize omwana, kurinda ekibiina kutahikwaho akabi akandi.​—Byak. 20:28.

17-18. Shoboorora obujunaanizibwa bw’akakiiko k’orubanja.

 17 Akakiiko k’orubanja kaine bujunaanizibwa ki? Ekigambo “orubanja” tikirikumanyisa ngu abareeberezi abo nibaramura, nari nibacwamu yaaba otoroboize ashemereire kufubirwa ab’obushoboorozi ahabw’okuhenda ekiragiro kya gavumenti. Abareeberezi abari aha kakiiko ako tibarikwetaasyataasya omu mishango eine kushoboororwa ab’obushoboorozi omu gavumenti, kureka nibagibarekyera. (Rom. 13:2-4; Tit. 3:1) Obujunaanizibwa bw’abareeberezi abo n’okucwamu yaaba omuntu ogwo aine kuguma omu kibiina nari kubingwa.

18 Obujunaanizibwa bw’abareeberezi abari aha kakiiko k’orubanja, nibuba buri obw’eby’omwoyo nari obwine akakwate n’okuramya. Barikugyendera aha Byahandiikirwe, nibacwamu yaaba otoroboize ayeteisize nari ngaaha. Yaaba ateeteisize, naaba aine kubingwa omu kibiina, reero bakaranga ngu abingirwe. (1 Kor. 5:11-13) Yaaba ayeteisize, naabaasa kuguma omu kibiina. Kwonka nibaba baine kumumanyisa ngu naabaasa kutagaruka kuheebwa obujunaanizibwa bwona omu kibiina kumara obwire buraingwa, nari ebiro byona eby’amagara ge. Abareeberezi ahabw’okufayo aha nyehurira z’abaana, omu kihama nibabaasa kurabura abazaire omu kibiina kwegyendesereza abantu abarikukira kuba bari n’abaana baabo. Baaba nibarabura abazaire abo, nibeegyendesereza kutagamba amaziina g’omwana otoroboziibwe n’ab’eka ye.

OKU ABAANA BARIKUBAASA KURINDWA

Abazaire nibarinda abaana baabo kutatorobozibwa barikugaaniira nabo aha by’okuteerana kuhikaana n’emyaka yaabo. Ekyo nibakikora barikukoresa ebi turikuheebwa ekibiina. (Reeba ekicweka eky’okwega 19, akacweka 19-22)

19-22. Abazaire nibabaasa kukora ki kurinda abaana baabo? (Reeba ekishushani eky’aha mutwe.)

19 N’oha oine obujunaanizibwa bukuru bw’okurinda abaana kutahikwaho akabi? N’abazaire. * Abaana baawe n’ekiconco nari ‘obuhunguzi kuruga ahari’ Yehova. (Zab. 127:3) Yehova ahaire abazaire obujunaanizibwa bw’okurinda ekiconco ekyo. Noobaasa kukora ki kurinda abaana baawe kutatorobozibwa?

20 Eky’okubanza, manya ebirikukwata aha kutoroboza. Manya abantu abarikubaasa kutoroboza abaana n’obukoryo obu barikukoresa kubabeihabeiha. Manya ebirikubaasa kurugiirirwaho abaana kutorobozibwa. (Enf. 22:3; 24:3) Ijuka ngu obwire obwingi, orikubaasa kutoroboza omwana naaba ari omuntu ou arikumanya nari ou arikwesiga.

21 Ekya kabiri, gaaniira n’abaana baawe mutarikusherekana. (Bir. 6:6, 7) Eki nikitwariramu okuba omuhurikiza murungi. (Yak. 1:19) Ijuka ngu abaana nikibagumira kugamba ababatoroboize. Nibabaasa kutiina ngu tibaraikirize ebi barikugamba, nari ababatoroboize nibabaasa kubatiinatiinisa ngu nibaija kubakora kubi baabatabaariza. Waayekyengyera ngu haine ekintu kibi ekibaire aha mwana waawe, mubuuze omu muringo gw’embabazi kandi omuhurikize gye yaaba naagarukamu.

22 Ekya kashatu, yegyesa abaana baawe. Bagambire eki bashemereire kumanya aha bikwatiraine n’okuteerana kuhikaana n’emyaka yaabo. Beegyese eki baine kugamba n’eki baine kukora, omuntu yaabakwatakwata ahu atashemereire kukwata. Koresa ebi ekibiina kya Yehova kituhaire kukuhwera kurinda abaana baawe.​—Reeba akabokusi “ Yeyegyese Hamwe n’Abaana Baawe.”

23. Abajurizi ba Yehova nibatwara bata okutoroboza abaana, kandi nituza kugarukamu kibuuzo ki omu kicweka ekirikukurataho?

23 Aha Bajurizi ba Yehova, okutoroboza abaana n’ekicumuro ky’amaani, kandi n’eky’obwinazi. Ebibiina by’Abajurizi ba Yehova nibyorobera ekiragiro kya Kristo, kandi tibirikushwekyerera abarikutoroboza n’ebirikuruga omu bibi byabo. Kwonka shi nitubaasa kukora ki kuhwera ogwo otoroboziibwe? Ekicweka ekirikukurataho nikiza kugarukamu ekibuuzo ekyo.

EKYESHONGORO 103 Abareeberezi n’Ebiconco omu Bantu

^ kacw. 5 Ekicweka eki nikyoreka oku turikubaasa kurinda abaana kutatorobozibwa. Nituza kwega oku abareeberezi barikubaasa kurinda ekibiina n’oku abazaire barikubaasa kurinda abaana baabo.

^ kacw. 3 EBISHOBOOROIRWE: Okutoroboza omwana nikimanyisa omuntu mukuru kukoresa omwana kwigutsya ekyetengo kye ky’okuteerana. Nikitwariramu okuteerana n’omwana; okurigatsa ebicweka bye eby’omubonano; okuteerana nawe omu kibunu; okukwatakwata ebicweka bye eby’omubonano, nk’amabeere, nari ekibunu; n’ebindi bikorwa ebirikuhemurana. N’obu baingi abarikukira kutorobozibwa baraabe bari abaishiki, n’aboojo baingi nibatorobozibwa. N’obu abashaija nibo barikukira kutoroboza, n’abakazi abamwe nibatoroboza abaana.

^ kacw. 5 EBISHOBOOROIRWE: Omu kicweka eki n’ekirikukurataho, ekigambo “owaatorobozibwa” nikikwata aha muntu orikutorobozibwa akiri omwana. Nitukoresa ekigambo eki kworeka gye ngu omwana ahikirweho obusaasi ateekundiire kandi ataine rubanja.

^ kacw. 11 Okuba omurwaire omu by’omwoyo ti rwekwatso y’okukora ekicumuro ky’amaani. Omusiisi aine kwemera okucwamu kwe kubi n’ebikorwa bye bibi, kandi naaba naajunaanwa ahari Yehova.​—Rom. 14:12.

^ kacw. 16 Omwana tikirikumwetengyesa kuba ariho baaba nibabuuza ogwo omutoroboize. Omuzaire we nari ondiijo ou omwana arikwesiga naabaasa kugambira abareeberezi ekibaireho batoongiire kureetera omwana obusaasi obundi.

^ kacw. 19 Ebirikugambirwa abazaire omu kicweka eki nibikwata n’ahari abo abarikureeberera abaana n’abandi abaine obujunaanizibwa nk’obw’abazaire.