1-2. Nituza kushwijuma ki omu kicweka eki?

TWINE obuhame kukira ira ngu turi aha muheru gw’ebiro by’emperu eby’obusingye obu kukira ira. Juba, Yehova na Yesu Kristo nibaija kucwekyereza gavumenti zoona ezirikuhakanisa Obukama bwe. Ekyo kitakabaireho, omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho n’owa bukiizi-bwa-buryo nibaija kugumizamu nibaharangatana, kandi barikunyangaraza abaheereza ba Ruhanga.

² Omu kicweka eki, nituza kureeba obunabi oburi omuri Danieli 11:40–12:1. Nituza kumanya omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho, kandi tureebe ahabw’enki turikubaasa kworekyera ebiraabeho omu biro by’omumaisho twine obumanzi.

3-4. Obunaku obu n’oha omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho? Shoboorora.

³ Bwanyima ya Soviet Union kugwa omuri 1991, abaheereza ba Ruhanga omu kicweka kihango ekyo bakatunga “okuhwerwa kukye,” nibwo obwire bw’obusingye. (Dan. 11:34) N’ekyarugiremu, bakabaasa kubuurira bataine orikubateera aha mukono, kandi omu bwire bukye omuhendo gw’ababuurizi omu mahanga agaabaire nigategyekwa Abakomunisiti gukatemba gwaba emitwaro n’emitwaro. Mporampora, Russia n’abashagiki baayo bakaba omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho. Nk’oku kigambirweho omu kicweka ekihwaire, gavumenti kubaasa kuba omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho nari owa bukiizi-bwa-buryo, eine kukora ebintu bishatu ebi: (1) eine kwetaatsyataatsya omu nshonga z’abaheereza ba Ruhanga, (2) neeyoreka omu bikorwa ngu neekora nk’omuzigu wa Yehova n’abaheereza be, (3) kandi eine kuharangatana na gavumenti endiijo ei batarikukwatanisa.

⁴ Yetegyereze enshonga ahabw’enki nitugira ngu obunaku  obu omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho ni Russia n’abashagiki baayo. (1) Bakataahirira abaheereza ba Ruhanga, baayemereza omurimo gw’okubuurira, baahiiganisa n’enkumi n’enkumi z’ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe abari omu matware ga Russia. (2) Ebikorwa byabo nibyoreka butunu ngu ni nibanga Yehova n’abaheereza be. (3) Kandi batwire nibaharangatana n’omugabe owa bukiizi-bwa-buryo, obutegyeki kirimaani obwa Bungyereza n’Amerika. Ka tureebe oku Russia n’abashagiki baayo boorekire ngu nibo omugabe owa bukiizi-bwa-bumosho.

5. Ni bwire ki oburikugambwaho omuri Danieli 11:40-43, kandi hakaabaireho ki omu bwire obwo?

⁵ Shoma Danieli 11:40-43. Ekicweka eki eky’obunabi nikigamba aha biro by’emperu. Nikigamba aha kuharangatana kw’omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho n’owa bukiizi-bwa-buryo. Nk’oku Danieli yaagambire, omu biro by’emperu omugabe wa bukiizi-bwa-buryo akaba naija ‘kweteera’ n’omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho nari kutsindikana nawe.​—Dan. 11:40.

6. Ni buhame ki oburikworeka ngu abagabe bombi batwire nibatsindikana?

⁶ Omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho n’owa bukiizi-bwa-buryo nibagumizamu nibahayahayana kuba gavumenti erikukiza amaani omu nsi yoona. Nk’eky’okureeberaho, yetegyereze ebyabaireho bwanyima y’Orutaro rw’Ensi Yoona orwa II obu Soviet Union n’abashagiki baayo baabaire baine amatware maingi omuri Europe. Ebikorwa byabo bikareetera omugabe wa bukiizi-bwa-buryo kukwatanisa n’amahe agandi omu nsi kukora ekibiina ekirikwetwa NATO. Omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho akagumizamu naahayahayana n’owa bukiizi-bwa-buryo aha bikwatiraine n’eby’okurwanisa eby’amaani. Omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho akarwana n’owa bukiizi-bwa-buryo buri omwe arikushagika abazigu ba mugyenzi we omuri Africa, Asia, na Latin America. Omu myaka egi, Russia n’abashagiki baayo batungire obushagiki bwingi omu nsi yoona. Kandi nibeejumba omu ntaro ezitarikureebwa butunu barikurwana n’omugabe wa bukiizi-bwa-buryo barikukoresa kompyuta na Intaneeti. Buri mugabe naajunaana mugyenzi we ahabw’okukoresa puroguraamu za kompyuta kufeerereza mugyenzi we omu by’entaatsya n’okushiisha obutegyeki bwe. Kandi nk’oku Danieli yaagambire, omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho naagumizamu kutaahirira abaheereza ba Ruhanga.​—Dan. 11:41.

7. ‘Ensi y’ekitiinisa’ erikugambwaho omuri Danieli 11:41 niki?

⁷ Danieli 11:41 nihagira ngu omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho naija kuza “omu nsi y’ekitiinisa.” Ensi egyo n’eha? Ira, Israeli ekaba eri ensi “ey’ekitiinisa okukira ezindi zoona.” (Ezk. 20:6) Kwonka ekyareeteire ensi egyo kuba ey’omuhendo munonga n’ahabw’okugira ngu nigwo gwabaire guri omwanya gw’okuramya okw’amazima. Kuruga aha Pentekoote 33 Y.A.K., ensi egyo terikujwekyera omwanya ogurikutuurwamu, ahabw’okugira ngu abaheereza ba Yehova bari omu nsi yoona. Omu mwanya gw’ekyo, ‘ensi y’ekitiinisa’ obunaku obu, n’omurimo gw’Abajurizi ba Yehova ogurikutwariramu okuramya kwabo kurabira omu nteerane, n’obuheereza bwabo.

8. Omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho agiire “omu nsi y’ekitiinisa” mu muringo ki?

⁸ Omu biro by’emperu, omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho emirundi mingi ataahire “omu nsi y’ekitiinisa.” Nk’eky’okureeberaho, obu Abanazi omuri Germany baabaire nibakora nk’omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho, na munonga omu rutaro rw’ensi yoona orwa kabiri, bakaza “omu  nsi y’ekitiinisa” barikuhiiganisa abaheereza ba Ruhanga kandi bakaita n’abamwe. Bwanyima y’Orutaro rw’Ensi Yoona orwa II obu Soviet Union yaaza omu mwanya gw’omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho, omugabe ogwo akaza “omu nsi y’ekitiinisa” arikuhiiganisa abaheereza ba Ruhanga, kandi abandi bakatwarwa omu buzaahe.

9. Omu myaka egi, Russia n’abashagiki baayo bagiire bata “omu nsi y’ekitiinisa”?

⁹ Omu myaka egi, Russia n’abashagiki baayo nabo bagiire “omu nsi y’ekitiinisa.” Bata shi? Omu 2017, omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho ogu akeemereza omurimo gw’Abajurizi ba Yehova, kandi yaata ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe omu bihome. Kandi akazibira n’ebitabo byaitu, otwariiremu na Baibuli eya New World Translation. Kandi, akeegarurira ofiisi yaitu ey’eitaagi omuri Russia otwariiremu Ebyombeko by’Obukama n’eby’enteerane empango. Bwanyima y’ebi kubaho, omu 2018 Akakiiko Akareeberezi kakagira ngu Russia n’abashagiki baayo nibo omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho. Kwonka n’obu Abajurizi ba Yehova barikubonabonesibwa ekirenga, nibanga kwejumba omu kintu kyona ekirikuhakanisa gavumenti z’abantu nari kuteeraho kuzihindura kutaho ezindi. Kureka, nibakuratira obuhabuzi bwa Baibuli obw’okushabira “abagabe n’abategyeki boona,” na munonga baaba nibaza kucwamu ebirikukwata aha bugabe bwaitu obw’okuramya.​—1 Tim. 2:1, 2.

10. Mbwenu shi omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho naija kusingura owa bukiizi-bwa-buryo? Shoboorora.

¹⁰ Obunabi oburi omuri Danieli 11:40-45 okukira munonga nibugamba aha bikorwa by’omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho. Mbwenu shi eki nikimanyisa ngu naija kusingura omugabe wa bukiizi-bwa-buryo? Ngaaha. Omugabe wa bukiizi-bwa-buryo naija kuba ‘akihuriire’ obu Yehova na Yesu baraacwekyereze gavumenti z’abantu zoona ahari Haramagedoni. (Kush. 19:20) Ahabw’enki turikubaasa kugira obuhame? Yetegyereze eki obunabi bwa Danieli n’Okushuuruurwa burikworeka.

11. Ebiri omuri Danieli 2:43-45 nibyoreka ki? (Reeba ekishushani ekiri aha kipampagare.)

¹¹ Shoma Danieli 2:43-45. Nabi Danieli naagamba ahari gavumenti z’abantu zitari zimwe na zimwe ezitwire nizinyangaraza abaheereza ba Ruhanga. Nizishoboororwaho nk’ebicweka bitari bimwe na bimwe eby’ekishushani rutaaba. Gavumenti y’abantu erikuhererukayo neejwekyerwa ebigyere by’ekishushani ebijwangizemu eibumba n’ekyoma. Ebigyere nibijwekyera Obutegyeki Kirimaani obwa Bungyereza n’Amerika. Obunabi obwo nibworeka ngu Obutegyeki Kirimaani obwa Bungyereza n’Amerika nibwija kuba bukiriho obu Obukama bwa Ruhanga buraateere gavumenti z’abantu bukazicwekyereza.

12. Omutwe gwa mushanju ogw’enyamaishwa nigujwekyera ki, kandi ahabw’enki eki ni kikuru?

¹² Entumwa Yohaana nawe akagamba aha butegyeki kirimaani obwabaire nibunyangaraza abaheereza ba Yehova. Yohaana naagamba aha gavumenti ezi arikuzigyeragyeranisa n’enyamaishwa y’emitwe mushanju. Omutwe gwa mushanju ogw’enyamaishwa nigujwekyera Obutegyeki Kirimaani obwa Bungyereza n’Amerika. Eki ni kikuru ahabw’okugira ngu enyamaishwa terikugambwaho nk’erikumera endiijo mitwe. Omutwe gwa mushanju ogw’enyamaishwa egi nigwija kuba nigukitegyeka obu Kristo n’eihe rye ry’omu iguru baraije kucwekyereza omutwe ogwo n’enyamaishwa yoona. *​—Kush. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. N’oha orikwetwa “Googi omu nsi ya Magoogi,” kandi niki ekirikubaasa kwija kumureetera kutaahirira abaheereza ba Ruhanga?

¹³ Obunabi obu Ezekieli yaahandiikire nibutuhwera kwetegyereza ebirikubaasa kubaho omu biro by’emperu eby’omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho n’owa bukiizi-bwa-buryo. Twareeba obunabi oburi omuri Ezekieli 38:10-23; Danieli 2:43-45; 11:44–12:1; n’Okushuuruurwa 16:13-16, 21 oburikugamba aha bwire bumwe n’ebintu bimwe, nikimanyisa ngu ebi nibyo birikuza kubaho.

¹⁴ Obwire bukye okubonabona kwingi kwaheza kutandika, ‘abagabe b’ensi yoona’ nibaija kwegaita hamwe. (Kush. 16:13, 14; 19:19) Amahanga ago ageegaitsire hamwe nigo Ebyahandiikirwe birikweta “Googi omu nsi ya Magoogi.” (Ezk. 38:2) Amahanga ago ku garaaheze kwegaita nigaija kuteeraho kutaahirira abaheereza ba Ruhanga. Niki ekirahigye Googi kutaahirira abaheereza ba Ruhanga? Entumwa Yohaana arikugamba aha bwire obu, akareeba eihunga ririmu orubaare ruhango rutari rwa butoosha rurikugwa aha bazigu ba Ruhanga. Orubaare rw’akamanyiso oru nirujwekyera obutumwa bw’amaani obw’okucwa orubanja, oburaabe nibugambwa abaheereza ba Yehova. Obundi obutumwa obu nibubaasa kwija kureetera Googi owa Magoogi kutaahirira abaheereza ba Yehova aine ekigyendererwa ky’okubahezaho omu nsi.​—Kush. 16:21.

15-16. (a) Danieli 11:44, 45 nihabaasa kuba nihagamba ahari bintu ki? (b) Niki ekirikwija kuhika aha mugabe wa bukiizi-bwa-bumosho na Googi owa Magoogi okutwarira hamwe?

¹⁵ Obutumwa bw’amaani n’okutaahirira kw’abazigu ba Ruhanga okw’aha muheru nikubaasa kuba nikushushana n’ebirikugambwaho omuri Danieli 11:44, 45. (Kishome.) Aha, Danieli naagira ngu ‘amakuru agaraarugye oburugwa izooba n’aha bukiizi-bwa-bumosho’ nigaija kureetera omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho kwemereza omutima “ahurure n’ekiniga kingi.” Omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho aine ekigyendererwa ‘ky’okuhwerekyereza baingi.’ “Baingi” abarikugambwaho nooshusha  ngu n’abaheereza ba Yehova. * Danieli aha naabaasa kuba naagamba aha kutaahirirwa kw’abaheereza ba Ruhanga okw’aha muheru.

¹⁶ Okutaahirira okwo okw’omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho na gavumenti z’ensi zoona nibiija kureetera ow’Obushoboorozi Bwona ekiniga, reero areete orutaro rwa Haramagedoni. (Kush. 16:14, 16) Omu bwire obwo, omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho n’amahanga agandi nibo baraabe Googi owa Magoogi, nibaija kucwekyerezibwa, kandi nibaija kuba bataine “kihwera.”​—Dan. 11:45.

17. Mikaeli “omukuru rugambwa” orikugambwaho omuri Danieli 12:1 n’oha, kandi naakora ki?

¹⁷ Omushororongo ogundi omu kitabo kya Danieli nigwongyera kushoboorora oku omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho n’abashagiki be baraacwekyerezibwe n’oku turikwija kujunwa. (Shoma Danieli 12:1.) Omushororongo ogu nigumanyisa ki? Mikaeli n’eiziina erindi ry’Omugabe waitu Kristo Yesu. Atwire “naareeberera abantu” ba Ruhanga kuruga 1914 obu Obukama bwe bwateebwaho omu iguru. Juba omu biro by’omumaisho, naija ‘kwimuka,’ nari kucwekyereza abazigu be aha rutaro rwa Haramagedoni. Orutaro orwo nirwo ruraahererukeyo oru Danieli yaayetsire “obunaku bw’obusaasi obutakabahoga” omu byafaayo. Obunabi bwa Yohaana oburi omu Okushuuruurwa nibukwata aha bwire ‘bw’okubonabona kwingi’ oburaatuhitsye ahari Haramagedoni.​—Kush. 6:2; 7:14.

18. Nitubaasa kworekyera tuta ebiro by’omumaisho twine obumanzi?

¹⁸ Nitubaasa kworekyera ebiro by’omumaisho twine obumanzi ahakuba Danieli na Yohaana bombi nibooreka butunu ngu abarikuheereza Yehova na Yesu nibaija kuhonokaho omu bwire bw’obusaasi obwo. Danieli naagira ngu abaraahonokeho amaziina gaabo nigaija kuba gahandiikirwe “omu kitabo.” (Dan. 12:1) Twine kukora ki amaziina gaitu kubaasa kuhandiikwa omu kitabo? Twine kworeka butunu ngu nitwikiririza omuri Yesu, Omwana gw’entaama wa Ruhanga. (Yoh. 1:29) Twine kubatizibwa kworeka muranga okwehayo kwaitu ahari Ruhanga. (1 Pet. 3:21) Kandi twine kworeka ngu nitushagika Obukama bwa Ruhanga turikukora kyona ekirikubaasika kuhwera abandi kwega ebirikukwata ahari Yehova.

19. Hati twine kukora ki, kandi ahabw’enki?

¹⁹ Hati nibwo bwire bw’okwongyera kwesiga Yehova n’ekibiina ky’abaheereza be abeesigwa. Kandi nibwo bwire bw’okushagika Obukama bwa Ruhanga. Twakora tutyo, nitwija kujunwa obu Obukama bwa Ruhanga buraabe nibucwekyereza omugabe wa bukiizi-bwa-bumosho n’owa bukiizi-bwa-buryo.