Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Eki Waaba Nookimanya?

Eki Waaba Nookimanya?

Ebifunjo bikaba nibikoresibwa omu kukora obwato omu bunaku bwa Baibuli?

Ekifunjo

NIKIMANYWA gye ngu ebifunjo nibyo baabaire nibakira kuhandiikaho omuri Misri eya ira. Abagriika n’Abarooma nabo bakaba nibahandiika aha bifunjo. * Kwonka tikirikumanywa gye yaaba ebifunjo byabaire nibikoresibwa n’omu kukora obwato.

Ebishushani bibiri by’obwato bw’ebifunjo omu kituuro kya Misri

Emyaka erengire 2,500 enyima, nabi Isaaya akahandiika ngu abantu ba ‘seeri y’emigyera ya Esiopia’ baakohereza ‘entumwa zirikuraba omu nyanja nizigyendera aha maizi omu bwato bw’ebifunjo.’ Bwanyima, nabi Yeremia akagira ngu Abameedi n’Abaperesi ku baraije kutaahirira orurembo Babulooni, nibaija kwosya ‘obwato bw’ebifunjo’ obw’Abababulooni kubaremesa kuhunga.​—Isa. 18:1, 2; Yer. 51:32.

Baibuli ekahandiikisibwa Ruhanga, n’ahabw’ekyo tikirikutangaaza abeegi ba Baibuli ngu ebijumbwirwe omu itaka nibyoreka ngu ebifunjo bikaba nibikoresibwa omu kukora obwato ira. (2 Tim. 3:16) Ebijumbwirwe nibyoreka ki? Abarikwetegyereza ebijumbwirwe omu itaka batungire obuhame oburikworeka ngu ebifunjo bikaba nibikoresibwa omu kukora obwato omuri Misri.

OBWATO BW’EBIFUNJO BUKABA NIBUKORWA BUTA?

Ebishushani n’ebihuugirwe ebiri omu bituuro bya Misri nibyoreka oku baabaire nibatema ebifunjo kandi bakabikoresa kukora obwato. Abashaija bakaba batema bifunjo, babikoma ebiba reero babikomerana hamwe. Ebifunjo biine embari ziteereire. N’ahabw’ekyo waabikomerana hamwe, nibikwatana bihama. Kurugiirira aha kitabo A Companion to Ancient Egypt, obwato bw’ebifunjo nibubaasa kuhitsya oburaingwa bwa fuuti ezirengire 55, buri rubaju harikuzaho abantu nka 10 nari 12.

Ebishushani ebirikworeka oku Abanyamisri baabaire nibakora obwato bw’ebifunjo

AHABW’ENKI BAABAIRE NIBAKORESA EBIFUNJO KUKORA OBWATO?

Ebifunjo bikaba biri bingi omu ruhanga rw’omugyera Nailo. Kandi, obwato bw’ebifunjo bukaba butagumire kukora. N’obu embaaho nizo zaabaire nizikira kukoresibwa omu kwombeka emeeri empango, nikireebeka ngu abajubi n’abahiigi bakagumizamu nibakoresa obwato obukozirwe ebifunjo.

Abantu bakagumizamu nibakoresa obwato bw’ebifunjo kumara obwire. Kurugiirira aha Plutarch omuhandiiki Omugriika, owaabaireho omu kyasha ky’okubanza n’ekya kabiri Y.A.K., akagira ngu abaabaire nibashoma ebitabo bye bakaba nibamanya obwato bw’ebifunjo.

^ kacw. 3 Ebifunjo nibikira kukurira gye omu myanya y’ebisharara kandi erimu amaizi agarikugyenda mpora. Ekifunjo nikibaasa kuriiha kuhika nka fuuti 16 oburaingwa, kandi omu buhango nikibaasa kwingana nka inci 6.