Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

EKICWEKA EKY’OKWEGA 40

Okweteisiza Kimwe Nikimanyisa Ki?

Okweteisiza Kimwe Nikimanyisa Ki?

‘Nkaija kweta abasiisi ngu beeteise.’​—LUK. 5:32.

EKYESHONGORO 36 Niturinda Omutima Gwaitu

EBIRAAGAMBWEHO *

1-2. Ahabu akaba naataana ata ahari Manaase, kandi nituza kushwijuma bibuuzo ki?

KA TWETEGYEREZE gye abagabe babiri aba ira. Omwe akaba naategyeka obugabe bwa Israeli obw’enganda ikumi, n’ondiijo arikutegyeka enganda ibiri eza Yuda. N’obu baraabe baabaireho omu bwire butari bumwe, baine bingi ebi baabaire nibashushanisa. Abagabe aba bombi bakagomera Yehova kandi baareetera n’abantu be kushiisha. Bombi bakaramya ebishushani kandi baita abantu. Kwonka nabwo, bakaba nibataana. Omwe aharibo akagumizamu naakora ebihagaro kuhitsya aha kufa, kwonka ondiijo we akeeteisa kandi yaasaasirwa eby’okushiisha bye by’amaani. Nitugamba ahari baahi?

2 Nitugamba ahari Ahabu, omugabe wa Israeli, na Manaase omugabe wa Yuda. Entaaniso y’abashaija aba neetwegyesa bingi aha nshonga nkuru ey’okweteisa. (Byak. 17:30; Rom. 3:23) Okweteisa niki, kandi omuntu naayoreka ata ngu ayeteisize? Twine kumanya, ahakuba twena nituba nitwenda ngu Yehova atusaasire twashiisha. Kubaasa kutunga eby’okugarukamu by’ebibuuzo ebi, nituza kushwijuma ebirikukwata aha bagabe babiri aba, kandi tureebe eki turikubaasa kwegyera aha by’okureeberaho byabo. Reero bwanyima nitwija kureeba eki Yesu yaayegyeise aha bikwatiraine n’okweteisa.

EKI TURIKUBAASA KWEGYERA AHA MUGABE AHABU

3. Ahabu akaba ari omugabe wa muringo ki?

3 Ahabu akaba ari omugabe w’obugabe bw’enganda ikumi za Israeli owa mushanju. Omukazi we akaba ari Yezebeeli muhara w’omugabe wa Sidoni eihanga eryabaire riri erigaiga omu bukiizi-bwa-bumosho. Eki kishemereire kuba kyareeteire Israeli emigisha y’okutunga eby’obugaiga. Kwonka kandi kikaba nikiija kushiisha n’omukago gw’eihanga eryo na Yehova. Yezebeeli akaba naaramya Baali, kandi eki kikareetera Ahabu kushagika okuramya okwo okugwire okwabaire nikutwariramu obwamaraaya bw’aha hekalu n’okuhayo abaana nk’ebitambo. Obu Yezebeeli yaabaire akiri omugabekazi, amagara ga baanabi ba Yehova boona gakaba gari omu kabi. Akareetera baingi kwitwa. (1 Bag. 18:13) Ahabu akakora “ebirikwangwa [Yehova] okukira boona abaamubandiize.” (1 Bag. 16:30) Yehova tarayehugize ebikorwa by’Ahabu na Yezebeeli. Akaba naamanya gye byona ebi baabaire nibakora. Kwonka Yehova omu muringo gw’embabazi, akoohereza nabi Eliya kurabura abantu be kuhindura aha mitwarize yaabo obwire butakahwaireyo. Kwonka Ahabu na Yezebeeli bakanga kuhurira.

4. Yehova akaba acwereire Ahabu rubanja ki, kandi Ahabu akatwaza ata?

4 Empereruka, okugumisiriza kwa Yehova kukagira obugarukiro. Akoohereza nabi Eliya kugambira Ahabu na Yezebeeli orubanja oru yaabaire abacwereire. Eka yaabo yoona ekaba neija kucwekyerezibwa. Ebigambo bya Eliya bikareetera Ahabu kwehurira kubi! Ekirikutangaaza, omushaija w’amaryo ogwo ‘akeecureeza.’—1 Bag. 21:19-29.

Omugabe Ahabu akooreka ngu tayeteisiize kimwe arikuta nabi wa Ruhanga omu kihome (Reeba akacweka 5-6) *

5-6. Niki ekirikworeka ngu Ahabu akaba ateeteisiize kimwe?

5 N’obu Ahabu araabe yaayecureerize aha izooba eryo, oku yaatwarize bwanyima kukooreka ngu akaba ateeteisize. Tarateireho kwihaho okuramya Baali omu bugabe bwe. Kandi tarahigire abandi kuramya Yehova. Akooreka ngu tayeteisize n’omu miringo endiijo.

6 Bwanyima, Ahabu ku yaayetsire Yehoshafaati omugabe murungi ngu baze omu rutaro kurwanisa Abasiria, Yehoshafaati akagira ngu babanze baayebuuza ahari nabi wa Yehova. Ahabu akabanza yaayanga ekitenso ekyo arikugira ati: “Hakiriho omushaija omwe ou turikubaasa kwehanuuzaho ebya [Yehova], niwe Mikaaya mwene Imula, kwonka nimmwanga, ahabw’okuba tandagurira birungi kureka ebibi.” Kwonka nabwo, bakeebuuza ahari nabi Mikaaya. Kandi nikwo kyabaire, nabi wa Ruhanga akagambira Ahabu enkuru mbi! Ahabu omu mwanya gw’okweteisa akashaba Yehova okusaasirwa, akakwata nabi yaamuta omu kihome. (1 Bag. 22:7-9, 23, 27) N’obu Ahabu araabe yaakomire nabi wa Yehova, akaba atarikubaasa kuzibira obunabi kuhikiirira. Omu rutaro orwakuratsireho, Ahabu akaitwa.—1 Bag. 22:34-38.

7. Bwanyima ya Ahabu kufa, Yehova akamugambaho ata?

7 Bwanyima ya Ahabu kufa, Yehova akooreka oku yaabaire naatwara omushaija ogwo. Omugabe murungi Yehoshafaati ku yaagarukire omu ka ari buhooro, Yehova akoohereza nabi Yehu kumuhana ahabw’okwegaita ahari Ahabu. Nabi wa Yehova akagira ati: ‘Oshemereire kuha ababi emikono, n’okukunda abarikwanga [Yehova]?’ (2 Bus. 19:1, 2) Hati teekateeka ahari eki: Ku ogire ngu Ahabu akaba ayeteisiize kimwe, buzima nabi akaba atarikwija kumweta omubi ou Yehova arikwanga. Buzima, n’obu Ahabu araabe yaayehuriire kubi, tarayeteisiize kimwe.

8. Nitwegyera ki ahari Ahabu aha bikwatiraine n’okweteisa?

8 Nitubaasa kwegyera ki ahari Ahabu? Ahabu ku yaahuriire obutumwa bwa Eliya oburikukwata aha kucwekyerera kw’eka ye, akabanza yaayecureeza. Egyo ekaba eri entandikwa nungi. Kwonka ebikorwa bye ebyakuratsireho bikooreka ngu akaba ateeteisize kuruga aha mutima. Ekirikumanyisa ngu okweteisa nikukira aha kwehurira kubi kumara akaire kakye. Ka tushwijume eky’okureeberaho ekindi, kutuhwera kwetegyereza ekirikutwarirwa omu kweteisa okwabuzima.

EKI TURIKUBAASA KWEGYERA AHA MUGABE MANAASE

9. Manaase akaba ari omugabe wa muringo ki?

9 Bwanyima y’ebyasha bibiri, Manaase akaba omugabe wa Yuda. Nangwa naabaasa kuba yaabaire ari mubi munonga kukira Ahabu! Ekyahandiikirwe nikimugambaho kiti: “Akakora ebibi bingi omu maisho ga [Yehova], yaamugwisa kubi.” (2 Bus. 33:1-9) Manaase akateeraho baaruhanga b’ebishuba amatambiro, yaataho n’ekishushani k’enyomyo omu hekalu ya Yehova erikwera, obundi ekyabaire nikikora nk’akamanyiso k’okuramya okuteerana! Akeejumba omu kuraguza aha barangi, abarogi, n’abafumu. Kandi “akasheesha eshagama nyingi y’abataine rubanja.” Akaita abantu nyamwingi ekyabaire nikitwariramu ‘okurabya abatabani omu muriro,’ arikubatambira baaruhanga ab’ebishuba.—2 Bag. 21:6, 7, 10, 11, 16.

10. Yehova akahana ata Manaase, kandi akatwara ata okuhanwa okwo?

10 Manaase kushushana n’Ahabu, akeehuzya okurabura oku Yehova yaamuhaire kurabira omuri baanabi be. Empereruka, “[Yehova akateeza Yuda] abakuru b’eihe ry’omugabe wa Asiria, bakakwata Manaase, bakamubohesa enjegyere n’emihama y’emiringa, bakamutwara Babulooni.” Obu Manaase yaabaire ari omu kihome omu ihanga erindi akateekateeka munonga aha nshobe ze. Akaguma naayecureeza “munonga omu maisho ga Ruhanga wa baishenkuru.” Akakora ekirikukira ahari ekyo. Akeeshengyereza Yehova “Ruhanga we kumugirira embabazi.” Nangwa, Manaase akaguma ‘naashaba Ruhanga.’ Omushaija mubi ogwo akaba ariyo naahinduka. Akatandika kureeba Yehova nka “Ruhanga we,” kandi akaguma naamushaba.—2 Bus. 33:10-13.

Omugabe Manaase kubaasa kworeka ngu ayeteisiize kimwe, akaihaho okuramya kw’ebishuba (Reeba akacweka 11) *

11. Kurugiirira aha 2 Busingye 33:15, 16, Manaase akooreka ata ngu ayeteisiize kimwe?

11 Bwanyima, Yehova akagarukamu okushaba kwa Manaase. Akareeba empinduka ezi yaabaire naakora omu mutima gwe, kuhikaana n’okushaba kwe. Akahurira okweshengyereza kwa Manaase, reero yaamugarura omu butegyeki bwe. Manaase akakoresa buri mugisha kworeka ngu ayeeteisiize kimwe. Akakora eki Ahabu yaaremirwe kukora. Akahindura emitwarize ye. Akakora n’amaani kumaraho okuramya kw’ebishuba, reero yaayenegyeza okuramya okw’amazima. (Shoma 2 Obusingye 33:15, 16.) Ekyo buzima kikaba nikyetengyesa obumanzi n’okwikiriza, ahakuba Manaase akaba amazire obwire arikukuratira eky’okureeberaho ky’eka ye, abanyiginya be, n’abantu be. Kwonka omu myaka ya Manaase erikuhererukayo akateeraho kutereeza enshobi ezi yaabaire akozire. Obundi akaba eky’okureeberaho kirungi ahari Yosia mwijukuru we, bwanyima owaizire kuba omugabe murungi.—2 Bag. 22:1, 2.

12. Nitwegyera ki aha kweteisa kwa Manaase?

12 Nitubaasa kwegyera ki ahari Manaase? Akeecureeza kandi yaakora n’ebindi bingi. Akashaba arikweshengyereza Yehova kumugirira embabazi. Kandi akahindura emitwarize ye. Akakora munonga kutereeza enshobe ze, kandi akacwamu kuramya Yehova, yaahwera n’abandi kukora nikyo kimwe. Eky’okureeberaho kya Manaase nikiha amatsiko abarikukora ebibi by’amaani hati. Nitureeba obuhame bw’amaani ngu Yehova Ruhanga ni “murungi, [kandi naaba ayeteekateekire] kusaasira.” (Zab. 86:5) Yehova naasaasira abarikweteisiza kimwe.

13. Ha eky’okureeberaho ekirikworeka obukuru bw’okweteisa.

13 Manaase akakora ekirikukira aha kwehurira kubi kyonka. Eki nikitwegyesa eishomo rikuru aha bikwatiraine n’okweteisa. Teekateeka aha ky’okureeberaho eki: Ka tugire ngu waaza aha duuka y’emigaati kugura keeki. Kwonka orikukora omu duuka egyo omu mwanya gw’okukuha keeki, yaakuha eihuri. Mbwenu shi noija kumarwa n’eihuri? Ngaaha buzima! Noija kwikiriza otware eihuri orikukora omu duuka yaakugira ngu amahuri nikyo kirungo kikuru kya keeki? Nabwo torikubaasa kwikiriza! Nikyo kimwe, Yehova naayenda ngu omusiisi ayeteise. Omusiisi yaayehurira kubi ahabw’okushiisha kwe, ekyo ni kirungi. Enyehurira egyo n’ekintu kikuru omu kweteisa, kwonka ekyo tikirikumara. Niki ekindi ekiine kukorwa? Nitubaasa kwegyera bingi omu ky’okureeberaho kya Yesu eky’omwana owaarazire.

OKUMANYA OKWETEISA OKWABUZIMA

Omwana kirare bwanyima y’okweteera omu kifuba, akatandika orugyendo ruraingwa orw’okugaruka omuka (Reeba akacweka 14-15) *

14. Omu ky’okureeberaho kya Yesu, omwana owaarazire akooreka ata ngu yaatandika kweteisa?

14 Yesu akaha eky’okureeberaho kirungi eky’omwana owaarazire, ekiri omuri Luka 15:11-32. Omwana ogwo akagomera ishe, yaaruga omuka yaaza omu “nsi endiijo eya hare.” Akeejumba omu micwe mibi yaashiishagura n’ebintu bye. Kwonka embeera ku yaagumire, akateekateeka munonga aha nshobe ye. Akaijuka embeera nungi ei yaabaire arimu omu ka ya ishe. Nk’oku Yesu yaagizire, omutsigazi ogwo ‘akeegarukamu.’ Akacwamu kugaruka omuka kushaba ishe okusaasirwa. Obu omutsigazi ogwo yaateekateeka aha nshobe ze, kikaba kiri kikuru. Kwonka shi ekyo kikaba nikimara? Ngaaha. Akaba aine kugira eki yaakoraho!

15. Omwana owaarazire omu kitebyo kya Yesu akooreka ata ngu ayeteisize?

15 Omwana owaarazire akooreka ngu ayeteisiize kimwe ahabw’ebibi ebi yaabaire akozire. Akateera orugyendo ruraingwa kugaruka owaabo. Reero ku yaahikire ishe, akagira ati: “Nkacumura aha w’omu iguru, kandi n’omu maisho gaawe, tinkiri w’okwetwa omwana waawe.” (Luk. 15:21) Omutsigazi ogwo okugamba enshobe ye kikooreka ngu naayenda kugaruraho omukago gwe na Yehova. Kandi akooreka ngu ebikorwa bye bikareetera ishe obusaasi bwingi. Kandi akaba ayeteekateekire kukora n’amaani kugaruka kusiimwa ishe, kuhika n’aha kuba ayeteekateekire kutwarwa nk’omwe aha bapakasi ba ishe! (Luk. 15:19) Eky’okureeberaho eki ti kitebyo kirikushemeza kyonka. Emisingye erimu eine kuhwera abareeberezi baaba nibateeraho kumanya yaaba ow’eishe-emwe ayeteisize ekibi kye.

16. Ahabw’enki nikibaasa kugumira abareeberezi kumanya yaaba omuntu ayeteisiize kimwe?

16 Ti murimo gworobi abareeberezi kumanya yaaba omuntu okozire ekibi ky’amaani ayeteisiize kimwe. Ahabw’enki? Abareeberezi tibarikushoma ebiri omu mitima y’abantu, n’ahabw’ekyo nibaba baine kwegamira aha birikureebwa ebirikworeka ngu ow’eishe-emwe ahindwire emiteekateekyere ye aha kibi. Obumwe, omuntu naabaasa kuba asiisire munonga, abareeberezi abarikukora aha rubanja rwe batarikubaasa kuhamya yaaba ayeteisiize kimwe.

17. (a) Ni ky’okureeberaho ki ekirikworeka ngu omuntu okwehurira kubi tikirikumara kworeka ngu ayeteisiize kimwe? (b) Nk’oku kiri omu 2 Abakorinso 7:11, oyeteisiize kimwe aine kukora ki?

17 Nk’eky’okureeberaho, ow’eishe-emwe naabaasa kuba atwire naashambana kumara emyaka mingi. Omu mwanya gw’okusherura obuhwezi, obushambani bwe naabaasa kubushereka omukazi we, banywani be, n’abareeberezi. Kwonka bwanyima, ekibi kye nikirugaho kisheeshuuka. Abareeberezi baaheza kumubuuza barikworeka n’obuhame, naabaasa kwikiriza ekibi kye, kandi areebeke nk’owaayehurira kubi. Mbwenu shi ekyo nikimara? Abareeberezi abarikukora aha rubanja rwe, baine kureeba ekirikukira aha kwehurira kubi kyonka. Eki ti kibi eki akozire atagyendereire ahabw’okucwamu kubi, beitu n’ekihagaro eki atwire naakora kumara emyaka. Omusiisi ogu, taraizire kugamba ekibi kye ayekundiire, kureka kikasheeshuuka. N’ahabw’ekyo abareeberezi nibaba baine kureeba obuhame oburikworeka ngu akozire empinduka omu miteekateekyere ye, omu nyehurira, n’omu mitwarize. (Shoma 2 Abakorinso 7:11.) Nikibaasa kutwara obwire kukora empinduka ezirikwetengyesa. Nikibaasa kwetengyesa ngu abingwe omu kibiina Ekikristaayo kumara obwire.—1 Kor. 5:11-13; 6:9, 10.

18. Obingirwe naabaasa kworeka ata ngu ayeteisiize kimwe, kandi niharugamu ki?

18 Obingirwe kubaasa kworeka ngu ayeteisiize kimwe naaba aine kuguma naija omu nteerane atarikwosha, kandi akakuratira n’obuhabuzi bw’abareeberezi obw’okugira entebeekanisa nungi y’okushaba n’okweyegyesa. Kandi naaba aine n’okwetantara ebirikubaasa kumureetera kugaruka kukora ekibi. Yaakora n’amaani kugaruraho omukago gwe na Yehova, naagira obuhame ngu Yehova naija kumusaasirira kimwe n’abareeberezi bamugarure omu kibiina. Amazima gari ngu, abareeberezi nibakora aha nshonga z’abasiisi omu miringo etarikushushana kuhikaana n’embeera eziriho, kandi nibeetantara kucwamu omu muringo gutari gw’embabazi.

19. Okweteisa okwabuzima nikutwariramu ki? (Ezekieli 33:14-16)

19 Nk’oku twaheza kwega, okweteisa okwabuzima nikutwariramu ekirikukira aha kwehurira kubi omuntu yaaheza kukora ekibi. Omusiisi naaba aine kuhindura emiteekateekyere ye, n’oku arikwehurira, kandi akakora ebintu ebirikworeka ngu ayeteisiize kimwe. Eki nikitwariramu okureka ekibi kye, kandi akahinduka agaruka kugyendera omu mihanda ya Yehova. (Shoma Ezekieli 33:14-16.) Ekigyendererwa ky’omusiisi ekikuru, kishemereire kuba okugaruraho omukago gwe na Yehova.

OKWETA ABASIISI KWETEISA

20-21. Nitubaasa kuhwera tuta okozire ekibi ky’amaani?

20 Yesu akooreka enshonga nkuru ey’obuheereza bwe obu yaagira ati: ‘Nkaija kweta abasiisi ngu beeteise.’ (Luk. 5:32) Naitwe eki nikyo kishemereire kuba ekigyendererwa kyaitu. Kandi shi ku twakumanya ngu munywani waitu ow’aha mara akozire kibi ky’amaani? Twine kukora ki?

21 Nitureetera munywani waitu akabi twateeraho kushereka ekibi kye. Okuteeraho kushereka ekibi n’okwa busha, ahakuba Yehova naaba naareeba. (Enf. 5:21, 22; 28:13) Noohwera munywani waawe ogwo waamwijutsya ngu abareeberezi nibenda kumuhwera. Munywani waawe yaayanga kwaturira abareeberezi ekibi kye, nooba oine kukigambira abareeberezi, ekirikworeka ngu buzima nooyenda kumuhwera. Ahakuba omukago gwe na Yehova niguba guri aha rutezyo!

22. Nituza kushwijuma ki omu kicweka ekirikukurataho?

22 Kwonka shi omusiisi ku yaakuba atwire naashiisha, reero abareeberezi bakacwamu ngu abingwe? Eki shi nikimanyisa ngu tibamugiriire mbabazi na kakye? Omu kicweka ekirikukurataho, nituza kureeba oku embabazi za Yehova zirikutwariramu n’okuhana abasiisi, n’oku turikubaasa kumutooreza.

EKYESHONGORO 103 Abareeberezi—n’Ebiconco omu Bantu

^ kacw. 5 Okweteisa okwabuzima nikukira aha kwehurira kubi ahabw’ekibi eki okozire. Ekicweka eki nikiza kutuhwera kumanya eki okweteisa kirikumanyisa kurugiirira aha ky’okureeberaho ky’Omugabe Ahabu, Omugabe Manaase, n’omwana owaarazire omu ky’okureeberaho kya Yesu. Nikiza n’okworeka enshonga ezi abareeberezi barikuteekateekaho baaba nibashwijuma okweteisa kw’ow’eishe-emwe okozire ekibi ky’amaani.

^ kacw. 60 ENSHOBOORORA Y’EBISHUSHANI: Omugabe Ahabu aine ekiniga ariyo naaragiira abarinzi be kutwara Mikaaya nabi wa Yehova omu kihome.

^ kacw. 62 ENSHOBOORORA Y’EBISHUSHANI: Omugabe Manaase naaragiira abakozi kucwekyereza ebishushani ebi yaabaire ataire omu hekalu.

^ kacw. 64 ENSHOBOORORA Y’EBISHUSHANI: Omwana ekirare orugyendo ruraingwa rwamurutsya munonga, kwonka yaaruhuuka bwanyima y’okureeba owaabo ari hangahari.