1, 2. Ni mu miringo ki ei obwongo bw’abantu buri obw’omutaano?

ORURIMI nirubaasisa abantu kushoma, kuhandiika, kugamba, kwetegyereza ebigambo ebirikugambwa, kushaba, n’okweshongorera Yehova. Ebikorwa ebi byona nibitangaaza, kandi nibitwariramu okukoresa obwongo omu muringo ogu abanyasayansi batarikwetegyereza gye. Ahabw’okugira ngu obwongo bwaitu n’obw’omutaano, nitubaasa kwega orurimi. Omuhangu aha ndimi naagira ati: “Okubaasa kw’abaana b’abantu kwega orurimi n’akamanyiso kakuru akarikutaanisa [abantu] aha bindi.”

² Okubaasa kw’omuntu kwega orurimi n’eky’okutangaaza ekyakozirwe Ruhanga. (Zab. 139:14; Kush. 4:11) Obwongo n’obw’omutaano omu muringo ogundi. Okutashushana n’enyamaishwa, abantu bakahangwa omu “kushusha kwa Ruhanga.” Baine ekiconco ky’okwecweramu kandi nibabaasa kucwamu kukoresa orurimi rwabo kuhimbisa Ruhanga.—Kut. 1:27.

3. Yehova atuhaire kiconco ki kutuhwera kuba abanyabwengye?

³ Abo boona abarikwenda kuhimbisa Ruhanga owaahangire orurimi, abahaire Baibuli ekiconco ky’omuhendo. Baibuli evunwirwe yoona nari bimwe aha bitabo byayo, omu ndimi ezirikurenga 2,800. Waashoma Baibuli, nooba noota omu biteekateeko byawe emiteekateekyere ya Ruhanga. (Zab. 40:5; 92:5; 139:17) N’ahabw’ekyo noobaasa kutunga omugisha gw’okuteekateeka aha bintu  “ebirikubaasa kukuhaisa obwengye bw’okukuhabura omuhanda gw’okujunwa.”—Shoma 2 Timoseo 3:14-17.

4. Okuteekateeka nikimanyisa ki, kandi nituza kushwijuma bibuuzo ki?

⁴ Okuteekateeka nikimanyisa okuta ebiteekateeko byawe aha kintu nari okuta omutima aha kintu kirungi nari ekibi. (Zab. 77:12; Enf. 24:1, 2) Okukira munonga ni kirungi kuteekateeka ahari Yehova Ruhanga, n’Omwana we Yesu Kristo. (Yoh. 17:3) Kwonka nitubaasa kwebuuza ngu ni kakwate ki akari ahagati y’okushoma n’okuteekateeka? Ni ryari obu turikubaasa kuteekateeka, kandi niki ekirikubaasa kutureetera kukunda okuteekateeka?

5, 6. Waaba nooshoma, niki ekirikubaasa kukuhwera kwongyera aha kwetegyereza kwawe n’okwijuka ebi orikushoma?

⁵ Obwongo nibubaasa kukora ebintu birikutangaaza, obumwe otafiireyo munonga. Nk’eky’okureeberaho, noobaasa kwitsya, kugyenda, kuvuga egaari, n’ebindi bingi otarikubiteekateekaho. N’okushoma obumwe nikubaasa kuba kutyo. N’ahabw’ekyo, ni kikuru kuta omutima aha makuru g’ebi orikushoma. Waaba nooza kuhika aha muheru gw’akacweka nari orikuza kutandika ebiri ahansi y’omutwe omukye, noobaasa kwemereramu oteekateekye aha bi waaheza kushoma kuhamya ngu noobyetegyereza gye. Hatariho kubanganisa, ebirikuyomba n’okuhuga, nibibaasa kukureetera kutagasirwa omu bi orikushoma. Eki nikibaasa kwetantarwa kita?

⁶ Okucondooza kwa sayansi nikworeka ngu omu kweshomesa, waashoma ebigambo omu iraka eririkuhurirwa nikikuhwera kwijuka. Ruhanga owaahangire obwongo eki naakimanya. Niyo nshonga ahabw’enki yaaragiire Yoshua ‘kuteekateeka’ aha Kitabo kye ky’Ebiragiro, nari kukishoma “omu iraka eririkuhurirwa” nk’oku kirikuvunuurwa omu Ruheburaayo. (Shoma Yoshua 1:8.) Waashoma Baibuli orikuteekateeka nari omu iraka eririkuhurirwa, ebi orikushoma nibiza omu biteekateeko byawe. Eki nikibaasa kukuhwera kwetegyereza gye ebi orikushoma.

7. Obwire burungi bw’okuteekateeka aha Kigambo kya Ruhanga ni buuha? (Reeba ekishushani aha kutandika.)

⁷ N’obu okushoma kuraabe kworobi, okuteekateeka nikwetengyesa okutaho omutima. Niyo nshonga ahabw’enki abantu abatahikiriire nibaba nibenda kukoresa obwongo bwabo ebintu ebitagumire. N’ahabw’ekyo, obwire burungi bw’okuteekateeka n’obu orikuba ohuumwire, kandi ori omu mwanya ogucureire ogutarimu birikukuhuzya. Omuhandiiki wa Zaaburi akashanga ngu obwire burungi bw’okuteekateeka, ni yaaba ari aha kitanda nyekiro atagwejegyeire. (Zab. 63:6) Yesu owaabaire aine ebiteekateeko ebihikiriire, akaba naamanya obukuru bw’okuba omu mwanya ogutarimu birikuyomba kubaasa kuteekateeka kandi akashaba.—Luk. 6:12.

8. (a) Oyihireho Ekigambo kya Ruhanga, niki ekindi eki turikubaasa kuteekateekaho? (b) Yehova naatwara ata obwire obu turikumara turikumugambaho?

⁸ Okuta omutima aha bi orikushoma omu Baibuli n’omuringo mukuru gw’okuteekateeka, kwonka hariyo emiringo endiijo. Nk’eky’okureeberaho, waaba nooreeba ebyahangirwe, yemereramu oteekateekye. Hatariho kubanganisa, eki nikiija kukuhiga kuhimbisa Yehova ahabw’oburungi bwe, waaba oine omuntu ondiijo mugambire aha kusiima oku oine. (Zab. 104:24; Byak. 14:17) Mbwenu shi Yehova naasiima okuteekateeka nk’okwo okurikumukwataho? Ekigambo kye eky’omuhendo nikituha eky’okugarukamu. Omu bunaku obu obw’emperu, twine ekiraganiso eki: “Omu biro ebyo abaabaire nibatiina MUKAMA  baaguma nibagambirana; MUKAMA yaatega amatu yaabahurira, kandi ekitabo ekirimu ebirikwijutsya kyahandiikirwa omu maisho ge ahabw’abaabaire nibatiina MUKAMA, bakateekateeka aha iziina rye.”—Mal. 3:16.

9. (a) Paulo akagambira Timoseo kuteekateeka ahari ki? (b) Nitubaasa kugyendera tuta aha buhabuzi bwa Paulo twaba nitwetebeekanisa kuza kubuurira?

⁹ Entumwa Paulo akagambira Timoseo ‘kuta omutima’ nari kuteekateeka aha birikubaasa kuruga omu migambire ye, emitwarize ye, n’ebi arikwegyesa. (Shoma 1 Timoseo 4:12-16.) Nka Timoseo, twine ebintu bingi eby’omwoyo eby’okuteekateekaho. Nk’eky’okureeberaho, nituba twine kuteekateeka twaba nitutebeekanisa kuza kwegyesa omuntu Baibuli. Turikwijuka buri mwegi, nituteekateeka aha bibuuzo nari eby’okureeberaho ebi turikubaasa kukoresa kuhwera omwegi kutunguuka. Twakoresa obwire bwaitu tuti, nikiija kutugaruramu amaani, ahakuba okuteekateeka aha bintu ebi, nikihamya okwikiriza kwaitu kandi kituhwera kwegyesa gye abeegi baitu ba Baibuli twine omuhimbo. Nikyo kimwe na twaba nitutebeekanisa omutima gwaitu turikuza omu kubuurira. (Shoma Ezera 7:10.) Okushoma eshuura omu kitabo ky’Ebyakozirwe nikiija kutuhwera “kwenegyeza” omuhimbo gwaitu gw’okubuurira nk’omuriro. Okuteekateeka aha Kyahandiikirwe eki turikwenda kukoresa aha izooba eryo n’ebitabo ebi turikwenda kugaba, nikiija kutuhwera kuhikiiriza obuheereza bwaitu. (2 Tim. 1:6) Teekateeka aha bantu abari omu kicweka n’ekirikubaasa kubashemeza. Okutebeekanisa nk’okwo nikwija kutuhiga kubuurira gye turikworeka “omwoyo n’amaani” g’Ekigambo kya Ruhanga.—1 Kor. 2:4.

10. Ni ryari obundi obu turikubaasa kuteekateeka aha by’omwoyo?

¹⁰ Nookira kugira ebi waahandiika baaba nibaha orubazo rwa boona, na waaba  ori omu nteerane empango ez’ekiro kimwe nari bishatu? Okweijutsya ebi waahandiikire n’obwire burungi bw’okuteekateeka aha bi oyegire omu Kigambo kya Ruhanga n’ekibiina kye. Kandi, buri Munaara Gw’Omurinzi ogwa buri kwezi na Awake! n’ebitabo ebisya ebirikushohozibwa aha nteerane empango ez’ebiro bishatu, nibituha ebintu bisya ebi turikubaasa kushoma kandi tukateekateekaho. Waaba nooshoma Yearbook, nikibaasa kukuhwera kubanza kuteekateeka aha ky’okureeberaho eki waaheza kushoma otakagiire aha kindi. Ekyo nikiija kukubaasisa kuteekateeka aha bi waaheza kushoma kandi bikakuhika aha mutima. Nikibaasa kukwetengyesa kuta omusitaari aha nshonga enkuru n’okugira ebi waahandiika, ekirikwija kukuhwera waaba noogarukayo aha muntu, orikuhwera ow’eishe-emwe, nari waaba nooha orubazo omu biro by’omumaisho. Ekikuru munonga, okwemereramu okateekateeka aha bi oriyo nooshoma omu bitabo by’ekibiina, nikiija kukubaasisa kwetegyereza gye, n’okusiima Yehova omu kushaba ahabw’ebintu birungi ebi oriyo nooyega.

11. Niki eki twine kuteekateekaho munonga, kandi n’ahabw’enki? (Reeba obugambo obw’ahansi.)

¹¹ Buzima, Ekigambo kya Ruhanga nikyo twine kuteekateekaho munonga. Mbwenu shi ku waakuba ori omu mbeera ezitarikukubaasisa kukoresa Baibuli. * Ekyo tikirikubaasa kukuremesa kuteekateeka aha bi waateire kare omu biteekateeko byawe, nk’ebyahandiikirwe ebi orikukunda n’ebigambo by’ebyeshongoro by’Obukama. (Byak. 16:25) Kandi omwoyo gurikwera nigwija kukuhwera kwijuka ebintu birungi ebi waayegire.—Yoh. 14:26.

12. Ni ntebeekanisa ki y’okushoma Baibuli erikubaasa kuba ey’omugasho?

¹² Ebiro bimwe omu saabiiti noobaasa kubikoresa kushoma n’okuteekateeka aha biri omu kushoma Baibuli okwa buri saabiiti omu ntebeekanisa y’Eishomero ry’Obuheereza. Ebiro ebindi noobaasa kubikoresa kuteekateeka aha bi Yesu yaagambire n’ebi yaakozire. Buzima noikiriza ngu ebitabo bya Baibuli ebirikukirayo kumanywa n’eby’Engiri erikukwata aha buheereza bwa Yesu. (Rom. 10:17; Heb. 12:2; 1 Pet. 2:21) Abaheereza ba Ruhanga bahairwe n’ekitabo ekirikukuratanisa gye ebi Yesu yaakozire n’obwire obu yaamazire omu nsi. Ekitabo eki nikihwera, na munonga twakishoma kandi tukateekateeka aha byahandiikirwe by’Engiri ebiri omu buri shuura yaakyo.—Yoh. 14:6.

13, 14. Ahabw’enki ni kikuru ngu tugume nituteekateeka aha by’omwoyo, kandi eki nikiija kutuhiga kukora ki?

¹³ Okuteekateeka aha by’omwoyo nikuhwera omuntu kuba Omukristaayo okuzire. (Heb. 5:14; 6:1) Omuntu orikumara obwire bukye arikuteekateeka ahari Yehova na Yesu tarikubaasa kuguma ahami omu by’omwoyo. Omuntu nk’ogwo naabaasa kuhaba mporampora arugye omu mazima. (Heb. 2:1; 3:12) Yesu akarabura ngu twaba tutahuriire, nari tutaikiriize Ekigambo kya Ruhanga “omu mitima eshemeire emirungi,” titurikubaasa ‘kukigumya.’ Kureka, nitubaasa kurahuka kutwarwa “amaganya g’ensi, n’obutungi n’okweshemeza okw’amagara g’ensi egi” habure ekyakura omuriitwe.—Luk. 8:14, 15.

¹⁴ N’ahabw’ekyo, ka tugume nituteekateeka aha Kigambo kya Ruhanga. Eki nikiija kutuhiga kuta omutima aha kitiinisa kya Yehova, n’emitwarize ye erikworekwa omu  Baibuli. (2 Kor. 3:18) Mbwenu shi hariho ekirikukira eki? Okwongyera kumanya Ruhanga n’okwikirizibwa kuta omutima aha kitiinisa kye, n’omugisha gw’amaani munonga, obwo twagumizamu nituteekateeka aha Tataitwe oine rukundo.—Mub. 3:11.

15, 16. (a) Nitugasirwa tuta twaba nituteekateeka aha by’omwoyo? (b) Ahabw’enki obumwe nikiguma kuteekateeka, kwonka ahabw’enki twine gumizamu nitukikora?

¹⁵ Twagumizamu nituteekateeka aha bintu eby’omwoyo, nitwija kuguma twiniire amazima omuhimbo. N’ekiraarugyemu nitwija kugaruramu amaani ab’eishe-emwe n’abarikwenda kumanya ebirikukirayo abu turikushanga omu kubuurira. Okuteekateeka munonga aha kitambo kya Yesu, ekiconco kya Ruhanga ekirikukirayo, nikiija kutuhwera kusiima omugisha gw’okugira omukago murungi na Yehova Tataitwe Orikwera. (Rom. 3:24; Yak. 4:8) Mark, kuruga South Africa owaamazire emyaka eshatu omu kihome ahabw’okutejumba omu by’obutegyeki, akagira ati: “Okuteekateeka nikubaasa kugyeragyeranisibwa n’okujumbura ekintu kisya. Ku turikweyongyera kuteekateeka aha by’omwoyo, nitugumizamu kuzoora ebintu bisya ebirikukwata ahari Ruhanga, Yehova. Obumwe ku ndikuba mpwairemu amaani nari nyerarikiriire aha biro by’omumaisho, ninkwata Baibuli nteekateeka aha bigambo by’Ekyahandiikirwe. Buzima ekyo nikingaruramu amaani.”

¹⁶ N’amazima, ensi egi erimu ebintu bingi ebirikuhuzya obumwe ebirikureetera okuteekateeka aha by’omwoyo kuguma. Ow’eishe-emwe ondiijo omwesigwa ow’omu Africa, orikwetwa Patrick, naagira ati: “Ebiteekateeko byangye biri nk’akabokisi k’amabaruha akarimu ebintu bingi, ebirikwetengwa n’ebitarikwetengwa, ebirikuba biine kucencurwa buri izooba. Ku ndikuba nincencura ebiri omu biteekateeko byangye, obumwe nishanga ‘ndikuteekateeka bingi,’ kandi nimbanza nshaba Yehova kugira ngu mbaase kuteekateeka gye. N’obu eki kiraabe nikitwara obwire bwingi ntakatandikire kuteekateeka aha bintu eby’omwoyo, nimpurira nairira haihi na Yehova. Eki nikiigura ebiteekateeko byangye kubaasa kwetegyereza gye amazima.” (Zab. 94:19) Buzima, abo ‘abarikushwijuma Ebyahandiikirwe’ buri izooba kandi bakateekateeka aha bi barikwega, nibagasirwa.—Byak. 17:11.

17. Nootunga ota obwire bw’okuteekateka?

¹⁷ Abamwe nibaimuka kare omu kasheeshe kushoma, kuteekateeka, n’okushaba. Abandi nibakikora omu bwire bwa kyamushana. Noobaasa kushanga orikubaasa kukikora omu mwabazyo nari otakagiire mu kitanda. Abamwe nibakunda kushoma Baibuli omu kasheeshe kandi bagaruka bashoma barikuza kubyama. Omu muringo ogwo nibashoma Baibuli “nyomushana na nyekiro,” nari butoosha. (Yos. 1:8) Ekikuru n’okugura obwire kuruga aha bintu ebitari bikuru buri izooba kuteekateeka aha Kigambo kya Ruhanga.—Eph. 5:15, 16.

18. Baibuli neegamba ki aha barikuteekateeka ha Kigambo kya Ruhanga buri izooba kandi bakateeraho kugyendera aha bi barikwega?

¹⁸ Emirundi mingi Ekigambo kya Ruhanga nikiraganisa emigisha abo boona abarikukiteekateekaho kandi bakateeraho kugyendera aha bi barikwega. (Shoma Zaaburi 1:1-3.) Yesu akagira ngu abaine okushemererwa “n’abahurira ekigambo kya Ruhanga bakakyorobera.” (Luk. 11:28) Ekirikukira obukuru, okuteekateeka aha bintu eby’omwoyo buri izooba nikiija kutuhwera kuhimbisisa Omuhangi waitu owaahangire obwongo bwaitu obw’omutaano, kandi naija kutushumbuusha arikutuha okushemererwa n’amagara agatahwaho omu nsi ensya ey’okuhikiirira.—Yak. 1:25; Kush. 1:3.