Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

MSOLO 43

Mathere ya Kufotokoza bza Umambo

Mathere ya Kufotokoza bza Umambo

MATEU 13:1-53 MARKO 4:1-34 LUKA 8:4-18

  • JEZU ADAFOTOKOZA MATHERE YAKULEWA BZA UMAMBO

Mpsakukwanisika kuti Jezu akhali ku Kafarinaumu pomwe adatsimula Afarizeu. Masikati ya nsiku imweyire, Jezu adacoka pamui pomwe akhadafikira aciyenda ku nyanza ya Galileya, pafupi na pamuipo, ndipo thimu la wanthu lidatsonkhana kumweko. Jezu adakwira m’mwadiya, ndipo adagwinyira mkati pang’ono mwadiyayo, aciyamba kuwapalizira bza Umambo bwa kudzulu. Iye akhapfunzisa mwa kuphatisa basa bziratizo ayai mathere. Jezu adafotokoza mathere ya bzinthu bzomwe wanthuwo akhabzidziwa bwino, ndipo bzidacitisa kuti iwo abvesese njira zakusiyana-siyana zakulewa bza Umambo.

There lakuyamba lomwe Jezu adafotokoza likhali la munthu omwe adabzala mbewu. Mbeu zinango zidagwera m’mphepete mwa njira, ndipo zidabwera mbalame zicidya. Mbeu zinango zidagwera pa mwala pomwe pakhalibe mataka mazinji. Tsono mizi yace iribe kuzika pansi ndipo mitiyo idafa na dzuwa. Mbewu zinango zidagwera pa minga ndipo mingayo idatazisa mbeuzo kukula. Pakumalizira pace, mbeu ‘zinango zidagwera pa mataka yabwino ndipo zidayamba kubala bzisapo. Mbeu ibodzi idabala bzisapo 100, inango, 60 ndipo inango 30.’—Mateu 13:8.

There laciwiri, Jezu adandendemeza Umambo na bzomwe bzimbacitika munthu akabzala mbeu. Pa nkhani imweyi, mbeuzo zimbapitiriza kukula napo penu mwenekaciroyo adagona ayai adapenya. Ndipo ‘ambadziwa lini momwe bzimwebzi bzimbacitikira.’ (Marko 4:27) Mbeuzo zimbakula zokha mpaka kukhuma ndipo mwenekaciroyo ambadzabvuna.

Patsogolo pace, Jezu adafotokoza there lacitatu la kubzala mbeu. Munthu munango adabzala mbeu zabwino m’munda mwace, koma ‘wanthu akadagona tulo,’ kudabwera nyamadulanthaka wace acidzabzala nyakasongole m’mundamo. Akapolo wa mwenekaciro mundayo, adabvunza penu angakazule nyakasongoleyo. Koma iye adawatawira kuti: ‘Nee, thangwe pakuzula nyakasongoleyo mungakazulembo na tirigu. Lekani bzense bzikule pabodzi mpaka pakubvuna. Ndipo, pa nthawe yakubvunayo, ndin’dzawauza anyakubvunawo kuti: Tomani mwazula nyakasongoleyo, mum’mange misumbu-misumbu kuti atenthiwe; koma tiriguyi muikonkhere m’gwangwa mwangu.’—Mateu 13:24-30.

Wanthu azinji omwe akhabvesera Jezu, akhali alimi. Tenepo, iye adafotokoza there la cinthu cakudziwika bwino comwe ni kanjere ka mpiru. Kanjereko kambakula kacikhala cimuti cikulu mwakuti mbalame zimbakhala m’mithambi yace. Pakulewa bza kanjereka, iye adati: ‘Umambo bwa kudzulu n’bwakundendemera na kanjere ka mpiru komwe munthu adatenga acikakabzala m’munda mwace.’ (Mateu 13:31) Pamwepa Jezu akhapfunzisa lini bza ulimi. Koma iye akhafuna kubvekesa kuti kacinthu kang’ono-ng’ono kangakule kacikhala cinthu cikulu kwene-kwene.

Patsogolo pace, Jezu adafotokoza cakucitika cinango comwe cikhadziwikambo bwino na abveseri wace. Iye adayezezera Umambo bwa kudzulu na ‘cakufufumisa comwe mkazi munango adacitenga acicibisa mu mphimo zitatu za ufa mpaka ufa bwensebo budafufuma.’ (Mateu 13:33) Napo cakufufumisaco cimbawoneka lini, koma cimbamwazika mu tirigu yomwe yamunyiwayo, ndipo tiriguyo imbafufuma mpaka wense ambakwanisa kuwona bzimwebzi.

Pambuyo pa kufotokoza mathere yenseneya, Jezu adauza thimu la wanthulo kuti liyende m’mii mwao, ndipo iye adabwererambo kumui komwe akhakhala. Mwa kanthawe kakucepa, anyakupfunza wace adayenda kuna Jezuyo kuti akabvesese thandauzo la mathere yomwe akhadafotokoza.

BZOMWE TINGAPFUNZE NA MATHERE YA JEZU

Anyakupfunzawo akhabva kale Jezu ankuphatisa basa mathere pakupfunzisa, koma sikuti mathere mazinji kabodzi na kabodzi. Tenepo, iwo adabvunza Jezuyo kuti: ‘Thangwe ranyi mumbalewa-lewa nawo mwa kuphatisira basa mathere?’—Mateu 13:10.

Cinthu cibodzi comwe Jezu adacitira bzimwebzo cikhali kukwanirisa polofesiya ya m’Bibliya. Mateu adanemba kuti: ‘Alibe kulewa cinthu ciri-cense mwakusaya kuphatisa basa there. Kuti bzikwanisike bzomwe bzidanembedwa na mpolofeta omwe adalewa kuti: “Ndin’dzafungula mulomo wangu kuti ndilewe-lewe mathere, ndipo ndin’dzalewa bzinthu bzakubisika kucokera pa ciyambi ca dziko la pansi.”’—Mateu 13:34, 35; Psalymo 78:2.

Koma pakhana thangwe linango lomwe lidacitisa Jezu kuphatisa basa mathere. Bzomwe wanthuwo akhacita akabva mathereyo, bzikhalatiza momwe akhaliri m’mitima mwawo. Azinji wa iwo akhatewera Jezu thangwe ra bzakudabwisa bzomwe akhacita, nakuti akhafotokoza bwino nkhani. Iwo akhamuwona lini ninga munthu omwe akhafunika kumutewera na mtima wense, acimubvera ninga Mbuya wawo. (Luka 6:46, 47) Iwo akhafuna lini kucinja makumbukidwe yawo, ne moyo wawo. Ndipo iwo akhafunambo lini kuti mafala ya Jezu yatokonye m’mitima mwawo.

Pakutawira m’bvunzo wa anyakupfunza wace Jezu adati: ‘Ndipopa ndinkulewalewa nawo mwakuphatisa basa mathere. Pakuti napo ankuwona, kuwona kwawo n’kwakusaya phindu. Napo ankubva, kubva kwawoko n’kwakusaya phindu, ndipo ambazindikira lini thandauzo lace. Polofesiya ya Zaiya inkukwanisika kwa amwewa, yomwe imbati: “. . .Wanthu amwewa aumisa mitima yawo.”’—Mateu 13:13-15; Zaiya 6:9, 10.

Koma ni wanthu lini wense pa thimu lomwe likhabvesera Jezu likhacita bzimwebzi. Jezuyo adafotokoza kuti: ‘Imwe ndimwe wakusimbidwa thangwe maso yanu yambawona, ndipo makutu yanu yambabva. Pakuti ndinkukuuzani cadidi, kuti apolofeta azinji na wanthu wakulungama akhafuna kuwona bzinthu bzomwe munkuwonabzi koma alibe kubziwona, ndipo akhafunambo kubva bzomwe munkubvabzi koma alibe kubzibva.’—Mateu 13:16, 17.

Apostolo 12 pabodzi na anyakupfunza wakukhulupirika winango akhana mitima yakufuna kubvesesa bzinthu. Ndipopa Jezu adalewa kuti: ‘Imwepo mudapasidwa mwayi wa kubvesesa bzinsinsi bzakupambulika bza Umambo bwa Kudzulu, tsono wanthu amwewa alibe kupasidwa mwayi umweyu.’ (Mateu 13:11) Thangwe ra kufuna kwawo kubvesesa, Jezu adawafotokozera thandauzo la there la kulewa bza mulimi.

Jezu adalewa kuti: ‘Mbeuzo ni mafala ya Mulungu.’ (Luka 8:11) Ndipo thaka ni mtima wa munthu. Nfundo yimweyi njakufunika kwene-kwene kuti munthu abvesese thandauzo la thereli.

Pakulewa bza mbeu zomwe zidagwera m’mphepete mwa mseu zomwe zimbapondedwa-pondedwa, iye adati: ‘Dyabu ambabwera ndipo ambadzacosa mafalayo m’mitima mwawo kuti aleke kukhulupira acipulumuka.’ (Luka 8:12) Pakulewa bza mbeu zomwe zidagwera pa mwala, Jezu adalewa kuti akhathandauza mitima ya wanthu omwe ambatambira mafala mwakukondwa koma mafalayo yambakhazikika lini m’mitima yawo. Adafotokoza pomwe kuti: ‘Citsautso ayai cizunzo cikayamba thangwe ra mafalayo, iwo ambagwa mwakamkulumize.’ Ndipo ‘nthawe yakuyezedwa ikafika,’ pinango mabvuto yakucokera kwa wadzinza ayai kwa wanthu winango iye ambagwa.—Mateu 13:21; Luka 8:13.

Kodi mbeu zakugwera pa minga n’ciyani? Jezu adauza anyakupfunza wace kuti mbeu zimwezi zinkuthandauza wanthu omwe adabva mafala, ‘tsono thupo na bzinthu bza m’dzikoli pabodzi na mphanvu yakupumpsa ya cuma,’ bzimbawasokoneza. (Mateu 13:22) Iwo ambakhala na fala mu mtima mwawo, tsono falalo limbakula lini ndipo ‘ambabala lini bzisapo.’

Pakumalizira Jezu adalewa bza mataka yabwino. Bzimwebzi bzimbathandauza wanthu omwe ambabva mafala ndipo ambayatambira mu mtima mwawo, acibvesesa thandauzo lace. Kodi ambakhala na bzakutewera bziponi? ‘Ambabala bzisapo.’ Pakuti wanthuwo ambasiyana magole na thanzi lawo, iwo ambacita lini bzinthu mwakundendemera; winango ambabala bzisapo 100, winango 60, ndipo winango 30. Ndipo Mulungu ambasimba ‘wale omwe pambuyo pa kubva falalo na mtima wabwino, iwo ambaliphatisisa, acipitiriza kubala bzisapo mwakupirira.’—Luka 8:15.

Mafalayo yadadekera maka-maka anyakupfunza omwe adacita kumunyang’ana Jezu, kuti akawafotokozere thandauzo la bzomwe akhapfunzisabzo. Iwo adabvesesa bzomwe Jezu akhathandauza. Ndipo Jezuyo akhafuna kuti anyakupfunzawo abvesese thandauzo la mathere yaceyo, kuti patsogolo pace iwo adzapfunzisembo winango. Jezu adabvunza kuti: ‘Kodi kandiyero imbagwanankhiridwa na dengu lakupimira bzinthu ayai kuikhidwa pansi pa kama? Kodi ambaiikha lini pa mbuto yakuikha kandiyero?’ Ndipo Jezu adawacenjeza kuti: ‘Omwe ana makutu yakubva, abve.’—Marko 4:21-23.

JEZU ADAWAPASA MALANGO MANANGO

Pambuyo pa Jezu kuwafotokozera thandauzo la there lakulewa bza mulimi, anyakupfunzawo adafuna kupfunza bzizinji. Iwo adamukumbira kuti: ‘Tiuzeni thandauzo la there lire la nyakasongole m’munda.’—Mateu 13:36.

Tenepo anyakupfunzawo adalatiza kuti akhali wakusiyana kwene-kwene na thimu la wanthu lomwe likhalipombo ku gombeko. Bzidawonekeratu kuti wanthuwo akhabva mathere ya Jezu, koma akhafuna lini kudziwa thandauzo la mathereyo, na momwe angadayaphatisira basa. Iwo akhandodekedwa kubva Jezu ankufotokoza mathereyo. Tsono Jezu adawonesa kusiyana pakati pa abveseri omwe akhali ku gombewo na anyakupfunza wace, omwe akhafuna kupfunza bzizinji.

Iye adati: ‘Samalani na bzomwe munkubvabzi. Mphimo yomwe mupimireyo ndiyo yomwe an’dzakupimiranimbo, ndipo an’dzakuthumizirani bzizinji.’ (Marko 4:24) Anyakupfunzawo akhabvesera mwa tceru bzomwe Jezu akhafotokoza. Anyakupfunzawo akhali tceru pa bzomwe akhabvabzo, ndipopa adasimbidwa na malango yomwe adapasidwa. Tenepo Jezu adatawira mbvunzo omwe anyakupfunzawo adacita mwa kuwafotokozera there la tirigu na nyakasongole.

Iye adalewa kuti: ‘Nyakubzala mbeu yabwino ni Mwana wa munthu. Munda ni dziko lapansi ndipo mbeu yabwino ni wana wa Umambo, koma nyakasongole ni wana wa nyakuipa, ndipo nyamadulanthaka omwe adabzala nyakasongoleyo ni Dyabu. Nthawe yakubvuna ni mamaliziro ya mkonzedwe wa bzinthu, ndipo anyakubvunawo ni anjo.’—Mateu 13:37-39.

Pambuyo pakufotokoza thandauzo la mbali iri-yense ya therelo, Jezu adalewa bzomwe bzingadadzacitika ku tsogolo. Iye adalewa kuti kuphampha kwa mkonzedwe uno wa bzinthu, anyakubvuna omwe ni anjo an’dzasiyanisa nyakasongole omwe ni Akristau wakunama, na wana wa Umambo omwe ni Akristau wacadidi. ‘Pa nthaweyo anyakulungama’ an’dzatsonkhanisidwa ndipo ‘an’dzayetima kwene-kwene ninga dzuwa mu umambo bwa Babawo.’ Apa tani pakulewa bza ‘wana wa nyakuipa’? Iwo an’dzapfudzidwa bzomwe bzin’dzacitisa kuti alire ‘na kukukuta mano.’—Mateu 13:41-43.

Patsogolo pace, Jezu adasimba anyakupfunza wace mwa kuwafotokozera mathere manango matatu. Lakuyamba iye adati: ‘Umambo bwa Kudzulu buli ninga cuma cakubisika m’munda, comwe munthu adacigumana, acicibisa. Tsono, thangwe ra kukomedwa, iye adayenda kukagulisa bzense bzomwe akhanabzo, acigula mundayo.’—Mateu 13:44.

Iye adapitiriza kulewa kuti: ‘Umambo bwa kudzulu buli ninga nyamalonda wakuyenda-yenda omwe akhalinga minyala yabwino kwene-kwene. Ataugumana mwala ubodzi wakuumira, iye adayenda mwakamfulumize kukagulisa bzense bzomwe akhanabzo, acigula mwalayo.’—Mateu 13:45, 46.

Pa mathere mawiriya, Jezu akhafuna kulewa kuti munthu ambabvuma kuluza bzinthu bzinango kuti agumane cinthu cakupambulika kwene-kwene. Mwaciratizo, nyamalondayo adabvuma kugulisa ‘bzinthu bzense bzomwe akhanabzo,’ kuti akagule mwala wa ntengo ukulu. Anyakupfunza wa Jezuwo adakwanisa kubvesesa ciratizo cimweci. Ndipo pakulewambo bza mwamuna omwe adawona cuma comwe cikhadabisika m’munda ule, adayenda ‘kukagulisa bzense bzomwe akhanabzo’ kuti akagule mundayo. Mathere mawiriya, yankufotokoza bza cuma capadzulu, ndipo omwe an’cigumana, ambaciwona kuti n’cakupambulika kwene-kwene. Bzimwebzi bzingandendemezedwe na nyongo yomwe munthu angacite kuti akwanirise bzakusaya bzace bzauzimu. (Mateu 5:3) Wanthu azinji omwe akhabvesera mathere ya Jezuya, adakhala wakukonzeka kucita nyongo ikulu kuti akwanirise bzakusaya bzawo bzauzimu, acikhalambo ateweri wacadidi wa Jezu.—Mateu 4:19, 20; 19:27.

Pakumalizira, Jezu adandendemeza Umambo bwa kudzulu na bwazi bomwe bumbaphata nsomba zakusiyana-siyana. (Mateu 13:47) Pakusankhula nsombazo, zabwino zimbaikhidwa pa mbuto yabwino koma zakuipa, zimbataidwa. Jezu adalewa kuti bzin’dzakhala bzibodzi-bodzi na nsiku yakumalizira ya mkonzedwe uno wa bzinthu, wanjo an’dzacosa wanthu wakuipa pakati pa wakulungama.

Jezu adakhala khombwe mwauzimu pomwe adasankhula anyakupfunza wace wakuyambirira, aciwauza kuti akhale ‘akhombwe wa wanthu.’ (Marko 1:17) Koma iye adalewa kuti there la bwazili, lin’dzakwanisika kutsogolo, ‘kuphampha kwa mkonzedwe uno wa bzinthu.’ (Mateu 13:49) Tenepo, apostolowo pabodzi na ateweri winango omwe akhabva bzomwe Jezu akhalewabzo, adadziwa kuti pakana bzinthu bzizinji bzomwe bzingadadzakwanisika kutsogolo.

Wanthu omwe akhali kugombe omwe akhabvesera mathere ya Jezu, adapfunza bzinthu bzizinji. Ndipo Jezu ‘akhambafotokozera anyakupfunza wace thandauzo lace lense pa mbali.’ (Marko 4:34) Iye akhali ‘ninga mweneciro nyumba omwe ambacosa bzinthu bzakale na bzatsapano mu thungwa lace lakukoyera cuma.’ (Mateu 13:52) Pa kufotokoza mathere yamweya, Jezu akhafuna lini kubziwonesera pa luso lomwe akhanalo pa kupfunzisa. Koma akhafuna kugawana na anyakupfunza wace cadidi comwe cikhali ninga cuma cakupambulika. Kulewa cadidi, Jezu akhalidi ‘mpfunzisi wa wanthu’ kuposa munango ali-wense.