Pacipiri masikati, pa Nisani 11, Jezu na anyakupfunza wace anai akhadakhala m’phiri la Mioliva. Madzina ya anyakupfunzawo, yakhali Pedru, Andereya, Tiyago na Juwau. Jezu akhadasala pang’ono kuti amalize utumiki bwace bwa pansi pano bomwe akhabuphata na nyongo kwene-kwene. Masikati iye akhapfunzisa wanthu ku templo ndipo usiku, iye akhakagona kunja kwa mzinda. Wanthu azinji akhabvesera mwatceru kwene-kwene bzomwe Jezu akhapfunzisa, ndipo ‘akhamuka ku macibese-bese aciyenda kuna iye ku templo kuti akamubvesere.’—Luka 21:37, 38.

Pomwe Jezu akhali payekha, anyakupfunza anaiwo adayenda pomwe pakhana iyepo. Iwo akhacita thupo thangwe Jezu akhadamala tsaponopa kuwauza bzomwe bzidzacitikire templo kuti  pan’dzawoneka lini mwala padzulu pa unzace. Anyakupfunzawo akhakumbuka bzinthu bzizinji m’mitima mwawo. Pa nthawe inango m’mbuyomo, Jezu adawacenjeza kuti: ‘Khalanimbo wakukonzeka, thangwe Mwana wa Munthu an’dzafika pa nthawe yomwe imwepo munkuyidikhirira lini.’ (Luka 12:40) Iye akhadawauzambo bza ‘nsiku yomwe Mwana wa Munthu an’dzazimbulidwa.’ (Luka 17:30) Kodi bzomwe adawauzabzo, bzikhabverana na nkhani yomwe akhadawauza kale yakulewa bzomwe bzidzacitikire templo? Anyakupfunzawo akhafunisisa kudziwa bzizinji, mwakuti adabvunza Jezu kuti: ‘Tiuzeni: Kodi ni lini pomwe bzimwebzi bzin’dzacitika, ndipo cizindikiro ca kukhala kwanu pabodzi na mamaliziro ya nthawe ino cin’dzakhala ciyani?’—Mateu 24:3.

Pinango iwo akhakumbuka bza kupfudzidwa kwa templo yomwe akhaiwona na pomwe akhalipo. Ndipo iwo adabvunzambo bza kubwera kwa Mwana wa Munthu. Pinango iwo adakumbukira bza there lomwe Jezu adalifotokoza lakulewa bza ‘Munthu munango wa m’banja laciumambo’ omwe ‘adacita ulendo bwakuyenda kudziko lakutali kuti akakhale mambo, acibwerera.’ (Luka 19:11, 12) Ndipo pakumalizira pace, iwo akhafunisisa kudziwa bzomwe bzidzacitike ku phampha kwa ‘nthawe ino.’

Pakutawira, Jezu adafotokoza cizindikiro comwe cingadadzathandiza anyakupfunzawo kuzindikira mamaliziro ya mkonzedwe wacijuda na kupfudzidwa kwa templo. Koma iye adafotokoza pomwe bzizinji. Cizindikiroco, cingadadzathandizambo akristau kutsogolo kudziwa kuti ayamba kukhala mu nthawe ya ‘kukhala’ kwace na kudziwambo kuti mamaliziro ya pa dziko la pansi pano yasala pang’ono kufika.

Na kupita kwa nthawe, apostolowo adawona kukwanisika kwa polofeciya ya Jezuyi. Kulewa cadidi, bzinthu bzizinji bzomwe Jezu akhadabzileweratu, bzidayamba kucitika mu nthawe yawo. Tenepo, padandopita magole 37, mu 70 EC, Akristau omwe akhali tceru alibe kudabwa na kumala kwa mkonzedwe wacijuda na kupfudzidwa kwa templo. Koma ni bzinthu lini bzense bzomwe Jezu adalewa, bzomwe bzidacitika pakufika mu 70 EC. Tsono, kodi n’cizindikiro ciponi comwe cin’dzalatiza kukhala kwa Jezu mu Umambo? Jezu adauza anyakupfunza wace bzomwe bzin’dzacitika.

Iye adaleweratu kuti mun’dzabva ‘nkhondo na mbiri za nkhondo’ nakuti ‘mtundu un’dzamukirana na mtundu unzace, ndipo boma lin’dzamukirana na boma linzace.’ (Mateu 24:6, 7) Iye adalewambo kuti ‘kun’dzawoneka bziteke-teke bzikulu, ndipo m’mbuto zakusiyana-siyana, mun’dzawoneka bzisi na njala.’ (Luka 21:11) Jezu adacenjeza anyakupfunza wace kuti: ‘wanthu an’dzakumangani na kukuzunzani.’ (Luka 21:12) Kun’dzawoneka apolofeta wakunama ndipo an’dzasoceresa wanthu azinji. Wanthu azinji an’dzabvera lini bzakutonga ndipo lufoyi la wanthu azinji lin’dzamala mphanvu. Iye adathumizira pomwe kulewa kuti: ‘Bzipsa bzabwino bza Umambo, bzin’dzapaliziridwa pa dziko lense komwe kuna wanthu, ninga umboni kwa mitundu yense, ndipo pamwepo cimaliziro cin’dzafika.’—Mateu 24:14.

Bzomwe Jezu adalewa bzidayamba kukwanisika pomwe mzinda wa Jeruzalemu ukhadasala pang’ono kupfudzidwa, na pomwe ukhapfudzidwa na Aroma. Kodi bzimwebzi bzin’dzakwanisika pomwe ku tsogoloku kuposa momwe bzidakwanisikira m’mbuyomu? Kodi imwepo mumbawona umboni bwakuti bzomwe Jezu adalewa bzinkukwanisika mu nthawe yathu ino?

Cinthu cinango comwe Jezu adalewa ca  kukhala kwace ni kuwonekera kwa ‘cinthu cakunyansa ndipo cakupfudza.’ (Mateu 24:15) Mu 66 EC, cinthu cakunyansaco cidawonekera pomwe ‘magulu ya acikunda’ ya Aroma yomwe yakhadanyamula bzizindikiro bza bzifanikiso na mabandera yawo adazungulira mzinda wa Jeruzalemu ndipo adapfudza mbali zinango za mpanda wa mzindayo. (Luka 21:20) Mwa njira imweyi, ‘cinthu cakunyansa’ cidaima pa mbuto yomwe cikhathemera lini kuima, thangwe Ajuda akhawona kuti mbutoyo ‘ikhali yakucena.’

Jezu adaleweratumbo kuti: ‘Kun’dzakhala na citsautso cikulu comwe palibe cinango cakundendemerana naco kucokera kuyamba kwa dziko mpaka tsapano, ndipo cin’dzacitika lini pomwe.’ Mu 70 EC, Aroma adapfudza Jeruzalemu. Kupfudzidwa kwa ‘mzinda wakucena’ wa Ajuda na kwa templo, kukhalidi citsautso cikulu ndipo wanthu azinji adaphedwa. (Mateu 4:5; 24:21) Kupfudziwa kumweku kukhali kwakuipa kwene-kwene kuposa bzinthu bzense bzomwe bzikhadacitikira kale mzindayo na wanthu wace, ndipo kunamata kwa Ajuda kudamaliratu pamwepo. Bzimwebzi bzinkulatiza kuti polofesiyai ikadzakwanisika pomwe kutsogoloku, pan’dzacitika bzinthu bzakugopswa kwene-kwene.

Pomwe Jezu akhacezerana na anyakupfunza wace bza cizindikiro ca kukhala kwace ninga Mambo na mamaliziro ya dziko lakuipali, iye adalewa pomwe bzinthu bzinango. Iye adawacenjeza bza anyakunamizira ‘kukhala Kristu na apolofeta wakunama.’ Iye adalewa kuti wanthu amwewa an’dzacita bzimwebzi ‘kuti penu bzin’kwanisika, adzapambuse napo wakusankhulidwawo.’ (Mateu 24:24) Koma wanthu wakusankhulidwawo, an’dzapambusidwa lini. Kukhala kwa Kristu kun’dzawonekera lini na wanthu. Koma omwe an’dzanamizira kukhala Kristu, an’dzawonekera.

Pakulewa bza citsautso cikulu comwe cin’dzacitika kuphampha kwa mkonzedwe uno wa bzinthu, Jezu adalewa kuti: ‘Mwadzidzidzi, pambuyo pa citsautso cikulu ca mu thawe imweire, dzuwa lin’dzacita mdima, mwezi un’dzawonesa lini ceza cace, nyenyezi zin’dzagwa kucokera kudzulu, ndipo mphanvu za kudzulu zin’dzatekenyeka.’ (Mateu 24:29) Anyakupfunza omwe akhabvesera Jezu ankulewa bzimwebzi, akhadziwa lini kuti bzinthu bzakugopswabzi bzin’dzakwanisika tani, koma mwakusaya kupenukira, cin’dzakhala cinthu cakugopswa kwene-kwene.

Kodi cakucitika cakugopswaci, cin’dzatokonya tani wanthu? Jezu adalewa kuti: ‘Wanthu an’dzakomoka na mantha pakudikhirira bzomwe bzicitikire dziko la pansi komwe kuna wanthu, pakuti mphanvu zakudzulu zin’dzatekenyeka.’ (Luka 21:26) Pamwepa, Jezu akhafotokoza bza cakucitika cakugopswa kwene-kwene comwe cikanati kucitika kuyambira kale-kale.

Mpsakulimbisa kuti Jezu adathandiza anyakupfunza wace kudziwa kuti si wanthu wense omwe an’dzalira akadzawona ‘Mwana wa munthu ankubwera m’dzaulu m’mitambo na mphanvu pabodzi na mbiri.’ (Mateu 24:30) Tinkulewa tenepoyo thangwe Jezu akhadalewa kale kuti Mulungu an’dzapitira ‘thangwe ra anyakusankhulidwawo.’ (Mateu 24:22) Tsono, kodi anyakupfunza wakukhulupirika an’dzacita ciyani akadzawona bzinthu bzomwe Jezu adalewabzi? Jezu adalimbisa ateweri wace kuti: ‘Bzikadzayamba kucitika bzinthu bzimwebzi, dzaimeni, mucidzadjigumisa misolo yanu, thangwe cipulumuso canu ciri pafupi.’—Luka 21:28.

Tsono kodi anyakupfunza wa Jezu omwe an’dzakhala na moyo mu nthawe imweyo an’dzadziwa tani kuti mamaliziro yali pafupi? Jezu adafotokoza there lakulewa bza muti wa mkuyu kuti: ‘Nthambi yace ipsa ikaphukira, icicita masamba, mumbadziwa kuti mainza yali pafupi. Mwakundendemerana na bzimwebzi, mukadzawona bzinthu bzimwebzi, dziwani kuti iye ali pafupi, ali pa msuwo caipo. Ndipo ndinkukuuzani cadidi, kuti mbadwo uyu un’dzamala lini wense, mpaka bzinthu bzensebzi kucitika.’—Mateu 24:32-34.

Na bzimwebzi, anyakupfunzawo akadzawona mbali zakusiyana-siyana za cizindikiroco, an’dzadziwa kuti mamaliziro yafendera. Pakufuna kucenjeza anyakupfunza wace omwe an’dzakhala na moyo pa nthawe imweyo, Jezu adati:

 ‘Kulewa bza nsiku imweyo na nthawe yace palibe omwe an’dziwa, ne wanjo wa kudzulu ne Mwana, koma Baba yekha. Ninga momwe bzidacitikira mu nsiku za Nowe zire, ni momwe bzin’dzakhalira pa kukhala kwa Mwana wa munthu. M’nsiku zomwe cigumula ca madzi cikhanati kucitika, wanthu akhadya, akhamwa; amuna akhalowola, akazi akhalowodwa, mpaka pa nsiku yomwe Nowe adapita m’cingalawa cire. Wanthu alibe kucita ciri-cense pa bzomwe bzikhacitika, mpaka pomwe cigumula cidafika ciciwapsairiratu wensewo, tenepombo ni momwe bzin’dzacitikira pa kukhala kwa Mwana wa munthu.’ (Mateu 24:36-39) Jezu adandendemeza bzomwe bzin’dzacitika pa nthaweyo na cigumula comwe cidacitika pa dziko lense ca mu nthawe ya Nowe.

Anyakupfunza omwe adabva Jezu ankulewa bzimwebzi pa phiri ya mioliva, mwakusaya kupenukira, iwo adadziwa kufunika kwa kukhala wakupenya. Jezu adati: ‘Samalani kuti mitima yanu ireke kulemedwa na kudya kwene-kwene, kumwa kwene-kwene pabodzi na thupo la pa moyo, kuti nsikuyo ingadzakufikireni mwakudzidzimusa ninga diwa. Pakuti in’dzafikira wanthu wense wakukhala pa dziko la pansi. Khalani wakupenya, ndipo nthawe zense mumbapembe mwa kudandaulira kuti mudzakwanise kupulumuka pa bzinthu bzense bzomwe bzin’dzacitika na kuima pa maso pa Mwana wa Munthu.’—Luka 21:34-36.

Bzomwe Jezu adalewabzi, bzidalatiza kuti polofesiya yomwe adalewayi, in’dzakwanisika pomwe kutsogolo. Iye alibe kulewa polofesiya yomwe ingadadzakwanisika kwa ka nthawe kakucepa ayai bzomwe bzingadadzacitikira mzinda wa Jeruzalemu ayai mtundu wa Ajuda. Iye akhalewa bzinthu bzomwe bzin’dzacitikira ‘wanthu wense wakukhala pa dziko la pansi.’

Iye adalewa kuti anyakupfunza wace an’funika kukhala wakupenya, kukhala tceru na kukhala wakukonzeka. Jezu adaphatisa basa there linango pakufuna kucenjeza anyakupfunza wace. Iye adati: ‘Koma dziwani ibzi: Penu mwenekaciro nyumba angadziwe nthawe yomwe mbava ingabwere, angakhale wakupenya ndipo angalekerere lini kuti mbava zitcole zicipita m’nyumba mwace. Pa thangwe limweri, imwepombo khalani wakukonzeka pakuti Mwana wa Munthu an’dzabwera pa nthawe yomwe munkuikumbukira lini.’—Mateu 24:43, 44.

Jezu adalewa pomwe bzinthu bzinango bzomwe bzidathandiza anyakupfunza wace kuti ambadikhirire bzinthu bzabwino. Iye adawauza kuti bzomwe akhalewabzo bzikadzakhala bzinkukwanisika, pan’dzakhala ‘kapolo’ omwe an’dzakhala tceru, acimbaphata basa. Ndipo Jezu adalewa bzinthu bzomwe anyakupfunzawo angadakwanisa kubzibvesesa. Iye adati: ‘Mbani maka-maka kapolo wakukhulupirika na wanzeru omwe mbuya wace adamuikha kuti ambanyang’anire wa pamui pace, na kumbawapasa cakudya pa nthawe yakuthemera? Ngwakukondwa kapolo umweyo penu mbuya wace akabwera an’dzamugumana akucita bzimwebzo! Cadidi, ndikukuuzani kuti an’dzamuikha kuti anyang’anire bzinthu bzace bzense.’ Koma penu ‘kapoloyo’ an’dzayamba kukhala na mkhalidwe wakuipa, acimbacitira ciwembo anyabasa anzace, Mbuya wace ‘an’dzamupasa cirango cikulu kwene-kwene.’—Mateu 24:45-51; yezezerani na Luka 12:45, 46.

Tenepo, Jezu akhathandauza lini kuti anyakupfunza wace an’dzayamba kukhala na mkhalidwe wakuipa. Tsono, pamwepa Jezu akhafuna kuti anyakupfunza wace abvesese nfundo iponi? Iye akhafuna kuti anyakupfunza wace akhale tceru na kuti ambaphate basa, ndipo adathandizambo anyakupfunza wacewo kubvesesa bzimwebzi mwa kuwafotokozera there linango.