Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Msolo 11

Pambuyo pa Ntsiku ya Malowozi

Pambuyo pa Ntsiku ya Malowozi

‘Lufoyi limbamala lini.’—1 WAKOLINTO 13:8.

1, 2. Kodi banja likagumana na mabvuto bzimbathandauza kuti banjalo lin’dzafamba lini pomwe bwino? Fotokozani.

BANJA ni mphaso yakucokera kwa Mulungu. Ndipo lingabwerese cikondweso. Napo bziri tenepo, banja liri-lentse lina mabvuto yace. Ndipo pinango mabvutoyo yangawoneke ninga kuti yangadzamale lini, na mabvutoyo mwamuna na mkazi angayambe kutalikirana winango na mwanzace.

2 Tin’funika lini kudabwa penu banja lathu linkugumana na mabvuto nthawe na nthawe. Ndipo kugumana na mabvutoko kumbathandauza lini kuti banjalo lin’dzafamba lini pomwe bwino. Mabanja manango yomwe yakhagumana na mabvuto makulu yadagumana njira yakulimbanirana na mabvutoyo ndipo tsapano bzinthu bzinkufamba bwino. Kodi bzidakwanisika tani bzimwebzi?

KHALANI WAKUFENDERERANA NA MULUNGU PABODZI NA MWANZANU WA M’BANJA

3, 4. Kodi n’ciyani comwe cingacitike m’banja nthawe zinango?

3 Banja limbaphatanidzisa wanthu awiri wakusiyana bzinthu bzomwe ambafuna, makumbukidwe pabodzi na momwe ambacitira bzinthu. Kuthumizira bzimwebzi, mwamuna na mkazi ambakhala na miyambo na cikhalidwe cakusiyana. Pambafunika nthawe na nyongo kuti wanthu wa m’banja adziwane na kumbabvesesana bwino.

4 Na kupita kwa nthawe, mwamuna na mkazi angakhale wakutanganidwa kwene-kwene na mabasa yawo ndipo bzimwebzi bzingacitise kuti aleke kukhala wakuphatana ninga momwe akhaliri pakuyamba. Ndipo bzingawoneke ninga kuti ni wanthu awiri omwe ambadziwana lini koma ankukhala m’nyumba ibodzi. Kodi n’ciyani comwe cingawathandize kuti akhale pomwe wakuphatana?

Malango ya m’Bibliya yambathandiza kuti banja likhale labwino

5. (a) Kodi n’ciyani comwe cingathandize Akristau kuti akhale wakuphatana na mwanzawo wa m’banja? (b) Mwakubverana na Wahebereu 13:4, kodi tin’funika kumbayawona tani malowozi?

5 Yahova ambapereka malango yabwino yomwe yangathandize wanthu wakulowolana kuti akhale pa uxamwali na Yahovayo acikhalambo wakuphatana. (Psalymo 25:4; Zaiya 48:17, 18) Iye ambatiuza kuti: ‘Malowozi yakhale yakulemekezeka kwa wentse.’ (Wahebereu 13:4) Cinthu comwe munthu ambaciwona kuti n’cakulemekezeka, cimbakhala cakufunika kwene-kwene, mwakuti ambacikhotcerera na kucisamalira. Yahova ambafuna kuti timbawonembo tenepo malowozi.

KUFUNA YAHOVA KUNGATHANDIZE BANJA LANU KUTI LIFAMBE BWINO

6. Mwakubverana na Mateu 19:4-6, n’ciyani comwe Yahova ambafuna kwa wanthu wakulowolana?

6 Yahova ndiye omwe adalenga banja lakuyamba. Ndipo Mwana wace Jezu adati: ‘Kodi mulibe kuwerenga kuti omwe adalenga wanthu pa ciyambi pale, adawalenga mwamuna na mkazi, aciwauza kuti: “Pa thangwe limweri, mwamuna an’dzasiya baba wace na mai wace, acidzaphatana na mkazace, ndipo awiriwo an’dzakhala thupi libodzi”? Pakuti mbawiri lini pomwe, koma ni thupi libodzi. Tenepo, comwe Mulungu wacimanga pabodzi, munthu aleke kucilekanisa.’ (Mateu 19:4-6) Kucokera paciyambi Yahova adalenga banja kuti lireke kumala. Iye ambafuna kuti wanthu wa m’banja ambakhale wakuphatana na wakukondwa.

7. Kodi mwamuna na mkazi angalimbise tani malowozi yawo?

7 Ntsiku zino mabanja yankugumana na mabvuto mazinji kwene-kwene kusiyana na kale-kale. Nthawe zinango mabvuto yambakhala makulu ndipo iwo ambakumbuka kuti bzingakhale bwino kundomalisa banjalo. Tsono kubvesesa momwe Yahova ambawonera malowozi kungatithandize kwene-kwene.—1 Juwau 5:3.

8, 9. (a) Kodi ni lini pomwe tin’dzafunika kuteweza malango ya Yahova pa nkhani ya malowozi? (b) Kodi tingalatize tani kuti malowozi yathu njakufunika kwene-kwene kwa ifepano?

8 Nthawe zentse malango ya Yahova yambakhala yakuthandiza kwa ifepano. Ninga momwe tawonera, Yahovayo ambatiuza kuti: ‘Malowozi yakhale yakulemekezeka.’ (Wahebereu 13:4; Mpalizi 5:4) Tikambabvera malango ya Yahova napo pomwe bzingakhale bzakunesa, kulewa cadidi bzinthu bzin’dzatifambira bwino.—1 Watesalonika 1:3; Wahebereu 6:10.

9 Pakuti banja lathu ndakufunika kwene-kwene kwa ifepano, ndipopa tin’funa lini kucita ayai kulewa cinthu ciri-centse comwe cingadzonge banjalo. M’mbuto mwace tin’dzacita bzinthu bzomwe bzin’dzalimbisa banjalo na kuti tikhale wakuphatana. Kodi tingacite tani bzimwebzi?

LEMEKEZANI BANJA LANU MWA MAFALA NA BZICITO BZANU

10, 11. (a) Kodi ni mabvuto makulu yaponi yomwe yalipo m’mabanja manango? (b) Thangwe ranyi tin’funika kusamala na momwe timbalewalewera na mwamuna ayai mkazi wathu?

10 Pana bzinthu bzizinji bzomwe bzingacitise mwamuna ayai mkazi kukalipisa mwanzace wa m’banja. Timbadziwa kuti Mkristau an’funika lini kumenya mwanzace wa m’banja ayai kucita cinthu ciri-centse comwe cingamupweteke. Tsono penu tingasamale lini, tingapweteke mwanzathu na mafala. Mafala yangakhale cifuzo cakumenyera munthu. Mkazi munango adati: “Mwamuna wangu ambandimenya na mafala. Pinango mungawone kuti ndiribe bzipsazi, koma mafala yakupweteka yomwe ambandilewa, ninga yakuti ‘umbandisayisa mtendere,’ na yakuti ‘ndiribe nawe basa,’ yambasiya bzipsazi mu mtima mwangu.” Mwamuna munango adalewa kuti ntsiku zentse mkazi wace ambamunyoza ndipo ambamucemera na madzina yakumusinjirira. Iye adati: “Ndingakwanise lini kubzifotokoza pamaso pa wanthu bzomwe iye ambandilewa. Na bzimwebzi ndimbakwanisa lini pomwe kulewalewa naye, ndipo ndimbawona kuti bziri bwino kukhala nthawe itali ndiri kubasa, kusiyana na kuyenda kumuyi mwakamfulumize.” Ntsiku zino wanthu azinji ambafuna kwene-kwene kulewa mafala yakupusa, yakutukwana na yakunyoza.

11 Mwamuna na mkazi akambalewalewana mafala yakunyoza, ali-wentse ambakhala na bzironda mu mtima mwace ndipo pambatenga nthawe kuti bzirondabzo bzipole. Ni thangwe race Yahova ambafuna kuti wanthu wakulowolana ambalewelewane na kusamalirana bwino. Tsono nthawe zinango mungakalipise mwanzanu wa m’banja mwakusaya kuzindikira. Pinango imwepo mungawone kuti mumbasamalira bwino mwanzanu, tsono kodi mwanzanuyo ambabzibva tani? Penu ambakalipa na bzakulewa bzanu, kodi ndimwe wakukonzeka kucinja?—Wagalata 5:15; werengani Wayefezo 4:31.

12. Kodi munthu omwe ali pabanja, n’ciyani comwe cingadzonge uxamwali bwace na Yahova?

12 Momwe mumbalewelewera na mwanzanu wa m’banja, pamaso pa wanthu ayai pamwekha bzimbatokonya uxamwali bwanu na Yahova. (Werengani 1 Pedru 3:7.) Cinembo ca Tiyago 1:26 cimbatikumbusa kuti: ‘Penu munthu ankubziwona ningati ambanamata Mulungu, koma ankukwanisa lini kutonga bwino lirime lace, munthu umweyo ankunamiza mtima wace, ndipo kunamata kwace n’kwapezi.’

13. Kodi ni cinthu cinango ciponi comwe cingacitise kuti munthu akalipise mwamuna ayai mkazi wace?

13 Pana bzinthu bzinango bzomwe munthu omwe ali pabanja an’funika kusamala kuti aleke kukalipisa mwanzace wa m’banja. Mwa ciratizo, kodi mwamuna ayai mkazi wanu angabve tani penu imwepo mwayamba kumala nthawe itali muna munthu munango? Ndipo pinango bzingakhale bzinthu bzabwino ninga kuyenda kukapalizira ayai kumuthandiza pa bvuto linango. Tsono nfundo yakufunika kuikumbukira njakuti, kodi bzimwebzi bzinkukalipisa mwamuna ayai mkazi wanu? Mpfumakazi inango yakulowodwa idati: “Ndimbakalipa nthagwe ra kuwona kuti mwamuna wangu ambamala nthawe itali ankuthandiza kwene-kwene mpfumakazi inango. Bzimwebzi bzimbandicitisa kubziwona ninga kuti ndine wakusaya kufunika.”

14. (a) Kodi tinkupfunza ciyani kucokera pa Ciyambo 2:24? (b) Kodi tin’funika kumbabzibvunza ciyani?

14 Ninga Akristau tina udindo bwakusamalira abereki wathu na kusamalirambo abale na mpfumakazi wa m’gwere. Tsono tikalowola ayai kulowodwa, udindo bwathu bukulu bumbakhala bwakusamalira mwamuna ayai mkazi wathuyo. Yahova adalewa kuti mwamuna an’dzaphatana ‘na mkazace.’ (Ciyambo 2:24) Bzakufuna bza mwamuna ayai bza mkazi wathu mpsakufunika kwene-kwene kwa ifepano. Ndipopa bzibvunzeni kuti: ‘Kodi mwamuna ayai mkazi wangu ndimbamupasa nthawe yakukwanira na lufoyi lomwe iye ambafunikira?’

15. Thangwe ranyi Akristau omwe ali pabanja ambatcenkha kubverana kwene-kwene na munthu omwe ni mwamuna lini ayai ni mkazi lini wawo?

15 Kubverana kwene-kwene na munthu omwe ni mwamuna lini ayai ni mkazi lini wathu kungayambise mabvuto m’banja mwathu. Pinango tingayambe kumufuna kwene-kwene munthuyo na kuyambambo kumukhumba. (Mateu 5:28) Makumbukidwe yamweya yangakule ndipo yangakutsogolereni kucita cinthu comwe cingadzonge banja lanu.

‘POMWE PAN’GONA WANTHU WAKULOWOLANA PALEKE KUPSWIPIZIDWA’

16. Kodi Bibliya limbapereka lamulo liponi pa nkhani ya banja?

16 Pambuyo pakulewa kuti ‘malowozi yakhale yakulemekezeka,’ Bibliya limbalewa pomwe kuti: ‘Pan’gona wanthu wakulowolana paleke kupswipizidwa, pakuti Mulungu an’dzayeruza anzazi na anyaupombo.’ (Wahebereu 13:4) Pamwepa, mafala yakuti ‘pan’gona wanthu wakulowolana’ yankulewa bza kugonana komwe kumbacitika pakati pa mwamuna na mkazace. (Mimwani 5:18) Kodi banja lingalatize tani ulemu pa nkhani imweyi acisaya kupswipiza mbuto yawo yakugona?

17. (a) Kodi wanthu azinji ambawona tani upombo ntsiku zino? (b) Kodi Akristau ambawona tani upombo?

17 Wanthu winango ntsiku zino ambawona kuti palibe cakuphonyeka kukhala wakusaya kukhulupirika kwa mwamuna ayai mkazi wawo. Tsono tin’funika lini kutengera makumbukidwe yamweya. Yahova ambalewa mwakubveka bwino kuti iye ambawenga anzazi na anyaupombo. (Werengani Waroma 12:9; Wahebereu 10:31; 12:29) Penu tingagonane na munthu omwe ni mwamuna lini ayai ni mkazi lini wathu, pamwepo tingakhale kuti tapswipiza malowozi yathu. Ndipo tin’dzakhala tinkulatiza kuti timbalemekeza lini mitemo ya Yahova ndipo tingadzonge uxamwali bwathu na Yahovayo. Tenepo tin’funika kutcenkha cinthu ciri-centse comwe cingatitsogolere kucita upombo. Bzimwebzi bzinkuphatanidza kutcenkha kusirira munthu munango omwe ni mwamuna lini ayai ni mkazi lini wathu.—Djobi 31:1.

18. (a) Thangwe ranyi kucita upombo mpsakundendemerana na kunamata mirungu yapezi? (b) Kodi Yahova ambawona tani upombo?

18 Cakutonga ca Mozenji cikhalewa kuti kucita upombo ikhali pikado ikulu yakundendemerana na kunamata mirungu yapezi. Cirango ca pikado ziwirizi cikhali kuphedwa. (Mwambo 20:2, 10) Kodi kucita upombo kukhandendemerana tani na kunamata mirungu yapezi? Mjirayeri akanamata mirungu yapezi, iye akhadzonga piciro lomwe akhadacita lakukhala wakukhulupirika kwa Yahova. Mu njira ibodzi-bodziyi Mjirayeri akacita upombo akhadzonga piciro lomwe akhadacita lakukhala wakukhulupirika kwa mwanzace wa m’banja. (Kufuluka 19:5, 6; Bzakutonga 5:9; werengani Malakiya 2:14.) Bzimwebzi bzinkulatiziratu kuti Yahova akhawona kuti kucita upombo ni pikado ikulu.

19. Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kuti tireke kucita upombo?

19 Apa tani ntsiku zathu zino? Napo kuti tiri lini pantsi pa Cakutonga ca Mozeji, Yahova ambawona basi kuti kucita upombo ni pikado ikulu. Pakuti tinganamate lini mirungu yapezi, tin’funikambo lini kukhala wakusaya kukhulupirika kwa mwamuna ayai mkazi wathu. (Psalymo 51:1, 4; Wakoloso 3:5) Penu tingacite bzimwebzi, tingakhale tinkulatiza kuti tinkulemekeza lini malowozi yathu pabodzi na Mulungu wathu, Yahova.—Onani Mafala Yakuthumizira 26.

BZOMWE MUNGACITE KUTI MULIMBISE BANJA LANU

20. Kodi nzeru zingathandize tani munthu kukhala na banja labwino?

20 Kodi mungacite ciyani kuti mulimbise banja lanu? Fala la Mulungu Bibliya limbati: ‘Nzeru zimbamanga banja la munthu, ndipo kuzindikira kumbacitisa kuti banjalo lirimbe kwene-kwene.’ (Mimwani 24:3) Banja lingandendemezeredwe na nyumba. M’nyumba mungakhale mwakudjedjera na mwakusaya cinthu ciri-centse ayai mungakhale mwakuthuma bwino, mwakudekeza na m’mbuto yakukhotcerereka. Mwakundendemerana na bzimwebzi munthu wanzeru ambawonesesa kuti banja lace ndakukondwa na kuti ni mbuto yakukhotcerereka.

21. Kodi kudziwa bzinthu kungathandize tani munthu kukhala na banja lakulimba?

21 Pakulewa bza nyumbayo, Bibliya limbapitiriza kulewa kuti: ‘Kudziwa bzinthu kumbacitisa kuti bzipinda bza mkati bzidzale na bzinthu bzentse bza mtengo wapadzulu na bzakukondwesa.’ (Mimwani 24:4) Bzomwe mwapfunza mu Fala la Mulungu bzingathandize banja lanu kuti limbafambe bwino. (Waroma 12:2; Wafiripo 1:9) Ninga banja mukambawerenga Bibliya na mabukhu yathu, mumbacezerane bzomwe mwapfunzabzo muciwona momwe mungabziphatisire basa pamoyo wanu. Mbakumbukirani bzinthu bzomwe mungacite kuti mulatizane lufoyi na ulemu, kudeka mtima na kumbakumbukirana. Kumbirani Yahova kuti akuthandizeni kukhala na makhalidweya pabodzi na yanango yabwino, mukacita tenepo mun’dzalimbisa banja lanu ndipo mun’dzacitisa kuti mwamuna ayai mkazi wanu ambakufuneni kwene-kwene.—Mimwani 15:16, 17; 1 Pedru 1:7.

Lingani citsogozo ca Yahova pakucita kunamata ninga banja

22. Thangwe ranyi tin’funika kulemekeza na kufuna kwene-kwene mwamuna ayai mkazi wathu?

22 Tin’funika kucita nyongo yakucita cinthu ciri-centse kuti timbalatize mwamuna ayai mkazi wathu kuti timbamufuna na kumulemekeza. Tikacita tenepo banja lathu lin’dzakhala lakukondwa na lakulimba. Ndipo cakufunika kwene-kwene n’cakuti, tin’dzakondwesa Yahova.—Psalymo 147:11; Waroma 12:10.