Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Kodi Mungagumane Kuponi Cidikhiro Caico?

Kodi Mungagumane Kuponi Cidikhiro Caico?

Kodi Mungagumane Kuponi Cidikhiro Caico?

TIYEZEZERE kuti lorojo yanu yaleka kuphata basa ndipo bzikuwoneka kuti yafa. Tenepo pomwe mukunyang’ana munthu kuti aikonze, mukuwona kuti pana bzinthu bzinango kuti musankhule. Pana bzidziwiso bzizinji bzomwe bzikulewa bza wanthu omwe ambakonza lorojo, bzentse bzikulewa kuti wanthuwo ambakonza bwino, pomwe bzinango bzikupitana mafala. Tsono n’ciyani comwe mungacite mukadziwa kuti omwe adakonza lorojo yanuyo ni vizinyu wanu? Kuthimizira bzimwebzi, imwepo mwabva kuti iye akufunisisa kukukonzerani fovolo. Tsapano bzikuwoneka kuti mukudziwa bzomwe mungacite, ndibzo lini?

Tsapano ndendemezerani lorojoyo na luso lanu lakukhala na cidikhiro. Tenepo, penu imwepo mukuwona kuti cidikhiro canu cikumbombowa ninga momwe wanthu winango akucitira ntsiku zino—kodi thandizo mungaligumane kuponi? Wanthu azinji ambabziti an’kwanisa kumalisa mabvuto, tsono bzomwe iwo ambalewa nthawe zinango bzimbabvesesa lini ndipo bzimbapitana. Tsono, kodi bzingakhale lini bwino kunyang’ana thandizo kuna ule omwe adatilenga na kutipasa luso la kukhala na cidikhiro? Bibliya limbalewa kuti iye ‘ali lini kutali na m’bodzi na m’bodzi wa ifepano,’ ndipo akufunisisa kutithandiza.​—Mabasa 17:27; 1 Pedru 5:7.

Thandauzo Lakubveka Bwino la Cidikhiro

Bzomwe Bibliya limbalewa bza cidikhiro bzimbabveka bwino kuposa bzomwe ambalewa adotolo, masiyentista na apfunzi wa makumbukidwe ya wanthu wa ntsiku zino. Mafala yomwe yadaphatisidwa basa m’Bibliya mu bzirewedwe bzakuyambirira na kusanduliziridwa kuti “cidikhiro” yambathandauza kudikhirira na mtima wentse na kudikhirira cinthu cabwino. Cidikhiro cimbagawidwa mbali ziwiri izi: cikhumbo cakufuna cinthu cabwino na citsimikizo cakukhulupira kuti cinthu cabwinoco cin’dzacitikadi. Cidikhiro comwe Bibliya limbalewa ni cinzano lini. Cin’dzacitikadi ndipo pana umboni bwakukwanira.

Na thangwe limweri, cidikhiro cimbandendemera na cikhulupiro comwe cimbabwera thangwe ra kukhala na umboni—sikuti kumbandokhulupira cinthu ciri-centse. (Wahebereu 11:1) Tenepo, Bibliya limbasiyanisa pakati pa cikhulupiro na cidikhiro.​—1 Wakolinto 13:13.

Mwa ciratizo, imwepo mukakumbira thandizo kuna xamwali wanu wakupha naye mtsomba na mwala, mumbadikhira kuti iye an’kuthandizani. Cidikhiro cimweci n’cakutsimikizirika, thangwe imwepo mumbamukhulupira—mumbamudziwa bwino ndipo mudamuwona kale nthawe zinango akuthandiza winango. Cikhulupiro na cidikhiro canu bzimbabverana, ndipo ciri-centse cimbathemba mwanzace, tsono ni bzinthu bziwiri bzakusiyana. Kodi imwepo mungakhale tani na cidikhiro cimweci kuna Mulungu?

Bzomwe Bzingakucitiseni Kukhala na Cidikhiro

Mulungu ambapereka cidikhiro caico. Mu nthawe ya Ajirayeri, Yahova akhacemeredwa kuti ‘cidikhiro ca Jirayeri.’ (Jeremiya 14:8) Cidikhiro ciri-centse cakukhulupirika comwe wanthu wace akhanaco cikhacokera kwa iye; tenepo, iye akhali cidikhiro cawo. Cidikhiro cimweci cikhandothandauza lini kufuna kuti cinthu cicitike. Mulungu adawapasa citsimikizo camphanvu kuti akhale na cidikhiro. Pomwe akhacita nawo bzinthu kwa magole mazinji, Mulungu adalewa bzinthu bzomwe an’dzawacitira ndipo adadzacitadi. Pomwe Djosuwe akhatsogolera Ajirayeri, adawauza kuti: ‘Imwepo mun’dziwisisa na mtima wanu wentse . . . kuti palibe kutazika na cibodzico pa mafala yabwino yentse yomwe adakuuzani Yahova, Mulungu wanu.’​—Djosuwe 23:14.

Mafalaya yakuphata basa mpaka ntsiku zino. M’Bibliya muna bzinthu bzizinji bzomwe Mulungu adalewa kuti an’dzacita ndipo bzidadzacitikadi. Mapolofesiya yomwe iye adalewa kuti yan’dzacitika njakukhulupirika kwene-kwene, ndipo yanango pa nthawe yomwe yakhanembedwa yakhali ninga kuti yakwanisika kale.

Ndipopa tingalewa kuti Bibliya ni bukhu la cidikhiro. Tenepo, imwepo mukapfunza nkhani zomwe zimbalewa momwe Mulungu adacitira bzinthu na wanthu winango, mun’dzawona kuti cidikhiro canu comwe munaco kwa iye cin’dzakhala camphanvu kwene-kwene. Mpostolo Paulo adanemba kuti: ‘Bzinthu bzentse bzomwe bzidanembedwa, bzidanembedwa kuti bzitipfunzise, kuti mwa kupirira kwathu pabodzi na mtsangalazo wa Bzakunembedwabzo, ifepano tikhale na cidikhiro.’​—Waroma 15:4.

Kodi ni Cidikhiro Ciponi Comwe Mulungu Ambatipasa?

Kodi ni pa nthawe iponi pomwe timbawona kuti tikufunika cidikhiro? Kodi ni pomwe infa imbatifikira? Wanthu azinji akafedwa wacibale wawo, bzimbakhala bzikunesa—kukhala na cidikhiro. Kodi n’ciyani cinango comwe—cingadzonge cidikhiro cathu kuposa infa? Infa imbatewera mbuyo ali-wentse wa ifepano. Tingakwanise lini kuiletsa bzomwe ikufuna kucita, ndipo ne tingaibweze lini. Ndipopa Bibliya limbalewa kuti infa ni ‘nyamadulanthaka wakumalizira.’​—1 Wakolinto 15:26.

Kodi n’kuponi komwe tingagumane cidikhiro infa ikatifikira? Onani kuti vesi libodzi-bodzi lomwe lalewa kuti infa ni nyamadulanthaka wakumalizira, lalewambo kuti infayo ‘in’dzapfudzidwa.’ Yahova Mulungu ngwamphanvu kwene-kwene kuposa infa. Ndipo iye adalatiza kale bzimwebzi kazinji kentse. Mwa njira iponi? Mwa kulamusa anyakufa. Bibliya limbalatiza kuti Mulungu adaphatisa basa mphanvu zace maulendo 9 kuti alamuse anyakufa.

Yahova adapasa mphanvu mwanace, Jezu, kuti alamuse xamwali wace Lazaro, omwe akhadafa kwa ntsiku zinai. Jezu alibe kucita bzimwebzi mwakabisebise, koma wanthu wentse omwe akhalipo adawona na maso yawo.​—Juwau 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Pinango mungabzibvunze kuti: ‘Thangwe ranyi wanthu amwewa adalamusidwa? Wanthu amwewa alibe kudzakalamba pomwe acifa?’ Bzomwe mukulewabzi mpsacadidi. Koma thangwe ra kulamusidwa kwa wanthuwa, ifepano tingakhale na cikhumbo cakuti abale wathu omwe adafa an’dzakhala pomwe na moyo, timbakhalambo na citsimikizo cakukhulupira kuti bzimwebzi bzin’dzacitikadi. Kulewa kwinango, tingalewe kuti tina cidikhiro caico.

Jezu adalewa kuti: ‘Inepano ndine kumuka na moyo.’ (Juwau 11:25) Ndiye omwe Yahova an’dzamupasa mphanvu kuti adzalamuse wanthu pa dziko lentse la pantsi. Jezu adalewa pomwe kuti: ‘In’dzafika nthawe yomwe wentse omwe ali m’thenje lacikumbuso an’dzabva fala lace [la Jezu] acidzabula.’ (Juwau 5:28, 29) Inde, wentse omwe ali m’thenje ana mwayi wakudzalamusidwa kuti adzakhala na moyo m’Paraizo pano pa dziko la pantsi.

Mpolofeta Zaiya adalewa mwakubveka bwino pa nkhani ya cilamuso, iye adati: ‘Wanthu omwe adafa an’dzakhala pomwe na moyo. Mitembo ya wanthu wangu in’dzalamuka. Imwe Anyakukhala ku pfumbi lamukani, mucikuwa na cikondweso! Pakuti mame yako yali ninga mame ya macibese, ndipo dziko la pantsi lin’dzapereka wanthu omwe adafa kuti akhale pomwe na moyo.’​—Zaiya 26:19.

Kodi imwepo mukuwona lini kuti mafalaya njakutsangalaza? Anyakufa ali pa mbuto yakukhotcerereka bwino, ninga tcece lomwe liri m’cibereko ca mai wace. Kulewa cadidi, omwe adafa ali m’makumbukidwe yakusaya kumala ya Mulungu Wamphanvu-zentse. (Luka 20:37, 38) Tsapanopapa iwo anilamusidwa, acibweresedwa ku dziko labwino na lakudekeza, ninga momwe bzimbacitikira tcece pomwe ambatambiridwa na acibale wace omwe ambamudikhirira na mtima wentse. Tenepo, dziwani kuti cidikhiro ciripo napo tikafa.

Kodi Cidikhiro Cingakucitireni Ciyani?

Paulo ambatipfunzisa bzizinji pakulewa bza cidikhiro. Iye adafotokoza bza cidikhilo ca cipulumuso—ninga kapaseti na mbali zinango zakufunika kwene-kwene. (1 Watesalonika 5:8) Kodi iye akhafuna kulewa ciyani na mafalaya? Kale-kale acikunda pomwe akhayenda ku nkhondo akhabvala kapaseti ya ferro, kawiri-kawiri iwo akhabvala cigoba ca khanda. Thangwe ra kapasetiyo misewe mizinji ikhawamenya lini mu msolo ndipopa azinji wa iwo akhapulumuka. Paulo akhalewa kuti ninga momwe kapaseti ambakhotcererera msolo wa mcikunda, mpsibodzi-bodzi na cidikhiro, ico cimbakhotcererambo makumbukidwe ya wanthu. Mukakhala na cidikhiro caico pa bzomwe Mulungu ambalewa, imwepo mun’dzapitiriza kukhala na mtendere wa mu mtima napo mugumane na mabvuto. Kodi mbani wa ifepano akufunambo lini kapaseti ninga umweyu?

Paulo adaphatisa basa ciratizo cakubveka bwino cakulatiza momwe cidikhiro cimbabveranira na kufuna kwa Mulungu. Iye adati: ‘Cidikhiro comwe tinacoci ciri ninga ndangula ya moyo, ico n’cakutsimikizika na cakulimba.’ (Wahebereu 6:19) Paulo adalubzika kazinji kentse ndipopa iye akhadziwa bwino kufunika kwa ndangula. Amalinyero pomwe akhagumana na conzi, akhatenga ndangula aciithusa m’madzi. Ndangulayo ikayenda mpaka pantsi pa madzi, xitima ya m’madzi ikhakhala yakukhotcererera ku conzico, ndipo ikhatengeka lini na mabimbi.

Mpsibodzi-bodzimbo, penu ifepano timbadikhira bzomwe Mulungu ambalewa bzin’dzatithandiza kupirira mabvuto yomwe tikugumana nayo. Yahova ambalewa kuti tsapanopapa inifika nthawe yakuti wanthu anibonera lini pomwe na nkhondo, ciwembo, msunamo ne infa. (Onani kwadru.) Kuphatisisa cidikhiro cimweci kun’tithandiza kukhala wakukhotcerereka, wakulimba kuti tikwanise kuteweza malango ya Mulungu mbuto mwakutewezera makhalidwe yakuipa ya m’dzikoli.

Yahova ambakupasanimbo cidikhiro cimweci. Iye akufuna kuti mukhale na moyo ninga momwe iye akhafunira. Iye akufuna kuti ‘wanthu wa makhalidwe yali-yentse apulumuke.’ Mwa njira iponi? Cakuyamba ali-wentse an’funika kukhala ‘na cidziwiso caico ca cadidi.’ (1 Timotio 2:4) Anembi wa revistayi akutilimbisa kuti tipfunze cadidi cakucokera mu Fala la Mulungu. Na cidziwiso cimweci Mulungu an’dzakupasani cidikhiro cakufunika kwene-kwene kuposa comwe dzikoli lingakupaseni.

Imwepo mukakhala na cidikhiro cimweci mun’dzabzibva lini kuti mulibe basa, thangwe Mulungu an’kupasani mphanvu zomwe mukufunikira kuti mukwanirise bzakulinga bziri bzentse bzomwe mungakhale nabzo bzakubverana na kufuna kwace. (2 Wakolinto 4:7; Wafiripo 4:13) Kodi ni cidikhiro lini cimweci comwe imwepo mukufuna? Tenepo penu mukufuna cidikhiro ndipo mukucinyang’ana lekani kubwerera mbuyo. Mwasala pang’ono kucigumana

[Cithunzi-thunzi pa tsamba]

Bzomwe Bzimbaticitisa Kudikhirira

Mavesi ya m’Bibliyaya yangakuthandizeni kuthimizira cidikhiro canu:

Mulungu ambalewa kuti kutsogolo bzinthu bzin’dzakhala bwino.

Fala lace limbalewa kuti dziko lin’dzakhala paraizo ndipo lin’dzakhalidwa na wanthu wakukondwa na wakubverana.—Psalymo 37:11, 29; Zaiya 25:8; Cibvumbulutso 21:3, 4.

Mulungu ambanama lini.

Iye ambawenga kunama kuli-kwentse.Yahova ngwakucena ayai ngwakulungamiratu ndipo iye ambanama lini na pang’onopo.—Mimwani 6:16-19; Zaiya 6:2, 3; Tito 1:2; Wahebereu 6:18.

Mulungu ngwamphanvu zentse.

Yahova ndiye yekha wamphanvu zentse. Palibe cinthu ciri-centse m’cirengedwe comwe cingamutazise kucita bzomwe iye ambafuna.—Kufuluka 15:11; Zaiya 40:25, 26.

Mulungu akufuna kuti mukhale na moyo wakusaya kumala.

Juwau 3:16; 1 Timotio 2:3, 4.

Mulungu akufuna kuti tikhale na moyo wabwino.

Iye ambadokhalira lini kuwona bzakubonya bwathu, koma ambanyang’anisa bwabwino bzomwe timbayezera kucita. (Psalymo 103:12-14; 130:3; Wahebereu 6:10) Iye ambadikhira kuti ticite bzinthu bzawino. Ndipo tikacita bzimwebzo ambakomedwa nafe.—Mimwani 27:11.

Mulungu akufuna kutithandiza kucita bzomwe iye ambafuna.

Atumiki wace an’funika lini kumbabzibva kuti alibe cithandizo. Mulungu ambawapasa mzimu wace wakucena, mphanvu yomwe imbaposa iri-yentse.—Wafiripo 4:13.

Kudikhirira Mulungu n’kuphonyeka lini.

Iye ngwakukhulupirika ndipo an’dzatiphatisa lini mwala.—Psalymo 25:3.

[Cithunzi-thunzi pa matsamba]

Ninga momwe kapaseti ambakhotcerera msolo wa mcikunda, cidikhiro cimbakhotcererambo makumbukidwe ya wanthu

[Cithunzi-thunzi pa matsamba]

Ninga ndangula cidikhiro caico cimbakhalisa

[Mafala ya cithunzi-thunzi]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo