Tikambondokhala ticinyang’anisisa kusiyana komwe kulipo pakati pa ifepano na wanthu winango, tingafike pakukumbuka kuti kusiyanako kudaipa ayai ni kupunduka komwe wanthuwo anako. Thangwe ra bzimwebzi, tingayambe kucitira tsankhulo wanthu omwe tidasiyana nawowo. Tsono tikakulisa khalidwe lakuipali, bzin’dzakhala bzakunesa kulatiza kuti timbakumbukirambo wanthu winango, ayai kuwawona kuti mbakufunika.

‘Kondwani na omwe akukondwa; lirani na omwe akulira.’—WAROMA 12:15.

Kodi bzimwebzi bzikuthandauza ciyani? Nfundo imweyi ikuthandauza kuti ifepano tin’funika kulatiza kuti timbakumbukira wanthu winango. Kukumbukira winango ndiko kubziikha pa mbuto ya munthu munango na kubvesesa momwe iye akubvera. Khalidwe limweri ndakufunika kwene-kwene.

Tikabziikha pa mbuto ya wanthu winango, tingakwanise kubvesesa kuti momwe ifepano timbabvera na momwe timbacitira bzinthu pa moyo wathu, mpsibodzi-bodzimbo na bzomwe bzimbacitikambo pa moyo wawo. Kukumbukira winango kumbatithandiza kuwona kuti tentsenefe ndife wakundendemerana, ndipo bziribe basa kuti ndife wa dzinza liponi, tidacokera kuponi ayai tidaleredwa tani, tentsenefe ndife wanthu wa banja libodzi. Tenepo tikambakumbukira kuti tentsenefe ndife wanthu wakundendemerana, tin’dzakhala na makumbukidwe yabwino pakulewa bza wanthuwo.

Khalidwe la kukumbukira winango limbatithandiza kukhala wanthu wa ulemu. Onani ciratizo ca Anne-Marie. Iye akhanyoza wanthu wa mtundu winango, omwe azinji akhalewa kuti wanthuwo alibe basa. Anne-Marie adafotokoza momwe khalidwe la kukumbukira winango lidamuthandizira. Iye adati: “Pomwe ndidawona kuti wanthuwo akubonera thangwe ra mabvuto yomwe akhalimbana nayo, ndidabzibvunza kuti kodi ningadakhala kuti ndinepano omwe ndikubonerayo, ningadabzibva tani. Bzimwebzi bzidandithandiza kuwona kuti inepano ndine lini wakufunika kwene-kwene kuposa iwo. Tenepo ndiribe kucita na cinthuco cakulatiza kuti ndine wakufunika kuposa wanthuwo.” Inde, tikacita nyongo yakubvesesa mabvuto yomwe wanthu winango akugumana nayo, bzimbatinesa lini kubziikha pa mbuto yawo, kusiyana na kuwalewa kuipa.

Penu pana mtundu winango wa wanthu omwe mumbaukumbukira kuipa, yezerani kubvesesa kundendemerana komwe kulipo pakati pa iwo na imwepo. Mwa ciratizo, kumbukirani momwe iwo angabvere akakhala kuti:

• akudya na banja lawo

• afika pamui adaneta thangwe ra kuphata basa ntsiku yentse

• akuceza na axamwali wawo

• akubva nyimbo zomwe ambazifuna

Tsapano bzindendemezereni kuti ndimwe m’bodzi wa wanthu amwewa. Ndipo bzibvunzeni kuti:

• ‘Kodi ningadacita ciyani bzingadakhala kuti munthu akundicitisa kubzibva kukhala wapezi-pezi?’

• ‘Kodi ningadabzibva tani bzingadakhala kuti wanthu akundilewa kuipa napo kuti iwo ambandidziwa?’

• ‘Bzingadakhala kuti ndine m’bodzi wa iwo, kodi ningadafuna kuti wanthu winango ambandiwone tani?’