Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 23

‘Dzina Lanu Licenesedwe’

‘Dzina Lanu Licenesedwe’

‘Imwe Yahova, dzina lanu lin’khala liripo mpaka kale-kale.’ —PSALYMO 135:13.

NYIMBO 10 Tumbizani Yahova Mulungu Wathu!

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1-2. Kodi ni nkhani ziponi zomwe n’zakufunika kwene-kwene kwa Mboni za Yahova?

IFEPANO timbafuna kudziwa bza nkhani zakufunika kwene-kwene zomwe ni utongi na kucenesedwa kwa dzina la Mulungu. Ndipo Mboni za Yahovafe, timbafuna kulewa bza nkhani zabwinozi. Tsono kodi utongi bwa Mulungu na kucenesedwa kwa dzina lace, ni bzinthu bzakusiyana? Ne.

2 Ifepano tidapfunza kuti dzina la Mulungu lin’funika kucenesedwa pa magunkha yentse yomwe yambapswipiza dzinalo. Tidapfunzambo kuti utongi bwa Mulungu ayai katongedwe kace n’kabwino kwene-kwene. Ndipopa nkhani ziwirizi, n’zakufunika kwene-kwene kuna ifepano.

3. Kodi dzina lakuti Yahova limbaphatanidza ciyani?

3 Dzina lakuti Yahova limbaphatanidza bzinthu bzentse bzomwe bzimbacita mbali pakulewa bza Mulungu wathu, pabodzi na katongedwe kace. Tenepo tikambalewa kuti nkhani yakufunika kwene-kwene ni kucenesa dzina la Mulungu, timbakhala tikulewambo kuti tikubvuma kuti utongi bwace n’bwabwino kwene-kwene. Dzina lakuti Yahova limbabverana na katongedwe kace ninga Mtongi Wamphanvu-zentse.—Onani kwadru yakuti “Bzomwe Bzikuphatanidzidwa pa Nkhani Ikulu Yakufunika.”

4. Kodi pa Psalymo 135:13, pambalewa ciyani bza dzina la Mulungu, ndipo ni mibvunzo iponi yomwe in’tawiridwa mu nkhani ino?

4 Dzina lakuti Yahova ndakupambulika. (Werengani Psalymo 135:13. *) Thangwe ranyi dzina la Mulungu ndakufunika kwene-kwene? Kodi ni lini pomwe dzinali lidayamba kunyozedwa? Kodi Mulungu ambacenesa tani dzina lace? Kodi n’ciyani comwe tingacite kuti tikhotcerere dzinalo? Mu nkhani ino tiniwona mitawiro ya mibvunzoyi.

BZOMWE BZIMBACITISA DZINA KUKHALA LAKUFUNIKA

5. Kodi ni mbvunzo uponi omwe wanthu winango ambakhala nawo akambakumbukira bza kucenesedwa kwa dzina la Mulungu?

5 Jezu adalewa bza nkhani yomwe tin’funika kumbaiguma m’mipembo yathu. Iye adati: ‘Dzina lanu licenesedwe.’ (Mateu 6:9) Kodi iye akhafuna kulewanyi na mafalaya? Kucenesa kumbathandauza kutsuka cinthu comwe cidapswipa. Winango angabvunze kuti: ‘Kodi dzina lakuti Yahova ndakucena lini kale?’ Kuti tikwanise kutawira mbvunzoyu, tin’funika kukumbukira bzentse bzomwe dzina limbaphatanidza.

6. Thangwe ranyi dzina ndakufunika?

6 Dzina limbathandauza bzinthu bzizinji sikuti kundolinemba pa tsamba ayai munthu kulicemera mwakukuwa. Onani bzomwe Bibliya limbalewa: ‘Kuli bwino kukhala na dzina labwino kuposa kukhala na cuma cizinji.’ (Mimwani 22:1; Mpalizi 7:1) Thangwe ranyi dzina ndakufunika? Thangwe limbaphatanidza mbiri ya munthu na momwe wanthu winango ambawonera mwenekaciro dzinalo. Tenepo, kanembedwe ka dzina na momwe wanthu ambalicemerera, mpsakufunika lini. Koma cakufunika kwene-kwene ni bzomwe wanthu ambakumbuka akawona na kubva dzinalo.

7. Kodi wanthu angapswipize tani dzina la Mulungu?

7 Anyamagunkha akambanamizira Yahova, ambacitisa wanthu kukhala na makumbukidwe yakuipa pakulewa bza Yahovayo. Ndipo na makumbukidwe yakuipayo, wanthuwo ambanyoza Mulungu ndipo ambapswipizambo dzina lace. Dzina la Mulungu pabodzi na mbiri yace bzidayamba kupswipizidwa kuyambira pomwe lidalewedwa gunkha lakuyamba mu zunde la Edeni. Mbatiwoneni momwe bzidacitikira.

POMWE DZINA LA MULUNGU LIDAYAMBA KUNYOZEDWA

8. Kodi n’ciyani comwe Adamu na Eva akhadziwa, ndipo ni mibvunzo iponi yomwe idawonekera?

8 Adamu na Eva akhadziwa kuti Yahova ni dzina la Mulungu, ndipo akhadziwambo bzinthu bzizinji kwene-kwene pakulewa bza iye. Mwa ciratizo, iwo akhadziwa kuti Yahova ni Mulengi, ndipo bzentse bzomwe akhanabzo ninga moyo, paraizo wakudeka na banja lawo, ni Yahova omwe akhadawapasa. (Ciyambo 1:26-28; 2:18) Kodi iwo adapitiriza kukumbukira bzinthu bzentse bzabwino bzomwe Yahova adawacitira? Kodi iwo adalatiza lufoyi na kutenda kuna mwenekaciro dzinalo? Mitawiro ya mibvunzoyi idawonekera pomwe iwo adayezedwa na nyamadulanthaka wa Mulungu.

9. Mwakubverana na Ciyambo 2:16, 17 na 3:1, 2, 4, kodi n’ciyani comwe Yahova adauza Adamu na Eva, ndipo Sathani adawapumpsa tani?

9 Werengani Ciyambo 2:16, 17 na 3:1-2, 4. * Mwakuphatisa basa nyoka, Sathani adabvunza Eva kuti: ‘Kodi n’cadidi kuti Mulungu adalewa kuti lekani kudya cisapo ca muti na ubodziyo wa m’zundemu?’ Sathani adacita mbvunzo omwe ukhanamizira kwene-kwene Mulungu. Thangwe ranyi? Thangwe ndakuti Mulungu akhadauza Adamu na Eva kuti adye bzisapo bza miti iri-yentse, koma kupambula muti ubodzi. Ndipo mu zundemo iwo akhana bzisapo bzakusiyana-siyana. (Ciyambo 2:9) Mwakusaya kupenukira, Yahova ni Mulungu wakupasa. Tsono iye adaletsa Adamu na Eva kudya cisapo ca muti ubodzi basi. Tenepo, mbvunzo wa Sathani udabisa cadidi. Sathani akhafuna kuti wanthu akhale na makumbukidwe yakuti Mulungu ambamana. Tenepo, Eva pinango adakumbuka kuti: ‘Kodi pana cinthu cabwino comwe Mulungu akundiletsa kukhala naco?’

10. Kodi Sathani adapswipiza tani dzina la Mulungu, ndipo n’ciyani cidacitika patsogolo pace?

10 Eva adapitiriza kubvera Yahova mpaka pa nthawe yomwe Sathani adacita mbvunzo ule. Pakutawira, Eva adabwerezera bzomwe Mulungu akhadalewa mpaka adathimizira kuti iwo akhafunika lini ne kukhuya muti ule. Eva akhadziwa kuti kusaya kubvera cenjezo la Mulungu, kungadabweresa infa. Tsono Sathani adalewa kuti: ‘Cipo! mun’dzafa lini.’ (Ciyambo 3:2-4) Gunkha la Sathani lidawonekera padeca. Iye adapswipiza dzina la Mulungu, mwa kuuza Eva kuti Yahova ambanama. Mwa njira imweyi, Sathani adakhala dyabu ayai nyamagunkha. Eva adapumpsidwa na Sathani. (1 Timotio 2:14) Ndipo iye adakhulupira kwene-kwene Sathaniyo kuposa Yahova. Na bzimwebzi, bzidakhala bzakusaya kunesa kuti Eva acite cakusankhula cakuipa kwene-kwene. Iye adasankhula kuleka kubvera Yahova. Eva adayamba kudya cisapo comwe Yahova adamuletsa. Patsogolo pace adapasambo cisapoco Adamu.—Ciyambo 3:6.

11. Kodi n’ciyani comwe Adamu na Eva adatazira kucita?

11 Kumbukirani bzomwe Eva angadafunika kuuza Sathani. Tiyezezere kuti iye angadamutawira kuti: “Inepano nimbakudziwa lini iwepo, koma nimbadziwa Baba wangu Yahova, ndipo nimbamufuna na kumukhulipira. Bzentse bzomwe inepano na Adamu tinabzo ni Yahova omwe adatipasa. Kodi iwepo ndiwe yani kuti umulewe kuipa? Coka!” Bzingadakhala kuti Eva adatawira Sathani mwa kumuuza mafalaya, Yahova angadakomedwa kwene-kwene thangwe ra kubva mwana wace wa lufoyi na wakukhulupirika akulewa mafalayo! (Mimwani 27:11) Koma Eva alibe kukhulupirika pakulatiza lufoyi kwa Yahova. Ndipo Adamu alibembo. Na thangwe limweri, iwo alibe kukwanisa kukhotcerera dzina la Baba wawo kuti lireke kupswipizidwa.

12. Kodi Sathani adacitisa tani Eva kupenukira Yahova, ndipo n’ciyani comwe Adamu na Eva alibe kucita?

12 Ninga momwe tawonera, Sathani adayamba kuipisa mbiri ya Yahova mwa kucitisa Eva kukhala na makumbukidwe yakuphonyeka yakuti Yahova ni Baba lini wabwino. Tenepo, Adamu na Eva alibe kukhotcerera dzina na mbiri ya Yahova pa magunkha ya Sathani. Iwo adabvuma kupumpsiwa na Sathani aciphatana naye mwa kupandukira Baba wawo. Ndipo ntsiku zino Sathani ambaphatisa basa njira zakundendemerana na zimwezi. Iye akupitiriza kucita magunkha yakulewa bza dzina la Mulungu. Ndipo wale omwe ambabvuma kunamiziwa na Sathani ambalamba utongi bwakulungama bwa Yahova.

YAHOVA AMBACENESA DZINA LACE

13. Kodi cinembo ca Zakiyeri 36:23 cimbafotokoza tani nkhani ikulu ya m’Bibliya?

13 Kodi Yahova adandolekerera magunkha yakulewa bza dzina lace ndipo alibe kucita ciri-centse kuti abzikhotcerere? Ne! Bibliya lentse limbalewa bzomwe Yahova adacita kuti acenese dzina lace pa magunkha yomwe yadalewedwa mu zunde wa Edeni. (Ciyambo 3:15) Ndipo kulewa mwacigwatho nkhani ikulu ya Bibliya lentse, ingalewedwe tenepa: Yahova ambacenesa dzina lace mwakuphatisa basa Umambo bwace, bomwe bukutongedwa na Mwana wace, ndipo ambakhazikisa mtendere na cirungamo pa dziko la pantsi. Bibliya limbatithandiza kubvesesa momwe Yahova an’dzacenesera dzina lace.—Werengani Zakiyeri 36:23. *

14. Kodi n’ciyani comwe Yahova akucita na kupswipizidwa kwa dzina lace?

14 Sathani akucita ciri-centse kuti cakulinga ca Yahova cireke kukwanisika. Koma cadidi n’cakuti iye akunemba m’madzi. Bibliya limbalatiza momwe Yahova ambacitira bzinthu, ndipo limbalatizambo kuti palibe munthu omwe angandendemerane naye. N’cadidi kuti kupanduka kwa Sathani pabodzi na kwa omwe ali ku mbali yace kumbasunamisa kwene-kwene Yahova. (Psalymo 78:40) Tsono Yahovayo akulimbana na kupswipizidwa kwa dzina lace, mwanzeru, mwakupirira na mwacirungamo. Ndipo iye ambalatiza kuti ngwamphanvu kwene-kwene mu njira zakusiyana-siyana. Kuposa bzentse, iye ambalatiza lufoyi pa bzentse bzomwe ambacita. (1 Juwau 4:8) Kulewa mwakusaya kupenukira, Yahova akupitiriza kucenesa dzina lace.

Sathani adauza Eva magunkha yakulewa bza Mulungu, ndipo mpaka pano akupitiriza kupswipiza dzina lace (Onani ndime 9-10, 15) *

15. Kodi Sathani akupswipiza tani dzina la Mulungu ntsiku zino, ndipo bzakutewera bzace mpsiponi?

15 Ntsiku zino Sathani akupitiriza kulewa magunkha kuti apswipize dzina la Mulungu. Iye akucitisa wanthu kupenukira kuti Mulungu ngwamphanvu, ngwacirungamo, ngwanzeru ndipo ngwalufoyi. Mwa ciratizo, Sathani ambapumpsa wanthu kuti ambakumbuke kuti Yahova ni Mulengi lini. Napo wanthuwo ambakhulupira kuti Mulungu alipo, Sathani ambawacitisa kuti ambakumbuke kuti malamulo ya Mulunguyo ngakusaya kulungama ndipo yambawaphera ufulu. Sathani ambapfunzisambo kuti Yahova ni Mulungu wakuipa, alibe ntsisi na wanthu thangwe ambawatentha ku moto. Ndipo thangwe ra kukhulupira magunkhaya, wanthu ambalamba utongi bwakulungama bwa Yahova. Sathani an’pitiriza kulewa magunkha yakupswipiza dzina la Mulungu na kuyeza kukupumpsani kuti mukhale ku mbali yace mpaka pa nthawe yomwe an’dzakundidwa. Kodi iye an’kwanisa?

THANDIZIRANI KUCENESEDWA KWA DZINA LA MULUNGU

16. Kodi mpsiponi bzomwe imwepo mungacite bzomwe Adamu na Eva adatazira?

16 Yahova ambapasa wanthu wakuperewerafe mwayi wakuti tithandizire kucenesa dzina lace. Tenepo imwepo mungacite bzomwe Adamu na Eva adatazira kucita. Napo tikukhala m’dziko lomwe ladzala na wanthu omwe ambalewa magunkha yomwe yambapswipiza dzina la Mulungu na kulinyoza, imwepo muna mwayi wakukhala ku mbali ya Mulungu na kulewa cadidi cakuti Yahova ngwakucena, ngwakulungama, ngwabwino ndipo ngwalufoyi. (Zaiya 29:23) Ndipo mungalatiza kuti mukufuna kuti iye akhale Mtongi wanu, mwa kuthandiza wanthu winango kuti awone kuti utongi bwa Yahova n’bwakulungama kwene-kwene, ndipo ndiye yekha omwe an’dzabweresa mtendere na cikondweso kuna wanthu wentse.—Psalymo 37:9, 37; 146:5, 6, 10.

17. Kodi Jezu adacita tani kuti adziwise dzina la Baba wace?

17 Tikambakhotcerera dzina la Mulungu, timbakhala tikutewezera bzomwe Jezu Kristu adacita. (Juwau 17:26) Jezu adadziwisa dzina la Baba wace, sikuti kundoliphatisa basa koma akhakhotcererambo mbiri ya Yahova. Mwa ciratizo, Afarizi akhaipisa mbiri ya Yahova. Iwo akhacitisa wanthu kukumbuka kuti Yahova ngwakuuma mtima, ambangingimiza wanthu kuti ambacite bzinthu bzomwe iye akufuna, ali kutali na wanthu ndipo alibe ntsisi. Koma Jezu adacita bzinthu mwakusiyana na Afariziwo. Iye adathandiza wanthuwo kuwona kuti Baba wace ngwabwino, ambapirira, ngwalufoyi ndipo ngwakulekerera. Ndipo na makhalidwe yabwino yomwe iye akhatewezera Baba wace, adathandiza wanthuwo kubvesesa momwe Yahova aliri.—Juwau 14:9.

18. Kodi tingagaze tani magunkha yomwe yambapswipiza dzina la Mulungu?

18 Ninga Jezu, ifepano tingauzembo wanthu bzomwe timbadziwa pakulewa bza Yahova na kuwapfunzisa kuti iye ni Mulungu walufoyi na wakudeka mtima. Tikacita bzimwebzi, tin’dzakhala tikugaza magunkha yomwe yambapswipiza dzina la Mulungu. Ifepano timbacenesa dzinalo ndipo timbathandiza winango kuti ambawone kuti iro ndakucena. Ifepano tingatewezerembo Yahova napo kuti ndife wakuperewera. (Wayefezo 5:1, 2) Ndipo bzomwe timbalewalewa na bzomwe timbacita bzin’funika kumbalatiza kuti tikucenesa dzina la Mulungu. Ifepano timbacenesambo dzinalo mwa kuuza wanthu winango kuti adziwe cadidi ca Mulunguyo. * Ndipo timbalatizambo kuti wanthu wakuperewera angakhale wakukhulupirika kwa Mulungu.—Djobi 27:5.

Ifepano tin’funika kumbathandiza anyakupfunza wathu wa Bibliya kuti abvesese kuti Yahova ngwalufoyi na wakudeka mtima (Onani ndime 18-19) *

19. Mwakubverana na cinembo ca Zaiya 63:7, kodi cakulinga cathu cikulu cin’funika kukhala ciponi tikambapfunzisa wanthu cadidi ca m’Bibliya?

19 Pana cinthu cinango comwe tingacite kuti ticenese dzina la Mulungu. Tikambapfunzisa wanthu winango cadidi ca m’Bibliya, kawiri-kawiri timbawauza bza utongi bwa Mulungu ayai kuti iye ana ugo bwakutonga cirengedwe centse, ndipo bzimwebzi mpsacadidi. Napo mpsakufunika kupfunzisa wanthu malamulo ya Mulungu, koma cakulinga cathu cikulu ni kuwathandiza kuti ambafune na kukhulupira Yahova, omwe ni Baba wathu. Ndipopa pomwe tikuwapfunzisa tin’funika kumbatsindika makhalidwe yabwino ya Yahova na kuwauza bzomwe dzinali limbathandauza. (Werengani Zaiya 63:7. *) Tikambawapfunzisa mwa njira imweyi, bzin’dzawacitisa kuti afune Yahova, ndipo an’dzafuna kukhala wakukhulupirika kwa iye na kupitiriza kumubvera.

20. Kodi mu nkhani yakutewera tin’dzawona mtawiro wa mbvunzo uponi?

20 Kodi tin’funika kucita ciyani kuti makhalidwe yathu na momwe timbapfunzisira cadidi ca m’Bibliya, bzicitise kuti dzina la Mulungu lilemekezedwe nakuti wanthu azinji abwere kuna iye? Nkhani yakutewera in’dzatawira mbvunzoyu.

NYIMBO 2 Dzina Lanu Ndimwe Yahova

^ ndi. 5 Pana nkhani yakufunika kwene-kwene kwa wanthu wentse pabodzi na wanjo. Kodi nkhaniyo njiponi, ndipo thangwe ranyi njakufunika kwene-kwene? Kodi imbatitokonya tani? Mpsakufunika kwene-kwene kudziwa mitawiro ya mibvunzoyi pabodzi na ya mibvunzo inango. Mitawiroyo in’dzacitisa kuti uxamwali bomwe tinabo na Yahova bukhale bwakulimba.

^ ndi. 4 Psalymo 135:13 Imwe Yahova, dzina lanu lin’khala liripo mpaka kale-kale. Imwe Yahova, mbiri yanu in’pitiriza kukhala ku mibadwo na mibadwo.

^ ndi. 9 Ciyambo 2:16 Ndipo Yahova Mulungu adaperekambo cakutonga ici kwa munthuyo: “Pa miti yentse m’mundamu umbadye na mtima wentse. 17 Koma, muti wakudziwisa cabwino na cakuipa, bzin’funika lini kuudya, thangwe ntsiku yomwe un’dzaudya, cadidi un’dzafa.”

Ciyambo 3:1 Tsono nyoka ndiyo ikhadacenjera, kuposa bzirombo bzentse bza m’thengo, bzomwe Yahova Mulungu akhadalenga. Ndipo nyokayo idamubvunza mkazi ule kuti: “Kodi n’cadidi kuti Mulungu adalewa kuti lekani kudya cisapo ca muti na ubodziyo wa m’zundemu?” 2 Mkaziyo adaitawira nyokayo, kuti: “Bzisapo bza miti yentse ya m’zundemu adatiuza kuti timbadye.” 4 Nyoka ire idamutawira mkaziyo kuti: “Cipo! Mun’dzafa lini.”

^ ndi. 13 Zakiyeri 36:23 ‘Nin’dzacenesa dzina langu likulu, lomwe lidapswipizidwa pakati pa wanthu wa mitundu, lomwe imwepo mudalipswipizambo pakati pawo; ndipo ndikadzabzicenesa pakati panu na pamaso pa wanthu wa mitunduyo, iwo an’dzadziwa kuti ine ndine Yahova,’ walewa tenepoyo Yahova, Mbuya Mkululetu.

^ ndi. 18 M’mbuyomu, mabukhu yathu yakhalewa kuti dzina la Mulungu lin’funika lini kucenesedwa, thangwe palibe ne munthu m’bodzi omwe adalewa kale kuti Mulungu an’themera lini kukhala na dzina lakuti Yahova. Koma mtsonkhano wa pagole wa 2017 udafotokoza kabvesesedwe kanango pakulewa bza dzinali. Nyakutsogolera mtsonkhanoyo adalewa kuti: “Mpsakuphonyeka lini kupemba kuti dzina la Mulungu licenesedwe thangwe mbiri yace in’funika kucenesedwa.”—Onani programa ya mwezi wa Janeiro 2018 pa jw.org®. Pitani pomwe padanemba kuti BIBLIOTECA > JW BROADCASTING®.

^ ndi. 19 Zaiya 63:7 Nin’dzadziwisa mabasa ya lufoyi lakukhulupirika la Yahova, mabasa yakutumbiza Yahova, thangwe ra bzinthu bzentse bzomwe iye adaticitira, bzinthu bzizinji bzabwino bzomwe Yahova adacitira nyumba ya Jirayeri, ndipo iye adacita bzimwebzi thangwe ra ntsisi pabodzi na lufoyi lace likulu lakukhulupirika.

^ ndi. 67 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Sathani adapswipiza dzina la Mulungu mwa kuuza Eva kuti Mulungu ambanama. Na kupita kwa nthawe Sathani akhala akulimbikisa nzeru zakunama, mwa kupfunzisa wanthu kuti Mulungu ngwakuipa ndipo ndiye lini omwe adalenga wanthu.

^ ndi. 69 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale akufotokoza momwe Mulungu aliri pomwe akucitisa pfunziro la Bibliya.