Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Maswaka—Limbanani na Sathani

Maswaka—Limbanani na Sathani

‘Bvalani bzifuzo bzense bza nkhondo bzakucokera kwa Mulungu kuti mukwanise kulimba pa mapumpso ya Dyabu.’—WAYEFEZO 6:11.

NYIMBO: 79, 140

1, 2. (a) Kodi n’ciyani comwe cimbathandiza maswaka Yacikristau kukunda nkhondo yakulimbana na Sathani pabodzi na madimonyo yace? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lino.) (b) Kodi tin’cezerana ciyani mu nkhani ino?

MPOSTOLO Paulo adandendemezera Akristau na acikunda. Ifepano tinkumenya nkhondo, ndipo tinkulimbana na anyamadulanthaka caiwo! Tsono anyamadulanthakawo si wanthu ninga ife, koma ni Sathani pabodzi na madimonyo yace. Iwo ankumenya nkhondo kuyambira kale-kale, ndipo tsapano iwo ni axaxa. Ndipopa, tingawone ninga kuti tingakwanise lini kukunda nkhondoyo, maka-maka kwa wale omwe ni maswaka. Tsono, kodi n’cadidi kuti maswaka yangakwanise lini kukunda nkhondo imweyi? Ne. Iwo angakwanise, ndipo ankukunda kale! Kodi n’ciyani comwe cimbawathandiza? Iwo ambapasidwa mphanvu na Yahova. Ndipo, ninga acikunda wakupfunzisidwa bwino, maswakayo ‘yambabvala bzifuzo bzense bza nkhondo bzakucokera kwa Mulungu’ bzomwe bzimbawathandiza kukhala wakukonzeka bwino kuti amenye nkhondoyo.—Werengani Wayefezo 6:10-12. *

2 Pomwe Paulo adafotokoza ciratizoci, pinango iye akhakumbukira bzifuzo bza nkhondo bzomwe acikunda wa ku Roma akhabvala. (Mabasa 28:16) Mu nkhani ino, tin’cezerana bza ciratizo cimweci. Tiniwonambo bzomwe maswaka manango yadalewa pa nkhani ya mabvuto yomwe yadagumana nayo pabodzi na phindu lomwe yadakhala nalo thangwe ra kubvala bzifuzo bzakumenyera nkhondo yauzimu.

Kodi imwepo munkubvala bzifuzo bzense bza nkhondo yauzimu?

MANGANI ‘BANDE LA CADIDI’

3, 4. N’thangwe ranyi cadidi ca m’Bibliya cimbandendemezeredwa na mabande ya acikunda wa ku Roma?

3 Werengani Wayefezo 6:14. * Mabande manango ya acikunda wa ku Roma yakhali ya citsulo kuti yambakhotcerere m’ciuno mwa acikundawo na kucitisa kuti cakubvala cakukhotcerera pa cifuwa cikhale pa mbuto yace. Ndipo bandero likhana bzakuikhira mphanga na bzisenga. Tenepo, mcikunda akamanga bandero bwino-bwino, akhayenda ku nkhondo na mtima wense.

Cadidi comwe timbapfunza m’Fala la Mulungu cimbatikhotcerera ku bzipfunziso bzakunama

4 Mwakundendemerana na bande la acikundali, cadidi comwe timbapfunza m’Fala la Mulungu cimbatikhotcerera ku bzipfunziso bzakunama. (Juwau 8:31, 32; 1 Juwau 4:1) Ndipo tikambafuna cadidi ca m’Fala la Mulungu, bzimbakhala bzakusaya kunesa kuteweza mitemo ya Mulungu ayai kubvala cakubvala ‘cakukhotcerera pa cifuwa’ pathu. (Psalymo 111:7, 8; 1 Juwau 5:3) Ndipo, tikambabvesesa bwino cadidico, bzimbatinesa lini kucikhotcerera kwa wale omwe ambatitsutsa.—1 Pedru 3:15.

5. N’thangwe ranyi tin’funika kumbalewa cadidi nthawe zense?

5 Pakuti cadidi ca m’Fala la Mulungu n’cakufunika kwa ifepano, tin’funika kumbateweza bzomwe Bibliya limbalewa na kumbalewa cadidico nthawe zense. Kunama ni ibodzi mwa njira zamphanvu zomwe Sathani ambaziphatisa basa, ndipo kungapweteke nyakunamayo pabodzi na nyakunamizidwayo. (Juwau 8:44) Ndipopa, ifepano timbacita nyongo yakumbalewa bzinthu bzacadidi nthawe zense, napo kuti ndife wanthu wakuperewera. (Wayefezo 4:25) Tsono nthawe zinango, kulewa cadidi kumbakhala kwakunesa. Bvani bzomwe Abigail omwe ana magole 18 adalewa. Iye adati: “Nthawe zinango bzimbakhala bzakunesa kulewa cadidi, maka-maka pa cakucitika comwe tinkuwona kuti kunama kungakhale kwakuthandiza.” Tsono, napo bziri tenepo, Abigail ambacita nyongo ya kumbalewa cadidi nthawe zense. Thangwe ranyi? Iye adalewa kuti: “Ndikambalewa cadidi, ndimbakhala na cikumbu-mtima cakucena pamaso pa Yahova, ndipo abereki na axamwali wangu ambandikhulupira.” Ndipo Victoria, omwe ana magole 23 yakubadwa, adalewambo kuti: “Wanthu angatiseke thangwe ra kumbalewa cadidi na kumbacita bzinthu mwakubverana na bzomwe timbakhulupira. Tsono kucita bzimwebzi kumbakhala na bzakutewera bzabwino. Tikakhala wakukhulupirika, timbafendererana na Yahova, ndipo kuposa bzense timbalemekezedwa na wale omwe ambatifuna.” Mukukwanisa kuwona phindu lakumbabvala ‘bande la cadidi’ nthawe zense?

Bande la cadidi (Onani ndime 3-5)

‘CAKUKHOTCERERA PA CIFUWA CA CIRUNGAMO’

6, 7. N’thangwe ranyi cirungamo cimbandendemezeredwa na cakukhotcerera pa cifuwa?

6 Cakukhotcerera pa cifuwa ca acikunda wa ku Roma, cikhali ca citsulo, ndipo cikhambampsinkha mapewa yawo pabodzi na nkhombe yense. Tsono kuti cimpsinkhe nkhombe yenseyo, acikundawo akhambacimanga na tubzingwe twa khanda. N’cadidi kuti bzimwebzi bzikhacitisa kuti acikundawo aleke kukhala wakutsudzuka thangwe nthawe zense iwo akhafunika kumbawonesesa kuti bzense bziri pa mbuto pace. Tsono cakubvalaci cikhathandiza kukhotcerera mtima pabodzi na bziwalo bzinango bza acikundawo kuti bzireke kulasidwa na mphanga ayai misewe!

Tiribe nzeru zakukwanira kuti tikwanise kukhotcerera mtima wathu

7 Mitemo yakulungama ya Yahova imbandendemezeredwa na cakukhotcerera pa cifuwaci, thangwe iyo imbakhotcerera ‘mtima’ wathu, ayai unthu bwathu bwa mkati. (Mimwani 4:23) Ndipo palibe m’cikunda omwe angadacinjanisa cakubvala ca citsulo cakulimba cakukhotcerera cifuwa cace na cinango cakusaya kulimba. Mpsibodzi-bodzimbo na ifepano, tingacinjanise lini mitemo yakulungama ya Yahova na nzeru zathu, pakuti ifepano tiribe nzeru zakukwanira kuti tikwanise kukhotcerera mtima wathu. (Mimwani 3:5, 6) Ndipopa, nthawe zense tin’funika kumbapenda ‘cakukhotcerera pa cifuwa’ pathu kuti tiwone penu cinkupitiriza kukhotcerera bwino mtima wathu.

8. N’thangwe ranyi tin’funika kumbateweza mitemo ya Yahova?

8 Kodi imwepo nthawe zinango mumbawona kuti mitemo ya Yahova inkukupherani ufulu bwanu ayai kuti inkukutazisani kucita bzinthu bzomwe mumbafuna? Penu bziri tenepoyo, dziwani kuti muli lini mwekha. Onani bzomwe Daniel, omwe ana magole 21 yakubadwa adalewa. Iye adati: “Apfunzisi wangu na anzangu wa ku xikola akhandiseka thangwe ra kuteweza mitemo ya m’Bibliya. Bzimwebzi bzidandicitisa kuti ndiyambe kupenukira mitemoyo, ndipo ndidasunama kwene-kwene.” Napo bzikhali tenepo, Daniel adapitiriza kumbateweza mitemo ya Yahova. Kodi iye ambabzibva tani tsapano? Iye adati: “Tsapano ndimbawona kuti kucita bzinthu mwakubverana na mitemo ya Yahova n’kwaphindu. Winango mwa anzangu wa ku xikola wale, adayamba kumbaphatisa basa mankhwala yakudzungulumwisa msolo, ndipo winango adadzasiya kupfunza. Ndimbabva nsisi ndikawona momwe moyo wawo uliri tsapano, ndipo ndimbapenukira lini kuti Yahova ambatikhotcereradi.” Madison, mtsikana wa magole 15 yakubadwa adalewambo kuti: “Bzimbandinesa kwene-kwene kuteweza mitemo ya Yahova na kuleka kutengeka na bzakucita bza anzangu.” Tsono n’ciyani comwe cimbathandiza Madison kuteweza mitemoyo? Iye adati: “Ndimbacita nyongo yakukumbukira kuti ndimbadziwika na dzina la Yahova nakuti bzomwe bzimbandicitikirabzo ni njira yomwe Sathani ambaiphatisa basa kuti andipumpse nayo. Tenepo, ndikakwanisa kukunda mapumpsoyo, inepano ndimbadekedwa kwene-kwene.”

Cakukhotcerera pa cifuwa ca cirungamo (Onani ndime 6-8)

BVALANI ‘NSAPATO KU NZAYO ZANU’ KUTI MUKAPALIZIRE BZIPSA BZABWINO BZA MTENDERE

9-11. (a) Kodi nsapato zomwe Akristau ambabvala zinkuimira ciyani? (b) Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kumbapalizira mwakutsudzuka?

9 Werengani Wayefezo 6:15. * Acikunda wa ku Roma, nthawe zense akhabvala nsapato pakuyenda ku nkhondo. Nsapatozo zikhali zabwino na zakulimba kwene-kwene thangwe zikhakonzedwa na makanda matatu. Ndipo acikundawo akhafamba nazo mwakutsudzuka thangwe zikhapsenda lini.

10 Nsapato zomwe acikunda wa ku Roma akhabvala, zikhawathandiza kukunda nkhondo. Tsono nsapato zakundendemezera zomwe ifepano timbabvala, zimbatithandiza ‘kuyenda kukapalizira bzipsa bzabwino bza mtendere.’ (Zaiya 52:7; Waroma 10:15) Napo bziri tenepo, nthawe zinango timbafunika kukhwimika kuti tikwanise kupalizira. Onani bzomwe adalewa Bo, mulumbwana wa magole 20 yakubadwa. Iye adati: “Ndikhana manyazi, ndipo ndikhambacita mantha kupalizira anzangu wa ku xikola. Tsapano ndikambakumbukira, ndimbawona kuti ndikhalibe mathangwe yakucitira bzimwebzi, ndipo ndimbakomedwa kwene-kwene kupalizira anzangu.”

11 Maswaka mazinji yambawona kuti yakambakonzekera na nthawe, iyo yambakwanisa kupalizira mwakutsudzuka. Kodi imwepo mungakonzekerembo tani? Onani bzomwe Julia wa magole 16 ambacita. Iye adati: “Ndikambayenda ku xikola, ndimbanyamula marevista m’pasta mwangu, ndipo anzangu wa ku xikola akambafotokoza bzomwe iwo ambakhulupira inepano ndimbawatetekera. Patsogolo pace, ndimbawona momwe ndingawathandizire. Pambuyo pakukonzekera, ndimbawafotokozera nfundo zomwe zingawathandize.” Makenzie, omwe ana magole 23 yakubadwa, adati: “Mukakhala mtetekeri wabwino na wa kudeka mtima, mun’dzakwanisa kuzindikira bzomwe anzanu wa ku xikola ambalimbana nabzo. Ndimbacita nyongo yakuwerenga nkhani zense zakukonzedwera maswaka. Kucita bzimwebzi kumbandithandiza kuti ndifotokozere anzanguwo nfundo za m’Bibliya ayai za pa webisaite yathu ya jw.org zomwe zingawathandize.” Tenepo, kukonzekera bwino kuli ninga kubvala ‘nsapato’ zakukukwanani bwino.

Nsapato ku nzayo zanu (Onani ndime 9-11)

‘MKHOTCO MKULU WA CIKHULUPIRO’

12, 13. Kodi ni misewe iponi ‘yakugaka’ yomwe Sathani angakuthusireni?

12 Werengani Wayefezo 6:16. * Acikunda wa ku Roma akhambanyamula mkhotco mkulu pakuyenda ku nkhondo. Ndipo mkhotcoyo ukhambampsinkha acikundawo kuyambira m’mapewa mpaka m’mabondo mwawo, ucimbawakhotcerera ku mphanga, madipa na misewe.

13 Kodi ni misewe iponi ‘yakugaka’ yomwe Sathani angakuthusireni? Pinango iye angakupumpseni mwakuphatisa basa magunkha yakulewa bza Yahova. Sathani ambafuna kuti imwepo mumbakumbuke kuti Yahova ambakufunani lini, nakuti palibe omwe anamwe basa. Bzimwebzi ndibzo bzomwe bzidacitikira Ida, mtsikana wa magole 19 yakubadwa. Iye adati: “Kawiri-kawiri ndikhawona ninga kuti Yahova ali lini pafupi nane, nakuti iye ambafuna lini kukhala Xamwali wangu.” Kodi n’ciyani comwe iye ambacita yakambamubwerera makumbukidweya? Iye adalewa kuti: “Mitsonkhano imbalimbisa kwene-kwene cikhulupiro cangu. Ndikhayenda ku mitsonkhanoko, koma ndikhapereka lini mitawiro, thangwe ndikhakumbuka kuti palibe munthu omwe angadatetekera bzomwe ndingadalewabzo. Koma tsapano, ndimbakonzekera mitsonkhano, ndipo ndimbacita nyongo yakupereka mitawiro maulendo mawiri ayai matatu. Kupereka mitawiroko kumbandinesa, koma pambuyo pace ndimbabzibva bwino, ndipo abale na mpfumakazi ambandilimbisa kwene-kwene. Ndipo ndimbabwerera ku mui ndicimbadziwa kuti Yahova ambandifunadi.”

14. Kodi tingapfunze ciyani na ciratizo ca Ida?

14 Mkhotco wa acikunda umbacinja lini, penu ni mkulu umbapitiriza kukhala mkulu ayai penu ni mng’ono umbapitirizambo kukhala mng’ono. Tsono ciratizo ca Ida, cinkutithandiza kuwona kuti cikhulupiro cathu n’cakusiyana na mkhotcoyo. Cikhulupiro cathu cingakule ayai cingacepe, cingakhale camphanvu ayai cingatepe. (Mateu 14:31; 2 Watesalonika 1:3) Tenepo, kuti ‘mkhotco wa cikhulupiro’ cathu umbatikhotcerere bwino, ifepano tin’funika kuukuza na kuulimbisa!

Mkhotco mkulu wa cikhulupiro (Onani ndime 12-14)

‘KAPASETI YA CIPULUMUSO’

15, 16. N’thangwe ranyi tigandendemezere cidikhiro cathu na kapaseti?

15 Werengani Wayefezo 6:17. * Acikunda wa ku Roma akhambabvala kapaseti kuti ambakhotcerere msolo, khosi na nkhope yawo. Ndipo makapaseti manango yakhakhala na cakuphatira kuti acikundawo ambayanyamulire m’manja.

16 Ninga momwe kapaseti ikhambakhotcerera msolo wa acikunda, ‘cidikhiro cathu ca cipulumuso’ cimbakhotcererambo makumbukidwe yathu. (1 Watesalonika 5:8; Mimwani 3:21) Cidikhiro cimbatithandiza kumbakumbukira bzinthu bzakutsogolo bzomwe Mulungu ambatipicira, ticileka kutaya mtima thangwe ra mabvuto yomwe timbagumana nayo. (Psalymo 27:1, 14; Mabasa 24:15) Tsono, kuti cidikhiroco cimbatikhotcerere bwino, cin’funika kukhala caico kwa ifepano. Ndipo tin’funika kumbacita kubvala ‘kapaseti’ yathu ya cipulumuso mu msolo, sikuti kuinyamulira m’manja!

17, 18. (a) Kodi Sathani angatipumpse tani kuti tikhundule kapaseti yathu? (b) Kodi tingalatize tani kuti tinkupumpsidwa lini na Sathani?

17 Sathani angatipumpse kuti tikhundule kapaseti yathu. Kodi iye angacite tani bzimwebzi? Kumbukirani bzomwe iye adacita kuti apumpse Jezu. Sathani akhadziwa kuti Jezu angadadzakhala mtongi wa dziko lense, tsono cakuyamba, Jezuyo akhafunika kubonera, acifa. Patsogolo pace, iye angadafunika kudikhirira mpaka nthawe yomwe Yahova angadadzamupasa Utongibo. Tenepo, Sathani adamupasa mwayi wakuti akhale mambo mwakusaya kutenga nthawe itali. Iye adauza Jezu kuti angadandomunamata kabodzi kokha, Jezuyo angadakhala mtongi wa dziko lense pa nthawe imweyoletu. (Luka 4:5-7) Mpsibodzi-bodzimbo kuna ifepano. Sathani ambadziwa kuti Yahova adapicira kudzatipasa bzinthu bzabwino m’dziko lipsa. Tsono ifepano tin’funika kudikhirira kuti bzimwebzi bzidzacitike, ndipo pomwe tinkudikhirira pinango tingagumane na mabvuto yakusiyana-siyana. Tenepo Sathani angatipase mwayi wakuti tikhale na moyo wabwino nthawe imweyinoletu. Iye ambafuna kuti timbaikhe bzinthu bzakuthupi pa mbuto yakuyamba, ndipo Umambo bwa Mulungu pa mbuto yaciwiri.—Mateu 6:31-33.

18 Maswaka mazinji Yacikristau yankubvuma lini kupumpsidwa na Sathani. Mwa ciratizo, Kiana, omwe ana magole 20 yakubadwa, adati: “Ndimbadziwa kuti ni Umambo bwa Mulungu bokha bomwe bun’dzamalisa mabvuto yathu yense.” Kodi cidikhiro ca Kiana cimbatokonya tani makumbukidwe yace pabodzi na momwe ambacitira bzinthu pa moyo wace? Bzimwebzi bzimbamuthandiza kukumbukira kuti bzinthu bza m’dzikoli mpsakanthawe kakucepa. Ndipopa m’mbuto mwa kulinga kukhala na bzinthu bza m’dzikoli, Kiana ambaphatisa basa nthawe pabodzi na mphanvu zace kuti atumikire Yahova.

Kapaseti ya cipulumuso (Onani ndime 15-18)

PHATISANI BASA ‘MPHANGA YA MZIMU YOMWE NI FALA LA MULUNGU’

19, 20. Kodi tingathumizire tani luso lathu lakuphatisa basa Fala la Mulungu?

19 Mphanga zomwe acikunda wa ku Roma akhaziphatisa basa, zikhadatalimpha masentimetro 50. Acikundawo akhana luso pakuphatisa basa mphangazo, thangwe nsiku zense iwo akhambapambula nthawe yakukonzekera momwe angadakaziphatisira basa ku nkhondo.

20 Yahova adatipasa Fala lace, Bibliya, ndipo mpostolo Paulo adandendemezera Fala la Mulungu na mphanga. Tenepo, kuti tikwanise kumbakhotcerera cikhulupiro cathu ayai kuti timbalungamize makumbukidwe yathu, ifepano tin’funika kumbaphatisa basa Fala la Mulunguli mwaluso. (2 Wakolinto 10:4, 5; 2 Timotio 2:15) Kodi tingathumizire tani luso lathu pakuphatisa basa Fala la Mulungu? Sebastian omwe ana magole 21 yakubadwa adati: “Ndikambawerenga kapitulo iri-yense ya m’Bibliya, inepano ndimbasankhula vesi lomwe landidekera. Ndikamala, ndimbatsonkhanisa mavesi yenseyo pabodzi, ndiciyanemba pa ndandanda ya mavesi yangu yomwe ndimbayafuna.” Kucita bzimwebzi, kumbathandiza Sebastian kubvesesa momwe Yahova ambakumbukira. Daniel adalewambo kuti: “Ndikambawerenga Bibliya, ndimbasankhula mavesi manango yomwe ndinkuwona kuti yangakathandize wanthu mu utumiki bwakumunda. Ndipo ndimbawona kuti wanthuwo ambakomedwa kwene-kwene, akambawona momwe ifepano timbafunira Bibliya pabodzi na nyongo yathu yomwe timbacita yakufuna kuwathandiza.”

Mphanga ya mzimu (Onani ndime 19-20)

21. Thangwe ranyi tin’funika lini kumbagopa Sathani pabodzi na madimonyo yace?

21 Bziratizo bza maswaka bzomwe tacezerana mu nkhani ino, bzatithandiza kuwona kuti tin’funika lini kumbagopa Sathani pabodzi na madimonyo yace. N’cadidi kuti iwo mbamphanvu kwene-kwene, koma mphanvu zawozo zingapose lini za Yahova. Mu Utongi bwa Kristu bwa Magole 1.000, Sathani pabodzi na madimonyo yace an’dzamangidwa, ndipo iwo an’dzakwanisa lini pomwe kupumpsa wanthu, patsogolo pace iwo an’dzapfudzidwa kwa muyaya. (Cibvumbulutso 20:1-3, 7-10) Ifepano timbam’dziwa bwino nyamadulanthaka wathu, mapumpso yace pabodzi na cakulinga cace. Tsono na thandizo la Yahova ifepano tingakwanise kulimbana naye!

^ ndi. 1 Wayefezo 6:10 Pakumalizira pace, pitirizani kugumana mphanvu kucokera kwa Mbuya na kwa mphanvu zace zikulu. 11 Bvalani bzifuzo bzense bza nkhondo bzakucokera kwa Mulungu kuti mukwanise kulimba pa mapumpso ya Dyabu; 12 Thangwe tinkumenyana sikuti na wanthu wa thupi la mulopa na mnonfu, koma na maboma, na utongi, na atongi wa dziko lense wa m’mdimayu na mphanvu ya mizimu yakuipa m’mbuto za kudzulu.

^ ndi. 3 Wayefezo 6:14 Tenepo, khalani wakulimba, mucimanga bwino cadidi m’ciuno mwanu, mucibvala cakukhotcerera pa cifuwa ca cirungamo.

^ ndi. 9 Wayefezo 6:15 Ndipo mubvale nsapato ku nzayo zanu kuti mukhale wakukonzeka kuyenda kukapalizira bzipsa bzabwino bza mtendere.

^ ndi. 12 Wayefezo 6:16 Kuposa bzense, tengani mkhotco mkulu wa cikhulupiro omwe mun’dzathimisira misewe yakugaka ya nyakuipayo.

^ ndi. 15 Wayefezo 6:17 Ndipo ibvumenimbo kapaseti ya cipulumuso pabodzi na mphanga ya mzimu, yomwe ni fala la Mulungu.