Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Kodi Mulungu Adakhala Tani?

Kodi Mulungu Adakhala Tani?

Tikambapfunza bza makhalidwe ya munthu, timbafika pakumudziwa bwino munthuyo, ndipo uxamwali bwathu na iye bumbalimba. Mpsibodzi-bodzimbo na Yahova, tikambapfunza bza makhalidwe yace, tin’dzakwanisa kumudziwa bwino ndipo uxamwali bwathu na iye bun’dzalimba. Ndipo pa makhalidwe yense yomwe Mulungu anayo, pana makhalidwe manai yomwe njakufunika kwene-kwene. Makhalidweyo ni mphanvu, nzeru, cirungamo na lufoyi.

MULUNGU N’GWAMPHANVU ZENSE

‘Imwe Yahova Mbuya Mkululetu, ndimwe omwe mudalenga kudzulu na dziko la pansi, ndipo mudaphatisa basa mphanvu zanu zikulu.’ JEREMIYA 32:17.

Tingakwanise kuzindikira mphanvu za Mulungu tikambawona cirengedwe. Mwa ciratizo, kodi imwepo mumbabva tani, mukambaima pa dzuwa pa nthawe ya cirimo? Mwakusaya kupenukira, imwepo mumbabva kutentha kwa dzuwalo, ayai mumbabva mphanvu ya cirengedwe ca Yahova. Kodi dzuwa ndamphanvu tani? Bzimbalewedwa kuti pakati pa dzuwa, pambapsa magrau yakukwana 15.000.000. Ndipo mu kamphindi kali-kense, dzuwa limbacosa mphanvu yakundendemerana na kuphulika kwa bzulu na bzulu bza mabomba.

Tsono napo lina mphanvu zensenezi, dzuwa nding’no kwene-kwene tikalindendemezera na nyenyezi bzulu na bzulu zomwe ziri kudzulu. Masiyentista yambalewa kuti ibodzi mwa nyenyezi zikulu-zikulu yomwe imbacemeredwa Scuti, njikulu kwene-kwene kuposa dzuwa, ndipo kuti dzuwalo lindendemerane na kukula kwa nyenyeziyo, pangafunike madzuwa yakukwana 1.700. Koma kuti nyenyeziyi indendemerane na dzuwa, kokha pangafunike kuphatanidza dziko lense la pansi pabodzi na planeta ya Júpiter. Mwakusaya kupenukira, bzimwebzi bzinkutithandiza kubvesesa bzomwe Jeremiya akhafuna kulewa, pomwe adalewa kuti Yahova adakonza kudzulu na dziko la pansi mwakuphatisa basa mphanvu zace zikulu.

Kodi tingagumane phindu liponi na mphanvu za Mulungu? Moyo wathu umbathemba mphanvu za cirengedwe ca Mulungu ninga dzuwa na bzinthu bzinango bzomwe bziri pansi pano. Ndipo kuthumizira bzimwebzi, Mulungu ambaphatisambo basa mphanvu zace kuti athandize munthu ali-wense payekha. Kodi iye ambacita tani bzimwebzi? M’magole dzana yakutoma, Mulungu adapasa Jezu mphanvu zakuti acite bzinthu bzakudabwisa. Bibliya limbati: ‘Azimola ankuwona, anyakulemala ankufamba, anyamapere ankucenesedwa, ndipo ankhuthu ankubva, anyakufa ankumusidwa.’ (Mateu 11:5) Tsono tani pakulewa bza nsiku zathu zino? Bibliya limbalewa kuti: ‘Iye ambapasa mphanvu munthu wakuneta,  . . . omwe an’dikhirira Yahova, an’dzakhala pomwe na mphanvu.’ (Zaiya 40:29, 31) Mulungu angatipase ‘mphanvu yakuposa yacibadwa’ kuti tikwanise kulimbana na mabvuto pabodzi na mayezo yomwe tingagumane pa moyo wathu. (2 Wakolinto 4:7) Kodi imwepo mun’funa lini kukhala pa uxamwali na Mulungu, omwe mwa lufoyi ambaphatisa basa mphanvu zace kuti atithandize kulimbana na mabvuto yathu?

MULUNGU N’GWANZERU

‘Mabasa yanu n’mazinji, imwe Yahova! Ndipo bzense mudabzikonza mwanzeru.’PSALYMO 104:24.

Tikambawona na kupfunza bzomwe Mulungu adalenga, ifepano tin’dzakwanisa kubvesesa nzeru zace. Ndipo pana mbali inango ya mapfunziro yakulewa bza cirengedwe, yomwe masiyentista yambapfunza bza cirengedwe ca Yahova, kuti awone momwe angaciphatisire basa pakuthumizira luso lawo lakukonza bzinthu. (Biomimética) Ninga bzakutewera bzace iwo ambakwanisa kukonza ndeke mwakutewezera cirengedwe ca Yahova.

Diso la munthu lidakonzedwa mwakudabwisa kwene-kwene

Tsono pa bzinthu bzense bzomwe bzafotokozedwabzi, palibe cinthu comwe cimbalatiza nzeru za Mulungu, kuposa kukula kwa mwana m’mimba mwa mai wace. Kuti mwana akule m’mimba, moyo wace umbayamba na selula yomwe imbakhala m’cibereko, ndipo selulayo imbakhala na bzense bzakufunikira m’thupi mwa munthu. Selulayo imbagawikana icikonzambo maselula manango mang’ono-mang’ono yakundendemerana nayo. Ndipo na kupita kwa nthawe, maselulayo yambawanda, yacikhala maselula mazinji yakusiyana-siyana. Tenepo, yambayamba kugumanika maselula ya mulopa, ya uzingo na ya mafupa. Mwakusaya kutenga nthawe maselulayo yambayamba kuwonekera m’thupi yaciphata basa. Ndipo m’minyezi mipfemba yokha, selula ire imbakula mpaka kukhala mwana. Wanthu azinji akambakumbukira na kuwona bzinthu bzimwebzi, ambafika pa kutawiriza mafala ya munembi munango wa Bibliya omwe adati: ‘Ndin’dzakutumbizani thangwe rakuti ndidakonzedwa mwakudabwisa.’—Psalymo 139:14.

Kodi tingagumane phindu liponi na nzeru za Mulungu? Mulengi wathu ambadziwa kuti ifepano tin’funika kukhala wakukondwa. Ndipopa na cidziwiso cace pabodzi na kubvesesa kwace bzinthu, iye ambatipasa malango mwakuphatisa basa Fala lace, Bibliya. Mwa ciratizo, Bibliyalo limbatiuza kuti: ‘Pitirizani . . . kulekererana na mtima wense.’ (Wakoloso 3:13) Kodi malango yamweya njakuthandizadi? Inde. Anyakucita kafuku-fuku ambalewa kuti kulekerera munthu kumbathandiza nyakulekererayo kugona tulo na kucepesa kuthamanga kwa mulopa m’thupi. Kumbathandizambo kutcenkha nthenda ya mtima na matenda manango. Mulungu ali ninga xamwali wabwino omwe ambatisamalira ndipo bzikafunika iye ambatipasa malango yakufunikira na yakuthandiza. (2 Timotio 3:16, 17) Kodi imwepo mun’funa lini kukhala na xamwali ninga umweyu?

Mulungu alibe tsankhulo, ndipo ifepano tingagumane phindu na kusaya tsankhula kwaceko, bziribe basa mtundu wathu ayai bzomwe tinabzo

MULUNGU N’GWACIRUNGAMO

‘Yahova ambafuna cirungamo.’PSALYMO 37:28.

Mulungu ambacita bzinthu bzabwino nthawe zense. Bibliya limbati: ‘Mulungu wacadidi angacite lini bzakuipa na pang’onopo, ndipo Wamphanvu zense angacite lini bzinthu bzakusaya kulungama!’ (Djobi 34:10) Ciyeruzo ca Mulungu n’cakulungama, ndipo pakulewa bza Yahova, nyakunemba bukhu la Psalymo adati: ‘Mun’dzayeruza wanthu mwacirungamo.’ (Psalymo 67:4) Pakuti ‘Yahova ambawona bzomwe bziri mu mtima’ mwathu, iye ambapumpsidwa lini na cinyengo, koma ambakwanisa kuzindikira cadidi cathu, acipereka ciyeruzo cakuthemera. (1 Samuweri 16:7) Kuthumizira bzimwebzi, Mulungu ambawona cinthu ciri-cense cakusaya kulungama na cinyengo comwe ciripo pa dziko la pansi pano. Ndipo iye wapicira kuti tsapanopapa ‘anyakuipa an’pfudzidwa pa dziko la pansi.’—Mimwani 2:22.

Tenepo, Mulungu ni muyeruzi lini wakuuma mtima omwe ambandofuna kulanga wanthu thangwe ra bzakuphonya bzawo, m’mbuto mwace, iye ambatibvera nsisi bzikafunikira. Ndipo Bibliya limbalewa kuti: ‘Yahova ambabvera nsisi na cifundo,’ napo wanthu wakuipa omwe akungula na mtima wense. Kodi tingalewe lini kuti cimweci ni cirungamo caico?—Psalymo 103:8; 2 Pedru 3:9.

Kodi tingagumane phindu liponi na cirungamo ca Mulungu? Mpostolo Pedru adalewa kuti: ‘Mulungu alibe tsankhulo, koma ambabvuma munthu wakucokera ku mtundu uli-wense, omwe ambamugopa na kucita cirungamo.’ (Mabasa 10:34, 35) Ifepano timbagumana phindu na cirungamo ca Mulungu thangwe iye ambasankhula lini munthu ne kunyang’ana nkhope. Ndipo tingakhale atumiki wace, bziribe basa mtundu wathu, dziko lomwe tidabadwira, mapfunziro, ayai bzinthu bzomwe tinabzo.

Pakuti Mulungu ambafuna kuti tibvesese na kugumana phindu na cirungamo cace, iye adatipasa cikumbu-mtima. Ndipo Bibliya limbafotokoza kuti cikumbu-mtima ciri ninga lamulo lomwe ‘lidanembedwa mu mtima,’ ndipo ‘cimbaticitira umboni’ na kutithandiza kusiyanisa cabwino na cakuipa. (Waroma 2:15) Kodi tingagumane tani phindu na bzimwebzi? Cikumbu-mtima cathu cikapfunzisidwa bwino, cingatithandize kutcenkha bzinthu bzakuipa na bzakusaya kulungama. Ndipo tikacita pikado, cikumbu-mtimaco cingatithandize kukungula na mtima wense na kulungamiza bzicito bzathu. Kulewa cadidi, kubvesesa cirungamo ca Mulungu kumbatithandiza kukhala pa uxamwali bwakulimba na iye!

MULUNGU NI LUFOYI

‘Mulungu ni lufoyi.’1 JUWAU 4:8.

Mulungu n’gwamphanvu, n’gwanzeru ndipo n’gwacirungamo, tsono Bibliya limbalewa lini kuti Mulungu ni mphanvu, nzeru na cirungamo, koma limbalewa kuti iye ni lufoyi. N’thangwe ranyi? Thangwe ndakuti mphanvu zomwe Mulungu anazo, zimbamuthandiza kucita bzinthu, koma cirungamo pabodzi na nzeru bzimbamutsogolera momwe iye ambacitira bzinthubzo. Tsono mwakusiyana na makhalidwe matatuya, lufoyi ndiro lomwe limbacitisa Yahova kucita bzinthu bzense ndipo iro limbawonekera pa bzense bzomwe ambacita.

Yahova ngwakukwana kale ndipo palibe comwe iye ambasaya, tsono napo bziri tenepo, lufoyi lace lidamucitisa kulenga bzinthu bzense bzomwe bziri kudzulu na pa dziko la pansi, bzomwe bzimbagumana phindu na cikondweso thangwe ra lufoyi na cisamaliro cace. Mwa kufuna kwace iye adakonza dziko la pansi kuti wanthu akhale. Ndipo mpaka pano, iye ambalatiza lufoyi lace kwa wanthu wense mwa kugasa ‘dzuwa’ lace kwa ‘wanthu wabwino na wakuipa, acibvumbisambo nvula, kwa anyakulungama na anyakusaya kulungama.’—Mateu 5:45.

Kuthumizira bzimwebzi, ‘Yahova ngwalufoyi cairo na wansisi.’ (Tiyago 5:11) Iye ambalatiza lufoyi lace kwa wale omwe ambacita nyongo kuti amudziwe nakuti akhale naye pa uxamwali. Ndipo iye ambawona ali-wense payekha thangwe ‘iye ali lini kutali na m’bodzi na m’bodzi wa ifepano.’—1 Pedru 5:7.

Kodi tingagumane phindu liponi na lufoyi la Mulungu? Ifepano timbakomedwa kwene-kwene tikambawona dzuwa linkumira. Ndipo timbakomedwa tikawona mwana ankuseka. Timbatendambo lufoyi lomwe acibale wathu ambatilatiza napo kuti bzinthu bzimwebzi mpsakufunikira lini kwene-kwene, ibzo bzimbacitisa moyo wathu kukhala wakukondwa na wakudekeza.

Cinthu cinango comwe cimbaticitisa kugumana phindu na lufoyi la Mulungu ni mpembo. Bibliya limbatiuza kuti: ‘Lekani kumbacita thupo na cinthu ciri-cense, koma pa ciri-cense na mpembo na kudandaulira pabodzi na kutenda, bzakukumbira bzanu bzidziwike kuna Mulungu.’ Ninga baba wa lufoyi, Mulungu ambafuna kuti timbalinge thandizo lace, ticimufotokozerambo bzomwe bzinkutinesa mu mtima mwathu. Ndipo thangwe ra lufoyi lace cairo, Yahova wapicira kuti an’dzatipasa ‘mtendere wace, omwe umbaposa makumbukidwe yense.’—Wafiripo 4:6, 7.

Kodi kupfunza pang’ono bza makhalidwe ya Mulungu ninga mphanvu, nzeru, cirungamo na lufoyi kwakuthandizani kuwona kuti Mulungu adakhala tani? Kuti mulatize kutenda kwanu Mulungu, tikukumbirani kuti mupfunze bzomwe iye adacita na bzomwe an’funa kudzakucitirani kutsogoloku.

KODI MULUNGU ADAKHALA TANI? Yahova n’gwamphanvu zense, n’gwanzeru, ndipo n’gwacirungamo kuposa munthu ali-wense. Koma khalidwe lace likulu ni lufoyi