Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Kodi Mumbawona Cirungamo Ninga Momwe Yahova Ambawonera?

Kodi Mumbawona Cirungamo Ninga Momwe Yahova Ambawonera?

‘Ndin’dzadziwisa dzina la Yahova . . . , Mulungu wakukhulupirika, ndipo si wakusaya kulungama.’—BZAKUTONGA 32:3, 4.

NYIMBO: 5, 2

1, 2. (a) Kodi mpsakusaya cirungamo bziponi bzomwe Nabote pabodzi na wana wace adacitiridwa? (b) Kodi ni makhalidwe mawiri yaponi yomwe tin’cezerana mu nkhani ino?

AMUNA awiri wakuipa mtima adaimba mulandu mwamuna munango. Tsono mulanduyo ukhali wa kumunamizira. Koma mwamunayo adapasidwa nyathwa yakuti aphedwe. Ndokumbukirani momwe wanthu omwe akhafuna cirungamo adabvera pomwe akhawona mwamuna wakusaya mulanduyo pabodzi na wana wace ankubomedwa na minyala mpaka kufa! Cimweci ni cidapi lini. Bzimwebzi bzidacitikiradi mtumiki wakukhulupirika wa Yahova wakucemeredwa Nabote, omwe adakhala na moyo pomwe Mambo Akabe akhatonga Jirayeri.—1 Wamambo 21:11-13; 2  Wamambo 9:26.

2 Mu nkhani ino, tiniwona bzomwe bzidacitikira Nabote. Tiniwona pomwe kuphonya kukulu komwe mkulu munango wakhulupirika wa gwere adacita mu nthawe za Akristau wakuyambirira. Bziratizo bziwiribzi bzinilatiza momwe kubzicepswa na kufunisisa kulekerera mpsakufunikira penu tinkufuna kutewezera momwe Yahova ambawonera cirungamo.

KUSAYA CIRUNGAMO KWAKUIPISISA

3, 4. Kodi Nabote akhana khalidwe liponi, ndipo n’thangwe ranyi adalamba kugulisira Mambo Akabe munda wace wa mpesa?

3 Nabote akhali wakukhulupirika kwa Yahova pa nthawe yomwe Ajirayeri azinji akhatewera ciratizo cakuipa ca Mambo Akabe na ca mkazi wace Jezabeli. Iwo akhanamata mulungu wakunama Baala ndipo akhalemekeza lini Yahova ayai malamulo yace. Koma Nabote akhalemekeza uxamwali bwace na Yahova kuposa moyo wace caiye.

4 Werengani 1 Wamambo 21:1-3. Pomwe Akabe udauza Nabote kuti amugulisire munda wace wa mpesa ayai kuti acinjane na munda unango wabwino, Nabote adalamba. N’thangwe ranyi? Iye mwa ulemu adatawira kuti: ‘Mpsakusaya kukwanisika pamaso pa Yahova kuti ndikupaseni utaka bomwe ndidasiyiridwa na abereki wangu.’ Nabote adalamba mkumbiro wa Mambo Akabe thangwe cakutonga ca Yahova cikhabvumiza lini kuti Ajirayeri ambagulise utaka bwa abereki wawo. (Mwambo 25:23; Mirewengo 36:7) Bzinkuwonekeratu kuti Nabote akhabvera Yahova.

5. Kodi n’ciyani comwe Jezabeli adacita kuti atenge munda wa mpesa wa Nabote?

5 Pomwe Nabote adalamba kugulisa munda wace wa mpesa, Mambo Akabe pabodzi na mkazi wace adacita bzinthu bzakuipisisa. Kuti atenge mundayo, Jezabeli mkazi wa Mambo adauza amuna awiri kuti akaimbe mulandu Nabote pa bzinthu bzomwe iye akhalibe kucita. Ninga bzakutewera bzace, Nabote pabodzi na wana wace adaphedwa. Kodi n’ciyani comwe Yahova adacita na kusaya cirungamo kwakuipisisaku?

CIRUNGAMO CA MULUNGU

6, 7. Kodi Yahova adalatiza tani kuti ambafuna cirungamo, ndipo n’thangwe ranyi bzimwebzi bzidatsangalaza acibale wa Nabote pabodzi na axamwali wace?

6 Mwakusaya kucedwa Yahova adatumiza Eliya kuti akatsimule Akabe. Eliya adauza Akabe kuti iye akhali nyakupha na mbava. Kodi n’ciyani comwe Yahova adasankhula kucita? Iye adatonga kuti Akabe, mkazi wace pabodzi na wana wace aphedwe, ninga momwe adaphedwera Nabote na wana wace.—1 Wamambo 21:17-25.

7 Acibale wa Nabote pabodzi na axamwali wace adasunama kwene-kwene thangwe ra bzinthu bzakuipa bzomwe Akabe akhadacita. Koma Yahova adawona kusaya cirungamoko ndipo mwakusaya kucedwa adapereka mtawiro pa cakucitikaco. Bzinkuwoneka kuti mtawiroyu udawatsangalaza. Koma kubzicepswa na kukhulupira kwawo Yahova kudayezedwa na bzomwe bzidadzacitika patsogolo pace.

Eliya adauza Akabe kuti thangwe rakuti iye adabzicepswa, Yahova angadamulanga lini

8. (a) Kodi n’ciyani comwe Akabe adacita atabva bzomwe Yahova akhadatsimikiza kumucitira? (b) Kodi n’ciyani comwe Yahova adacita?

8 Pomwe Akabe adabva bzomwe Yahova akhadatsimikiza kumucitira, ‘iye adang’amba bzakubvala bzace acibvala magundiri; ndipo iye adayamba kucita jejum acimbagona pa sakha wa gundiri na kufamba wakusunama.’ Akabe adabzicepswa! Kodi n’ciyani comwe cidadzacitika? Yahova adauza Eliya kuti: ‘Pakuti iye wabzicepswa pamaso pangu, ndin’dzabweresa lini nyathwa pa nthawe yomwe iye akana moyo. Ndin’dzabweresa nyathwayo pamui pace mu nsiku za mwana wace.’ (1 Wamambo 21:27-29; 2 Wamambo 10:10, 11, 17) Yahova ‘omwe ambapenda mitima,’ ndipo ambakwanisa kuwona unthu bwathu bwa mkati, adacitira nsisi Akabe.—Mimwani 17:3.

KUBZICEPSWA KUMBAKHOTCERERA

9. N’thangwe ranyi kubzicepswa kungadakhotcerera acibale wa Nabote pabodzi na axamwali wace?

9 Pomwe acibale wa Nabote na axamwali wace adabva kuti banja la Akabe lingadapasidwa lini nyathwa mpaka pomwe Akabe angadadzafa, pinango bzimwebzi bzingadayeza cikhulupiro cawo kuna Mulungu. Koma kubzicepswa kungadawathandiza kuti akhotcerere cikhulupiro cawo. N’thangwe ranyi? Iwo angadakhala wakubzicepswa, angadapitiriza kunamata Yahova, acikhulupira kuti bzomwe Yahova ambacita nthawe zense mpsakulungama. (Werengani Bzakutonga 32:3, 4.) Ku tsogoloku, acibale wa Nabote an’dzasimbidwa mwa kuwona abale wawo wakufunidwa ankulamusidwa. Cimweci cin’dzakhala cirungamo cacadidi kwa Nabote pabodzi na wana wace. (Djobi 14:14, 15; Juwau 5:28, 29) Munthu wakubzicepswa ambadziwa kuti ‘Mulungu wacadidi an’dzayeruza mabasa yali-yense, kuphatanidza bzinthu bzakubisika penu mpsabwino ayai bzakuipa.’ (Mpalizi 12:14) Yahova ambawona bzinthu bzomwe ife tingakwanise lini kubziwona. Tenepo kubzicepswa kumbatikhotcerera kuti tireke kuluza cikhulupiro cathu kwa Yahova.

Kubzicepswa kumbatikhotcerera kuti tireke kuluza cikhulupiro cathu kwa Yahova

10, 11. (a) Kodi ni bzakucitika bziponi bzomwe bzingayeze cikhulupiro cathu? (b) Kodi kubzicepswa kungatikhotcerere mu njira ziponi?

10 Kodi n’ciyani comwe imwepo mungacite akulu wa gwere akacita cakusankhula comwe mulibe kucibvesesa ayai munkubverana lini naco? Mwa ciratizo, kodi mungacite ciyani penu imwepo ayai munthu munango omwe mumbamufuna waluza maudindo yace mu utumiki bwa Yahova? Ndipo tani penu mwamuna ayai mkazi wanu, mwana wanu, ayai xamwali wanu wa pa mtima wacosedwa mu gwere, koma imwepo munkubverana lini na cakusankhula comwe akulu wa gwere acitaco? Kodi mungacite ciyani penu mwawona ninga kuti akulu aphonya kucitira nsisi munthu omwe wacita pikado? Bzakucitika ninga bzimwebzi, bzingayeze cikhulupiro cathu kwa Yahova na momwe iye ambacitira bzinthu mu gwere nsiku zino. Kodi kubzicepswa kun’dzakuthandizani tani mukadzayezedwa na bzakucitika ninga bzimwebzi? Bwerani tiwone njira ziwiri.

Kodi mun’dzacita ciyani mukadzabva akulu ankupereka cidziwiso comwe imwepo munkubverana lini naco? (Onani ndime 10, 11)

11 Njira yakuyamba, tikakhala wakubzicepswa, tin’dzabvuma kuti tinkudziwa lini mbali zense za nkhaniyo. Napo tingakumbuke kuti tinkudziwa ciri-cense pa cakucitika cinango, tsono Yahova yekha ndiye ambadziwa bzomwe bziri mu mtima mwa munthu. (1 Samuweri 16:7) Tikambakumbukira bzimwebzi, tin’dzakhala wakubzicepswa mwa kuzindikira kuti tina malire ndipo tin’funika kucinja makumbukidwe yathu. Njira yaciwiri, tikawona ayai tikacitiridwa bzinthu bzakusaya cirungamo, kubzicepswa kun’dzatithandiza kukhala wakubvera na wakupirira ticidikhira Yahova kuti asamalire cakucitikaco. Bibliya limbalewa kuti: ‘Ule omwe ambagopa Mulungu wacadidi bzinthu bzin’dzamufambira bwino. Koma wakuipa bzinthu bzin’dzamufambira lini bwino ndipo nsiku zace zin’dzathumiziridwa lini.’ (Mpalizi 8:12, 13) Tikapitiriza kukhala wakubzicepswa, tense tin’dzagumana phindu.—Werengani 1 Pedru 5:5.

KUSAYA CIRUNGAMO MU GWERE LA AKRISTAU WAKUYAMBIRIRA

12. Kodi n’ciyani comwe tin’cezerana ndipo n’thangwe ranyi?

12 Akristau wakuyambirira wa ku Antiyokiya wa ku Siriya, adagumana na cakucitika comwe cidayeza kubzicepswa kwawo pabodzi na kufunika kwa kukhululukira. Bwerani ticezerane bza nkhaniyi ndipo phatisani basa cakucitikaco kuti mupende khalidwe lanu la kukhululukira. Kucita bzimwebzi kungatithandize kubvesesa thangwe race Yahova ambaphatisa basa wanthu wakuperewera mwakusaya kuswa malamulo yace.

13, 14. Kodi ni maudindo yaponi yomwe Pedru akhanayo, ndipo kodi iye adalatiza tani kuti akhali wakulimba mtima?

13 Mpostolo Pedru akhali mkulu wa gwere omwe Akristau azinji wakuyambirira akhamudziwa bwino kwene-kwene. Iye akhali xamwali wa Jezu ndipo akhana maudindo makulu-makulu. (Mateu 16:19) Mwa ciratizo, mu gole la 36, Pedru udauzidwa kuti akapalizire Korneliyo na wense wa pa mui pace. Thangwe ranyi bzimwebzi bzikhali bzakufunika? Thangwe ndakuti Korneliyo akhali lini Mjuda koma akhali munthu wa kunja, wakusaya kugwatidwa. Pomwe Korneliyo pabodzi na wense wa pa mui pace adatambira mzimu wakucena, Pedru adazindikira kuti iwo akhafunika kubatizidwa ninga Akristau. Iye adalewa kuti: ‘Kodi alipo munthu omwe angaletse wanthuwa kubatizidwa na madzi pakuti iwo atambira mzimu wakucena ninga momwe ife tidatambirirambo?’—Mabasa 10:47.

14 Mu gole la 49, apostolo pabodzi na akulu ku Jeruzalemu adagumana kuti acezerane kuti awone penu bzikhali bzakufunika kuti akristau wakunja acitidwe mgwatidwe. Pa mtsonkhanoyo, Pedru mwakulimba mtima adakumbusa abalewo kuti iye adawona na maso yace wanthu wakusaya kugwatidwa omwe akhali lini Ajuda ankutambira mzimu wakucena. Bzomwe Pedru adalewa bzidathandiza bungwe lakutonga kuti licite cakusankhula. (Mabasa 15:6-11, 13, 14, 28, 29) Ajuda na wanthu omwe akhali lini Ajuda adakomedwa na bzomwe Pedru adacitabzo. Bzimwebzi bzidacitisa kuti Akristau wakuyambirira akhulupire amuna wakukhwima na wakukhulupirikawa.—Wahebereu 13:7.

15. Kodi n’ciyani comwe Pedru adaphonya pomwe akhali ku Antiyokiya wa ku Siriya? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba 21.)

15 Nsiku zing’ono-ng’ono pambuyo pa mtsonkhano wa ku Jeruzalemuyo, Pedru adayenda ku Antiyokiya wa ku Siriya. Pomwe akhali kumweko, iye adakhala na nthawe ya kuceza na akristau omwe akhali lini Ajuda. Ndokumbukirani cikondweso comwe iwo adakhala naco mwa kupfunza bzizinji na Pedru. Tsono mwakusaya kutenga nthawe, Pedru adaleka kumbadya nawo pabodzi, ndipo bzimwebzi pinango bzidakhumudwisa Akristauwo. Abale winango wacijuda na Barnaba kubodzi adayamba kucitambo bzibodzi-bodzi. Kodi n’thangwe ranyi mkulu wa gwere wakukhwimayu adacita bzimwebzi bzomwe bzingadagawanisa gwere? Kodi tingapfunze ciyani na kuphonya kwa Pedru komwe kungatithandize penu takhumudwa na mafala ayai bzomwe mkulu munango wa gwere wacita?

Kodi Akristau omwe akhali lini Ajuda adabzibva tani na kuphonya kwa Pedru?

16. Kodi Pedru adatsimulidwa tani ndipo ni mibvunzo iponi yomwe tingacite?

16 Werengani Wagalata 2:11-14. Pedru adagopa wanthu. (Mimwani 29:25) Pedru akhadziwa momwe Yahova akhawonera wanthu omwe akhali lini Ajuda. Napo bzikhali tenepo, iye akhagopa kuti Ajuda omwe akhazungira ku Jeruzalemu angadamukumbukira kuipa thangwe ra kubverana na Akristau omwe akhali lini Ajuda wale. Mpostolo Paulo udauza Pedru kuti akhayamba kucita bzinthu mwa cinyengo. N’thangwe ranyi? Thangwe ndakuti Paulo adabva Pedru ankukhotcerera Akristau omwe akhali lini Ajuda pa mtsonkhano ku Jeruzalemu mu gole la 49. (Mabasa 15:12; Wagalata 2:13) Kodi Akristau omwe akhali lini Ajuda adabzibva tani na kuphonya kwa Pedru? Kodi iwo adalekerera kuti bzimwebzi bziwakhumudwise? Kodi Pedru adaluza maudindo yace thangwe ra kuphonya komwe adacita?

KHALANI WAKUKHULULUKIRA

17. Kodi Pedru adagumana phindu liponi thangwe ra kukhululukidwa na Yahova?

17 Pedru akhali wakubzicepswa ndipo adabvuma malango ya Paulo. Bibliya limbalewa lini kuti Pedru adaluza maudindo yomwe akhanayo. Na nthawe, iye adafuliziridwa na mzimu kuti anembe matsamba mawiri yomwe yankucita mbali ya Bibliya. Mu tsamba lace laciwiri, iye ankulewa bza Paulo kuti ‘m’bale wathu wakufunidwa.’ (2 Pedru 3:15) Bzinkuwoneka kuti Akristau omwe akhali lini Ajuda adatokonyedwa kwene-kwene na kuphonya kwa Pedru. Napo bzikhali tenepo, Jezu omwe ni msolo wa gwere adapitiriza kumuphatisira basa. (Wayefezo 1:22) Abale na mpfumakazi m’gwere akhana mwayi wakutewezera Jezu pabodzi na Baba wace mwa kukhululukira Pedru. Bzakukondwesa mpsakuti, palibe ne m’bodzi omwe adabvuma kukhumudwa mwakupitirira malire thangwe ra kuphonya kwa munthu wakuperewerayu.

18. Kodi ni lini pomwe tingatewezere cirungamo ca Yahova?

18 Akulu wa gwere lacikristau lakuyambirira akhali wanthu wakuperewera, mpsibodzi-bodzimbo na akulu wa m’magwere ya nsiku zino. Bibliya limbati: ‘Tensenefe timbaphonya nthawe zizinji.’ (Tiyago 3:2) Kuzindikira bzimwebzi n’kwakunesa lini, koma kodi tin’dzacita ciyani m’bale ayai mpfumakazi yathu ikadzatiphonyera? Kodi tin’dzatewezera momwe Yahova ambawonera cirungamo? Mwa ciratizo, kodi mungacite tani penu mkulu munango wafotokoza mafala yomwe yankulatiza kuti nja tsankhulo? Kodi mun’dzakhumudwa penu mkulu munango mwakusaya kukumbuka bwino walewa bzinthu bzakuipa? M’mbuto mwakufulumiza kulewa kuti m’baleyo ankuthemera lini kukhala mkulu wa gwere, kodi mun’dzapirira mwa kudikhira Jezu omwe ni msolo wa gwere? M’mbuto mwa kunyang’anisisa pa cakuphonya caceco, kodi mun’dzakumbukira magole yomwe m’baleyo wakhala ankutumikira mwakukhulupirika? Penu m’bale omwe wakuphonyerani ankupitiriza kutumikira ninga mkulu mu gwere ayai pinango watambira pomwe udindo bunango bwakuthumizirika, kodi mun’dzakhala wakukondwa na m’baleyo? Mukakhala wakukonzeka kukhululukira winango, mun’dzalatiza kuti munkutewezera momwe Yahova ambawonera cirungamo.—Werengani Mateu 6:14, 15.

19. Kodi tin’funika kukhala wakutsimikiza kucita ciyani?

19 Pakuti timbafuna cirungamo, tinkudikhira na mtima wense nsiku yomwe Yahova an’dzamalisa kusaya cirungamo kwense komwe kudayambisidwa na Sathani pabodzi na mkonzedwe wace wakuipa. (Zaiya 65:17) Pakali pano, tikacitiridwa bzinthu bzakusaya cirungamo, mwakubzicepswa tin’funika kudziwa kuti tinkudziwa lini bzense pa nkhaniyo ndipo mwakudeka mtima tin’funika kumbakhululukira wale omwe angatiphonyere. Tikacita bzimwebzi, tin’dzakhala tinkutewezera momwe Yahova ambawonera cirungamo.