Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

‘Yahova Mulungu Wathu, Ni Yahova m’Bodzi Yekha Basi’

‘Yahova Mulungu Wathu, Ni Yahova m’Bodzi Yekha Basi’

‘Tetekerani, imwe Wajirayeri! Yahova Mulungu wathu, ni Yahova m’bodzi yekha basi.’—BZAK. 6:4.

NYIMBO: 138, 112

1, 2. (a) N’thangwe ranyi mafala ya pa Bzakutonga 6:4 yambadziwika bwino? (b) N’thangwe ranyi Mozeji adalewa mafala yamweya?

KWA magole madzana mazinji yapitaya, mafala matanthatu Yacihebereu ya pa Bzakutonga 6:4 yakhaphatisidwa basa na Adjuda wakukhulupirika ninga mbali ya mpembo wawo. Iwo akhambaulewa nsiku zense, macibese na usiku. Mpemboyu umbacemeredwa kuti Shema, lomwe ni fala lakuyamba la vesi limweri. Na mpembo umweyu, Adjuda wakubzipereka akhalatiza kubzipereka kwawo kuna Mulungu.

2 Mafala yamweyale ni mbali ya mafala ya Mozeji yomwe adauza mtundu wa Jirayeri bza makonzedwe yakulewa bza Moabe mu gole la 1473 AEC. Mtunduyo ukhadasala pang’ono kuti uyambuke mkulo wa Joridano kuti ukakhale ku Dziko Lakupiciridwa. (Bzak. 6:1) Mozeji omwe adakhala mtsogoleri wawo kwa magole 40, akhafuna kuti wanthuwo akhale wakukhwimika pomwe angadagumana na mabvuto yomwe yakhabwera. Iwo akhafunika kuthemba Yahova na kukhala na cikhulupiro pa iye ninga Mulungu wawo. Pakumalizira mafala ya Mozeji yadadzabveseseka mwamphanvu kuna wanthuwo. Pambuyo pa kufotokoza Bzakutonga Khumi na mitemo minango yomwe Yahova adaipereka kuna mtunduyo, Mozeji adalewa mafala yamphanvu yakugumanika pa Bzakutonga 6:4, 5. (Werengani.)

3. Kodi tin’cezerana mibvunzo iponi mu nkhani ino?

3 Kodi pomwe Ajirayeri akhadakonkhana na Mozeji akhadziwa lini kuti Yahova Mulungu wawo ni ‘Yahova m’bodzi yekha basi?’ Kulewa cadidi, iwo akhadziwa. Ajirayeri wakukhulupirika akhadziwa ndipo akhanamata Mulungu m’bodzi yekha—Mulungu wa abereki wawo Abalahamu, Izaki na Djakobi. Penu n’tenepo, n’thangwe ranyi Mozeji adawatsimikizira kuti Yahova Mulungu wawo ni ‘Yahova m’bodzi yekha basi?’ Kukhala kwace Yahova m’bodzi yekha basi kumbabverana na kumufuna na mtima wathu wense, moyo wathu wense na mphanvu zathu zense ninga momwe bzimbalewedwera pa vesi 5? Ndipo kodi mafala ya pa Bzakutonga 6:4, 5 yambathandauza ciyani kuna ifepano nsiku zino?

THANGWE RANYI YAHOVA NI M’BODZI YEKHA BASI?

4, 5. (a) Kodi ni thandauzo libodzi lokha liponi la mafala yakuti ‘Yahova m’bodzi yekha basi’? (b) Kodi Yahova ngwakusiyana tani na mirungu yakusiyana-siyana ya wanthu?

4 M’bodzi yekha basi. Fala lakuti “cibodzi” m’Cihebereu na m’bzirewedwe bzinango bzakusiyana-siyana limbandothandauza mulewengo ubodzi. Lingathandauze cinthu cakupambulika, cibodzi cokha. Pomwe akhalewa fala limweri, Mozeji akhalewa lini bza bzipfunziso bza bzipembedzo bzakunama bzakulewa bza mulungu utatu. Yahova ni Mulengi wa kudzulu na dziko la pansi Mtongi wa cirengedwe cense. Palibe Mulungu winango wacadidi koma iye yekha basi; palibe wakundendemerana naye. (2 Sam. 7:22) Tsono Mozeji akhakumbusa Ajirayeri kuti kunamata kwawo Yahova kukhafunika kukhala kwakupambulika. Iwo akhafunika lini kutewezera wanthu womwe akhadawazungulira, womwe akhanamata mirungu yakusiyana-siyana yacimuna na yacikazi. Inango mwa mirungu yakunamayo ikhawonedwa ninga ikhatsogolera bzinthu bzinango bzacirengedwe. Mirungu inango ikhana mawonekedwe yakusiyana-siyana yakupambulika.

5 Mwa ciratizo, a Edjipito akhanamata mulungu dzuwa wakucemeredwa Ra, mulungu wacikazi Nut, mulungu dziko Geb, mulungu Nilo Hapi na wa bzirombo bzakusiyana-siyana bzakupambulika. Izinji mwa mirungu imweyi idapfudzidwa na Yahova pomwe adacitisa Matsoka Khumi. Mulungu Wacikanani akhali Baala, mulungu wa mphanvu ya kubala, omwe akhawonedwambo ninga mulungu wa m’mulenga-lenga, wa nvula na wa conzi. Baala akhali mulungu mkulu m’deralo. (Mirew. 25:3) Ajirayeri akhafunika kukumbukira kuti Mulungu wawo, ‘Mulungu wa cadidi’ ni ‘Yahova m’bodzi yekha basi.’—Bzak. 4:35, 39.

6, 7. Kodi fala lakuti ‘m’bodzi’ lingathandauze pomwe ciyani, ndipo Yahova adalatiza tani kuti ni ‘m’bodzi’ yekhayo?

6 Wakusaya kucinja na Wakukhulupirika. Fala lakuti ‘m’bodzi’ lingathandauzembo ciphatano, cakulinga cibodzi na mabasa. Yahova Mulungu ngwakugawanika lini ayai wakusaya kudziwika. M’mbuto mwace, iye nthawe zense ngwakukhulupirika, ambacinja lini ndipo ngwa cadidi. Iye adapicira Abalahamu kuti wana wace angadadzakhala m’Dziko Lakupiciridwa ndipo Yahova adalatiza mphanvu zace kuti akwanise piciro limweri. Magole 430 yomwe yadapita yalibe kubweza citsimikizo ca Yahova ca kucita bzimwebzi.—Ciy. 12:1, 2, 7; Kuf. 12:40, 41.

7 Magole madzana mazinji patsogolo pace, pomwe adadziwikisa Ajirayeri ninga mboni zace, Yahova adawauza kuti: ‘Ine ndiribe kucinja. Pomwe ine ndikhanati kuwoneka pakhalibe Mulungu munango wakukonzedwa, ndipo pambuyo pangu palibe pomwe munango.’ Pakufuna kubvekesa cakulinga ca kusaya kucinja kwace, Yahova adathumizira pomwe kuti: ‘Nthawe zense ine ndimbacinja lini.’ (Zai. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Ukhali mwayi wakupambulika kuna Ajirayeri—na ifembo nsiku zino—wakukhala atumiki wa Yahova, Mulungu omwe ambacinja lini na wakukhulupirika m’njira zace zense!—Malak. 3:6; Tiy. 1:17.

8, 9. (a) Kodi n’ciyani comwe Yahova ambafuna kuna anamati wace? (b) Kodi Jezu adalatiza tani kuti akhawona mafala ya Mozeji kukhala yakufunika?

8 Mozeji adakumbusa wanthu kuti Yahova akhacinja lini pa lufoyi lace na momwe akhawasamalira. Na tenepo, bzikhali bzakuthemeradi kuti iwo akhafunika kunamata iye yekha basi, kumufuna na mtima wawo wense, moyo wawo na mphanvu zawo. Maswaka yakhafunika kutewerambo njira imweyi ya kubzipereka na mtima wense thangwe abereki akhapfunzisa wana wawo pa mpata uli-wense omwe ungadagumanikayo.—Bzak. 6:6-9.

9 Pakuti Yahova ambacinja lini bzomwe iye ambafuna na cakulinga cace, n’bzakubveka bwino kuti bzomwe iye ambafuna kuna anamati wace wacadidi n’bzibodzi-bodzi nsiku zino. Kuti kunamata kwathu kukhale kwakubvumizika kwa iye, tin’funika kunamata iye yekha basi na kumufuna iye na mtima wathu wense, nzeru zathu zense ndipo na mphanvu zathu zense. N’cadidi, ndibzo bzomwe Jezu adalewa kwa munthu omwe adamubvunza. (Werengani Marko 12:28-31.) Tsapano, mbationeni momwe tingalatizire m’bzicito bzathu kuti timbabvesesadi kuti ‘Yahova Mulungu wathu ni Yahova m’bodzi yekha.’

NAMATANI YAHOVA YEKHA BASI

10, 11. (a) Kodi kunamata kwathu Yahova n’kwakupambulika mu njira iponi? (b) Kodi maswaka Yacihebereu ku Babulo yadalatiza tani kunamata Yahova yekha basi?

10 Kuti Yahova akhale Mulungu wathu m’bodzi yekhayo, tin’funika kunamata iye yekha mwakupambulika. Kunamata kwathu iye kun’funika lini kugawanidwa na mirungu inango ne kupswipizidwa na nzeru ayai bzicito bza kunamata kwa mtundu munango. Tin’funika kukhala na makumbukidwe yakuti Yahova ni Mulungu lini omwe ali pakati pa mirungu mizinji; ndipo iye ngwapadzulu lini na wa mphanvu pakati pawo. Koma Yahova yekha ndiye an’funika kunamatidwa.—Werengani Cibvumbulutso 4:11.

11 Mu bukhu la Danyeri, timbawerenga bza maswaka Yacihebereu, Ananiya, Misaeli na Azariya. Iwo adawonesa kubzipereka kwawo kwakupambulika kuna Yahova si kuti kokha mwa kulamba kudya cakudya cakupswipa koma adalambambo kugodamira cifanikiso ca oro ca Nabukadinazori. Bzomwe adaikha pa mbuto yakuyamba bzidawoneka; kunamata kwawo kukhafunika lini kusanganizidwa na bzinango.—Dan. 2:1–3:30.

12. Mwa kunamata Yahova yekha, kodi tin’funika kudikhirira kulimbana na cineso ciponi?

12 Kuti tikwanise kunamata Yahova yekha, tin’funika kukhala wakusamala kuti tileke kulekerera cinthu ciri-cense kuti cikhale pa mbuto yomwe Yahova yekha ndiye an’funika kukhala. Kodi bzinthu bzimwebzi bzingakhale ciyani? Mu Bzakutonga Khumi, Yahova adauza padeca wanthu wace kuti an’funika lini kukhala na mirungu inango kupambula iye basi na kuti iwo akhafunika lini kunamata mitundu iri-yense ya bzifanikiso. (Bzak. 5:6-10) Nsiku zino, kunamata bzifanikiso kungacitike mu njira zizinji zomwe zinango mwa izo tingakwanise lini kuzizindikira. Koma bzomwe Yahova ambafuna bzikanati kucinja—iye akali ‘Yahova m’bodzi yekha basi.’ Bwerani tione kuti bzimwebzi bzina thandauzo liponi kuna ife.

13. N’ciyani comwe tingayambe kucifuna kwene-kwene kuposa Yahova?

13 Pa Wakoloso 3:5 (Werengani), timbagumana malango yamphanvu kuna Akristau yakulewa bza bzomwe bzingadzonge m’bverano wawo wakupambulika na Yahova. Onani kuti kusirira kwa njiru n’kwakubverana na kunamata bzifanikiso. Bziri tenepo thangwe ra kuti cinthu comwe n’cakufunika, ninga Cuma ayai bzinthu bzapadzulu, bzingayambe kutsogolera moyo wa munthu bzingakhale mulungu wa mphanvu. Koma tikanyang’anisa vesi lensene, n’bzakunesa lini kuwona kuti bzicito bzense bza pikado bzakufotokozedwabzo mwa njira inango n’bzakubverana na kusirira kwa njiru na kunamata bzifanikiso. Kusirira bzinthu bzimwebzi kungacinjanise lufoyi lathu lomwe tinalo kwa Mulungu mwakusaya kunesa. Kodi tingabvume kulekerera kuti ciri-cense mwa bzinthu bzimwebzi bzititsogolere bziciticitisa kuwona ninga kuti Yahova ali lini pomwe ‘Yahova m’bodzi yekha basi’ kwa ife? Ne, tingabvume lini.

14. Kodi mpostolo Juwau adapereka cenjezo liponi?

14 Mpostolo Juwau adafotokozambo nfundo ibodzi-bodziyi. Iye adacenjeza kuti munthu akafunisisa bzinthu bza m’dziko—ninga ‘cikhumbo ca thupi, cikhumbo ca maso na kubziwonesera pa bzinthu bzomwe munthu anabzo’—‘lufoyi la Baba liri lini mwa iye.’ (1 Ju. 2:15, 16) Bzimwebzi bzinkuthandauza kuti tin’funika kumbapenda mtima wathu nthawe zense kuti timbawone penu unkuyamba lini kupumpsika na bzinthu bzakutsangalaza bza m’dzikoli, mbverano wathu na wanthu na kabvalidwe na kubzidekesa kwathu. Lufoyi na dziko lingaphatanidze kucita nyongo kuti tigumane ‘bzinthu bzikulu-bzikulu’ ninga kutewera mapfunziro yapadzulu. (Jer. 45:4, 5) Tiri pafupi na dziko lipsa lakupiciridwa. Tsono, n’bzakufunikadi kuikha m’makumbukidwe mwathu mafala ya mphanvu ya Mozeji! Tikabvesesa bwino na kukhulupira kuti ‘Yahova Mulungu wathu ni Yahova m’bodzi yekha basi,’ tin’dzacita bzense bzomwe tingakwanise kuti timbamunamate mwakupambulika, kumutumikira m’njira yomwe iye ambafuna.—Waheb. 12:28, 29.

PITIRIZANI KUKHAZIKISA CIPHATANO CACIKRISTAU

15. N’thangwe ranyi Paulo adakumbusa Akristau kuti Mulungu ni ‘m’bodzi yekha, Yahova’?

15 Yahova kukhala kwace m’bodzi yekha kumbathandauza ciphatano na kukhala na cakulinga cibodzi, mkhalidwe omwe ife ninga anamati wace tin’funika kuulatiza pomwe tinkumutumikira. Gwere Lacikristau la m’magole dzana yakuyamba likhaphatanidza Adjuda, Agirego, Aroma na wanthu wa mitundu inango. Iwo akhali m’bzipembedzo bzakusiyana-siyana, bzizolowezi na wanthu wa moyo wakusiyana-siyana. Thangwe ra bzimwebzi, winango bzikhawanesa kubvuma njira ipswa ya kunamatira ayai kusiiratu bzicito bzawo bzakale. Mpostolo Paulo adawona kuti kukhathemera kuwakumbusa kuti Akristau ana Mulungu m’bodzi yekha, Yahova—Werengani 1 Wakolinto 8:5, 6.

16, 17. (a) Kodi ni polofesiya iponi yomwe inkukwanisika nsiku zathu zino ndipo bzakutewera bzace ni bziponi? (b) Kodi n’ciyani comwe cingamalise ciphatano cathu?

16 Tsono tani bza m’gwere Lacikristau nsiku zino? Mpolofeta Zaiya adaleweratu kuti ‘mu nsiku zakumalizira,’ wanthu wa mitundu yense an’dzayenda pa mbuto ya padzulu ya Yahova kuti akanamate cadidi. Iwo an’dzalewa kuti: ‘[Yahova] an’dzatipfunzisa bza njira zace ndipo ife tin’dzafamba m’njira zacezo.’ (Zai. 2:2, 3) Ndife wakukondwa kuwona na maso yathu kukwanisika kwa polofesiyayi! Bzakutewera n’bzakuti pana magwere mazinji ya mitundu, bzikhalidwe na bzirewedwe bzakusiyana-siyana bzomwe bzinkutumbiza Yahova. Tsono, kusiyana-siyana kumweku kungalatize nfundo yomwe tingafunike kuikumbukira.

Kodi munkuthandiza kuti m’gwere Lacikristau mukhale na ciphatano? (Onani ndime 16-19)

17 Mwa ciratizo, kodi mumbabzibva tani na akristau anzanu womwe ana bzikhalidwe bzakusiyana kwene-kwene na bzanu? Cirewedwe cawo cakubadwa naco, kabvalidwe, kacitidwe kawo ka bzinthu na cakudya, bzingakhale bzomwe mukanati kubzizolowera. Kodi mungaleke kubverana nawo koma mucimbabverana kokha na wale womwe ana cikhalidwe cakundendemerana na canu? Tani penu womwe aikhidwa ninga wakunyang’anira mu gwere mwanu—ayai mu dera lanu ayai mthambi—ni maswaka ayai mbacikhalidwe na mtundu wakusiyana na wanu? Kodi mungabvume kuti bzimwebzi bzimalise ciphatano na cakulinga cibodzi, bzomwe bzin’funika kukhala pakati pa wanthu wa Yahova?

18, 19. (a) Kodi ni malango yaponi yomwe yambafotokozedwa pa Wayefezo 4:1-3? (b) N’ciyani comwe tingacite kuti tithandize gwere kuti lipitirize kukhala na ciphatano?

18 Kodi n’ciyani comwe cingatithandize kuti titcenkhe msampha umweyu? Paulo adapereka malango yakufunika kwa Akristau wa mu mzinda Wakuyefezo omwe ukhatukuka. (Werengani Wayefezo 4:1-3.) Onani kuti Paulo pakuyamba adafotokoza makhalidwe ninga kubzicepswa, kupfatsa, kupirira na lufoyi. Makhalidweya yangakhale ninga midjirikiro pa nyumba kuti ireke kugwa. Koma kupambula kukhala na midjirikiro yakulimba, nyumba imbafuna kusamalidwa nthawe zense; kusiya bzimwebzo, nyumbayo ingadzongeke. Paulo adacenjeza Akristau wa ku Efezo kuti akhafunika kucita nyongo kuti ‘asunge ubodzi mwa mzimu.’

19 Ali-wense wa ifepano an’funika kubvuma bzimwebzi ninga udindo bwace kuti akhazikise ciphatano kuti cipitirize m’gwere. Kodi tingacite tani bzimwebzi? Cakuyamba, tikulise ticilatiza makhalidwe yomwe Paulo adayalewa yomwe ni kubzicepswa, kupfatsa, kupirira na lufoyi. Patsogolo pace, tilatize nyongo caiyo yakukhazikisa ‘mtendere ninga cingwe cakutimangiridza.’ Tingalewe kuti, tin’funika kucita basa la kukonzesa mbali zense za kutepa zomwe zingabwere. Pa kucita bzimwebzi, timbakhala tinkuthandizira pa kusamalira mtendere na ciphatano cathu.

20. Kodi tingalatize tani kuti timbabvesesa kuti ‘Yahova Mulungu wathu, ni Yahova m’bodzi yekha basi?’

20 ‘Yahova Mulungu wathu, ni Yahova m’bodzi yekha basi.’ Yamweya ni mafala yamphanvu kwene-kwene! Yambatikumbusa cirimbiso comwe Ajirayeri adapasidwa kuti alimbane na bzineso bzomwe angadagumana nabzo pomwe angadakapita mu Dziko Lakupiciridwa. Kuphatisisa mafala yamweya mu mtima mwathu kun’dzatipasa mphanvu ya kulimbana na citsautso cikulu comwe tinkunyang’anisana naco ticidzathandizira mtendere na ciphatano mu Paraizo omwe ankubwera patsogolo pace. Bwerani tipitirize kukhala wakubzipereka na mtima wense kwa Yahova mwa lufoyi pabodzi na kumutumikira na moyo wathu wense na kucita nyongo ya kupitiriza kukhala wakuphatana pa ubale bwathu bwacikristau bwa pa dziko lense. Tikapiriza kucita bzimwebzi, tingayende patsogolo na cikhulupiro ca kuwona kukwanisika kwa mafala yomwe Jezu adayalewa pakulewa bza wale womwe iye an’dzawayeruza ninga mabira kuti: ‘Bwerani, imwe, wana wakusimbiwa wa Babangu, tambirani Umambo bomwe adakukonzerani kutomera pakuyamba kwa dziko.’—Mat. 25:34.