MU NTHAWE ya mpostolo Paulo, pakhalibe xitima ya m’madzi yomwe ikhandonyamula wanthu. Tsono kodi wanthu akhacita tani ulendo bwawo? Kuti acite ulendo, iwo kawiri-kawiri akhabvunza anzawo kuti adziwe penu pana xitima yakunyamula mitolo yomwe ikuyenda komwe iwo akhafuna, ndipo penu ingabvume kunyamula wanthu. (Mabasa 21:2, 3) Tsono akabva kuti xitimayo ikuyenda lini komwe iwo akufuna, iwo akhafunika kunyang’ana inango yomwe ingadakawasiya pafupi na komwe akhayenda.—Mabasa 27:1-6.

Ulendo bwa pa nyanza bukhacitika kokha mu nthawe yomwe nyengo iri bwino, koma atekenyi wa xitima akhaphatisa lini basa nthawe yakulinganizidwa. Kuthumizira pa kuipa kwa nyengo komwe kukhacitika, atekenyi wa xitimazo akhacedwa kucita ulendo bwawo thangwe ra kuwinduka kwa mabimbi, ayai akawona nvula inkugwa mphepete mwa nyanza. Tenepo iwo akhacita ulendo bwawobo nyengo ikakhala iri bwino. Tsono wanthu omwe akhacita ulendo akhayenda ku mbuto yakupakirira xitima pabodzi na mitolo yawo acikadikhirira cidziwiso cakulewa bza kufika kwa xitimayo.

Nyakufufudza munango wa nkhani zakale wakucemeredwa Lionel Casson adalewa kuti: “Mzinda wa Roma ukhana njira zakusaya kunesa zomwe zikhathandiza wanthu kugumana xitima kuti acite ulendo bwawo, ndipo kumweko iwo akhafunika lini kucita kunyang’ana xitima. Ndipo m’mbuto yakupakirira ikhagumanika ku Mkulo wa Tibre. Mu mzinda wa Ostia mukhana mbuto ikulu yomwe ikhadazunguliridwa na xikiritoriyo zakusiyana-siyana. Ndipo zizinji mwa xikiritoriyozo zikhali za anyakunyamula mitolo yomwe ikhayenda ku mbuto zakusiyana-siyana zakupakirira xitima. Mwa ciratizo, pakhana anyakunyamula mitolo yakuyenda ku Narbona [nsiku zino França], anyakunyamula mitolo yakuyenda ku Cartago [nsiku zino Tunísia], na mbuto zinango. Ndipo omwe akhanyang’ana xitima kuti apakire akhandofufudza xikiritoriyo zomwe zikhali mu mzindayo.”

Kucita ulendo bwa pa nyanza kukhacepesa nthawe ya anyakucita ulendobo, koma kukhana ngozi. Ndipo Paulo adacita ngozi pa ulendo bwa pa nyanza kazinji kense.—2 Wakolinto 11:25.