Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Kudeka mtima—Mkhalidwe Omwe Un’funika Kumbalatizidwa na Mafala na Bzicito

Kudeka mtima—Mkhalidwe Omwe Un’funika Kumbalatizidwa na Mafala na Bzicito

WANTHU akambaticitira bzinthu mwakudeka mtima, ifepano timbabva bwino kwene-kwene. Timbakomedwa kudziwa kuti iwo ambatikumbukira. Tsono, pakuti timbakomedwa anzathu akambatidekera mtima, tingacite ciyani kuti tikhalembo wanthu wakudeka mtima?

Munthu wakudeka mtima ambasamalira bwino anzace, ndipo ambalatiza bzimwebzo mwa mafala na bzicito. Iye ambacita lini bzimwebzo mwa mwambo, koma ambacita thangwe ra lufoyi na kuzindikira momwe anzacewo ambabvera akacitiridwa bzinthu mwakudeka mtima. Ndipo, kuposa bzimwebzi iye ambadziwambo kuti kudeka mtima ni mkhalidwe ubodzi wa cisapo ca mzimu wakucena wa Mulungu. (Wagalata 5:22, 23) Yahova an’funa tikhale wanthu wakudeka mtima. Tenepo, mbatiwoneni momwe iye na Mwana wace adalatizira mkhalidwe umweyu, ticiwonambo momwe tingawatewezerere.

YAHOVA AMBADEKERA MTIMA WANTHU WENSE

Yahova ambadekera mtima wanthu wense, napo wale omwe ni ‘anyakusaya kutenda na anyakuipa.’ (Luka 6:35) Mwa ciratizo, Yahova ‘ambacosa dzuwa lace, kucosera wanthu wabwino na wakuipa; ndipo ambabvumbisa nvula, kubvumbisira anyakulungama na anyakusaya kulungama.’ (Mateu 5:45) Napo wanthu omwe ambakhulupira Mulungu, ambagumanambo phindu na kudeka mtima kwace, acikhala na cikondweso pa moyo wawo.

Ciratizo cabwino ca kudeka mtima kwa Yahova cimbawonekera pa bzomwe iye adacitira Adamu na Eva. Pambuyo pa Adamu na Eva kucita pikado, ‘iwo adabzipakasira masamba ya mkuyu, acibvala kuti abise upezi bwawo.’ Tsono Yahova akhadziwa kuti kunja kwa zunde la Edeni, Adamu na Eva akhafunikira bzakubvala bzabwino kuti bziwakhotcerere, thangwe thaka likhadatembereredwa, ndipo likhadadzala na ‘minga na masamba yakuphaya-phaya.’ Tenepo, mwadeka mtima Yahova ‘adawakonzera bzakubvala bzitali-bzitali bza khanda.’—Ciyambo 3:7, 17, 18, 21.

Napo Yahova ambadekera mtima ‘anyakuipa na wanthu wabwino,’ iye ambadekera mtima maka-maka atumiki wace wakukhulupirika. Mwa ciratizo, pa nthawe yomwe Zakariya akhali mpolofeta, anjo m’bodzi akhacita thupo kwene-kwene thangwe Ajirayeri akhadasiya kumanga templo ya Yahova ku Jeruzalemu. Yahova adatetekera bzomwe anjoyo adalewa, acimutawirambo na ‘mafala yabwino na yakulimbisa.’ (Zakariya 1:12, 13) Yahova adasamalirambo tenepoyo mpolofeta Eliya. Pa nthawe inango mpolofeta Eliya adasunama kwene-kwene, ndipo akhabzibva kuti akhali yekha-yekha, mwakuti adakumbukira Yahova kuti amuphe. Tsono, Yahova adalatiza kuti akhazindikira momwe Eliyayo akhabvera mu mtima mwace, ndipo adatumiza anjo kuti akamulimbise na kumutsimikizirambo kuti iye akhali lini yekha-yekha. Kudeka mtima kwa Yahova kudalimbisa Eliya kuti apitirize utumiki bwace. (1 Wamambo 19:1-18) Tsono, pa atumiki wense wa Yahova, mbani omwe mungalewe kuti adatewezera kudeka mtima kwa Yahovayo?

JEZU AKHALI MUNTHU WAKUDEKA MTIMA KWENE-KWENE

Pomwe Jezu akhali pansi pano, wanthu akhawona kuti iye akhali wakudeka mtima kwene-kwene. Jezu akhali lini munthu wakupondereza anzace, ndipo akhakakamiza lini munthu kucita bzomwe iye akhafuna. Jezu akhakumbukira anzace, ndipo adafika pakulewa kuti: ‘Bwerani kuna ine imwe mwensene wakuneta na wakulemedwa, ndipo ine ndin’dzakudukuzani. . . . Thangwe djoki langu ndakufewa.’ (Mateu 11:28-30) Pakuti Jezu akhali munthu wakudeka mtima, wanthu akhamutewera kuli-kwense komwe iye akhayenda. Thangwe ra nsisi, iye adawadyesa, adawapoza ndipo adawapfunzisambo bzinthu bzizinji bza Baba wace.—Marko 6:34; Mateu 14:14; 15:32-38.

Jezu akhabvesesa momwe wanthu akhabvera mu mtima mwawo, ndipo akhawacitira bzinthu mwakudeka mtima na mwakuwakumbukira. Napo pomwe Jezu akhali wakutanganidwa na bzinango, iye akhathandiza basi munthu ali-wense omwe akhabwera kuna iye. (Luka 9:10, 11) Kumbukirani bzomwe bzidacitika na mkazi ule omwe akhaduwala matenda yakutaya mulopa. Mkaziyo akhafuna kupozedwa, tenepo iye adakhuya cakubvala ca Jezu. Mwakubverana na Cakutonga ca Mozeji, mkaziyo akhafunikira lini kucita bzimwebzo thangwe akhali munthu wakupswipa. (Mwambo 15:25-28) Tsono, kodi Jezu adacita ciyani? Iye alibe kumukalipira mkazi ule. Iye adawona kuti mkaziyo akhana mantha, ndipo adamubvera nsisi thangwe akhadacita magole 12 ankutsautsika na matendayo. Jezu adati kwa mkaziyo: ‘Mwanawe, cikhulupiro cako cakulimbisa; ndoko mwa mtendere, wapozedwa matenda yako makuluyo.’ (Marko 5:25-34) Jezu akhalidi munthu wakudeka mtima kwene-kwene!

MUNTHU WAKUDEKA MTIMA AMBATHANDIZA ANZACE

M’bziratizo tafotokozabzi, tapfunza kuti tikakhala wanthu wakudeka mtima, tin’dzafuna kuthandiza wanthu winango. Jezu adabvekesa nfundo imweyi pomwe adafotokoza nkhani yakulewa bza Msamariya wabwino. Nkhaniyo imbalewa kuti Mjuda munango adaberedwa bzinthu, ndipo adamenyedwa, acisiyidwa ali penu-penu m’phepete mwa mseu. Msamariya munango omwe akhapita na pamwepo, adabvera nsisi Mjuda wakupwetekekayo, napo kuti Asamariya akhawengana na Ajuda. Tsono kudeka mtima kudacitisa kuti iye afune kuthandiza mwanzace wakupwetekekayo. Iye adatsuka bzironda bzace, acikamusiya ku mbuto yakugonera alendo. Ndipo Msamariyayo adalipira anekeciro wa kumweko kuti asamalire Mjuda wakupwetekekayo, ndipo adaperekambo kobiri zinango zakulipirira cinthu ciri-cense comwe cingadafunikira.—Luka 10:29-37.

Kudeka mtima kun’dzaticitisa kuti timbakumbukire anzathu, ticifunambo kuwathandiza sikuti na bzomwe timbacita bzokha, koma na bzomwe timbalewambo. Bibliya limbati: ‘Thupo limbalemesa mtima wa munthu, tsono mafala yabwino yambakondwesa mtimayo.’ (Mimwani 12:25) Kudeka mtima na ubwino kun’dzaticitisa kuti timbauze anzathu mafala yakulimbisa, ndipo iwo an’dzakondwa kwene-kwene. * (Onani mafala ya m’nyansi.) Mafala yathu yabwino yan’dzalatiza kuti ifepano timbawakumbukira, ndipo yan’dzacitisa kuti bzimbawapusire kupirira mabvuto yomwe ankugumana nayo pa moyo wawo.—Mimwani 16:24.

TINGAKHALE TANI WANTHUWAKUDEKA MTIMA?

Tensenefe tingakwanise kukhala wakudeka mtima thangwe Mulungu adalenga wanthu wense m’cifanikiso cace. (Ciyambo 1:27) Mwa ciratizo, Juliyo, mkulu wa anyankhondo omwe akhayenda na mpostolo Paulo ku Roma adacita bzimwebzo. Ku mzinda wa Sidoni, mkulu wa anyankhondoyo ‘adadekera mtima kwene-kwene Paulo, ndipo adamubvumiza kuti ayende kwa axamwali wace kuti akamusamalire.’ (Mabasa 27:3) Pomwe idadzongeka ngalawa pakati pa ulendo, wanthu wa ku Malita adadekera mtima kwene-kwene Paulo na anzace, mwakuti adawatambira, aciwagasirambo moto kuti awothe. (Mabasa 28:1, 2) Iwo adacita cinthu cabwino kwene-kwene. Tsono kuti munthu akondwese Yahova, iye an’funika kumbacita bzinthu mwakudeka mtima nthawe zense, sikuti mwa apa na apo.

Yahova an’funa kuti kudeka mtima kukhale mbali ya moyo wathu. Ndipopa iye ambatiuza kuti ‘tibvale’ kudeka mtimako. (Wakolose 3:12) Tsono bziribe kupusa kukhala wakudeka mtima nthawe zense. Thangwe ranyi? Thangwe pinango ndife wanthu wa manyazi, wakusaya kubzikhulupira ayai wanthu omwe timbakumbukira lini anzathu. Ndipo bzingatinesembo kudekera mtima wanthu omwe ambaticitira bzinthu bzakuipa. Tsono tikapemba kuti Yahova atipase mzimu wace wakucena, ticicitambo nyongo yakumutewezera, Yahovayo an’dzatithandiza kukhala wanthu wakudeka mtima.—1 Wakolinto 2:12.

Kodi mungadziwe tani bzomwe mun’funikira kucita kuti mukhale munthu wakudeka mtima kwene-kwene? Cakuyamba bzibvunzeni kuti: ‘Kodi ndimbatetekera mwa tceru wanthu akambalewalewa nande, ndiciyezera kubvesesa momwe iwo ankubvera mu mtima mwawo? Ndimbakwanisa kuzindikira munthu akafuna thandizo? Kodi ni lini pomwe ndidadekera mtima munthu omwe ni xamwali lini wangu ayai wa m’banja mwangu?’ Patsogolo pace, khalani na cakulinga cakuwadziwa bwino wanthu omwe mumbakhala nawo pafupi, maka-maka abale wanu wauzimu. Mukacita bzimwebzi, mun’dzazindikira mabvuto yomwe anayo na thandizo lomwe ankufunikira. Ndipo mbacitani nyongo yakumbacitira bzinthu wanthu ninga momwe mungafunira kuti akucitirenimbo. (Mateu 7:12) Pakumalizira, kumbirani Yahova kuti akuthandizeni, ndipo iye an’dzasimba nyongo yanu yakufuna kukhala munthu wakudeka mtima.—Luka 11:13.

MOMWE KUDEKA MTIMA KUMBATHANDIZIRA WANTHU WINANGO

Pomwe Paulo adandandalika bzinthu bzomwe iye akhadacita ninga mtumiki wabwino, cinthu cibodzi comwe iye adaguma ni kudeka mtima. (2 Wakolinto 6:3-6) Paulo akhafunidwa na wanthu thangwe iye akhalewa na kucita bzinthu mwakudeka mtima, ndipo iwo akhazindikira kuti Pauloyo akhawakumbukira. (Mabasa 28:30, 31) Tikakhalambo wakudeka mtima, wanthu angafune kupfunza cadidi ca m’Bibliya. Tikambadekera mtima wanthu wense, napo wale omwe ambaticitira bzinthu bzakuipa, kudeka mtima kwathuko kungatokonye mitima yawo, acicinja. (Waroma 12:20) Ndipo na kupita kwa nthawe, iwo angadzafune kupfunza Bibliya.

M’paraizo wanthu an’dzacitirana bzinthu mwakudeka mtima. Wale omwe an’dzamuka kwa anyakufa, an’dzasamaliridwa mwakudeka mtima, ndipo kwa winango kun’dzakhala kuyambiratu kucitiridwa bzimwebzo. Bzimwebzi bzin’dzacitisa kuti iwo adekerembo mtima anzawo. Kulewa cadidi, munthu omwe ngwakudeka lini mtima ndipo ambafuna lini kuthandiza anzace, an’dzabvumizidwa lini kupita m’Paraizo. Wanthu wa lufoyi na wakudeka mtima ndiwo wokha omwe an’dzapita m’dziko lipsa. (Psalymo 37:9-11) Lin’dzakhala dziko la mtendere wokha-wokha! Tsono, napo nthawe imweyo ikanati kufika, ifepano timbagumana phindu lero thangwe ra kukhala wanthu wakudeka mtima. Kodi phindulo ndiponi?

PHINDU LAKUKHALA MUNTHU WAKUDEKA MTIMA

Bibliya limbati: ‘Munthu wakudeka mtima ambabzicitira yekha bzabwino.’ (Mimwani 11:17) Ifepano timbafuna kukhala na wanthu omwe mbakudeka mtima, ndipo timbawacitirambo bzinthu mwakudeka mtima. Ndipopa Jezu adati: ‘Mphimo yomwe mun’pimira nayo anzanu, ndiyo yomwe iwo an’dzakupimiranimbo nayo.’ (Luka 6:38) Bzinkuwonekeratu kuti munthu wakudeka mtima ambakhala na axamwali azinji.

Mpostolo Paulo adauza wale omwe akhali m’gwere la ku Efezo kuti: ‘Khalani wakudeka mtima, mucimbabverana nsisi. Mbakhululukiranani na mtima wense.’ (Wayefezo 4:32) Wense m’gwere akambacitirana bzinthu mwa nsisi na mwakudeka mtima, gwere lense limbakhala lakuphatana na lakulimba. Tin’dzabvumiza lini kuti awoneke munthu omwe an’lewa kuipa abale wathu, kuwafudza ayai kuwalewa cinthu ciri-cense cakuipa, napo cicikhala cakusekesa. M’mbuto mwace, tin’dzafuna kulewa bzinthu bzomwe bzingathandize na kulimbisa anzathu. (Mimwani 12:18) Ndipo bzakutewera bzace mpsakuti abale wa m’gwere an’dzatumikira Yahova mwakukondwa.

Ninga momwe tapfunzira, kudeka mtima ni mkhalidwe omwe un’funika kumbalatizidwa na mafala na bzicito. Ndipo tikambadekera mtima anzathu, timbakhala tinkutewezera Yahova omwe ni Mulungu wa lufoyi na wakudeka mtima. (Wayefezo 5:1) Bzimwebzi bzin’dzacitisa kuti gwere lathu likhale lakulimba, ndipo tin’dzalimbisa winango kuti afune kutumikira Yahova. Tenepo, mbaticiteni bzense bzomwe tingakwanise kuti winango awone kuti Mboni za Yahova ni wanthu wakudeka mtima!

^ ndi. 13 Kutsogoloku tin’dzacezerana bza khalidwe la ubwino lomwe ni khalidwe la cisapo ca mzimu wakucena wa Mulungu.