“Tin’dzawonana m’Paraizo!”
‘Iwepo un’dzakhala nane m’Paraizo.’—LUKA 23:43.
1, 2. Kodi n’ciyani comwe wanthu ambakumbuka pakulewa bza paraizo?
ABALE azinji wa m’madziko yakusiyana-siyana adayenda ku mtsonkhano wa cigawo omwe udacitikira ku Coreia. Pomwe iwo akhacoka pa mbuto yomwe akhacitira mtsonkhanoyo, abale wa dzikolo adawazungulira. Bzidadekeza kwene-kwene thangwe azinji wa iwo adamoga-moga acimbauzana kuti: “Tin’dzawonana m’Paraizo!” Kodi abalewa akhalewa bza paraizo uponi?
2 Wanthu azinji nsiku zino ana makumbukidwe yakusiyana-siyana pakulewa bza paraizo. Wanthu winango ambakumbuka kuti paraizo ni maloto. Winango ambalewa kuti paraizo ni mbuto iri-yense yomwe imbawadekera. Ndipo nthawe zinango munthu wa njala akawona cakudya cizinji ambabzibva ninga kuti ali m’paraizo. Mwa ciratizo, magole mazinji mbuyomu, mkazi munango adadabwa pomwe adawona mbuto yomwe ikhana maluwa yakudeka kwene-kwene, iye adalewa kuti: “Uyu ni paraizo!” Mpaka nsiku zino mbuto imweyi imbacemeredwa Paraizo, napo kuti gole liri-lense pambagwa madzi yakuuma na yakudjedjera. Kodi n’ciyani comwe imwepo mumbakumbuka mukabva bza paraizo? Kodi mumbakumbuka kuti an’dzabweradi?
3. Kodi ni bukhu liponi la m’Bibliya lomwe limbalewa bza Paraizo wakuyambirira?
3 Bibliya limbafotokoza bza paraizo omwe akhalipo kale mbuyomu na paraizo wa kutsogolo. Ndipo tikambawerenga bukhu lakuyamba la m’Bibliya, timbabva bza Paraizo omwe akhalipo pakuyambirira. Bukhu linango lidasandulizira Ciyambo 2:8 m’Cilatini, mwa kulewa kuti: “Paciyambi Mbuya Mulungu adakonza paraizo wakudeka: adaikha m’mwemo mwamuna omwe adamuumba.” Ndipo bzinembo bza Cihebereu bzimbalewa bza mbutoyo kuti zunde la Edeni. Fala lakuti ‘Edeni’ limbathandauza “Mtsangalazo” ndipo zundeyo ikhali mbuto yakutsangalazadi. Kulewa cadidi, mu zundemo mukhadekeza kwene-kwene thangwe mukhana miti ya bzakudya ndipo wanthu na bzirombo akhali pa mtendere.—Ciyambo 1:29-31.
4. Kodi bukhu linango lidalewa ciyani pakulewa bza paraizo?
4 Fala la Cihebereu lakulewa bza ‘zunde’ mu Cigirego limbasanduliziridwa kuti paraizo. Bukhu linango lidalewa kuti m’Girego akabva fala lakuti paraizo ambakumbukira bza mbuto yakudeka, yakukhotcerereka ku cinthu ciri-cense cakuipa, miti yace imbabala bzisapo bzakusiyana-siyana, mikulo ya madzi yakucena bwino ndipo ina mbuto za kudyera bzirombo bzakusiyana-siyana.—Ndendemezerani na Ciyambo 2:15, 16.
5, 6. N’thangwe ranyi Adamu na Eva adaluza mwayi wakukhala m’Paraizo, ndipo ni mibvunzo iponi yomwe wanthu winango ambabzibvunza?
5 Yahova adaikha Adamu na Eva mu zunde ninga limweri kuti akhale. Tsono pakuti iwo alibe kubvera Yahova, adaluza mwayi wakukhala m’Paraizo pabodzi na wana wawo. (Ciyambo 3:23, 24) Napo kuti palibe munthu omwe adakhala m’Paraizomo kwa nthawe itali, bzinkuwoneka kuti paraizoyo akhalipo mpaka mu nthawe ya Cigumula ca Madzi comwe cidacitika mu nsiku za Nowe.
6 Wanthu winango ambabzibvunza kuti, ‘Kodi dziko la pansi lin’dzakhala pomwe paraizo?’ Kodi pana umboni bomwe bunkulatiza kuti bzimwebzi bzin’dzacitika? Penu imwepo munkudikhirira kudzakhala na moyo pabodzi na anyakufunidwa wanu m’Paraizo, kodi ni mathangwe yaponi yomwe yakukucitisani kukhala na cidikhiro cimweci? Kodi n’ciyani comwe cimbakucitisani kutsimikiza kuti dziko la pansi lin’dzakhala paraizo kutsogoloku?
KUBWEZERESEDWA KWA PARAIZO
7, 8. (a) Kodi n’ciyani comwe Mulungu adapicira Abalahamu? (b) Kodi n’ciyani comwe Abalahamu adakumbuka na picirolo?
7 Mitawiro ya mibvunzo yakulewa bza Paraizo timbaigumana m’Bibliya, thangwe mweneciro wa bukhu limweri ni Yahova, omwe adalenga Paraizo wakuyamba. Mwa ciratizo, kumbukirani bzomwe Mulungu adauza xamwali wace Abalahamu. Mulungu adalewa kuti angadawandisa wana wa Abalahamu ‘ninga ncenga wa m’nyanza.’ Patsogolo pace, Yahova adakwanirisa piciro lakufunikali pomwe adauza Abalahamu kuti: ‘Kucokera mwa mbeu yako, mitundu yensene ya pa dziko la pansi in’dzagumana bzisimbo thangwe wabvera mafala yangu.’ (Ciyambo 22:17, 18) Na kupita kwa nthawe, Mulungu adadzalewa pomwe piciroli kwa wana na azukulu wa Abalahamu.—Werengani Ciyambo 26:4; 28:14. *
8 Palibe vesi la m’Bibliya lomwe limbalewa kuti Abalahamu akhakumbuka kuti wanthu angadadzakhala kudzulu m’paraizo. Pomwe Mulungu adapicira kuti ‘mitundu yensene ya pa dziko la pansi’ in’dzasimbidwa, Abalahamu adadziwa kuti bzisimbobzo bzin’dzakhala pano pa dziko la pansi. Kodi pana umboni bunango bomwe bumbalatiza kuti dziko la pansi lin’dzakhaladi paraizo?
9, 10. Kodi ni mapiciro yaponi yomwe yambatithandiza kuwona kuti dziko la pansi lin’dzakhala paraizo?
9 Mulungu adafulizira Davide omwe akhali m’bodzi wa dzinza la Abalahamu, kuti alewe bza nthawe yomwe ‘nyakuipa an’dzawoneka lini pomwe,’ pa dziko la pansi. (Psalymo 37:1, 2, 10) Iye adalewa pomwe kuti: ‘Anyakulungama an’dzatambira dziko la pansi, acidzapfatsa na mtendere muzinjisa,’ ndipo iwo ‘an’dzatambira dziko la pansi, acidzakhala m’mwemo mpaka kale-kale.’ (Psalymo 37:11, 29; 2 Samuweri 23:2) Kodi mapiciroya yadatokonya tani wanthu omwe akhafunisisa kucita kufuna kwa Mulungu? Kulewa cadidi, iwo akhana mathangwe yakubveka ya kudikhirira kuti kokha anyakulungama ndiwo an’dzakhala pa dziko la pansi, ndipo dzikoli lin’dzakhala pomwe paraizo ninga zunde la Edeni.
10 Ajirayeri azinji omwe akhalewa kuti ambatumikira Yahova, na kupita kwa nthawe adadzalamba Yahovayo pabodzi na kunamata kwa cadidi. Na thangwe limweri, Mulungu adabvumiza Ababulo kukunda wanthu wace, kupfudza dziko lawo na kutenga azinji wa iwo aciyenda nawo ku ukapolo. (2 Nkhani 36:15-21; Jeremiya 4:22-27) Koma apolofeta wa Mulungu akhadalewa kale kuti wanthu wace angadadzabwerera ku dziko lawo pambuyo pa magole 70. Ndipo bzidadzacitikadi ninga momwe iwo akhadalewera. Tenepo kudziwa bzimwebzi kuna phindu kwa ifepano nsiku zino. Ndipo tikambapfunza bza mapolofesiya yamweya, tin’dzawona kuti tina mathangwe yakubveka ya kudikhirira kuti dziko la pansi lin’dzakhala paraizo.
11. Kodi ni lini pomwe mafala ya pa Zaiya 11:6-9 yadayamba kukwanirisidwa, ndipo ni mbvunzo uponi omwe tingabzibvunze?
11 Werengani Zaiya 11:6-9. * Mulungu adauza mpolofeta Zaiya kuti Ajirayeri akadzabwerera ku dziko lawo, an’dzakhala pa mtendere. Ndipo palibe ne m’bodzi omwe angadadzagopa bzirombo ayai wanthu anzawo. Napo wana ang’ono pabodzi na mkhalamba angadakhala wakukhotcerereka. Kodi bzimwebzi bzikukumbusani lini bza mtendere omwe ukhalipo mu zunde la Edeni? (Zaiya 51:3) Zaiya adalewa pomwe kuti dziko lense, ‘lin’dzadzala na wanthu wakudziwa Yahova ninga momwe madzi yambadzazira nyanza,’ sikuti kokha mtundu wa Jirayeri. Kodi ni lini pomwe bzimwebzi bzin’dzacitika? Mwakusaya kupenukira, bzin’dzacitika kutsogolo.
12. (a) Kodi Ajirayeri adagumana bzisimbo bziponi pomwe adatsudzulidwa ku ukapolo bwa ku Babulo? (b) Kodi n’ciyani comwe cinkulatiza kuti mafala ya pa Zaiya 35:5, 6, 9, 10 yan’kwanisika kutsogoloku?
12 Werengani Zaiya 35:5, 6, 9, 10. * Kumbukirani kuti Zaiya adalewa kuti pomwe Ajirayeri akhabwerera kucokera ku Babulo, alibe kucitidwa ciwembo na bzirombo ne na wanthu anzawo. Iye adalewa kuti dziko lawolo lingadadzamera miti yomwe ingadabala bzisapo bzabwino thangwe m’dzikomo mungadakhala madzi mazinji, ninga momwe mukhaliri mu zunde la Edeni. (Ciyambo 2:10-14; Jeremiya 31:12) Kodi polofesiyayi idakwanisika kokha mu nthawe ya Ajirayeri? Polofesiyayi idalewa pomwe kuti azimola, anyakupunduka na ankhuthu angadadzacira. Koma bzimwebzi bziribe kucitika na Ajirayeri omwe adabwerera ku Babulo. M’mbuto mwace, Mulungu akhalewa kuti an’dzapoza atenda wense kutsogoloku.
13, 14. Kodi mafala ya pa Zaiya 65:21-23 yadakwanirisidwa tani pomwe Ajirayeri adacoka ku Babulo, ndipo ni mafala yaponi yomwe yan’dzakwanirisidwa? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba 3.)
13 Pomwe Ajuda adabwerera ku dziko lawo, iwo alibe kugumana nyumba zabwino ayai minda ya mpesa. Koma pakuti Mulungu adawasimba, bzinthu bzidacinja mwakusaya kucedwa. Kumbukirani cikondweso comwe iwo adakhala naco pomwe adamanga nyumba acikhala m’mwemo, adalima minda acidya bzisapo bzace!—Werengani Zaiya 65:21-23. *
14 Miti minango imbakhala kwa magole mazinji. Mwakubverana na polofesiyayi, nsiku zathu ‘zin’dzakhala ninga nsiku za muti.’ Tenepo kuti wanthufe tikhale na moyo kwa magole mazinji, tin’funika kukhala na thanzi labwino. Ndipo tikadzakhala na moyo wabwino na wa mtendere, ninga omwe Zaiya adaufotokoza, paraizo an’dzadekeza kwene-kwene! Tinkudikhirira na mtima wense kudzawona kukwanisika kwa polofesiya imweyi!
Kodi piciro la Jezu lakulewa bza Paraizo lin’dzakwanisika tani? (Onani mdime 15, 16)
15. Kodi ni bzisimbo bziponi bzomwe bzimbafotokozedwa mu bukhu la Zaiya?
15 Kumbukirani momwe mapiciro yomwe tamala kupfunzaya yankulatizira kuti kutsogoloku kun’dzakhala paraizo. Mapiciroyo yalewa kuti, dziko lense la pansi lin’dzadzala na wanthu wakusimbidwa na Mulungu. Palibe munthu omwe an’dzacita thupo thangwe ra kugopa bzirombo ayai wanthu waciwembo. Ndipo azimola, ankhuthu na anyakupunduka an’dzapozedwa. Wanthu an’dzamanga nyumba acikhala m’mwemo, an’dzabzala minda acidya bzisapo bzace. Iwo an’dzakhala na moyo utali kuposa miti. Ndipo Bibliya limbalewa kuti paraizoyo ali pafupi kwene-kwene. Koma wanthu winango omwe timbawapalizira angalewe kuti mapolofesiyaya yambathandauza lini kuti pa dziko la pansi pan’dzakhala paraizo. Kodi mungawatawire tani? Kodi ni mathangwe yaponi yomwe imwepo munayo yakulatiza kuti dziko la pansi lin’dzakhala paraizo? Munthu mkulu omwe adakhala na moyo pano pa dziko la pansi, Jezu, adalewa mathangwe yakubveka.
IWEPO UN’DZAKHALA M’PARAIZO!
16, 17. Kodi ni lini pomwe Jezu adalewa bza Paraizo?
16 Napo kuti Jezu akhalibe pikado, iye adapasidwa mulandu ndipo adakhomereredwa pa muti mpaka kufa pabodzi na akapondo wacijuda omwe akhali ku mbali kwace. Koma m’bodzi wa akapondowo adazindikira kuti Jezu akhali mambo, tenepo adamuuza kuti: ‘Jezu, mudzandikumbukirembo ine mukadzapita mu Umambo bwanu.’ (Luka 23:39-42) Piciro lomwe Jezu adacita kwa kapondo ule limbatokonyambo tsogolo lanu. Ndipo picirolo limbagumanika pa Luka 23:43. Adziwi winango wa nkhani za Bibliya ambaikha cizindikiro cakupuma pang’ono m’mbuyo mwa fala lakuti ‘lero’ ndipo ambasandulizira vesiri na mafala yakuti: “Cadidi ndikukuuza kuti, lero inepano ndin’dzakhala nawe m’Paraizo.” Pana makumbukidwe yakusiyana-siyana yakulewa bza mbuto yomwe cizindikiroci cingaikhidwe. Kodi Jezu akhathandauza ciyani pomwe adalewa kuti ‘lero’?
17 M’bzirewedwe bzizinji bzatsapano, mumbaikhidwa bzizindikiro mkati mwa mafala, bzomwe bzimbacitisa kuti mafalayo yabveke bwino. Koma m’bzinembo bzakuyambirira bza Cigirego, bzizindikiro bzikhaphatisidwa lini basa kawiri-kawiri. Pinango tingabzibvunze kuti: Kodi Jezu adalewa kuti, ‘Ndikukuuza kuti, lero inepano ndin’dzakhala nawe m’Paraizo?’ Ayai adalewa kuti, ‘Ndikukuuza lero kuti, inepano ndin’dzakhala nawe m’Paraizo?’ Anyakusandulizira ambaikha cizindikiroci m’mbuyo ayai kutsogolo kwa fala lakuti ‘lero’ mwakubverana na momwe iwo ambakumbukirira bzomwe Jezu akhathandauza na mafala ya mu vesiri, ndipo imwepo mungawone bzimwebzi m’ma Bibliya yomwe yankusanduliziridwa nsiku zino.
18, 19. Kodi Jezu akhathandauza ciyani pomwe adalewa kuti ‘lero’?
18 Kumbukirani bzomwe Jezu adauza ateweri wace pakulewa bza infa yace. Iye adati: ‘Mwana wa munthu an’dzakhalambo mu mtima wa dziko la pansi kwa nsiku zitatu, masikati na usiku. Mwana wa munthu an’dzaperekedwa m’manja mwa wanthu, ndipo iwo an’dzamupha, koma pa nsiku yacitatu iye an’dzalamusidwa.’ (Mateu 12:40; 16:21; 17:22, 23; Marko 10:34) Mpostolo Pedru adafotokoza momwe bzimwebzi bzidacitikira. (Mabasa 10:39, 40) Tenepo, pomwe Jezu pabodzi na kapondo omwe akhali ku mbali kwace ule adafa, alibe kuyenda ku Paraizo. Bibliya limbalewa kuti Jezu adamala nsiku zitatu ali ‘m’thenje,’ mpaka Mulungu adamulamusa.—Mabasa 2:31, 32. * (Onani mafala ya m’nyansi.)
19 Jezu adapicira kapondo ule mwakuyamba kulewa mafala yakuti ‘Cadidi ndikukuuza kuti lero.’ Imweyi ikhali njira yakuyambisira maceza, napo mu nthawe ya Mozeji bzikhacitikambo. Pa nthawe inango Mozeji adalewa kuti: ‘Mafala ndinkukuuza leroya, yan’funika kukhala mu mtima mwako.’—Bzakutonga 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.
20. Kodi n’ciyani comwe anyakusandulizira winango wa Bibliya adalewa bza piciro la Jezu?
20 Nyakusandulizira Bibliya munango wa ku Médio Oriente adalewa kuti: “Nfundo ikulu ya mu vesiri ikugumanika pa fala lakuti ‘lero’ ndipo tingaiwerenge kuti ‘Cadidi, ndikukuuza lero kuti, iwepo un’dzakhala nane m’Paraizo.’ Piciroli lidacitidwa nsiku imweyire ndipo lingadadzakwanirisidwa kutsogolo.” Nyakusandulizirayo adalewa pomwe kuti bzimwebzi ndibzo bzomwe wanthu wa deralo ambalewa ndipo ambafotokoza kuti “picirolo lidakhazikisidwa ndipo lingadakoyedwa.” Bibliya linango lidasandulizira vesiri kuti: “Ameni, ndikukuuza kuti lero un’dzakhala nane mu Zunde la Edeni.” Tensenefe tingalimbisidwe na piciroli.
21. Kodi n’ciyani comwe ciribe kucitika na kapondo ule, ndipo n’thangwe ranyi?
21 Pomwe Jezu adauza kapondo ule bza Paraizo, iye akhalewa lini bza Paraizo wakudzulu. Kodi thangwe ranyi tinkulewa tenepoyo? Thangwe lakuyamba ndakuti kapondoyo akhadziwa lini kuti Jezu akhadacita mpangano na apostolo wace wakukhulupirika kuti angadadzatonga naye pabodzi kudzulu. (Luka 22:29) Thangwe laciwiri ndakuti kapondo ule akhalibe kubatizidwa. (Juwau 3:3-6, 12) Tenepo, pomwe Jezu adapicira kapondo ule, iye akhambalewa kale bza paraizo wa pa dziko la pansi. Pambuyo pa magole yakucepa, mpostolo Paulo adalewa bza matsomphenya ya mwamuna munango omwe ‘adatengedwera ku paraizo.’ (2 Wakolinto 12:1-4) Na mafalaya, Paulo akhalewa bza paraizo wakutsogolo napo kuti iye pabodzi na apostolo anzace adasankhulidwa kuti ayende kudzulu kuti akatonge pabodzi na Jezu. (Onani mafala ya m’nyansi. *) Kodi paraizoyo an’dzakhaladi pansi pano? Kodi imwepo mun’dzakhalambo m’mwemo?
BZOMWE TINKUDIKHIRIRA KUTSOGOLO
22, 23. Kodi n’ciyani comwe munkudikhirira kutsogoloku?
22 Kumbukirani kuti Davide adalewa bza nthawe yomwe ‘anyakulungama an’dzatambira dziko la pansi.’ (Psalymo 37:29; 2 Pedru 3:13) Na mafalaya, Davide akhalewa bza nthawe yomwe wanthu wense pa dziko la pansi an’dzabvera mitemo yakulungama ya Mulungu. Polofesiya ya pa Zaiya 65:22 imbalewa kuti: ‘Nsiku za wanthu wangu, zin’dzakhala ninga nsiku za muti.’ Bzimwebzi bzikulatiza kuti wanthu omwe an’dzatumikira Yahova mu dziko lipsa an’dzakhala na moyo utali. Kodi imwepo munkudikhirirambo nthawe imweyi? Mwakubverana na Cibvumbulutso 21:1-4, Mulungu an’dzasimba wanthu wa mitundu yense, ndipo cibodzi mwa bzisimbobzo n’cakuti ‘infa in’dzawoneka lini pomwe.’
23 Bzomwe Bibliya limbapfunzisa pakulewa bza Paraizo mpsacadidi. Adamu na Eva adaluza mwayi wa kukhala na moyo wamuyaya m’Paraizo, koma dziko la pansi lin’dzakhala pomwe paraizo. Ndipo Mulungu wapicira kudzasimba wanthu pa dziko la pansi. Davide adalewa kuti anyakulungama an’dzatambira dziko la pansi ndipo an’dzakhala m’mwemo kwa muyaya. Mapolofesiya ya m’bukhu la Zaiya yambatithandiza kudikhirira nthawe yomwe tin’dzakondwa na moyo wabwino m’paraizo pano pa dziko la pansi. Kodi ni lini pomwe bzimwebzi bzin’dzacitika? Pa nthawe yomwe piciro la Jezu lomwe adacita kwa kapondo ule lin’dzakwanirisidwa. Imwepo mungadzakhalembo m’Paraizomo. Ndipo pa nthawe imweyo, yan’dzakwanisika mafala yomwe yadalewedwa na abale na mpfumakazi pa mtsonkhano wa cigawo omwe udacitikira ku Coreia, yakuti: “Tin’dzawonana m’Paraizo!”
^ ndi. 7 Ciyambo 26:4 ‘Ndin’dzawandisa mbeu yako ninga nyenyezi za kudzulu; ndipo ndin’dzapereka madziko yenseneya kwa mbeu yako; wanthu wa mitundu yense ya pa dziko la pansi an’dzagumana bzisimbo mwa mbeu yakoyi.’
Ciyambo 28:14 Ndipo mbeu yako in’dzawanda ninga pfumbi la pansi, ndipo iwepo un’dzamwazikira kumadokero, kumabvadzuwa, kumpoto na kummwera ndipo mabanja yense ya pa dziko la pansi yan’dzasimbidwa kucokera kwa iwepo na mbeu yako.
^ ndi. 11 Zaiya 11:6 Mphumphi in’dzakhala pabodzi na mwana wa bira, ndipo nyalugwe an’dzagona pabodzi na mbuzi; Mphulu, mphondolo yamphamvu pabodzi na cifuwo cakudyesedwa bwino bzin’dzakhala pabodzi, ndipo kamulumbwana ndiko kan’dzabzitsogolera. 7 Ng’ombe na cimbalangondo bzin’dzadyera pabodzi, ndipo wana wawo an’dzagona pabodzi. Mphondolo in’dzadya mauswa ninga momwe mkono wa ng’ombe ambacitira. 8 Mwana wakumama an’dzasenzekera pa mubo wa mbadza, ndipo mwana wakuleka kumama an’dzapitisa boko lace pa mubo wa nyoka ya ululu. 9 Pan’dzacitidwa lini cakuipa ne kudzongedwa cinthu pa phiri langu lense lakucena, thangwe dziko la pansi lin’dzadzala na wanthu wakudziwa Yahova ninga momwe madzi yambadzazira nyanza.
^ ndi. 12 Zaiya 35:5 Pa nthaweyo, yan’dzafunguka maso ya azimola, yacidzafunguka makutu ya nkhuthu. 6 Pa nthaweyo, nyakulemala an’dzakwira phiri ninga momwe imbacitira mbalale, ndipo lirime la bewewe lin’dzakuwa mwakukondwa. Pakuti m’dambo mun’dzakhala na madzi, ndipo m’dera lakuuma mun’dzayerera madzi ya mikulo. 9 Kumweko kun’dzakhala kulibe mphondolo, bzirombo bzakulusa bzin’dzafika lini kumweko. Bzirombo bza mtunduyu bzin’dzagumanika lini kumweko. Wanthu wakulomboledwa an’dzafambambo mu mseuyo. 10 Wanthu wakulomboledwa na Yahova an’dzabwerera acifika ku Ziyoni acimbakuwa mwakukondwa. Cikondweso cakusaya kumala cin’dzabvazikidwa pa misolo yawo. Iwo an’dzakondwa na kusekerera, ndipo msunamo na kubuula bzin’dzamala.
^ ndi. 13 Zaiya 65:21 Ndipo an’dzamanga nyumba, acikhala m’mwemo; an’dzalima minda ya mipesa, acidzadya bzisapo bzace. 22 An’dzamanga lini kuti winango akhale; ne kubzala kuti winango adye. Thangwe nsiku za wanthu wangu, zin’dzakhala ninga nsiku za muti; ndipo omwe ndawasankhulawo, an’dzapfatsa na mabasa yakuphatidwa na manja yawo. 23 Si an’dzaphatira basa pa pezi, ne kuberekera tsoka; thangwe iwo pabodzi na wana wawo, mbakusimbidwa na Yahova.
^ ndi. 18 Mpfunzisi munango adanemba kuti Adziwi azinji wa nkhani za m’Bibliya, ambakhulupira kuti pomwe Jezu adalewa kuti ‘lero,’ iye akhathandauza kuti angadafa acikhala m’Paraizo nsiku imweireletu. Mpfunzisiyo adalewa pomwe kuti bvuto lomwe liripo pa vesiri, ndakuti iro limbabverana lini na nfundo zinango za m’Bibliya. Mwa ciratizo, Bibliya limbalewa kuti pomwe Jezu adafa adaikhidwa m’thenje ndipo patsogolo pace adayenda kudzulu.—Mateu 12:40; Mabasa 2:31; Waroma 10:7.
^ ndi. 21 Onani mbali yakuti “Mibvunzo Yakucokera kwa Anyakuwerenga” mu nsanza ya Mulindiri.
