Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Khalani Wakukhulupirika na Wakubvera Ninga Nowe, Danyeri na Djobi

Khalani Wakukhulupirika na Wakubvera Ninga Nowe, Danyeri na Djobi

‘Nowe, Danyeri na Djobi . . . ndiwo omwe angadapulumuka thangwe ra kulungama kwawo.’—ZAKIYERI 14:14.

NYIMBO: 89, 119

1, 2. (a) N’thangwe ranyi kukumbukira bziratizo bza Nowe, Danyeri na Djobi kungatilimbise? (b) Kodi ni lini pomwe Zakiyeri adanemba mafala ya pa Zakiyeri 14:14?

KODI imwepo munkugumana na mabvuto ninga matenda, kunesa kwa kobiri ayai kuzunzidwa? Kodi nthawe zinango mabvutoya yambakucitisani kuluza cikondweso canu pa kutumikira Yahova? Penu mumbabzibva tenepoyo, kukumbukira bziratizo bza Nowe, Danyeri na Djobi kungakulimbiseni. Amunawa akhali wakuperewera ndipo akhagumanambo na mabvuto yabodzi-bodzi na yomwe tinkugumana nayo nsiku zino. Ndipo nthawe zinango, moyo wawo ukhakhala pa ngozi. Koma iwo adapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova, ndipo iye adawawona kukhala bziratizo bzabwino pa nkhani ya kukhulupirika na kubvera.—Werengani Zakiyeri 14:12-14. *

2 Zakiyeri adanemba mafala ya m’vesi lomwe linkutsogolera msolo uno pomwe akhali ku Babulo, mu gole la 612 Kristu anati kubwera. * (Onani mafala ya m’nyansi.) (Zakiyeri 1:1; 8:1) Pa nthaweyo, yakhadasala magole yakucepa kuti Jeruzalemu apfudzidwe mu 607. Ni wanthu ang’ono-ng’ono okha omwe akhali wakukhulupirika na wakubvera mu Jeruzalemu ninga Nowe, Danyeri na Djobi, ndipo iwo adapulumuka. (Zakiyeri 9:1-5) Jeremiya, Baruke, Ebedi-meleki na Arekabu ni winango mwa wanthu omwe adapulumukambo.

3. Kodi mu nkhani ino tin’cezerana ciyani?

3 Nsiku zinombo, ni wanthu ang’ono-ng’ono okha omwe Yahova ambawawona kukhala wakulungama ninga Nowe, Danyeri na Djobi, ndipo ndiwo omwe an’dzapulumuka dziko lakuipali likadzapfudzidwa. (Cibvumbulutso 7:9, 14) Tenepo, bwerani ticezerane bza thangwe lomwe lidacitisa Yahova kuwona amuna atatuwa kukhala bziratizo bzabwino. Ndipo tin’cezeranambo (1) bza mabvuto yomwe ali-wense wa iwo adagumana nayo na (2) momwe tingatewezerere kukhulupirika na kubvera kwawo.

NOWE ADAKHALA WAKUKHULUPIRIKA NA WAKUBVERA KWA MAGOLE YAKUPOSA 900!

4, 5. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Nowe adagumana nayo, tsono n’ciyani comwe iye adacita?

4 Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Nowe adagumana nayo? Mu nthawe ya Inoki, omwe akhali yavu wace wa Nowe, wanthu akhacita bzinthu bzakuipa kwene-kwene. Iwo akhalewa ‘bzinthu bzakunyoza’ Yahova. (Juda 14, 15) Ndipo mu nthawe ya Nowe bzinthu bzikhadaipiratu, mwakuti ‘dziko likhadadzala na ciwembo.’ Pa nthawe imweire, wanjo wakuipa adabwera pa dziko la pansi na thupi la nyama, adalowola akazi acibereka wana omwe akhali waciwembo. (Ciyambo 6:2-4, 11, 12) Koma mwakusiyana na wanthu waciwembowo, Nowe akhacita bzinthu bzabwino. Bibliya limbalewa kuti ‘Nowe akhafunidwa na Yahova.’ Ndipo limbalewambo kuti ‘Nowe adafamba na Mulungu wacadidi.’—Ciyambo 6:8, 9

5 Kodi mafalaya yankutiuza ciyani pakulewa bza Nowe? Cakuyamba, kumbukirani bza nthawe yomwe Nowe adamala ankutumikira Yahova mwakukhulupirika m’dziko lakuipa lire, Cigumula ca Madzi cinati kufika. Padapita pafupifupi magole 600 sikuti kokha magole 70 ayai 80! (Ciyambo 7:11) Caciwiri, lekani kuyebwa kuti nthawe imweire kukhalibe gwere lomwe lingadamulimbisa ninga momwe bziriri na ife nsiku zino. Ndipo bzinkuwoneka kuti azibale wace akhatumikira lini Yahova. *—Onani mafala ya m’nyansi.

6. Kodi Nowe adalatiza tani kukhwimika?

6 Nowe akhakumbuka lini kuti kundokhala munthu wabwino kukhali kwakukwanira. Iye adakhwimika pa kuuza wanthu winango bza kukhulupirika kwace kwa Yahova. Ndipo Bibliya limbamucemera kuti ‘mpalizi wa cirungamo.’ (2 Pedru 2:5) Mpostolo Paulo adalewa bza Nowe kuti: ‘Thangwe ra cikhulupiroco, iye adakunda dziko.’ (Wahebereu 11:7) Mwakusaya kupenukira, wanthu akhamuseka na kuyeza kuphingiza basa lace, ndipo pinango adayeza kumucitira ciwembo. Koma Nowe alibe kugopa wanthuwo. (Mimwani 29:25) M’mbuto mwace, iye akhana cikhulupiro, tenepo Yahova adamuthandiza kukhala wakukhwimika. Ndipo Yahova ambacitambo bzibodzi-bodzibzi na atumiki wace wakukhulupirika nsiku zino.

7. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Nowe adagumana nayo pomwe akhamanga cingalawa?

7 Nowe akhali kale wakukhulupirika kwa Yahova kwa magole yakuposa 500, pomwe Yahova adamuuza kuti amange cingalawa, comwe cingadaphatisidwa basa pakupulumusa wanthu pabodzi na bzirombo pa Cigumula ca Madzi. (Ciyambo 5:32; 6:14) Kwa Nowe, bzikhawoneka ninga bzakunesa kumanga cingalawaci. Ndipo iye akhadziwa kuti wanthu angadamuseka na kucitisa moyo wace kukhala wakunesa kwene-kwene. Koma Nowe adakhala wakukhulupirika na wakubvera kwa Yahova ndipo iye ‘adacitadi tenepoyo.’—Ciyambo 6:22.

8. Kodi n’ciyani comwe cinkulatiza kuti Nowe akhakhulupira Yahova pa nkhani ya kusamalira banja lace?

8 Nowe adagumana pomwe na bvuto linango. Iye akhafunika kusamalira mkazi wace pabodzi na wana wace. Cigumula ca Madzi cinati kubwera, wanthu akhafunika kuphata basa na nyongo kuti agumane cakudya. Ndipo Nowe akhafunikambo kucita bzibodzi-bodzibzi. (Ciyambo 5:28, 29) Tsono iye alibe kulekerera kuti bzinthu bzakuthupi bzikhale pa mbuto yakuyamba pa moyo wace. Nthawe zense iye akhawona kutumikira Yahova kukhala cinthu cakufunika kwene-kwene. Pinango cingalawa cidamala magole 40 ayai 50 cinkumangidwa, koma Nowe adapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova. Ndipo pambuyo pa Cigumula ca Madzi, Nowe adadzakhulupirika pomwe kwa magole 350. (Ciyambo 9:28) Nowe adakhala ciratizo cabwino pa nkhani ya kukhulupirika na kubvera!

9, 10. (a) Kodi tingatewezere tani kukhulupirika na kubvera kwa Nowe? (b) Kodi mungakhale na citsimikizo ciponi mukambabvera na kukhulupira Yahova?

9 Kodi tingatewezere tani kukhulupirika na kubvera kwa Nowe? Tingacite bzimwebzi mwa kumbakhotcerera bzinthu bzomwe Yahova ambabziwona kukhala bzabwino, mwa kuleka kucita mbali ya dziko la Sathaniri na kumbaikha Yahova pa mbuto yakuyamba pa moyo wathu. (Mateu 6:33; Juwau 15:19) Ndipopa dzikoli limbatiwenga. Mwa ciratizo, ifepano timbafunisisa kubvera mitemo ya Yahova pa nkhani ya kugonana na malowozi, ndipo thangwe ra bzimwebzi wanthu angatilewe mafala yakuipa m’bzikasi bzakumwazira nkhani. (Werengani Malakiya 3:17, 18.) * Tsono ninga Nowe, ifepano timbagopa lini wanthuwo, koma timbagopa Yahova ndipo timbamulemekeza kwene-kwene, mwakuti timbafuna lini kucita bzinthu bzomwe bzingamusunamise. Ndipo timbacita bzimwebzi thangwe timbadziwa kuti ndiye yekha omwe angadzatipase moyo wakusaya kumala.—Luka 12:4, 5.

10 Bzibvunzeni kuti: ‘Kodi ndin’dzapitiriza kucita bzinthu bzabwino pa maso pa Mulungu napo wanthu winango acindiseka ayai kundilewa kuipa? Kodi ndimbakhulupira kuti Yahova an’dzandithandiza kusamalira banja langu napo moyo ucikhala wakunesa?’ Mukabvera na kukhulupira Yahova ninga Nowe, mungakhale na citsimikizo cense cakuti iye an’dzakusamalirani.—Wafiripo 4:6, 7.

DANYERI ADAKHALA WAKUKHULUPIRIKA NA WAKUBVERA KU BABULO

11. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Danyeri pabodzi na anzace adagumana nayo ku Babulo?

11 Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Danyeri adagumana nayo? Danyeri adangingimizidwa kukakhala ku Babulo, mzinda omwe ukhadadzala na mirungu yakunama pabodzi na bza mizimu. Wanthu wa kumweko akhawenga Ajuda ndipo iwo akhambanyoza Ajudawo pabodzi na Mulungu wawo Yahova. (Psalymo 137:1, 3) Mwakusaya kupenukira, bzimwebzi bzidasunamisa kwene-kwene Danyeri pabodzi na Ajuda winango omwe akhafuna Yahova! Ndipo wanthu azinji akhambanyang’ana mathangwe kwa Danyeri, Ananiya, Misaeli na Azariya, thangwe iwo akhadasankhulidwa kuti apfunzisidwe bzinthu bzinango kuti ambatumikire mambo wa ku Babulo. Iwo akhafunika kumbadya cakudya ca mambo, comwe cikhaphatanidza bzinthu bzomwe Yahova akhadaletsa atumiki wace kudya. Tsono Danyeri adatsimikiza mu mtima mwace kuti ‘an’bzipswipiza lini na bzakudya bza mambo.’—Danyeri 1:5-8, 14-17.

12. (a) Kodi Danyeri akhana khalidwe liponi? (b) Ndipo Yahova akhamuwona tani?

12 Na kupita kwa nthawe, Danyeri adadzagumana pomwe na bvuto linango lomwe pakuyamba likhawoneka lini ninga bvuto. Iye akhali munthu wa nzeru kwene-kwene ndipo thangwe ra bzimwebzi, mambo wa ku Babulo adamupasa udindo. (Danyeri 1:19, 20) Tsono, Danyeri alibe kubzikuza thangwe ra bzimwebzi. Iye adapitiriza kukhala wakubzicepswa ndipo nthawe zense akhadziwa kuti nzeru zacezo zikhacokera kwa Yahova. (Danyeri 2:30) Yahova adalewa kuti Nowe, Djobi pabodzi na Danyeri, akhali bziratizo bzabwino bzakuthemera kutewezeredwa. Pa nthaweyo, Nowe na Djobi akhadafa kale ndipo iwo akhadatumikira Yahova mwakukhulupirika kwa moyo wawo wense, koma Danyeri akhali tswaka. Yahova akhakhulupira kwene-kwene Danyeri ndipo mpsakubveka, thangwe Danyeriyo adakhala wakukhulupirika na wakubvera Yahova kwa moyo wace wense. Pomwe Danyeri akhana magole pafupi-fupi 100 yakubadwa, wanjo wa Yahova adamuuza kuti iye akhali ‘Munthu wakufunika kwene-kwene.’—Danyeri 10:11.

13. Kodi n’thangwe ranyi Yahova adacitisa Danyeri kukhala na udindo ku Babulo?

13 Na thandizo la Yahova, Danyeri adadzakhala munthu wakufunika kwene-kwene mu umambo bwa Babulo ndipo patsogolo pace, mu umambo bwa Amedi na Aperisi. (Danyeri 1:21; 6:1, 2) Pinango ni Yahova omwe adacitisa Danyeri kukhala na udindobu kuti athandize wanthu wace, ninga momwe adacitira na Zuze ku Edjipito patsogolo pace na Esteri na Mordekai ku Perisi. * (Onani mafala ya m’nyansi.) (Danyeri 2:48) Kodi imwepo munkumbuka kuti Zakiyeri adabva tani pabodzi na Ajuda wense omwe akhali akapolo ku Babulo, pomwe Yahova adaphatisa basa Danyeri kuti awathandize? Kulewa cadidi, iwo adalimbisidwa kwene-kwene!

Tikapitiriza kukhala wakukhulupirika ifepano tin’dzakhala wakufunika pa maso pa Yahova (Onani ndime 14, 15)

14, 15. (a) Ninga mu nthawe ya Danyeri, kodi bzinthu bziri tani m’dzikoli? (b) Kodi n’ciyani comwe abereki angapfunze nsiku zino na ciratizo ca abereki wa Danyeri?

14 Kodi tingatewezere tani kukhulupirika na kubvera kwa Danyeri? Mu dziko lomwe tinkukhalali, wanthu azinji ambacita bzinthu bzakuipa kuphatanidza kunamata kwakunama. Wanthu azinji ambapumpsidwa na Babulo mkulu, omwe ambaimira gulu la pa dziko lense la pansi la bzipembedzo bzakunama, ndipo m’Bibliya Babulo mkuluyu ambacemeredwa ‘mbuto yakukhala madimonyo.’ (Cibvumbulutso 18:2) Ifepano, tiri ninga alendo m’dziko lino. Tenepo, wanthu ambatiwona kukhala wakusiyana ndipo winango mpaka ambafika pakutiseka. (Marko 13:13) Tsono ninga Danyeri, mbatipitirizeni kukhala wakufendererana na Yahova. Tikakhala wakubzicepswa, ticikhulupira Yahova na kumubvera, iye an’dzatiwonambo kukhala wakufunika kwene-kwene kwa iye.—Hagai 2:7.

15 Abereki angapfunze bzizinji na ciratizo ca abereki wa Danyeri. Pomwe akhali mwana ku Juda, Danyeri akhakhala pakati pa wanthu azinji wakuipa. Koma iye, adakula acimbafuna Yahova. Kodi n’ciyani comwe cidamuthandiza? Abereki wace. Pinango Danyeri adapfunza bza Yahova na abereki wacewo. (Mimwani 22:6) Dzina lakuti Danyeri, limbathandauza “Mulungu ndiye muyeruzi wangu,” ndipo iro linkulatiziratu padeca kuti abereki wace akhafuna kwene-kwene Yahova. (Danyeri 1:6) Tenepo, abereki, mbakhalani wakupirira pakupfunzisa wana wanu bza Yahova ndipo lekani kuneta. (Wayefezo 6:4) Mbapembani nawo pabodzi ndipo mbawacitiranimbo mipembo. Citani bzense bzomwe mungakwanise kuti mupfunzise wana wanu kufuna bzomwe mpsabwino pa maso pa Yahova, ndipo iye an’dzakusimbani pakulu.—Psalymo 37:5.

DJOBI ADABVERA NA KUKHULUPIRA YAHOVA PA MABVUTO NA PA MTENDERE

16, 17. Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Djobi adagumana nayo pa moyo wace?

16 Kodi ni mabvuto yaponi yomwe Djobi adagumana nayo? Djobi adagumana na mabvuto mazinji pa moyo wace. Pakuyamba, iye akhali ‘wakulemekezeka kwene-kwene pakati pa wanthu wense’ omwe akhakhala m’dziko lace. (Djobi 1:3) Iye akhali wakudala kwene-kwene, ndipo wanthu azinji akhamudziwa bwino. (Djobi 29:7-16) Tsono, Djobi alibe kukumbuka kuti iye akhali wakufunika kwene-kwene kuposa winango mwakuti angadafunikira lini thandizo la Mulungu. Ndipopa Yahova adamucemera kuti ‘mtumiki wangu’ ndipo adalewambo kuti Djobi akhali ‘munthu wakusaya mathangwe, wakulungama, ndipo ambagopa Mulungu na kutcenkha kucita cakuipa.’—Djobi 1:8.

17 Mwadzidzidzi, bzinthu bzidacinja pa moyo wa Djobi. Iye adaluza bzinthu bzace bzense ndipo adasunama kwene-kwene, mwakuti akhandofuna kufa. Lero-lino, ifepano timbadziwa kuti ni Sathani omwe adacitisa kuti Djobi abonere. Iye adalewa kuti Djobi akhatumikira Mulungu thangwe ra bzinthu bzomwe akhanabzo. (Werengani Djobi 1:9, 10.) * Yahova adasunama kwene-kwene na gunkha la Sathaniro. Kodi n’ciyani comwe Yahova adacita kuti alatize kuti Sathani ni nyamagunkha? Iye adapasa mpata Djobi kuti alatize kukhulupirika kwace kwa Mulungu, acilatizambo kuti ambatumikira Mulunguyo thangwe ra lufoyi.

18. (a) Kodi n’ciyani comwe cimbakudekerani pa nkhani ya Djobi? (b) Kodi n’ciyani comwe tingapfunze na momwe Yahova adacitira bzinthu na Djobi?

18 Sathani adayeza Djobi kazinji kense ndipo iye adacitisa Djobiyo kukumbuka kuti mayezoyo yakhacokera kwa Mulungu. (Djobi 1:13-21) Patsogolo pace, amuna atatu omwe akhali axamwali wace wa Djobi, adadzamulewa mafala yakuipa. Iwo adamulewa kuti iye akhali munthu wakuipa nakuti akhalangidwa na Mulungu. (Djobi 2:11; 22:1, 5-10) Tsono, Djobi adapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova, napo kuti nthawe zinango iye akhambalewa bzinthu mwakusaya kukumbuka bwino. (Djobi 6:1-3) Yahova akhabvesesa momwe Djobi akhabvera ndipo iye akhadziwa kuti bzomwe Djobi akhalewabzo bzikhacokera lini pansi pa mtima. Ndipo Yahova akhawonambo kukhulupirika kwa Djobi, napo kuti Sathani adamuzunza kazinji kense. Pomwe mabvuto yense ya Djobi yadamala, Yahova adamusimba kwene-kwene ndipo adamupasa kubwerezera kawiri bzinthu bzomwe iye akhanabzo pakuyamba, acithumizira magole 140 ya moyo wace. (Tiyago 5:11) Kucokera nthawe imweyo kuyenda kutsogolo, Djobi adatumikira Mulungu na mtima wace wense. Kodi tinkudziwa tani bzimwebzi? Thangwe mafala yakugumanika pa Zakiyeri 14:14, lomwe ni vesi lakutsogolera msolo uno, yadanembedwa magole mazinji pambuyo pa Djobi kufa.

19, 20. (a) Kodi tingatewezere tani kukhulupirika na kubvera kwa Djobi? (b) Kodi tingatewezere tani Yahova abale wathu akambagumana na mabvuto?

19 Kodi tingatewezere tani kukhulupirika na kubvera kwa Djobi? Bziribe basa kuti tinkugumana na mabvuto yaponi pa moyo wathu, nthawe zense tin’funika kumbawona Yahova kukhala munthu wakufunika kwene-kwene pa moyo wathu. Tin’funika kumukhulupira na kumubvera na mtima wathu wense. Ndipo ifepano tina mathangwe mazinji yakucitira bzimwebzi kuposa Djobi. Mwa ciratizo, nsiku zino ifepano timbadziwa bzinthu bzizinji pakulewa bza Sathani pabodzi na mapumpso yace. (2 Wakolinto 2:11) Tikambawerenga Bibliya, maka-maka bukhu la Djobi, timbawona thangwe race Mulungu ankulekerera kubonera. Ndipo kucokera mu polofesiya ya Danyeri, ifepano timbadziwa kuti Umambo bwa Mulungu ni boma cairo ndipo mtongi wace ni Jezu Kristu. (Danyeri 7:13, 14) Timbadziwambo kuti Umambobu tsapanopapa bun’tonga dziko lense la pansi bucimalisa kubonera kwense.

20 Mabvuto yomwe Djobi adagumana nayo yambatipfunzisa kuti tin’funika kubvera nsisi abale wathu akambagumanambo na mabvuto. Ninga Djobi, pinango iwo angalewembo bzinthu mwakusaya kukumbuka bwino. (Mpalizi 7:7) Tsono tin’funika lini kukumbuka kuti iwo ankubonera thangwe rakuti adacita bzinthu bzinango bzakuipa. M’mbuto mwace, tin’funika kubvesesa momwe iwo ankubvera. Tikacita bzimwebzi, tin’dzakhala ninga Baba wathu Yahova, omwe ni Mulungu walufoyi na wansisi.—Psalymo 103:8.

YAHOVA ‘AN’DZAKUPASANI MPHANVU’

21. Kodi mafala ya pa 1 Pedru 5:10, yambatikumbusa tani bzomwe bzidacitikira Nowe, Danyeri na Djobi?

21 Nowe, Danyeri na Djobi, adakhala mu nthawe zakusiyana-siyana ndipo ali-wense akhana mabvuto yace. Tsono, iwo adakwanisa kukunda mabvuto yawoyo. Bzomwe bzidawacitikirabzo, bzimbatikumbusa bzomwe mpostolo Pedru adalewa kuti: ‘Pambuyo pa kubonera mwa kanthawe, Mulungu wa kudeka mtima kwene-kwene . . . an’dzamaliza kukupfunzisani; ndipo an’dzakulimbisani na kukupasani mphamvu.’—1 Pedru 5:10.

22. Kodi n’ciyani comwe tin’dzacezerana mu nkhani yakutewera?

22 Mafala ya pa 1 Pedru 5:10, yambaphatambo basa kwa atumiki wa Mulungu wa nsiku zino. Yahova ambatitsimikizira kuti an’dzalimbisa atumiki wace na kuwapasa mphanvu. Tensenefe tin’funa kulimbisidwa na Yahova ndipo tin’funambo kupitiriza kukhala wamphanvu na wakukhulupirika kwa iye. Ndipopa kuti bzimwebzi bzikwanisike, ifepano tin’funika kutewezera kukhulupirika na kubvera kwa Nowe, Danyeri na Djobi. Mu nkhani yakutewera, tin’dzawona kuti amunawa adakwanisa kukhala wakukhulupirika kwa Yahova thangwe ra kuti iwo akhamudziwa bwino. Iwo adakwanisa ‘kubvesesa bzinthu bzense’ bzomwe Yahova akhafuna kuti iwo acite. (Mimwani 28:5) Ndipo ifepano tingacitembo bzibodzi-bodzibzo.

^ ndi. 1 Zakiyeri 14:12 Ndipo Yahova adalewalewa nane pomwe, aciti: 13 “Iwe mwana wa munthu, dziko likandiphonyera mwakucita bzinthu bzakusaya kukhulupirika, inepano ndin’dzalifuthulira boko langu ndipo ndin’dzalipfudzira bzinthu bzakukoyera cakudya ndipo ndin’dzalibweresera njala yomwe in’dzapha wanthu pabodzi na bzirombo. 14 “‘Napo bzingadakhala kuti amuna atatu awa: Nowe, Danyeri na Jobi ali m’mdzikolo, iwo okha ndiwo omwe angadapulumuka thangwe ra kulungama kwawo, walewa tenepo Yahova, Mbuya Mkululetu.”

^ ndi. 2 Zakiyeri adatengedwa aciyendesedwa ku Babulo, mu gole la 617 Kristu anati kubwera. Pomwe padapita magole matanthatu ali kumweko, mu gole la 612, iye adanemba mafala yomwe yankugumanika pa Zakiyeri 8:1–19:14.

^ ndi. 5 Lameki, baba wace wa Nowe akhali wakukhulupirika kwa Mulungu, koma adafa patasala magole maxanu kuti Cigumula ca Madzi cibwere. Pinango mai wa Nowe pabodzi na azibale wace akhana moyo pomwe Cigumula ca Madzi cidabwera, koma iwo alibe kupulumuka.

^ ndi. 9 Malakiya 3:17 Yahova wa anyankhondo walewa kuti: “Iwo an’dzakhala wanthu wangu pa nsiku yomwe ndin’dzawasandusa cuma cakupambulika. Ndin’dzawabvera nsisi ninga momwe munthu ambabvera nsisi mwana wace omwe ambamutumikira. 18 Ndipo imwepo mun’dzawona pomwe kusiyana pakati pa munthu wakulungama na munthu wakuipa na pakati pa omwe ambatumikira Mulungu na omwe ambam’tumikira lini.”

^ ndi. 13 Pinango Yahova adacitisa Ananiya, Misaeli pabodzi na Azariya kukhalambo na udindo kuti athandizembo Ajuda omwe akhali ku Babuloko.—Danyeri 2:49.

^ ndi. 17 Djobi 1:9 Ndipo Sathani adamutawira Yahova kuti: “Kodi mumbakumbuka kuti Djobi ambagopa Mulungu papezi? 10 Mulibe kumuikhira tsose m’mphepete mwace na mwa nyumba yace na mwa bzense bzomwe iye anabzo? Mwasimba basa la manja yace, ndipo bzifuwo bzace bzense bzawanda kwene-kwene pa dziko la pansi.