Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 8

Lekani Kubvuma Kuti Njiru Zidzonge Mtendere Omwe Munawo na Abale Wanu

Lekani Kubvuma Kuti Njiru Zidzonge Mtendere Omwe Munawo na Abale Wanu

‘Bwerani tilimbikire pa bzinthu bzomwe bzimbabweresa mtendere na bzinthu bzomwe mpsakulimbikisana.’—WAROMA 14:19.

NYIMBO 113 Mtendere Omwe Tinawo

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Kodi njiru zidadzonga tani banja la Zuze?

DJAKOBI akhafuna wana wace wentse, koma maka-maka akhafuna kwene-kwene Zuze, omwe akhana magole 17 yakubadwa. Kodi abale wa Zuzeyo akhabzibva tani na bzimwebzo? Iwo adayamba kumucitira njiru acimuwenga kwene-kwene. Zuze alibe kucitira abale wacewo cinthu ciri-centse cakuphonyeka comwe cingadacitisa kuti amuwenge. Napo bzikhali tenepo, iwo adamugulisa ninga kapolo ndipo adanamiza baba wawo, mwakuwauza kuti mwana omwe mumbamufuna kwene-kwene ule wadyedwa na cirombo. Tenepo thangwe ra njiru, abale wa Zuze adadzonga mtendere wa banja lawo ndipo adasunamisa baba wawo.—Ciyambo 37:3, 4, 27-34.

2. Mwakubverana na Wagalata 5:19-21, thangwe ranyi njiru zidaipa kwene-kwene?

2 M’Bibliya, njiru * zimbagumanika pa ndandanda ya ‘mabasa ya thupi’ yomwe yangaphe ndipo yangadzatazise munthu kupita mu Umambo bwa Mulungu. (Werengani Wagalata 5:19-21. *) Kawiri-kawiri njiru zimbayambisa makhalidwe yakuipa, ninga ciwengo, ndewo na ukali bwakupitirira malire.

3. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

3 Bzomwe abale wa Zuze adacita bzimbalatiza kuti njiru zingadzonge mbverano na mtendere omwe umbakhala ulipo pa banja. N’cadidi kuti palibe ne m’bodzi wa ifepano omwe angacite bzomwe abale wa Zuzewa adacita, koma cadidi n’cakuti tentsenefe ndife wakuperewera ndipo mtima wathu umbapumpsa. (Jeremiya 17:9) Ndipopa nthawe zinango tingayambe kucitira njiru wanthu winango. Mu nkhani ino, tin’pfunza bziratizo bza m’Bibliya bzomwe bzingatithandize kuzindikira mathangwe yomwe yangacitise mtima wathu kukhala na njiru. Ndipo tin’pfunzambo momwe tingatcenkhere khalidweri na kukhazikisa mtendere.

BZOMWE BZIMBACITISA MUNTHU KUKHALA NA NJIRU

4. Thangwe ranyi Afilisteu akhacitira njiru Izaki?

4 Munthu akakhala wakudala. Izaki akhali munthu wakudala kwene-kwene, ndipopa Afilisteu akhamucitira njiru thangwe ra kudalako. (Ciyambo 26:12-14) Tenepo, iwo adafucira micera yentse yomwe Izaki akhamwesera bzifuwo bzace. (Ciyambo 26:15, 16, 27) Ninga Afilisteu, wanthu winango ntsiku zino ambacitira njiru omwe ana kobiri zizinji kuposa zomwe iwo anazo. Wanthu amwewa ambandofuna lini kukhala na bzinthu bzomwe anzawo anabzo, koma ambafuna kuti anzawowo aleke kukhala na bzinthubzo.

5. Thangwe ranyi atsogoleri wa bzipembedzo akhacitira njiru Jezu?

5 Munthu akambafuniwa na winango. Atsogoleri wa bzipembedzo bza cidjuda, akhacitira njiru Jezu thangwe wanthu azinji akhamufuna kwene-kwene. (Mateu 7:28, 29) Jezu akhaimikira Mulungu, ndipo akhapfunzisa cadidi. Napo bzikhali tenepo, atsogoleri wa bzipembedzowo akhamwaza magunkha na nkhani zakulewa kuipa Jezu kuti adzonge mbiri yace. (Marko 15:10; Juwau 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Kodi tikupfunza ciyani na bzimwebzi? Tikupfunza kuti tin’funika lini kumbacitira njiru abale na mpfumakazi za m’gwere, omwe ambafunidwa na abale wentse thangwe ra makhalidwe yawo yabwino. M’mbuto mwace, tin’funika kucita nyongo kuti titewezere makhalidwe yawoyo.—1 Wakolinto 11:1; 3 Juwau 11.

6. Kodi Diotrefe adalatiza tani kuti akhana njiru?

6 Munthu akapasiwa udindo m’gulu la Yahova. M’magole dzana yakutoma, Diotrefe akhacitira njiru abale omwe akhatsogolera gwere lacikristau. Iye akhafuna ‘kukhala pa mbuto yakuyamba’ m’gwere. Tenepo, iye akhalewa kuipa mpostolo Juwau na abale winango kuti wanthu m’gwere aleke kuwalemekeza. (3 Juwau 9, 10) Napo kuti palibe ne m’bodzi wa ifepano omwe angacite bzomwe Diotrefe adacita, koma bzingacitike m’gwere m’bale kupasiwa udindo bomwe ifepano tikhabufunisisa, ticiyamba kumucitira njiru. Bzimwebzi bzingacitike maka-maka tikawona kuti tina luso la momwe tingasamalirire udindobo kuposa m’baleyo.

Mtima wathu uli ninga mataka yabwino, ndipo makhalidwe yathu yabwino yali ninga maluwa yakudeka kwene-kwene. Koma njiru ziri ninga muti wa minga (Onani ndime 7)

7. Kodi njiru zingatitokonye tani?

7 Njiru ziri ninga muti wa minga. Ndipo zikamera mizi mu mtima mwathu, bzingakhale bzakunesa kuzizula. Njiru zimbabwera thangwe ra makumbukidwe yakuipa ninga ntsanje, kubzikuza na dyera. Ndipo zingatazise munthu kukhala na makhalidwe yabwino ninga lufoyi, ntsisi na kudeka mtima. Tenepo, tikawona kuti mtima wathu wayamba kukhala na njiru, tin’funika kuzicoseratu mwakamfulumize. Kodi tingakunde tani njiru?

KHALANI WAKUBZICEPESA NDIPO BZOMWE MUNABZO BZIKUKWANIRENI

Kodi tingakunde tani njiru? Na thandizo la mzimu wakucena wa Mulungu, tingakunde njiru ticikhala wakubzicepesa na kumbawona bzomwe tinabzo kukhala bzakutikwanira (Onani ndime 8-9)

8. Kodi ni makhalidwe yaponi yomwe yangatithandize kukunda njiru?

8 Tingakunde njiru mwa kukhala wakubzicepesa na kuwona bzomwe tinabzo kukhala bzakukwanira. Ndipo tikakhala na makhalidwe yabwinoya, tin’dzakhala tiribe ka mtima ka njiru. Kubzicepesa kun’dzatithandiza kuleka kumbabziwona kukhala wapadzulu kwene-kwene. Ndipo munthu wakubzicepesa ambabziwona lini kuti ngwakufunika kwene-kwene kuposa winango. (Wagalata 6:3, 4) Munthu omwe ambawona bzomwe anabzo kukhala bzakumukwanira ambakomedwa na bzinthu bzomwe anabzobzo, ndipo ambabzindendemezera lini na winango. (1 Timotio 6:7, 8) Tenepo, munthu wakubzicepesa na omwe ambawona bzomwe anabzo kukhala bzakukwanira, ambakomedwa kwene-kwene akawona winango akupasiwa cinthu cabwino.

9. Mwakubverana na Wagalata 5:16 na Wafiripo 2:3, 4, kodi mzimu wakucena ungatithandize kucita ciyani?

9 Kuti tikwanise kukunda njiru, kukhala wakubzicepesa na kumbawona bzomwe tinabzo kukhala bzakutikwanira, tin’funikira thandizo la mzimu wakucena wa Mulungu. (Werengani Wagalata 5:16 *; Wafiripo 2:3, 4. *) Mzimuyo ungatithandize kupenda makumbukidwe yathu na unthu bwathu. Ndipo na thandizo la Yahova, ifepano tingakwanise kucinja makumbukidwe yathu yakuipa yacikhala yabwino. (Psalymo 26:2; 51:10) Mozeji na mpostolo Paulo adakwanisa kukunda njiru. Mbatiwoneni momwe iwo adacitira.

A young Israelite runs to Moses and Joshua to report that two men in the camp are behaving like prophets. Joshua asks Moses to restrain the men, but Moses refuses. Instead, he tells Joshua that he is happy that Jehovah put His spirit on the two men (See paragraph 10)

10. Kodi Mozeji adalatiza tani kuti akhalibe njiru? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)

10 Mozeji akhana udindo bwakutsogolera wanthu wa Mulungu, koma akhacitira lini njiru omwe akhathemera kukhalambo na udindobo. Mwa ciratizo, pa nthawe inango, Yahova adapambula pang’ono mzimu wace wakucena omwe ukhali mwa Mozeji acipasa akulu wa Jirayeri omwe akhadaima pafupi na tendi la mkonkhano. Pa nthawe ing’ono-ng’ono, Mozeji adabva kuti akulu awiri wa gwere omwe akhalibe kuyenda ku tendi la mkonkhano, adatambirambo mzimu wakucena aciyamba kucita bzinthu ninga apolofeta. Tenepo, Djosuwe adakumbira Mozejiyo kuti ayende kukawaletsa bzomwe akhacitabzo. Kodi n’ciyani comwe Mozeji adacita? Iye alibe kukhala na njiru na bzomwe Yahova adacitira akuluwo. M’mbuto mwace, Mozeji adabzicepesa ndipo adakomedwa kwene-kwene na udindo bomwe akuluwo adapasiwa. (Mirewengo 11:24-29) Kodi tikupfunza ciyani na bzomwe Mozeji adacita?

11. Kodi akulu wa gwere angatewezere tani Mozeji?

11 Penu imwepo ndimwe mkulu wa gwere, kodi bungwe la akulu lidakukumbirani kale kuti mupfunzise m’bale winango, kuti asamalire udindo bomwe imwepo mumbabufuna kwene-kwene? Mwa ciratizo, pinango imwepo mumbafuna kwene-kwene kutsogolera pfunziro la Nsanza ya Mulindiri mdzinga ule-wentse. Tsono mukakhala wakubzicepesa ninga Mozeji, imwepo mun’dzasunama lini mukadzakumbiridwa kuti mupfunzise m’bale winango kuti asamalire udindobo. M’mbuto mwace, mun’dzakomedwa kwene-kwene na kuthandiza m’bale wanuyo.

Kodi akulu wa gwere angatewezere tani kubzicepesa kwa Mozeji? (Onani ndime 11-12) *

12. Kodi abale azinji ambalatiza tani kuti mbakubzicepesa ndipo ambakomedwa na bzomwe akucita ntsiku zino?

12 Kumbukirani bzomwe bzikucitika na abale azinji wacikulire. Azinji wa iwo akutumikira ninga anyakubveranisa bungwe la akulu kwa magole mazinji. Koma akapfitsa magole 80 yakubadwa, iwo ambasiyira m’bale winango udindobo. Mpsibodzi-bodzimbo na anyakunyang’anira dera, iwo akapfitsa magole 70 yakubadwa, mwakubzicepesa iwo ambasiya utumikibo acibvuma utumiki bupsa. Ndipo magole yapitaya, abale winango omwe akhatumikira pa Beteli adauziwa kuti asiye kutumikira pa Betelipo kuti akatumikire mbuto zinango. Abale wakukhulupirikawa, ambakoyera lini cakumtima wale omwe tsapano akucita mabasa yomwe iwo akhayacita.

13. Kodi n’ciyani comwe cingadacitisa Paulo kucitira njiru apostolo 12 wale?

13 Mpostolo Paulo ni ciratizo cinango cabwino pa nkhani ya kubzicepesa na kumbawona bzomwe akhanabzo kukhala bzakumukwanira. Paulo alibe kubvuma kuti mtima wace ukhale na njiru. Napo iye akhaphata basa lakupalizira na nyongo, koma adalewa mwakubzicepesa kuti: ‘Ine ndine mng’onoletu pa apostolo wentse, ndipo nin’themera lini kucemeredwa mpostolo.’ (1 Wakolinto 15:9, 10) Apostolo 12 adafamba pabodzi na Jezu pomwe iye akhali pano pa dziko la pantsi, koma mpostolo Paulo adakhala mkristau pambuyo pa Jezuyo kufa acilamusidwa. Napo kuti nakupita kwa nthawe adadzakhala ‘mpostolo wa mitundu,’ Paulo alibe kukhala na mwayi wakucita mbali ya apostolo 12 wale. (Waroma 11:13; Mabasa 1:21-26) M’mbuto mwakucitira njiru apostolo 12 wale thangwe rakuti adafamba na Jezu, Paulo akhawona udindo bomwe akhanabo kukhala bwakumukwanira.

14. Kodi n’ciyani cingacitike tikakhala wakubzicepesa na kumbawona bzomwe tinabzo kukhala bzakutikwanira?

14 Ninga Paulo, tikakhala wakubzicepesa na kumbawona bzomwe tinabzo kukhala bzakutikwanira, bzin’dzatinesa lini kulemekeza wale omwe adapasiwa udindo na Yahova. (Mabasa 21:20-26) Iye ambaikha akulu kuti atsogolere m’gwere. Napo kuti iwo mbakuperewera, koma Yahova ambawawona ninga ‘mphaso za amuna.’ (Wayefezo 4:8, 11) Tenepo, mpsakufunika kuti timbawalemekeze na kumbateweza mwakubzicepesa malango yomwe iwo ambatipasa. Tikacita tenepo, tin’dzakhala pa uxamwali bwakulimba na Yahova ndipo tin’dzakhalambo pa mtendere na abale wathu.

MBALIMBIKISANANI NA ‘BZINTHU BZOMWE BZIMBABWERESA MTENDERE’

15. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita?

15 Tikakhala na njiru, bzin’dzakhala bzakunesa kuti tikhale pa mtendere na winango. Tenepo, tin’funika kucosa mu mtima mwathu kacinthu kali-kentse komwe kangayambise njiru, ndipo titcenkhembo kucitisa winango kukhala na njiru. Tingakwanise kucita bzimwebzi tikambabvera mtemo wa Yahova wakuti: ‘Tilimbikire pa bzinthu bzomwe bzimbabweresa mtendere na bzinthu bzomwe mpsakulimbikisa.’ (Waroma 14:19) Kodi n’ciyani comwe tingacite kuti tithandize wanthu winango kuti akunde njiru? Ndipo tingakhale nawo tani pa mtendere?

16. Kodi tingathandize tani winango kuti akunde njiru?

16 Makhalidwe yathu na bzomwe timbacita, bzingatokonye kwene-kwene wanthu winango. Dzikoli limbafuna kuti ifepano ‘[timbabziwonesere]’ na bzinthu bzomwe tingakhale nabzo. (1 Juwau 2:16) Tsono khalidwe limweri, limbayambisa njiru. Ndipopa tin’funika lini kumbandokhala ticilewalewa bzinthu bzomwe tinabzo ayai bzomwe tin’funa kugula. Kucita bzimwebzi kun’dzacitisa kuti winango aleke kukhala na njiru. Ndipo njira inango yomwe ingatithandize kuleka kucitisa winango kukhala na njiru, ni kukhala wakubzicepesa tikakhala na maudindo m’gwere. Tikambandokhala ticilewalewa bza maudindo yomwe tinayo ayai bzomwe timbacita m’gulu la Yahova, bzin’dzacitisa kuti winango akhale na njiru. Koma cinthu cabwino comwe tingacite, ni kulatiza winango kuti timbacita nawo thupo na kuwatenda thangwe ra bzinthu bzabwino bzomwe iwo ambacita. Tikacita bzimwebzi, tin’dzawathandiza kuti ambawone bzomwe anabzo kukhala bzakuwakwanira, ndipo tin’dzacitisa kuti gwere likhale pa mtendere na lakuphatana.

17. Kodi abale wa Zuze adakwanisa kucita ciyani, ndipo thangwe ranyi?

17 Ifepano tingakunde njiru! Kumbukirani pomwe ciratizo ca abale wa Zuze. Pomwe padapita magole mazinji pambuyo pakuzunza Zuze, iwo adagumana naye ku Edjipito. Ndipo Zuze akanati kubzidziwikisa kwa abale wacewo kuti akhali yani, iye adawayeza kuti awawone penu akhadacinja. Pomwe akhadya, Zuze adapasa cakudya cizinji m’bale wace omwe akhali mng’onoletu pa wentse, Benjamini, kuposa abale wace winangowo. (Ciyambo 43:33, 34) Koma abale wacewo, alibe kucitira njiru Benjamini. M’mbuto mwace, iwo adalatiza kuti akhana thupo na m’bale wawoyo pabodzi na baba wawo, Djakobi. (Ciyambo 44:30-34) Pakuti abale wa Zuze adakunda njiru mu mtima mwawo, iwo adakwanisa kubwezeresa mtendere wa banja lawo. (Ciyambo 45:4, 15) Mpsibodzi-bodzimbo na ifepano, tikakwanisa kukunda njiru mu mtima mwathu, tin’dzacitisa kuti banja lathu pabodzi na gwere lathu lipitirize kukhala pa mtendere.

18. Mwakubverana na Tiyago 3:17, 18, kodi n’ciyani comwe cin’dzacitika tikakhala pa mtendere na winango?

18 Yahova an’funa kuti tikunde njiru ticikhala pa mtendere na wanthu wentse. Tsono kuti tikwanise kucita bzinthu bziwiribzi, tin’funika kucita nyongo. Ninga momwe tawonera mu nkhani ino, makumbukidwe ya njiru yangatibwerere kawiri-kawiri mu mtima mwathu. (Tiyago 4:5) Ndipo tikukhala m’dziko lomwe limbalimbikisa njiru. Koma tikakulisa khalidwe lakubzicepesa, kumbawona bzomwe tinabzo kukhala bzakutikwanira na kumbawonambo bzomwe winango ambacita kukhala bzakufunika, tin’dzakwanisa kukunda njiru. Tikacita bzimwebzi, tin’dzakhala pa mtendere na winango, ndipo mtendereyo un’dzatithandiza kukulisa makhalidwe yanango yabwino.—Werengani Tiyago 3:17, 18. *

NYIMBO 130 Khalani Wakulekerera

^ ndi. 5 Gulu la Yahova ndamtendere. Koma tikambacitira njiru abale wathu, mtendereyo ungadzongeke. Mu nkhani ino, tiniwona bzomwe bzimbacitisa munthu kuti akhale na njiru. Ndipo tiniwonambo momwe tingatcenkhere khalidweri na kukhazikisa mtendere.

^ ndi. 2 KAFOTOKOZEDWE KA MAFALA YANANGO: Ninga momwe Bibliya limbafotokozera, njiru zingacitise munthu sikuti kokha kufuna cinthu comwe n’ca munthu winango, koma zingamucitise kufika pakutengera munthuyo cinthu caceco.

^ ndi. 2 Wagalata 5:19 Mabasa ya thupi yambawonekera, yomwe ni unzazi, bzinthu bzakupswipiza, makhalidwe yakucitisa manyazi, 20 kunamata bzifanikiso, kucita bzamizimu, ciwengo, ndewo, ntsanje, kufulumiza kukalipa, kupopotezana, migawano, kupanduka, 21 njiru, kuledzera, madyo ya ciwowo, na bzinthu bzakundendemerana na bzimwebzi. Pa bzinthu bzimwebzi, ndikukucenjezaniletu, ninga momwe ndidakucenjezerani pakuyamba pale, kuti omwe ambacita bzimwebzi, an’dzapita lini mu Umambo bwa Mulungu.

^ ndi. 9 Wagalata 5:16 Tsono ine ndikukuuzani kuti: Pitirizani kufamba mu mzimu ndipo mun’dzacita lini cikhumbo ca thupi na pang’onopo.

^ ndi. 9 Wafiripo 2:3 Lekani kucita ciri-centse na ndewo ayai na dyera, koma mwakubzicepesa, mbawonani winango kukhala wakukuposani, 4 Lekani kumbandokumbukira bzakufuna bzanu bzokha, koma mumbakumbukirembo bzakufuna bza wanthu winango.

^ ndi. 18 Tiyago 3:17 Koma nzeru yakucokera kudzulu cakutoma iyo njakucena, patsogolo pace njamtendere, njakulekerera, njakukonzeka kubvera, njakudzala na ntsisi na bzisapo bzabwino, njakusaya tsankhulo na yakusaya cinyengo. 18 Na tenepo, cisapo ca cirungamo n’cakubzalidwa mu m’khalidwe wa mtendere na wale omwe ambakhazikisa mtendere.

^ ndi. 65 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Pa mtsonkhano wa bungwe la akulu, bungwero lakumbira mkulu wacikulire omwe ambatsogolera pfunziro la Nsanza ya Mulindiri kuti apfunzise mkulu winango omwe ni tswaka kuti ambacitise pfunzirolo. Napo kuti mkulu wacikulireyo, ambafuna kwene-kwene udindo bwacebo, koma mwakubzicepesa iye akuthandizira bzomwe bungwero lamanga. Ndipo akutenda na kupasa malango yomwe m’bale mupsayo angayaphatisire basa.