Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 1

’Ndokoni Mukapfunzise Wanthu’

’Ndokoni Mukapfunzise Wanthu’

VESI LATHU LA GOLE LA 2020: ‘Ndokoni mukapfunzise wanthu . . . , muciwabatiza.’—MATEU 28:19.

NYIMBO 79 Apfunziseni Kuti Akhale Wakulimba

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1-2. Kodi n’ciyani comwe anjo adauza akazi omwe akhali m’thenje la Jezu, ndipo Jezuyo adawauzambo ciyani?

NI MACIBESE ya Nisani 16 gole la 33. Akazi winango omwe ambafuna Mulungu, akuyenda adasunama ku thenje kuti akapukusire mafuta thupi la Mbuya Jezu Kristu, ndipo papita kale ora zakukwana 36 pomwe thupiro liri m’thenjemo. Pomwe akufika m’thenjemo akudabwa kwene-kwene thangwe akuwona lini mtembo wa Jezu! Tsono anjo winango akuuza akaziwo kuti Jezu walamusidwa kwa anyakufa, ndipo akuwauza pomwe kuti: ‘[Iye] watsogola kale kuyenda ku Galileya, ndipo imwepo mun’kamugumana kumweko.’—Mateu 28:1-7; Luka 23:56; 24:10.

2 Pomwe akaziwo akucoka m’thenjemo, akugumana na Jezu ndipo iye akuwauza kuti: ‘Ndokoni, mukauze abale wangu kuti ayende ku Galileya, ndipo iwo an’kandiwona kumweko.’ (Mateu 28:10) Cinthu cakuyamba comwe Jezu adacita pomwe adalamusidwa, ni mtsonkhano omwe adacita na anyakupfunza wace. Ndipo pa mtsonkhanoyo iye adawapasa malango yakufunika kwene-kwene.

KODI JEZU ADAUZA YANI KUTI AKAPFUNZISE WANTHU?

Pomwe Jezu adagumana na anyakupfunza wace pabodzi na wanthu winango ku Galileya pambuyo pa kulamusidwa, . . . iye adawauza kuti ‘ndokoni mukapfunzise wanthu’ (Onani ndime 3-4)

3-4. Thangwe ranyi tingalewe kuti lamulo lomwe liri pa Mateu 28:19, 20, liribe kuperekedwa kokha kwa apostolo? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)

3 Werengani Mateu 28:16-20. * Pa mtsonkhano omwe Jezu adaulinganiza, iye adauza anyakupfunza wace bza basa lakufunika kwene-kwene lomwe iwo angadacita pa nthawe imweire, ndipo ntsiku zino, ifepano tikucitambo basa libodzi-bodziro. Pa mtsonkhanoyo Jezu adalewa kuti: ‘Ndokoni mukapfunzise wanthu wa mitundu yentse, . . . [ndipo mukawapfunzise] kusunga bzinthu bzentse bzomwe ndidakuuzani.’

4 Jezu akufuna kuti ateweri wace wentse apalizire. Lamulo limweri alibe kulipereka kokha kuna apostolo wace 11 wakukhulupirika wale. Thangwe ranyi tikulewa tenepo? Thangwe ndakuti pomwe Jezu adapereka lamulo lakupfunzisa wanthu pa phiri la Galileya, apostolo wace akhali lini okha. Kodi tikudziwa tani bzimwebzi? Kumbukirani kuti anjo adauza akazi wale kuti: ‘Imwepo mun’kamugumana ku [Galileya].’ Tenepo, bzikuwoneka kuti akazi wakukhulupirika wale, akhalipombo pomwe Jezu adapereka lamulo lakupalizira. Koma mpsimwebzi lini bzokha. Mpostolo Paulo adalewa kuti Jezu ‘adawonekera kuna abale wakupitirira 500 pa nthawe ibodzi.’ (1 Wakolinto 15:6) Kodi abalewo akhali kuponi?

5. Thangwe ranyi tingalewe kuti cakucitika ca pa 1 Wakolinto 15:6, n’cibodzi-bodzi na comwe cimbalewedwa pa Mateu kapitulo 28?

5 Ifepano tina mathangwe yakubveka yakuti Paulo akhalewa bza mtsonkhano omwe udacitikira pa phiri la Galileya, omwe umbafotokozedwa mu kapitulo 28 ya Mateu. Kodi mathangweyo njaponi? Thangwe lakuyamba, anyakupfunza azinji wa Jezu akhali wa ku Galileya. Tenepo, bzingadakhala lini bzakunesa kutsonkhana na wanthu azinji pa phiri la Galileya, kusiyana na kutsonkhanira kumui kwa munthu ku Jeruzalemu. Thangwe laciwiri, Jezu akhadawonekera kale kwa anyakupfunza wace 11 m’nyumba inango ku Jeruzalemu. Jezu angadafuna kupereka lamulo lakupalizira na kupfunzisa wanthu kokha kwa anyakupfunza wace, iye angadacita bzimwebzo ku Jeruzalemu. Ndipo angadafunika lini kuuza apostolo wace, akazi pabodzi na wanthu winango kuti akagumane naye ku Galileya.—Luka 24:33, 36.

6. Kodi Mateu 28:20, ambalatiza tani kuti lamulo lakupfunzisa wanthu likuphata basa ntsiku zino, ndipo wanthu akulatiza tani kuti akubvera lamuloli?

6 Onani thangwe lacitatu. Lamulo lakupfunzisa wanthu liribe kuperekedwa kokha kwa akristau wakuyambirira. Kodi tikudziwa tani bzimwebzi? Pomwe Jezu adapereka lamulolo kwa anyakupfunza wace, iye adamaliza na mafala yakuti: ‘Ine ndiri pabodzi na imwe ntsiku zentse mpaka kuphampha kwa dzikoli.’ (Mateu 28:20) Ninga momwe Jezu adalewera, wanthu azinji akucita basa lakupfunzisa winango kuti akhale anyakupfunza wa Kristu. Mwa ciratizo, wanthu pafupi-fupi 300.000 pa gole liri-lentse, ambabatizidwa kuti akhale Mboni za Yahova na anyakupfunza wa Jezu Kristu. Bzimwebzi mpsakudabwisa kwene-kwene!

7. Kodi mu nkhani ino tin’cezerana ciyani, ndipo thangwe ranyi?

7 Azinji omwe akupfunza Bibliya akuyenda patsogolo ndipo akubatizidwa. Koma bzikuwoneka kuti winango omwe akupfunza nafe Bibliya mwakukhazikika, akucita mantha kukhala anyakupfunza wa Kristu. Iwo ambakomedwa na kupfunzako, koma akucita lini nyongo kuti afike pakubatizidwa. Tikudziwa kuti imwepo muna anyakupfunza wa Bibliya ndipo mun’funa kuwathandiza kuti aphatise basa bzomwe iwo ambapfunza kuti akhale anyakupfunza wa Kristu. Nkhani ino in’latiza momwe tingathandizire anyakupfunza wathu kuti afune Yahova na kukula mwauzimu. Thangwe ranyi tin’funika kucezerana nkhani imweyi? Thangwe nthawe zinango, tingafunikire kupenda penu tingapitirize kupfunza naye ayai ne.

THANDIZANI ANYAKUPFUNZA WANU KUTI AFUNE YAHOVA

8. Thangwe ranyi nthawe zinango bzingakhale bzakunesa kuthandiza anyakupfunza wathu kuti afune Yahova?

8 Yahova ambafuna lini kuti wanthu amutumikire mwakucita kungingimizidwa, koma thangwe ra kumufuna. Ndipopa tin’funika kuthandiza anyakupfunza wathu kubvesesa kuti Yahova ambacita nawo thupo ndipo ambawafuna kwene-kwene. Ndipo tin’funikambo kuwathandiza kuti ambawone Yahova ninga ‘baba wa nkhungwa na nyakukhotcerera akazi mantsiwa.’ (Psalymo 68:5) Anyakupfunza wanu akazindikira momwe Yahova ambawafunira, iwo an’dzayamba kumufunambo. Tsono anyakupfunza winango ambakumbuka kuti mpsakunesa kuwona Yahova ninga Baba wawo wa lufoyi, thangwe iwo adaleredwa na pai omwe akhalibe nawo lufoyi. (2 Timotio 3:1, 3) Tenepo, mukambacitisa pfunziro la Bibliya, mbatsindikani makhalidwe yabwino ya Yahova. Ndipo thandizani anyakupfunza wanuwo kubvesesa kuti Mulungu wa lufoyi an’funa kuwapasa moyo wakusaya kumala, ndipo iye ngwakukonzeka kuwathandiza kuti akwanise kudzaugumana moyoyo. Kodi mpsiponi bzinango bzomwe tingacite?

9-10. Kodi ni mabukhu yaponi yomwe tingayaphatise basa pakucitisa pfunzira la Bibliya, ndipo thangwe ranyi?

9 Phatisani basa mabukhu yakuti Bzomwe Bibliya Limbapfunzisana Pitirizani Kufunidwa na Mulungu.Mabukhuya yadanembedwa kuti yatithandize momwe tingatokonyere mitima ya anyakupfunza wathu wa Bibliya. Mwa ciratizo, msolo 1 wa bukhu lakuti Bzomwe Bibliya Limbapfunzisa umbatawira mibvunzo iyi: Kodi Mulungu ambatisamaliradi ayai iye ngwakuuma mtima?, Kodi Mulungu ambabva tani akambawona wanthu ankubonera?, ndipo Mungacite tani kuti mukhale xamwali wa Yahova? Tsono tani pakulewa bza bukhu lakuti Pitirizani Kufunidwa na Mulungu? Bukhu limweri limbathandiza anyakupfunza wa Bibliya momwe angaphatisire basa nfundo za m’Bibliya, na kucinja moyo wawo acikhala pa uxamwali bwakulimba na Yahova. Pinango imwepo mudapfunza kale mabukhu yamweya na anyakupfunza winango. Koma napo bziri tenepo, mbakonzekerani bwino kuti mukwanise kuzindikira bzakusaya bza nyakupfunza ali-wentse.

10 Yezezerani kuti nyakupfunza wanu wa Bibliya akufuna kudziwa bza nkhani inango yomwe ikugumanika m’bukhu lomwe limbacita lini mbali pa Bzinthu Bzomwe Timbapfunzisira. Kodi mungacite tani? Pinango imwepo mungamulimbikise kuti awerenge yekha bukhulo. Koma mucipitiriza kupfunza naye Bibliya mwakuphatisa basa bukhu lakuti Bzomwe Bibliya Limbapfunzisa ayai Pitirizani Kufunidwa na Mulungu.

Mbacitani mpembo mukanati mwayamba pfunziro (Onani ndime 11)

11. Kodi ni lini pomwe tingayambe na kumaliza pfunziro na mpembo na nyakupfunza wa Bibliya, ndipo tingamuthandize tani kuti abvesese kufunika kwa mpemboyo?

11 Mbacita mpembo mukanati mwayamba pfunziro. Kawiri-kawiri, pfunziro likakhazikika, bzikakwanisika bzimbakhala bwino kuyamba na kumaliza pfunzirolo na mpembo pa midzinga yakuyambirira. Tin’funika kulatiza nyakupfunza wa Bibliya kuzindikira kuti ifepano tingabvesese Fala la Mulungu kokha na thandizo la Mulungu. Apalizi winango kuti akwanise kufotokoza kufunika kwa mpembo akanati kuyamba pfunziro, ambawerenga bukhu la Tiyago 1:5, lomwe limbati: ‘Penu alipo omwe akusaya nzeru, apitirize kukumbira kwa Mulungu.’ Akamala kuwerenga ambabvunza nyakupfunza wawo kuti: “Kodi Mulungu tingamukumbire tani nzeru?” Bzikuwonekeratu kuti nyakupfunzayo ambatawira kuti tin’funika kupemba kwa Mulungu.

12. Kodi imwepo mungaphatise tani basa Psalymo 139:2-4, kuti muthandize nyakupfunza wanu momwe angapembere?

12 Pfunzisani nyakupfunza wanu wa Bibliya momwe angapembere. Muuzeni kuti Yahova akufunisisa kubva mipembo yace yakucokera mu mtima. Ndipo muuzenimbo kuti tikambacita mipembo ya patekha, tingauze Yahova momwe tikubvera mu mtima mwathu na bzentse bzomwe tingauze lini munthu ali-wentse. Kumbukirani kuti Yahova ambadziwa kale momwe ifepano tiriri. (Werengani Psalymo 139:2-4. *) Penu nyakupfunza wanu wa Bibliya akuneseka kucinja makumbukidwe yakuipa na bzinthu bzinango bzomwe akhadabzizolowera kucita, mulimbiseni kuti ambapembe kwa Mulungu kuti amuthandize. Mwa ciratizo, tiyezezere kuti nyakupfunza wanu ambafuna kusekerera ntsiku za feriyado zomwe akristau wacadidi ambasekerera lini. Iye ambadziwa kuti kucita bzimwebzo n’kwakuphonyeka, koma akupitiriza kucita bzinango bzomwe bzimbabverana na ntsikuyo. Penu bziri tenepo, mulimbikiseni kuti auze Yahova momwe iye akubvera, ndipo amudandaulire kuti amuthandize kumbafuna kokha bzinthu bzomwe Yahovayo ambafunambo.—Psalymo 97:10.

Uzani nyakupfunza wanu wa Bibliya kuti ambagumanike pa mitsonkhano (Onani ndime 13)

13. (a) Thangwe ranyi tin’funika kumbauza anyakupfunza wathu wa Bibliya kuti ambagumanike pa mitsonkhano bzikakwanisika? (b) Kodi tingathandize tani nyakupfunza wa Bibliya kuti ambakhale wakutsudzuka akafika pa Nyumba ya Umambo?

13 Uzani nyakupfunza wanu wa Bibliya kuti ambagumanike pa mitsonkhano. Bzentse bzomwe nyakupfunza wanu ambabva na kuwona pa mitsonkhano, bzingamutokonye mtima na kumuthandiza kukula mwauzimu. Mulatizeni vidiyo yakuti N’ciyani Cimbacitika mu Nyumba ya Umambo?, ndipo muuzeni kuti muyende naye ku mitsonkhano. Citani ciri-centse kuti iye afike ku mitsonkhanoko. Ndipo mukafuna kukacitisa pfunziro, ni bwino kumbayenda na apalizi wakusiyana-siyana. Bzimwebzi bzin’dzathandiza nyakupfunza wanuyo kudziwana na abale wakusiyana-siyana wa m’gwere, ndipo akadzayenda ku Nyumba ya Umambo an’dzakhala wakutsudzuka.

THANDIZANI NYAKUPFUNZA WANU KUTI AKULE MWAUZIMU

14. Kodi n’ciyani comwe cingathandize nyakupfunza wa Bibliya kuti akule mwauzimu?

14 Cakulinga cathu n’cakuthandiza nyakupfunza wathu wa Bibliya kuti akule mwauzimu. (Wayefezo 4:13) Kumayambiriro, munthu akabvuma pfunziro la Bibliya, iye angafunisise kudziwa phindu lomwe aniligumana na pfunzirolo. Koma lufoyi lace kwa Yahova likambathimizirika, iye ambayamba kukumbukira momwe angathandizire winango, kuphatanidzambo abale wa m’gwere. (Mateu 22:37-39) Bzikafunikira, lekani kuzeza kuuza nyakupfunza wanu bza mwayi omwe tinawo wa kucita bzakupereka bzomwe bzimbathandizira basa la Umambo.

Pfunzisani anyakupfunza wanu wa Bibliya bzomwe angacita akagumana mabvuto (Onani ndime 15)

15. Kodi tingathandize tani nyakupfunza wa Bibliya momwe angamalisire mabvuto?

15 Pfunzisani anyakupfunza wanu wa Bibliya bzomwe angacite akagumana mabvuto. Tiyezezere kuti nyakupfunza wanu wa Bibliya ni mpalizi wakusaya kubatizidwa, ndipo akuuzani kuti m’bale ayai mpfumakazi inango ya m’gwere yacita bzinthu bzomwe bziribe kumudekera. Kodi mungamuthandize tani? Lekani kuthamangira kumuuza kuti ni mbani omwe waphonya pakati pa awiriwo, koma mufotokozereni bzomwe Bibliya limbalewa kuti acite. Mukacita tenepo, iye an’dzandosiya nkhaniyo acilekerera m’baleyo, ndipo bzikasaya kukwanisika an’dzayenda kukaceza na m’baleyo mwa lufoyi na mwakudeka mtima, na cakulinga cakufuna ‘[kupulumusa m’baleyo.]’ (Ndendemezerani na Mateu 18:15.) Thandizani nyakupfunza wanuyo kukonzekera bzomwe angakalewe. Mulatizeni momwe angaphatisire basa programa ya JW Library, Bukhu Lakufufudzira la Mboni za Yahova, na webisaite ya jw.org, kuti apfunze njira za momwe angamalisire bvutolo. Tenepo, nyakupfunza wanu akapfunza momwe angamalisire mabvuto na wanthu winango akanati kubatizidwa, bzin’dzamuthandiza kukhala pa mbverano wabwino na abale m’gwere akadzabatizidwa.

16. Thangwe ranyi mpsakufunika kumbayenda na apalizi wakusiyana-siyana kukacitisa pfunziro?

16 Mbayendani na abale wakusiyana-siyana wa m’gwere ayai nyakunyang’anira dera kukacitisa pfunziro lanu. Thangwe ranyi? Kuthimizira pa mathangwe yomwe yafotokozedwa kale m’mbuyomu, apalizi winango angathandize nyakupfunza wanu mu njira yakuti imwepo mungakwanise lini. Mwa ciratizo, tiyezezere kuti nyakupfunza wanu ayezera kusiya kufumali kazinji kentse, koma alibe kukwanisa. Kumbirani m’bale omwe adakwanisa kusiya kufumaliko pambuyo pakutazira kazinji kentse, kuti ayende namwe ku pfunziroko. M’baleyo pinango angapereke malango yomwe nyakupfunza wanuyo akufunikira. Ndipo penu bzingakuneseni kukhala wakutsudzuka kucitisa pfunziro mukakhala pabodzi na m’bale omwe ana luso lakupfunzisa, mukumbireni iye kuti acitise pfunzirolo. Tenepo, lekani kubvuma kuti nyakupfunza wanu aluze mwayi wakupfunza bzizinji na abale omwe ana luso lakupfunzisa. Kumbukirani kuti cakulinga cathu n’cakuthandiza nyakupfunza kuti akule mwauzimu.

KODI NIN’FUNIKA KUSIYA KUCITISA PFUNZIRO LA BIBLIYA?

17-18. Kodi mun’funika kukumbukira ciyani mukafuna kusiya kupfunzisa Bibliya munthu?

17 Penu nyakupfunza wanu wa Bibliya akucinja lini, nthawe zinango mungabzibvunze kuti: ‘Kodi nin’funika kusiya kupfunza naye?’ Mukanati mwacita cakusankhula ciri-centse pa nkhaniyi, kumbukirani luso la munthuyo. Thangwe ranyi? Thangwe ndakuti wanthu winango ambatenga nthawe izinji kuti akule mwauzimu, koma winango ne. Tenepo, bzibvunzeni kuti: ‘Kodi nyakupfunza wangu akuyenda patsogolo mwakubverana na momwe bzinthu bziri pa moyo wace? Kodi iye wayamba kuphatisa basa bzomwe akupfunza?’ (Mateu 28:20) Nthawe zinango, pangatenge nthawe kuti nyakupfunza wa Bibliya akhale nyakupfunza wa Kristu, koma iye angacinje moyo wace pang’ono-pang’ono.

18 Tsono n’ciyani comwe tingacite penu tikupfunza na munthu kwa nthawe itali, ndipo iye akulatiza kuti an’funa lini kupfunzako? Tiyezezere kuti imwepo muna nyakupfunza wanu wa Bibliya, omwe wamaliza kupfunza bukhu lakuti Bzomwe Bibliya Limbapfunzisa na Pitirizani Kufunidwa na Mulungu, koma iye ne ntsiku ibodzi adabwera kale pa mitsonkhano ne pa Cikumbuso! Ndipo ana msambo wakucinja-cinja ntsiku zomwe mudapangana kuti mumbacite pfunziro. Penu imwepo muna pfunziro ninga limweri, lekani kumubisira, muuzeni cadidi. *

19. Kodi n’ciyani comwe mungacite penu nyakupfunza wanu wa Bibliya akuwoneka kuti an’funa lini kupfunza?

19 Pinango mungayambe kumubvunza kuti: ‘Kodi n’ciyani comwe cikukutazisani kukhala Mboni ya Yahova?’ Nyakupfunzayo pinango angatawire kuti: ‘Nimbafuna lini kupfunza Bibliya, ndipo cipo nin’dzakhala lini Mboni ya Yahova!’ Penu iye wakutawirani tenepa, kodi mun’funika kupitiriza kupfunza naye? Koma pangacitike cinthu cinango cakusiyana, pinango nyakupfunza wanuyo ntsiku inango angakuuzeni comwe cikumutazisa kuyenda patsogolo. Mwa ciratizo, iye angalewe kuti an’kwanisa lini ne na pang’onopo kupalizira nyumba na nyumba. Tenepo, mukadziwa bzomwe bzikumutazisa, bzin’dzakhala bzakusaya kunesa kuti mumuthandize.

Lekani kutaya nthawe na kupfunzisa munthu omwe akayenda lini patsogolo (Onani ndime 20)

20. Kodi bukhu la Mabasa 13:48, lingatithandize tani kuzindikira kuti tin’funika kusiya kupfunza Bibliya na munthu ayai ne?

20 Mpsakupasa ntsisi kuti anyakupfunza winango ali ninga Ajirayeri wa mu nthawe ya Zakiyeri. Onani bzomwe Yahova adawauza mwakuphatisa basa Zakiyeri. Iye adati: ‘Iwepo uli ninga nyimbo ya lufoyi kuna iwo, nyimbo yakuimbidwa na fala labwino ndipo yakuimbidwa na bzakuimbira bza bzingwe. Iwo an’dzabva mafala yako, tsono palibe ne m’bodzi omwe an’dzayateweza.’ (Zakiyeri 33:32) Nthawe zinango bzingakhale bzakunesa kuuza munthu kuti tin’pfunza lini naye pomwe Bibliya. Napo bziri tenepo, tin’funika lini kuyebwa kuti ‘nthawe yomwe yasalayi yafupika.’ (1 Wakolinto 7:29) M’mbuto mwakutaya nthawe papezi na munthu omwe akuyenda lini patsogolo, tin’funika kunyang’ana wanthu omwe ana ‘makumbukidwe yabwino yomwe yangadzawathandize kugumana moyo wakusaya kumala.’—Werengani Mabasa 13:48. *

M’gawo lanu mungakhale na wanthu winango omwe akupemba kwa Mulungu kuti awathandize (Onani ndime 20)

21. Kodi ndiponi vesi lathu la gole la 2020, ndipo iro lin’tithandiza kucita ciyani?

21 Vesi lathu la gole la 2020, lin’tithandiza kukulisa luso lathu lakupfunzisa. Vesiri lina mafala yanango yomwe Jezu adayafotokoza pa mtsonkhano omwe udacitikira pa phiri la Galileya, iye adati: ‘Ndokoni mukapfunzise wanthu . . . , muciwabatiza.’Mateu 28:19.

Tin’funika kukulisa luso lathu lakupfunzisa na kuthandiza anyakupfunza wathu wa Bibliya kuti afike pakubatizidwa (Onani ndime 21)

NYIMBO 70 Kufufudza Wanthu Wakuthemera

^ ndi. 5 Vesi la gole la 2020 likulewa kuti: ‘Mukapfunzise wanthu.’ Atumiki wentse wa Yahova an’funika kubvera lamuloli. Kodi tingatokonye tani mitima ya anyakupfunza wathu wa Bibliya kuti akhale anyakupfunza wa Kristu? Nkhani ino inilatiza momwe tingathandizire anyakupfunza wathu wa Bibliya kuti akhale axamwali wa Yahova. Ndipo tiniwonambo bzomwe bzingatithandize kupitiriza ayai kumalisa pfunziro la Bibliya.

^ ndi. 3 Mateu 28:16 Tenepo, anyakupfunza 11 adayenda ku Galileya ku phiri komwe Jezu adawauza kuti akagumane nawo. 17 Pomwe iwo adamuwona, adamugodamira, tsono winango adamupenukira.18 Jezu adawafenderera aciwauza kuti: “Ndidapasidwa utongi bwentse, kudzulu na pa dziko la pantsi. 19 Tenepo, ndokoni mukapfunzise wanthu wa mitundu yentse, muciwabatiza m’dzina la Baba, na la Mwana, na la mzimu wakucena, 20 na kuwapfunzisa kusunga bzinthu bzentse bzomwe ndidakuuzani. Ndipo dziwani kuti ine ndiri pabodzi na imwe nsiku zentse mpaka ku phampha kwa mkonzedwe uno wa bzinthu wa nthawe ino.”

^ ndi. 12 Psalymo 139:2 Imwepo mumbadziwa ndikakhala pantsi ayai ndikaima. Na kutali mumbadziwa bzakukumbuka bzangu. 3 Mumbandiwona ndikakhala ndikufamba napo pa kugona; njira zangu zentse mumbazidziwa bwino. 4 Ndikanati kulewa cinthu, imwepo Yahova mumbakhala mwadziwa kale bzentse.

^ ndi. 20 Mabasa 13:48 Pomwe wanthu wamitundu inango adabva bzimwebzi, adakondwa acilemekeza fala la Yahova. Ndipo wentse omwe akhana makumbukidwe yabwino yomwe yangadawathandiza kukagumana moyo wakusaya kumala adakhala anyakukhulupira.